Monumenta Germaniae historica inde ab anno Christi quingentesimo usque ad annum millesimum et quingentesimum. Scriptorum rerum Merovingicarum

onumenta

Germaniae

istorica inde

ab anno Christi

quingentesimo

Gesellschaft fur
Altere Deutsche
Geschichtskunde

MONVMENTA

GERMANIAE

fflSTORICA

INDE AB ANNO CHRISTT QVINGENTESIMO
VSQVE AD ANNVM MILLESIMVM
ET QVINGENTESIMUM

EDIDIT

SOCIETAS APERIENDIS FONTIBVS
RERVM GERMANICARVM MEDLI AEVI.

SCRIPTORVM RERVM MEROVINGICARVM

tomvs 11.

HANNO VERAE
IMFEN8I8 BIBLIOPOLU HAHNIANI
MDCCCLXXXVIH.

SCRIPTORES

RERVM MEROVIMCARVM.

15

EDIDIT

SOCIETAS APERIENDIS FONTIBVS

RERVM GERMANICARVM MEDII AEVI.

TOMVS II.

FREDEGARII ET ALIORVM CHRONICA.
VITAE SANCTORVM.

H ANNO VERAE

IMPBN8IS BIBLIOPOLII HAHNIANI.
MDCCCLXXXVIH.

Digitized by Gooc

Hahnschc Buchhandlung, Hannovcr
ISSN 0343-7J74
1SBN 3-7752-5048-4
Unverandcrtcr Nachdruck 1984
Druck: Strauss & Cramcr GmbH. 6945 Hirschberg 2
Einbaiid: Karl Schaumann, Darmsiadi
Prinled in Gcrmany

Digitized by Google

FEEDEGARII

ET ALIORVM CHRONICA.

VITAE SANCTORVM.

EDIDIT

BRVNO KRVSCH.

IKE8T I TABVLA.

HANNOVER AE

IMPEN8I8 BIBLIOPOLII HAHNIAHI
MDCCCLXXXVHI.

HOC VOLUMINE CONTINENTUR.

Pagg.

Praefatio auctore W. Wattenbach VII

Chronicarum quae dicuntur Frcihgnrii Scholastici libri IV. cum Continuationibut 1

Appendix 104

I, Hittoria Daretis Frigji de origine Francorum . 194

II. Oetta Theoderici regit 800

1. Vjta Fuldeutit 202

2. Vita ex Aimoino hausta 210

Liber historiat Franrorum . . , . . , . . . . . , , , . . . . . . 21h

Vitae Sanctarum generis rfgii 32'. >

Passio iS*. Sigismundi rtgis 329

Vita S. Chrothildi» 341

Vita S. Chlodovaldi 349

De Vita S. Radegundit libri II. 358

Gesta Dagoberti I. regin Francorum ■ . . , 39G

Vita S. Arnulfi 42«

Vita S. Geretrudit 447

Vita S. Ralthildis 47 it

Vita Dagoberti III. regis Francorum FMXt

Indicet . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b2h

Tabula I. ad pag. 10.

Post Gregorii Turonensia opera tomo
iam prodit tomus alter, qui totus Brunonis Krusch acumini et diligentiae
inde/essae debetur. Complectitur reliquos aetatis Merovingicae rerum scriptores,
exceptis iis qui in Auctorum antiquissimorum serie edendi restant, Fredegarii
quae dicuntur chronicas et Librum historiae Francorum, qui Gesta regum
Francorum appellari solebat, prima nunc vice ad artis criticae regulas ex-
actissime, quantum fieri poterat, elaborata. Quorum originem et, quae postea
accesserunt, tam recognitiones quam continuationes cum iam pridem Kruschius
laboriose perscruiatus esset editisque disputationibus illustrasset , perfectam
hanc editionem omnibus quam maxime acceptam gratamque fore confidimus.
Addita sunt et Historia, quae Daretis Frigii dicitur, de origine Francorum
et Gesta Theoderici regis, parvae quidem frugis, sed quae rei litterariae
studiosis utilitatem aliquam afferant. Tum vero, cum ingens Vitarum de eius
aevi hominibus sanctitate morum conspicuis scriptarum congeries ad tomum
terUum seponenda esset, in supplementum huius voluminis subiunctae sunt Vitae

Digitized by Go<

X

Sanctorum generis regii, ubi, quantum codicum vetustissimorum examen ad
veram edrum speciem indagandam valeat, facile apparet, etsi, subsidiis,
quibus uti possemus, deficientibus, dubia non pauca supersint Nam auctor
ipse quid scripserit, rarissime contingit ut perspicere valeamus. Invenies
autem inter has Vitas et Gesta Dagoberti regis, quamquam inter sanctos
minime receptus est; quae propter chartarum tam genuinarum quam fictarum,
quibus auctor usus est, copiam magis, quam fieri solebat, attendenda esse,
Kruschius nuper monstravit.

Dabam Berolini, 24. Nov. 1887.

W WATTENBACH.

Digitized by Google

CHRONICARUM

QUAE DICUNTUR

FREDEGARII SCHOLASTICI

LIBRI IV
CUM C0NTINUATI0ND3US.

EDIDIT

BRUNO KRUSCH.

De chronieit quae Fredegarii Seholattiei nomine eircumferuntur disierenti mihi
numquam latit dolendum est, quod scriptoris de hittoria tcribenda optime meriti, quippe

it qui res per dimidium saeculum in Gallia terrisque vicinis gestai fere tolui memoriae
tradiderit, et nomen et eonditionem prorsus ignoramut, de tempore quo scripserit atqu» de
patria non satii initructi tumut. Fredegarii enim nomen codicibus nullit confirmatum
laectdo demum texto decimo vergente ab homine nescio quo inventum ne dicam fctum
esse, Monod v. cl., qui hisce chronicis multum studii impendit, lueulente expotuit1.

i» Itaque nulla ratione probatur, niti quod trecentot fere annot ita nuncupatae chronicae
prorsus nomine carerent, si ut adufterinum illud toUeretur, id quod agere noluimus.
Sunl autem quae nobis persuadeant, non ab uno totum opus compositum etie, ted
divereii temporibui divertos chronicit itudittm navaite.

Quod ad annum pertinet, quo chronicae conditae tunt, Brotien ' ante a. 663.

to vel a. 664. id factum eise coniecit, alii aliud ttatuerunt. Jte vera quamquam liber
tdtimus a. 642. * in c. 90. deiinii, tamen c. 88. de Ottone baiulo, qui Grimoaldo maiori
domus adversabatur, a. 643. interfecto, c. 82. rfa Chyntatindo Wisigothorum rege a. 652.
defuncto agitur , atque c. 48. Samo Winidorum rex ab a. 40. Chlotharii (623/4 )
35 annos regnasse, c. 81 . Conttant imperator tributa Saracenit ne daret recusasse

t$ 1) 'Revue erUique' 1873, p. 253. Anno 1599. Claude Fauchet, 'AntiquUet Gauloiiei et

Francoiie»' COtuerei de Fauchet. Parii' 1610, p. 149) chronicai hoece modo laudavU: 'recueil
que Fon peme avoir iU faict par Idace ou Frtdtgaire Scholastiqve' , marginique adseripeU: 'Icy
commence le recueU rfonn/ <k Frtktigaire Scolaitique par faute de icaveir le vray auteur'; at iam
anno ante Seatigerui, De emendatione temporum p. 168, Fredegarii nomine tuui ert, quod eodtm

tifere tempore Freheru» nooU ; cf. Virorum Cll. ad Goldaitum epp. ex bibl. ThUlemarn p. 64.
2) •Unteriuchung der Quettcn sur Geich. det fr. K. Dagobert /', p. 13. 8) Non a. 641 ; cf. 'Fortch,
«. Deuttch. Geieh.' XXII, p. 465.

88. R. Meroring. II. 1

Digitized by Google

2

CHRONICAEDM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI LIBRI IV.

traditur, id quod a. 658. Theophane Uste gestum ett. Itaque fflo demum anno vel
potiut paulo post capita nonnuUa tcripta ette, nemo ett qui non videat. Quod ne de
toto opere dicamut, rationet obttant haudquaquam parvi pendendae. Primum cata-
logut pont\ficum Romanorum libro primo adnexut in Theodoro detinit, qui cum annot,
menie», diei nutloi vt deccnoret habeat, scriptoris tempore etiam vivebat. Idem die t
24. Nov. o. 642. coniecratui, d. 14. Afai. a. 649. depoiitut ett. Deinde qui catalogum
excipit brevit chronicorum liber, imperatorem ultimum Eraglius an. 31. recentet, qutm
a. 641. mortuum ette satis constat. Itaque nullo modo dubitari potest, quin utrumque
caput libri primi ante d. 14. Mni. a. 649. scriptum sit. Cum autem Heraclii tuc-
cessor neque Heracleonas neque Contlantinut neque Constans laudatus sit, paulo pott 10
mortem ipsius heque vero ante d. 24. Nov. a. 642, quo Theodorus consecratus est,
libri primi extremam partem conditam esse, manifestum est. Si iam totum chroni-
carum corpus, ut ii qui hac de re scripserunt, a. demum 663. vel 664. conditvm esse
contenderes, circa viginti annoi in libris 2. 3. 4. scribendis Fredegarius consump-
sisset necdum opus perfecittet. Quod cum libri tres priores una cum parte quarti, it
perpaucis locis exceptis, ex aliis libris excerpti sint, verisimile minime videtur esse.
Huc accedit, quod a. 642, quo liber primus compositus est, cum fine chronicarum,
quas eodem a. 642. desinere iam dixi, optime convenit '. ltaque facere non possum,
quin hanc chronographiam a. 642. conscriptam, a. 658. vel paulo post rebus quibus-
dam exteris insertis auctam ampliatamque esse censeam. »o

Chronicarum libros accurate perscrutantem illttd non fugiet, quod, dum regum, qui-
bus Burgundia subdita erat, anni fere semper indicantur, lib. IV, cap. 87. 88. annus
octavus decimusque Sigyberti regis Austrasiorum laudati sunt, qui cum a. 641. 643.
a Christo nato conveniunt. Utrumque caput tertius Cklodovei regis liurgundionum
annus (= 641. p. Chr., c. S3) praecedit, quartus eiusdem regis (= 642. p. Chr., c. 89^ t&
sequitur, ita ut res n. 643. gestae (c. 88) a. 642. antegrediantur. Quibus ex causis
inteUegitur , c. 87. 88. a reliquo opere prorsus distare, quae post chronicas con-
fectas inserta esse, cum ordo temporum turbatus*, tum locus, quem hic exscribendum
esse duxi, probant: Igitur, inquit, post diacessum Dagoberti regi, quo ordine eius-
dem tinsauri intor filius devisi fuerant, nun obmittam, sed delucedato ordene uius volu- .10
miue inseri procurabo (c. 84 ex.). Seqimntur c. 85 — 88, in quibus permulta de
Austrasiis relata sunt, Burgundionum nuUa ratione habita, ila ur thesaurorum, qui
inter heredes Dagoberti divisi sunt, pars quae Chlodoveo Burgundionum regi cessit
ne commemorata quidem sit. Itaque hanc Austrasiorum historiam ab homine quodam
Austrasio conscriptam hisce Burgundionum chronicis insertam esse neque suo loco, »5
cum et initium* (c. 8;\) et finis seriem temporum excedant, luce clarius videtur
esse. Sermonem scriptoris Austrasii iUi c. 81. 82, ubi Chyntasindi Conttantitque
historia (a. 652. 658J narrata est, valde similem esse, alio loco ostendi*, quare
Anttratius idem videtur esse qui circa a. 658. rebus Wisigothicis Byzantinisque Frede-
garii chronicas auxit. De c. 48, tn quo Samo Winidorum rex usque ad a. 658. *o
regnasse fertur, cui tribuam, adhuc haesito. Nam, quotiens Fredegarius in rebus ex-
teris cum annis regum Francorum componendis erraverit, expendenti mihi dubitan-
dum est, utrum de Samone a. 40. Chlotharii memoriae tradita hoc ipso anno gesta

1) Consenmm re vera non taiii mirtindum, « Fredegarius a. 663. vel 664. tcriprisiel,
Monod v. cl. in 'Jahrbuch f. Schtceizeruche Geich.' III, p. 146, ila explicavit, quari liber primu* At
a lihrario quodam po»tea adiectus ettet, qui rationr* quoque utque ad annum quo Fredegariiu
defiiil dujimH. Sed genuinum probant Troiani Frigiique tabulae gentium ante Afacedonci inierti;
c/. '.V. Archi»' VII, p. 464. 2) In reliquo libro res Francicae lemper ex ordinc narratae,
ird in Byzantinu, Langobardicit, Wirigothici» ubique fere comprehenta iiint annis diverri* geila.
3) V. >.X. ArchiS VII, p. 432. 4) Ib. p. 433. &o

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUB FREDECiARII SCHOLASTICI LII3RI IV.

3

iint, an ii» potiu» qui praeeedunt. Quod eum veritimile »it, 36 quo$ regnavit anni
ex anno forte tuperiore quodam eomputandi eunt, neque nuiut eapiti» teriptorem
a. 658. vidieee , pro certo a/firmari poteet. Ceterum quod e pago Samortem originem
traxieee retulii Senonago in Hannonia eito, eeriptor Burgundio nullu» agnoeeitur.
6 Cum re» per eexaginta fere annoe gettae in libro quarto potteri» traditae tint,
teripiorem a.642. libri» tcripti» ueum e»»e,facUe apparet. Qui ineunte ekroniea exieripti
*unt annale» Burgundiei, Brotien teete ', a. 602/603. deeierunt, pottquam defectio toli»
uUima relata e»t. Neque qui iam reetant 40 fere annoe ab uno omnet deteripto» e»»e
eredi potett. Vero tunt, quae alium eeriptorem hittoriam ad a. 613. perdumitte nobie

io pertuadeant, quam alii ad »ua tempora eontinuaverunt. Primum enim ab a. 613.
regum Burgundionum anni ita eomputantur, ut ii quoque, quoe alibi regnaverunt,
ilii» tribuantur, dum in priore parte eorum tantum ratio habetur, quoe in Burgundia
gubernanda degerunt. Deinde narratio eum utque ad a. 613. tatit uber atque pro-
lixa faeta tit, ita ut e. 26. vel diee*, quibue re» gettae tint, tcriptor non ignoraret,

i» inde ab a. 613. tam tenuie ac ieiuna deprehenditur , ut a. 31. 32. 36 — 38. 40. Chlo-
tharii regis de Franeie prortut nihil, reUquie auiem annie perpauea tantum memoriae
tradita eint. Hiatum quicumque chronicam condidit ipte iam eupplebat, quippe qui
e. 45. narratiuneulam de Ixingobardit intereret, quae fide plane caret. Quin ergo
prior ehronieae part a. 613. ab aequali neque ab illo qui potteriorem adiecit con-

fo fectut lit, nullut dubito, ted qvaeritur, utrum icriptor a. 642, postquam annalee Bur-
gundiei a. 602/603. defeeerunt, in hittoria componenda altero fonte ad a. 613. per-
ducto uiut tit, an ii qui a. 613. tcripierit ipiam Fredegarii chronographiam primut
compotuerit, quae ab aliero ad a. 642. eontinuata, a tertio a. 658. aueta eit. Quae
ree quomodo »e habeat, e eap. 24. libri primi inteUegitur. Libro enim Oenerationi»

n ab Hippolyto epiteopo compotito 'tupputatio Eutebii HieronimH quaedam eubiuncta ett,
ubi anni a mundo condito utque ad 15. a. Tiberii 5228 ex chronieo Hieronymi, a. 430
ueque ad Conttantinum Rufum cot». (457. p. Chr.) ex paichali Victurii, denigue
a Conatantino et Rufo usque ad ann. primum regni Sygiberti regis Francorum, filio
Theuderici regis, ann. 166 computati tunt. Si a. 457, quo Conttantinut Rufut eot».

jo erant, 156 a. addiderit, 613 efficiuntur. Eodem a. 613, ut in e. 39. libri quarti legi-
tur, Theuderico rege Mettii defuneto, Brunichildie Sigibertum, eiuedem filium, in
regnum adtcivit, qui paulo po»t a Chlothario vietore tuperatut atque interfeetu* ett.
ltaque eum Sigiberti regit primut annu» idem uUimu» rit, nemo ett qui non intel-
legat, ipto a. 613. 1 hane tupputationem tcriptam ee»e, id quod etiam ex extremi»

s» verbit cognoteitur: item a passione Domini per paschnle Victorii usque in tempore
isto invenies veritatem. Ad eundem primum Sigiberti regit annum lumma eubducta
ett: Itaque fiunt aimul ab Adam uaque ad annum primum regni Sygiberthy regis
anni 5815, ubi pro 5814 male 5815 teriptum ett. Hane clautulam primi libri olim
fuieie cum manifettum eit, quae iam tequuntur eapita ab alio quodam teriptore addita

«o ette, neeette ett. Re vera c. 25, quod catalogum pontificum continet, e. 26. eum ehro-
nico utque ad Heradium perdueto vix alium ac Burgundionem iUum qui a. 642.
aeriptit auctorem habent.

Ergo ex libri» et quarto et primo vetuttior, ut ita dicam , Fredegariut enu-
cleatut ett, quem iam a. 613. chronicae coUegiete tuique temporit hittoriam ad-

«» ieciete conttat. Libro tecundo, qui Hieronymi Jdaeiique ehronica» continet, cum
tertio comparato idem probatur. De Aetio enim in 'Scarpto Gregorii' c. 1. haec
icripta tunt: Cum iniaset certamen cum Chunia, que geaait, Ydatiua auae atoriae
huius volumine narrat Sed quae in libro II, c. 53, de rebu» ab Aetio cum Chuni»

1)1.1. p. 32. 2) in diem festi tsocti Martini et nstmUte Domini. 3) Xeque
>o a. 614, id quod Monod v. ei., 'Jahrb. f. tchwei*. Geteh.' p. 144 «., itatuil.

4 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARH 8CHOLA8TICI LIBRl IV.

gettii narrala tunt, non Idacii, ted Franci illiut tunt, qui eundem librum eompotuit.
Item L III, c. 2: De Francorum vero regibus beatua Hieronimus, qui iam olym
fuerant, scripsit, inUlleguntur fabulae Franeieae non ab Hieronymo, ted ab iilo
qui librum teeundum eompoiuit jietae. Vero quae tequitur narratiuneula fere ad
verbum ex libro teeundo petita ett levitate tanta, ut in exitu: Multis post temporibus s
cum duoibua externas dominationis semper negantes verbum transaegerunt omiisum
tit, ex l. II, e. 6. tupplendum. Ergo qui librum tertium teriptit, illiut teeundum ette
non poite, apparet. Cum autem eodex, quo Fredegariut in ehronographia componenda
utut ett, CheUenhamcnii' illi timiUimui et librum Oenerationii et Hieronymi et Idacii
ehronieat eontinuerit, librum lecundum ab eodem, qui primum eondidit, eompotitum io
eue inteUegitur , teriptore icilieet a. 613. Tunc 'icarptum Oregorii' , exceptit rebut
Burgundidt, quae ad annalei pertinent, in priore libri quarti parte exteriptoi, aut
a leriptore a. 642. aut ab illo a. 668. compotitum ette, neeetie eit. At eum HU in
Burgundia, hie in Auitratia icripierit, id quod infra exponam, liber III. ab homine
Burgundione exeerptut priori tribuendut ett. u

Ut libro primo pottea quaedam addita tunt, ita tecundum a icriptore a. 642.
auetum esse, omnino verisimile est. Per quem line dubio fabula Chlodovei et Alarici
(c.bS) Idacio interta ett, quae primum termone cum posteriore libri quarti parte con-
venit*, deinde Oetta Theoderiei regit, quae c. 67. et 59. continent, male interrumpit,
tum loeo ex hittoria Oregorii tumpto ad tcriptorem libri tertii accedit. Etiam in iit to
quae c. 59. libri II. excipiunt Gregorii hittoria exteripta eit. Quid ti appendieem
hanc pottea ab eodem teriptore a. 642. libro tecundo adiectam etie, coniciamutt
Re vera in uno codiee CXaromontano pott e. 59. Explicit legitur, quod librum vel
Geitorum, li haec ab alio condita ette putai, vel Fredegarii teeundum, ti Theoderiei
Vitam ab ipio Franeo deteriptam ette opinarii, vel utrumque, id quod antepono, hoc ts
loco deiiitte teitatur.

Sunt itaque trei ehronicarum, quibui Fredegarii nomen intcriptum ett,
auetoret, quorum primut a. 613, libro Oenerationit, Hieronymi Idaciique chronieit
atque priore ultimi libri parte colleetii, opui eondidii, quod teeundut a. 642. 'Searpto
Oregorii' aliisque locis ampliavit et ad luum tempui perduxit, tertius a. 658. eapitibui to
quibuidam auxit. Ii etiam hittoriam 'in ordene debeto' relaturum te eue promisit*,
ted promiitum non praettitit.

Iam quaeritur, ad quotum libri quarti caput primut icriptor pervenerit. De a. 613,
quo Theuderico defuncto Sigibertut rex creatut ett, eoque cum Brunichilde interfecto,
Chlothariui totam GaUiam in ditionem tuam redegit, in tex capitibui (39—44) agitur. 1(
Neque tamen haee omnia a vetuttiore iUo tcriptore compotita eue, vel ex ea re intel-
legitur, quod e. 42. ex. Chlothariut post a. 613. 16 annot monarchiam tenuine dicitur,
et c. 43. tn. onn. 30. Chlotharii computatur, dum in priore chronicae parte eorum
quoi aliit in partibui regei Burgundionum regnaverunt annorum ratio nuUa habetur.
Sed capita quoque 40. et 41, quod ad lermonem pertinet, muUo magie eum potteriore «o
quam eum priore ehronica eonveniunt. In c. 40. Arnulfus et Pippinut primum lau-
dati tunt, quorum dehinc utqve ad a. 624/625. nuUa mentio facta est, c. 41. Burgundao-
farones primum proferuntur, c. 42. Neptricum primum commemoratum ett, quod demum
c. 57. (a. 629) ita icriptum reperitur. Haec omnia pronut nova obttant, quominus
pott c. 40. scriptorem a. 613. ab hiitoria teribenda receitiite opinemur. Itaque c. 39. «»
ex. chronieae finem impotuit, eum in regnum patris inttitutum esie Sigibertum tcrip-
tiiset, cuiut primo eodem ultimo anno opui confecit Eum avtem, qui hittoriam ad
a. 642. perduxit, de rebut quae a. 613. getta tunt, ut de Sigiberto Brunichildeque

1) De quo v. 'N. Arehiv' VII, p. 466. 2) Lib. IV, c. 64. H lib. II, e. 58. gladii
breves 'uxf appeUantur, quo vocabulo praeter Fredegarium nullus utus e*t. 3) C. 81. ex. m

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI LIBRI IV.

5

interfectis Chlotharioque totiut Franciae rege facto, e tchedulis ' quibusdam meliHe
instructum esne veritimile ett, quam de iUi» quae anni» intequentibut acciderunt. Ut tt
primum et tecundum librum auxit, ita quarti priorem partem eundem eupplette et
recognovitte, vel eoniciendum ett. Itaqtte non mirum ett, quod e. 36. Columbani vita

5 excerpta, in aliit capitibut alia pott a. 613. teripta deprehenduntur, quae sententiam
nottram certa temporum ratione nixam conveUere minime pottunt.

De loco, ubi Fredegarii chronicae ortae tunt, qui hanc rem tractaverunt, inter te
nimit dittentiunt, cum alii Aventicum \ alii Genevam *, alii CabiUonem 4 ttatuerint. Nos
quidem facere non pottumut, quin Valetio attentiamur. Quod primum ad annalet

io pertinet, qui tcriptorit a. 613. chronicam dueunt, unde tuceettor eiutdem Scarpto
Gregorii nonnulla interuit, in pago UUraiurano tcripti videntur eue, eum c. 13.
'Teudefredut dux UUraiuranut mortuui ette et Wandalmarui tuccessiste ' dicatur,
atque c. 18. 'lacum Dunintem valide ebuliiie' memoriae traditum lit. Qua in urbe
annalium icriptor degerit, affirmari vix poterit, ted, quin catu evenerit, dubito, ut

is Mariue Aventicentit epitcoput in chronico a. 573. eundem Theudqfridum pott Vaefa-
rium defunctum ducem ordinatum eiie retulerit. Denique, Langobardii in Burgun-
diam irruentibui, et annalium icriptor ( lib. III, e. 68 ) et Mariu» a. 574. eiutdem men-
tionem feeerunt, ita ut vel conici pottit, in eadem urbe Aventicenti, ubi Mariui
»erip»it, annalei iUoi composito» ette. Certe qui fonte iUo uiut ett, teriptor a. 613.

» Aventicenti» erat. Nam pottquam capitolium a Vetpatiano aedificatum ette ex Hiero-
nymo rettdit: Aventicum, inquit*, civiutem aedificare praecepit. A Tito filio suo
postca expletur et nobelissima in Gallia Cisalpina atficetur, et paulo pott: Titua uni-
veraam Uallileam circuivit et Aventeco civitate, qnem pater inciperat, ezplevit et glo-
riosae, eo quod eam diligebnt, ornabit, denique c. 40. Hieronymum hit verbit auxit:

u Alamanni vaatatum Aventicum praevencione Wibili cuinomento et plnrima parte Gal-
Uarum. Nemo eit qui non videat, Fredegarium illum Aventico urbi, cuiut nomen Oer-
manicum Wifflitburg non ignoravit, nimit ttuduiste. Sed non deerant qui contenderent,
Aoenticum dettructum fuiue, id quod Ammianui XV, 11, §. 12. tettatur, neque chronica»
ha» inter ruinai confiei potuine. Quibut retpondeo, rettitutum iUud eite, praetertim

so cum taeeulo VI. vergente eiiamtum tede epitcopali ornatum ettet. Neque video, qua
ratione Marium Aventici scriptitte affirmemui, idem Fredegorium tbidem egitte, nege-
mut. Huc accedit, quod etiam in quarto libro pagi UUraiurani Aventicique ratio
habita ett. Nam a. 603/604. pott Wandalmarum mortuum Protadiui dux Ultra-
iuranu» ordinatu» e»»e fertur*; c. 37. Alamannot rurtu» eundem pagum, qui h. I.

•» 'Aventiceneit UUraioranui' appeUatur, vaetatte, tcriptor retuiit. Apud Wangat, locum
quendam prope Saladorum vel prope Veronam Hdveticam, proelium tunc commiiium
ett, in quo Trantiurani ab Alamannii luperati eunt. Victorei 'maximam partem
territurio Aventieente incendio coneremant, reveriique cum predam pergunt ad pro-
priam'. Hii rebui expoiitit, dubitari nequit, quin icriptor a. 613. Aventici in

40 pago UUraiurano tcripterit. Idem ttudium pago quem commemoravi ecriptor a. 642.
obtulit, quippe qui comitibut ex terra iUa ortit patriam accuratietime adtcripterit.
Ita c. 42. Brunechildit per Herponem 'comeitaboli de pago UUraiorano ex viUa Orba',
quae ad meridiem lacut Novi-cattri tita ett, in contpectum Chlotharii profertur, et
e. 90. Berthariut, qui 'citirit primui contra WiUebadum patricium dimicavit, 'comit

«t patatiit Francui de pago Ultroiorano' appeUatur. Hic quomodo cum Manaulfo Bur-
gundione congrettu* a Chabedone filio morti ereptui tit, uberiui futiutque narratum

1) Cf. 'N. Archiv' VII, p. 447. 2) Valetiut, Res Franeieae II, p. 446. 8) Brosien
L l. p. 21 tqg. 4) Monod 1. 1. p. 167 sqq. 5) Lib. II, e. 86. 6) Quae res an ex anna-
lihut Bvrgundicis exscripta sit, netcio.

6

CHRONICARUM QUAE DIGUNTDB FREDEG ARII 8CHOLASTICI LIBRI IV.

est, quam seriptori aUenigenae aptum fuisset. Praeterea in hae quoque ehronicae
parte cktcum UUraiuranorum ratio habita est, cum c. 43. post Eudilanem Herponem
'in pago Ultraiorano' inttitutum esse memoriae traditum siu Itaque iUum quoque
seriptorem a. 642. <n eodem pago, ubi deeessores eiut tcripterunt, chronicit vacatse
mani/estum etU Non multo post historiam hanc Bvrgundicam ab Austrasio quodam »
circa a. 658. eapitibus quibusdam auctam esse, supra ostendi. Hie, ubieumque seripsit,
de maioribus domus optime certior faetus eraU Neicio an easu evenerit, ut libri scripti,
qui rdiquit ita praeitat, ut eorum quasi fons habendus tit, vettigia non in Bur-
gundia, sed in Mettensi urbe reperiantur. Ut eodex Sirmondi, postea (Xaromontanus,
iam Chdtenhamensis , qui librum Qenerationis, Hieronymi Idaciique chroniea integra it
eontinet, Mettensis olim erat, ita ipse Fredegarii Claromontanus, iam Parisiensis, per
medium aevum non cognitus est nisi in monasterio S. Arnvlfi Mettenti.

In primo secundoque libro eomponendis Fredegarius eodiee usus ett Chelten-
hamentis pertimili, ex quo librum Generationit ab Hippolyto epitcopo confeetum ehro-
nicaque Hieronymi Idaeiique excerptit. Hippolyti 1 oputculo fere ad verbum exseripto is
eatalogi regum Hebraeorum pontificumque Romanorum et chronieon quoddam breve e
Graeeo in Latinum sermonem verium adiuneta iunt} quorum fontes iam latent. Hiero-
nymi Scarpto perpauca interta tunt, ut Francorum origo1, rei Aventieentet *, narrati-
uneula quaedam de Constantino Helenaque *etde Burgundionibus*. Eiusdem libri secundi
pars altera Idaeii chronicon ett, cui Fredegarius brevem Idaeii prologum* cum initio *o
amplioris praefixit, libro usus aliquanto uberiore illo qvem Sirmondus habuit. Huie
chronico, ut alia praeteream, narratio quaedam fabulosa de Chunis atque Aetio'1 interta
est; sequuntur Gesta Theoderiei (e. 57. 59^, quibvs fabula* de Chlodoveo et Alarico inter-
ieeta est (e. 58 historia Wandalorum (e. 60. 61 ) atque Iustiniani Belisariique (c. 62).
Haec omnia unde sumpta sint, nescimus, rebus paucis exceptis, quae ex hittoria Francorum »
Gregorii petitae sunt. Nonnulla quidem cum Anohymo Valesii conveniunt, sed quin
Fredegariue eo uius sit, dubito. Gregorii Dialogi semel c. 59. citati sunt. Tertius
liber fere totus ex Historia Franeorum Gregorii Turonensis excerptus eit, ted plui quin-
que librit auctor non habuit, quippe qui eodiee quodam B usus sii. Huic quoqve
Scarpso multae fabulae additae sunt, ut Troianorum (c. 2), regum Francorum (Chil- »t
deriei c. 11. 12, Chlodovei c. 18. 2\), Langobardorum (c. &>), aliaque quae historiae
repngnare manifettum est. Sed nonnuUa hae in parte leguntur, quae ex annalibus
Burgundicis tumpta ette, Brotien* doeuit. Fragmentie, quae ille coUegit, tine dubio
addenda lunt, quae in c. 41. et 83. de Wisigothis referuntur. Denique quarti libri
fontes praeter Hieronymum, ex quo permagna prologi pars hausta est et Columbani tt
Vitam, unde e. 36. Fredegarius excerpsit, omnes perierunt. Prior pars ad a. 602/603.
annalibus nititur, quos eommemoravi. Semel 'Orotiae liber' (c. 66 J appeUatus est,
sed proeul dubio scriptor erraviU At lib. II, c. 46. loeus quidam de Burgundionibus
Oros. VII, 22. satis propinquus est. Isidori ehronieon, unde perpauea verba (lib. I,
e. 26, lib. III, c. &b) sumpta sunt, in codice quidem Claromontano liber tertius dici- «o
tur, sed pluribus de causis, quarum non infima est, quod in libro scripto uUimum
locum obtinet, Fredegarii iUum habere nequeo" , etsi in Prologo quoque libri quarti

1) Id Labbe, Nova hibl. Mu. I, p. 298, et Dttcange, Chron. pasch. Pari». 1688, App.
p. 413, aliique integrum ediderunt, ef. 'N. Archiv' VII, p. 463. 7>rft« autrn, quem Pitra, Ana-
lecta tapra II, p. 274, e eodiee Parisino nr. 7418, taee. XIV, nuper edidit, deterrimu» mutilui- *i
que est. 2) C. 4 tqq. 3) Vide tupra p. 5, /. 20. 4) C. 42. 5) C. 46. 6) V.
'N. Archiv' VII, p. 475. 7) C. 53. 8) Uanc aecurate examinovit Junghan», 'Geschichte
der Kbnige ChUderich und ChlodovecK p. 77 tqq. 9) /. /. p. 30. 10) V. >N. Arehiv' VII,
p. 479. 11) V. ib. p. 484.

Digitized by

CHRONICARUM QUAE DICCNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI LIBRI IV.

7

huic adtcriptui eit. I» quidem loeue hic proferatur, neeeete eet. Itaque, inquit,
beati Hieronimi, Ydacii et cuiusdam sapientis seo Hysidori immoque et Gregorii chro-
nicis a mundi originem dilientiesime percurrens usque decedentem regnum Gunthramni,
his quinque chronicis huius libelli nec plurima pretermisM siggyUatem congruentia stilo
» inserui, quod Illi sollertissime absque reprehensionem condederunt Haee verba, vt-
eumqus verteris, minime quadrant. Nam ei eapientem quendam, ut iam commvnii
opinio ett, Eippolytum epieeopum habemue, tune Fredegarium nottrum auetorum quot
eeeutu» ett nomina in eiteUam eonieeta caeeum sustidisse necesse ett, eum aliae vix
fieri potuietet, ut

10 1. beatum Hieronymum, Ydaeium = librum II.

2. tapientem quendam = librum I.

3. Hyeidorum = librum III.

poneret. Qua re, ut videtur, permotu» Monod v. cl. eapientem eorum quae Idaeio
adiecta eunt eapitum eeriptorem habuit. Tune ordo quidem eonetat, eed quae dixi

i» eapita neque unum habent auetorem neque ab Idacio dividi poeeunt, quem nuUo
epatio intermieeo exeipiunt. Quae eum ita ee habeant, eatie mirandum eet, quod
mdlue eapientem quarti libri ecriptorem habuit, praeeertim cum haec eententia ipeo
Claromontano eodice confirmetur, dum quae commemoravi opinionee fundamento pror-
eu* earent. Tertio enim libro expleto in eodice praeetantieeimo haee leguntur: [ncipit

tt prologus cuiusdam sapientis, quae index eequitur librarii euiutdam errore, eum
etiam in libro tertio prologut indieem praecedaL Ex hie verbie primum inteUegitur,
tapientem in prologo eommemoratum ipsiut eete auctorem, deinde eundem prologum
a compluribut suppletum, recognitum eete, nam neque icriptorem iptum ie tapientem
appeUane neque Ieidorum Gregoriumque poit te poiuine credendum e$t. Hot pottea

n adiectot ette, ex verbii quae tequuntur usque decedentem regnum Gunthramni
inteUegitur, id quod alio loco 1 futiui demonttravi. Haec enim cum ckronica tapienti»
conveniunt, neque eum Iiidoro aut Oregorio. Itaque eapiene eeriptor a. 613. ett, pott
quem alter a. 642. ut ehronieie ita prologo Gregorium interuit, tertiui Ieidorum ad-
didit, quem quidem, cum liber ille cum reliquie Fredegarianie nuUo modo eongruat,

ic librarium habeam, qui harum chroniearum exemplar fecit. Sed qua ratione libri Gene -
rationie teriptor in prologo detideraturl Cum reliquii librii omnibui titulut in-
eeriptu» eit, in quo teriptorii nomen laudatur, primui lemmate prortue caret. Neque
Fredegariut nomen tcire potuit, cum primue Cangiui ab Hippolyto libellum composi-
tum eite conieceriL Ergo eauea exitabat valde tvfficient, ne Hieronymo Idaeioque libri

u Generationie auctor adderetur. Denique ab eodem qui prologo nomen Gregorii in-
teruit etiam claueulam tili adiunctam eise, vix commemorari neeeite eet.

De fide, quae Fredegario habenda ett, etti iUum in excerpendie fontibue per-
laepe erratte, fabulii non sanctorum, quas fere eemper eilentio praeteriit, ted iUie
quat 'm&rchen' appeUamue nimie ttuduitie1 non ignoramue, facere non poeiumui,

«0 quin Valetio doctiieimo aitentiamur* : Fredegarius, inquit, Scholasticus nos destituit,
Historicus pro captu illorum temporum diligens, ut aetate, sic auctoritate Gregorio
Turonico episcopo proximus, et in magna bonorum auctorum inopia utilis ao neces-
sarius, nec usquequaque contemnendua: cuius brevitas et cetera omnia vitia temporibus
imputari debent.

11 1) 'N. Arehiv' VII, p. 482. 2) Claudius maior domu», Fredegario teste (lib. IV, e. 28;,
erat homo prodeiu, iocnndu» in fabolis, strenou* in cnnctii. LU>. II, e. 57. Tholomeu*:
loqaer, inquit, ftd «enito faboli», et paulo post: iocundemur in fabolii. Sequitur fabuta leonis
et eervi, aliam lupi Leosiu» Ub. IV, e. 38. Tkeuderieo narravU. 3) Re» Franeieae III,
p. 179.

Digitized by Gooc

8 CHBONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI LIBRI IV.

Sermone* utitvr tatis barbaro, sed multo meliore illo, quo formulae Francicae
scriptae sunt. Casibus quarto et sexto nimis fawt eosque persaepe confudit; verba
participalia vbique pro finitis posuit. Vocales e et i, o et u plerumque permutatae
sunt, consonantes etiam quaedam vaciUant. Itaque soloecismi quidem abundant, ted
seniu» fere semper patet. »

Fredegarii chronicae iam saeculo octavo, privsquam Karolus Magnus patri suc-
cessisset, scriptis diversis insertis adiunctisque ampliatae sunt. Librariv» quidam,
numero mendoso, qui libro tertio inscriptus est, procul dubio permotus, ante illum
Hilariani opusculum 'de cursu temporis' inseruit, quo facto exemplar codicvm 3 ortum
est. Alter, libro Qenerationis omisso, Hiiariani librvm primum posvit, Hieronymi 10
Scarpso (c. 3) 'Historiam Daretis Frigii de origine Francorum' inseruit, historiam
post Fredegarium partim ex libris scriptis usque ad suum tetnpus perduxit, cui tertius
in historia scribenda successit. De hoc Fredegario continvato, quem codices 4 inte-
grum, libri 5 decurtatum continent, iam agitur.

Qui hanc rem tractaverunt, historiam, quae Fredegarium excipit, aut quattuor* i»
scripsisse censuerunt aut vnum*. Nos quidem tres partes dittinximus, quarum prima
c. 1 — 17«, altera c. 18 — 33, tertia c. 34 — 54. comprehendit. Quod ad primam
pertinet, a c. 1. ad. c. 10. Librvm historiae Francorvm (B) exscriptum esse, satis
constat. Sed nonnulla imprimis de stirpe Pippinorum hic illic inserta sunt, quae in
Libro h. Fr. desiderantur. Uaec additamenta haud quaquam parvi pendenda esse, »»
cum alii tum Breysig luculente exposuerunt. Libri h. Fr. clausulam, quicumque erat,
ita mutavit, ut verba anno sexto silentio praeteriret, sed nunc servaret atque enun-
tiatum ann. vitae simul prestolatur ipse adderet. Itaque cvm c. 10. haec scripta sint:
Quo mortuo, Theodcrico rege statuerunt in sedem regni, qui nunc locum solii regalis
obtenit, ann. vitae simul prestolatur, quis est qui non intdlegat, Theoderico etiamtum i»
vivo hoc Libri A. Fr. compendium confectum «sse? Is autem a. 737. diem obiit.
Idem ex svpputatione cognoscitvr, quae c. 16. exstat: et a passione Domini usque
isto anno praesente , qui est in cyclo Victorii ann. 177. Rl. Ian. die dominica
ann. 735. Et ut iatum miliarium impleatur restant ann. 63. Haec annum efficiunt
a Christo nato 736, sed ann. 735. aerae Dionysianae calculo obstant, postea inserti so
ab eo, qui iam supra adventum Domini pro passione posuit*. Itaque prima pars
historiae Fredegario adnexae a. 73G. scripta est*. Altera quo auctore orta sit, clau-
sula c. 33. tn uno codice 4a adiuncta docet: Usque nunc inluster vir Childcbrandus
comes, avunculus predicto rege Pippino, hanc historiain vcl Gesta Francorum diligcn-
tissimc scribere procuravit. Abhinc ab inlustre viro Kibclungo, filium ipsius Childe- st
brando, itemque comite succedat auctoritas. Ergo Cltildebrando comiti\ Pippini
avunculo, historiam usque ad annum 75J. perductam dtbemus, sed 'scribere procu-
ravit' neque ipse scripsit. Itaque non mirum est, quod ad c. 21. sermo aliquanto
diversus* ab eo est , qui inde usque ad finem c. 33. occurrit. Dvos enim librarios
a ChUdebrando conductos esse, facile intellectu est, sed cap. 2b. sqq. ab iis qui prae- «o

I) V. 'N. Archiv VII, p. 486. 2) Ita Ruinart, qui partet I. c. 1. 2, 2. c. 3 — 17,
8. c. 18 — 34, 4. c. 35 — 54. dislinxit, et lireyrig, De conlhiuato Frtdegarii chronico p. 5, qui,
prima et ttcunda Ruinartii parte coutracta, potl c. 24. alternm tcrtptorcm recenti$Mr coniecit.
3) Ita Hahn, 'Archiv' XI, p. 821 *qq,, cui Munod, 'Rcvue critiquc 1873, p. 152 »qq. adstipu-
latur. 4) Sunt capita , i/uae ip»e inttitui. 5) C/. 'A*. Archiv' 17/, p. 497. 6) Hanc 4»
partcm Coloniae scriptam eite, lireytig I. I. p. 9. comcit, trd aryumcntum quod pro/ert non tufficit.
Certc tcriptor Auttratiut crat. 7) In pago Aug>t.\todtinenti villam quandam a Karlo in beneficio
impetravcrtit ; v. Roth, ' Heneficialn cscn' p. 422. S.i 1'. Hfonoii l. I.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI LIBRI IV. 9

cedunt minime dividenda sunt. Id primut Breytig1 t. el. ttatuit, at argvmenta
quibui niiitur nulla lunt. Nam primum eodieum 5, qui e. 24. ex. deficiunt, finit
nulliut momenti ett, quippe qui ex integro quodam eodiee generit 4 fiuxerint. Deinde
Annale» Lauritieniet minoret quod ad idem eaput Fredegarii hittoriam perdueunt,

i e eodiee quodam 5 exteripti tunt. Denique ne termo quidem ab eo abhorret, qui pott
c. 24. uturpatut ett. Ergo Breytigii divitio reicienda ett. Poit Childebrandum Nibe-
lungut filiui hittoriam ad a. 768. perducendam curavit. Librariue *, cui hoe negotium
mandatum erat, ut grammaticae niulto magii quam deceitorei imperitut erat, ita
ubere vivoque narrandi genere exceUit. Itaque fieri non potuit, ut idem eitet qui

tt Childebrandi hittoriam teripiiitet. Historia avtem 'Daretit PrigiV, quam Searpio
Hieronymi in codicibut 4 intertam eite iam commemoravi, quod ad termonem per-
tinet, cum priore Childebrandi hittoria valde conveniL Neque dubito, quin librariut
Childebrandi prior chronicarum Fredegarii exemplari facto Libri hiet. Fr. compen-
dium ad a. 736. perductum adiunxerit, cui hittoriam ad a. 739. ipte adiecerit.

ii Tribut qui Fredegario tuecetterunt hittoricit id maxime vitio dandum ett, quod
eeclesiae nullam, rationit temporum minimam curam egerunt.

Librot tcriptot in quinque genera dittinximut, quorum primum cvm aetate tum
praeitantia reliqua valde tuperat.

I) CodexParitinui Lai. nr. 10910 (anteaSuppl. Lai.695 bit) in 4«, taee. VLT/VIII,

ttf. 184, literie uncialibui icriptut*, Sirmondi erat, quo mortuo bibliothecae CoUegii
Ctaromontani Paritieniis legatus ett. Quo diitoluto, priusquam bibliotheca ditittima
tub hasta veniret, ne liber pretiosissimus ab alienigenit compararetur, catalogo non
adscriptum* de Lauragai» accepit, qui regi eum dono dedit. Pagina 2. et 3. traniversis
m. laec. IX. tcriptit: Breviarium scarpsum ex chronica Eusebii, Hieronimi aliorumque

» auctorum a quodam Adatio. Sequitur pag. 2. index libri primi, quem f. 1—28.' liber
Oenerationit excipit. F. 23'. pictura satie rudit occupat, qua, Monod teite, Eusebius
et Hieronymui expreiti tunt. Deinde f. 29 — 83. eecundut liber, qui Hieronymi Ida-
ciique chronicat continet, icriptut esL F. 75'. item pictura ornatum est, quae quin
Helenam repraetentet, dubium ett. Tunc f.SS—f. 121. Gregorii Searptum occupat,

u post quod tituiut INCPT PROLOGUS CUIUSDAM SAPIENTIS tcriptut ett. Sequi-
tur autem f. 121'. index libri quarti, quem demum f. 124'. prologut excipit. Post
chronicam, quae f. 170. desinit, Isidori liber additus ett: IN NOMINE SANCTAE
TRINITATIS INCIPIT LIBER III. KPWNNKtoPwM SANCTI ESIDORI EPI-
SCOPI — /. 184. Explicit liber broviarium temporum a sancto Hysidoro collectum

s» iuxta bistoriae fidem. Ab inicio mundi usque quadragensemo anno Chlothacbarii regis
ann. In eadem pagina a librario vetustitsimo quae sequitur clausula ia
scripta est:

f INVENIT LUCERIOS PRESBETER MONACOS DOM
TUM A . . PER ISTA CRONECA ET PER ALIA CRONE
«o SU . • QUOD SEPTOAGENTA ET QUATTUOR ANN
U . AVID» QUOD SEXTUS MILIARIOS

») Ug« «na? b) (os) »vid Ugit HtUtr, nt «Wd Monod, mb quid qaod Woilt,

1) /. I. p. 36. 2) huac tt dtctstoru eiu* hominei eecUsiaHicoi fuiiie, patet; v. OeUner,
*i 'JahrbHcher' p. 453. At illi minime credam, verba nttntiatum e«t, haec videns, cernena ex Vulgata
petita etie. 8) Specimen dedit Bastard, 'Peinturei dei Manuicriti depuis le huitiime riide
iusqu a la fin du icisi&me VIII, 1, tab. 8. 4) 'Biitoire de 1'Acadmie Royale des Intcriplioni
et BeUei-LeUrei', Parii. 1774, p. 119—127: 'Ou cnugnoit, que les Etorangers n"en fnssent
devenna possesseura'. 5) Duae quae praecedunt paginac numero non comprehentae lunt.
SS. R. Mcroving. II. *

Digitized by Google

10 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI LIBRI IV.

ESSE» EXPLITOS CONPOTAVIT IPSOS . .

AN . S X> IN INDICCIONE EXSIENTE TE «.

. O QUARTO DAGOBERTO RIONANTE.
Haec quarto Dagoberti III. anno, indictione tertia decima, i. e. anno 715, eotn-
pptita ette, 'N. Archiv" VII, p. 254. ostendi, ubi etiom rationem, quae inter clautulam s
kanc et ehronieam Fredegarii inttrcedat, expotui. Dubium vero ett, utrum ab ipso
qui reliquum codieem exaravit tcripta, an ab alio pottea adiecta tit, quare codicem
ante a. 715. iam extititte, pro certo affirmare nolim. Neque itte liber, quamvie opti-
mut tit, autographut hobendut ett, cum mendit minime careat. Quae eo potietimum
orta tunt, quod librariut dictantit verba mtnu« accurate inUUexit. Haec cum lateulo io
octavo vel nono emendare quidam conarentur, plut defecerunt quam profecerunt, etti
negari non potett, nonnulla ex optimo fonte tuppleta ac correcta ette. Capitum
numeri imprimit in prioribut librit laepe aut prortut detunt aut pottea adiecti tunL
Quaternionum numeri marginet occvpant; sed tatit mirandum ett, quod praeter X.
etiam II. tcriptum ett et pro XV. XX. numeri tantum III. IV. supersunL Foiia tin- u
gula tunt vicenum vel vicenum ternum vertuum. Potiturae periaepe locit incongruit
coUocatae tunt. Hic iUic lineae vel folia tota vacanL

Codicem Pertz et Waitz contulerunt; librum primum HeUer alioique locot Deliile
v. c. tumma liberalitate recognovit.

Ex hoc libro pendet: to

1*; Codex Mettentii nr. 134. (antea D 12) laec. VIII/IX, in fol.,f.212t qui
e monasterio S. Arnulfi originem traxit. Inter cetera continet e librii I. II. Fredegarii
exeerpta, quae 'N. ArchW VII, p. 258. detcripii.

Ipae eontuli.

Omnet libri qui tequuntur ex eodem codice mendii plurimii odtperio orti tunt. ta
2a) Codex Berneniii nr. 318, taec. IX, in 4», f. 131, ab Haecperto icriptu»,
Ragondi baccalaurei, Petri Danielii Aurel., Bongarsii erat. Conttat e quaternionibui
16 et e quinione; ted 7 fol. perierunt. F. 23—125. chronicae Fredegarii occupant,
quae Lib. IV, c. 9: Ego cum istis non loquor vita illorum detinunL De reliquo liber
omnia quae Claromontanut eodemque ordine continet. »
Ipte contuii.

Quocum ex eodem fonte pendet:

2b) Codex Londonieniii Mutei Britannici Harlei. nr. 5251, taec. IX, qui item
chronicat uique ad lib. IV, c. 9. continet. Detinit enim: Ego cum istis non loquor
vita illorum. 34

Liebermann librum IV. aliotque locoi contulit.

Codicet tertii generit tria capita extrema libri primi omittunt atque Hilariani
libellum de curtu lemporum inttr tecundum et tertium Fredegarii librum interunt.
Iiidem poat c. 54. lib. II. verba talput scero inierta tunt.

31) Codex Lugduno-Batav. Vott. Lat. qu. nr. 5. in 8°, taec. VIII/ LX, /.38, **
quorum tingula versuum vicenum octonttm vel vicenum novenum lunt, initio et fine
mancui iam ex 6 fatciculii conatat. Liber a duobus Ubrariii emendatui, incipit II,
c. 36: Contra Romanus revellentes. Post Idacium f. 28': INCIPIT LIBER QUINTI
IULI HELARIANI DE CURSU TEMPORUM -/.38.- EXPLICIT LIBER QUINTI
IULI HELARIANI scripta sunt. Tunc demum Gregorii Scarpsum sequitur, sed in «&
titulo indici euperscripto liber iam detinit: INCIPIUNT CAPITULA LIBRI.

Ipae contuli.

Huiua libri alteram partem comprehendit

4) d cue Bumari, d . . it tm Waitt. b) ila HtUer, a aesto in ind. Waitt,

. .0 . , . in ind. tfonwl, «nnoa in npen in Rumart. c) tertia d o Ruinart , te (r) 60

..... no TYaifo, ter o Monod.

Digitized by Google

c#MT

~tV*n

7> O ry (, uSt^. CoL r^or u«M.«*l r (ttpruri^

lUHCtUt». ftrutn otjJllOT fJoTM""! JbnJtXl+l Xl pjfcoy^

• ^^^^rcncpttAt^r^fb^,^ «uJ<aae»r~co^trttr

CjUiCC plti LoropHcorrcOrr» ^r/io/Vtr, , rt rflie^xi » r
f>ccuci L>cjug»»-tt>>> rufHieurn mutn Lkutr rVia

«li pmnct^tia L (j rn^>o n Af«j r- (nmui

lNEKWT CAPfAJLA UBRI

nr/s

Js\*<*L<r~ r*y* ^iunra ^>^r Ur,*y3^ cu* tV»c£(>;

> ^ r&T j^ufcrmxuij&b !m|>4«»/?' X TrA« -'a^ „,1*1 J„

Digitized by Google

CHRONICARUM QOAE DICUNTOR FREDE6ARII SCHOLASTICI LIBHI IV. 11

311) Codex Vaticanu* Reg. Christ. nr. 713.', saec. VIII I IX, in 8», /. 83, olim
Goldasti, Augiae forte scriptus. Incipit / 1 : QUARTI QUOD EST EXCARPSUM
DE CRONICA GRECUM EPS THORONACHI, eodem loco, ubi 31 desinit. Libro quarto
finito EXPLICIT additum est; mox Erchanberti breviarium et Liber historiae Pran-
i corum sequuntur. Codex a librariis saec. IX. non muUo posterioribus ubique emendatus
est. Ratio scribendi a reliquis libris pardulum discrepat, cum saepius p pro b, fere
semper Neauster, Neaustraaia, Neaustragii atque Franchi scripta sint.

Contulit Pertz.

Ex 3 I 3 //. alter liber, qui iam periit, exscriptus erat, unde fiuxerunt
io 3a) Codex Vindobonensis nr. 482 (aniea Hist. prof. 632. et Ambras. 2b2),
olim Urstisii et Ootfridi a Raming, in maiore Augia saec. IX. scriptus, foL 87. in 8*.
Constat ex 12 fasciculis, sed mancus iam est, cum inter 8. et 9. duo quaterniones
perierint. NonnuUafolia, ut 4. et 41, literis scripta sunt eorum similibus, quibus chartae
pontificum Romanorum scribebantur. Continet Fredegarii chronicas, c 24 — 26. libri
i» primi exceptis, ad librum tertium ex. integras (f. 1 — 86' j cum HUariano ante Scarpsum
Oregorii inserto, cuius maxima pars, quatemionibus excisis, interiit.
Partem Pertz Vindobonae contulit, partem ipse exscripsi.

3b) Codex chartaceus Augustanus nr. 223, saec. XV, f. 270, in 8», in monasterio
S. Udalrici et Afrae Augustano scriptus, f. 1—97'. Fredegarii chronicas integras

to continet cum Hilariano, qui tertium librum hic sequitur. Ut in 3a liber primus tribus
capitibus extremis caret. Liber satis neglegenter scriptus a me paucis tantum locis,
ubi reliqui 3 codices defecerunt, adhibitus est.

In codicibus 4 liber Generationis deest, cuius loco Hilarianum habent, atqve
liber II. histaria 'Daretis Frigii', ultimus liber rebus ad ann. 768. gestis aucti sunt.

t5 Horum praestantlssimus est

4a) Codex Vaticanus Reg. Christ, nr. 213, tn 4», fol. 157. cum tribus prae-
fixis et duobus adnexis, a compluribus librariis saec. X. scriptus. Erat Remensis,
postea Petavii, neque S. Eugendi*. Folia sunt versuum vicenum, vicenum singulorum,
vicenum binum, vicenum quinum. Incipit f. 1 ; IN Dl NOMIN INCIPIT LIBELLUS

to QUINTI 1ULII HILARIONIS - /. 13'; EXPLICIT LIBELLUS QUINTI IUUI
HILARIANI. Deinde Scarpsum Hieronymi sequitur, cui post c. 3, f. 25; HISTORIA
DAREGITIS I FRIGII DE ORIGINE FRANCORUM inserta est. Liber quartus iam
in c. 51; Gundeberga statira de exilio post annos tres regressa sublimatur in regnum
desinit, quod historia ad ann. 768. perducta excipit: Igitur Chlodoveus filitis Dagoberti.

>t Nulla destinctione facta, sine numeris capitum, qui postea demum a librario adiecti
sunt diversi ab iis, qui in editis leguntur, continuationes in continua serie scriptae
sunt, sed verba Idcirco sagacissitnua rez Carlus versum ducunt et post verba: subli-
matur in regno qnae restat linea vacat. Tunc addita clausula, quam supra p. 8,
l. 35. commemoravi, verba His transactis librarius iterum a linea scripsiL Desinit

40 Fredegarius f. 148' ; sublimati sunt in regno. Codex a compluribus ut scriptus ita
emendatus est.

Continuationes post Bethmannum Pabst accuratissime contuiit. Historiam Daretis
aliaque Mau v. c. diligenter exscripsit.

Cum 4a ex eodem fonte fiuxit:
*i 4a'J Codex Trecensis nr. 802, saec. IX/ X, in 4«, olim Ubliothecae Societatis

Iesu Trecensis II, 12. E Laureshamensi monasterio orxgxnem trahens*, eadem continet
ac 4«, sed iam lib. II, ex.: victus nomen vitamque amisit desinit, ita ut libri 3. et 4.
absint. Liber a Germano qttodam ad imprimendum recognitus est.

1) Cf. 'Archiv V, p. 6] «77. 2) V. <N. Archiv' VII, p. 294. 3) V. 'N. Archio' 17/,
>• p. 299.

S*

Digitized by Google

12 CHRONICARUM QDAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA8TICI LIBRI IV.

Codieii formam Waitx et Ewald deicripterunt; Idaeii Scarptum Arndt eonttdit.
Historiam Dareti» in suum ufttm eum hoe eodiee eomparandam Parit euraverat.

Qui tequuntur tret libri, ex eodem exemplari extcripti, fere ad verbum inter $»
eontentiunt.

46»; Codex Mediolaneniii capituli S. Ambroiii taee. IX. ex., in 4«, de quo »
Blume v. c. egit1, omnia, quae 4a habet, continet. Chronieae libro quarto finito: eosque
atorque interire fecisset, /. 122. poit lineam vaeuam relictam eontinuationet: Igitur Chlo-
deos incipiunt. Capitibut non inttitutit, textum eontinuvm librariut teriptit, niti quod
vocabulum Currieula tn tupputatione partit prima» dittinxit et poit alteram partem,
linea vaeua relieta, ab His transactis litera maiore scribere perrexit Saepe literae ti i»
pro ci, ae pro e icriptae tunt.

Continuationet et Hietoriam Daretit Mommien v. e. eontulit.

46 *) Codex Londonienti» Musei Jiritannid Harlei. nr, 3671. taee. X. ab uno
librario icriptu» ett. De quo eadem quae de 46' dieenda eitent. Saep» litera ae pro e
mutata ett. u

Continuatione» Pertz et Liebermann eontulerunt. Dareti» Hittoriam Pari» v. e.
eonferendam euraverat.

Huie propinquior ett quam libro 46 »:

46**; Codex Monaeenei» Lat. nr. 4352 (Augutt S. Ulrie. b2) ehart., taee. XV, in
foL, in monait&rio 8. Udalrici Auguttano ortut. Continetf. 1—141'. Fredegarii ehroniea» m
ad o. 768. perducta». Initia primae partit: Igitur Cblodoveus et tertiae: Hie trana-
actis diiHneta, led eapita nulla inttituta tunt. Fol. 86. tuppUtum e*t. Dnunt Ub. IV,
e. 26. ab auaus ad c. 28. plenitudinera.

Fredegarii ehronieai fere totat eontuli.

Tre» libri qui tequuntur ex eodem fonte pendent. tt
4c',) Codex Montepenulanu» tcholae medieinae nr. 158, /. 135, tm foL,
taec. X, Boherii Divionentit erat. Inde a lib. IV, c. 90. eapitum dittinetio nulla »it,
led verba Igitur Chlodoveua, Item quod pott tupputationem, Hi« transactia literi»
maioribus scripta tunt. Detinit f. 135. cum magno in capite penultimo- Quae detunt
Chiffietiu» ex editi», ut videtur, tupplevit. Saepe literae ci pro ti, fere temper perse-
quutus teripta tvnt. Ubique termo ad grammaticam emendatui ett.

Librot III. et IV. ac fragmenta libri II. Waite contulit. Hittoria Dareti» Pari»
uiu$ ett.

4c') Codex Paritientit nr. 4883.4, taec. XI, f. 128. tn 4*, a eompluribue
librariit Arnaci, ut videtur, tcriptu», f. 73. — /. 128*. Fredegarii chronica» continet, u
eed liber initio et fine caret. Incipit lib. II, c. 18; Memoravimus sub Arifronem
regem, dttinit contin. c. 44: Omnes quoe ibidem adduxerant Inde a c. 42. complura
detunt, tpatio vaeuo relicto. Praeterea Ub. III, e. 39. ad e. 80. otojmo »unf. Exem-
plar enim valde mutUum fuiiie videtur, id quod librariutf. 128'. testatur: Non, inquit,
repperio plus. Sufficiat igitur hoc. In continuationibui verba: Igitur Chlodoveus, Cur- *o
ricula annorum, Item quod, Hia ita transactis dittincta tunU

Idacium netcio qui» nobit deicriptit. Bdiqua ad lib. IV, c. 90. cum Ht contuli,
quae e codicibu» 4 tam adnotata erant, in contin, literam cum litera eomparavi.

4c»; Codex Lugduno- Batav. Vo»t. nr. 20. comptura dioertit tempoHbut
tcripta continet. F. 1—8". fragmenta quaedam e libro II. Fredegarii tumpta exitant, *»
quae taec. X in literat data tunt. Liber nulliu» momenti eit.

Hutoriam Daretit ipie contuli.

E codice quodam 4 extcripta capita 57—62. lib. II. cum titulo Gesta Theoderici
regis compluribut librii, qui Librum kiitoriae Francorum continent, adnexa tunt.

1) 'ArcUv' V, p. 594. &•

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLASTICI LIBRI IV. 13

4z*) Codex Vatieanui1 Reg. Ckrut. nr. 549, ia*c. XII, ineipit f. 145': Theode-
ricus natione Macedonum, detinitf. 148: ipee disponit (Caniriut-Batnage p. 192, l. bO).

4z») Codex Carltruhanui taee. XII. in., infol., ex duobut tantum foUii eonttat
IncipU: Incipiunt Gesta Theoderici regis, detinit amicitiaa iniens ( Caniriut p. 188, l. 51 ).

Edidit Mone, 'Anzeiger f. Kunde det deuttchen MittdalUri' IV, p. 10.

4>'J Codex Vindobonentit unioerritatit nr. 3334 (antea 838, Repert. Sehvand-
neri I, 61\), taee. XV. ex., chart., Fuehimagen doctorit erat.

Librum hiitoriae Franeorum Pertz eontulit.

4z*) Codex Oraiaeemit univerritatii fol. 42/59, membr., eaee. XII. in mona-
stcrto S. Lamberti icriptut, ineipit: Incipiunt Gesta Theoderici regia, derinit lib. II,
e. 62: a Buccellino victus nomen vitamque amisit

Codicit forma ab Wattenbaeh deteripta ett*.

Ex hoc ortut videtur eszc

4z *') Codex Qraiaeeniit univertitatit quart. 33/52, eharL, taee. XV*.

Az*) Codex Vindobonemit nr. 428 (anteabl, hitt.prof. 230), laee. XIII, f. 207,
infoL, Getta Theoderici f. 203 -207. eontinet (ab: Incipiunt Geeta Theoderici regia ad:
Iuatinianuj mittens pue, ed. Caniriut p. 19$).

Maximam partem Mone, 'Anzeiger' 1838, p. 355-859. edidit.

Codieet 5, qui iam tequuntur, librum tantum quartum eum eontinuationibui ad
e. 24. eontinent, eumque hittoriae Francorum Oregorii, quae X, 28. derinit, ut librum
deeimum adnexum*. Index Fredegario praemittut in aliit ad e. 24.* perduetui, in
aliit prorsut omistu» eit. Praeterea plerique libri in conL e. 1 — 24. eapitum dittinctio-
nem habent illam, quae in editii inttituta eit.

ba) Codex Heidelbergentit Palat. Lat. nr. 864, taee. LX, in fol., f. 134, tn
monatterio S. Nazarii Laurethamenri teriptui, pottquam Romam Paritiotque depor-
tatut eit, in bibliotheeam Palatinam rediiL Liber Predegarii ultimui f. 110—134'. poit
Qregorium teripiui, a duobui librariii emendatut ett Quod ad rationem teribendi
tpectat, persaepe Utera e in ae mutata eit.

Post Bethmannum liber optimut quinti generie a memetipio accurate coliatut ett.
Huiut exemplar videtur eite

ba') Codex Pariiientit nr. 5921, taec. XI, in fol., qui Mettii a compluribut
UbrarUt tatit neglegenter teriptut, pottea Pithoei, Thuani, Colberti erat. Liber laee. XII.
emendatut et loeit nonnuttit e Libro hietoriae Praneorum petiiie auetui ett.

Codieem detcrrimum Beihmann eontulit.

b'a) Codex Berolinentit Lat. quart. nr. 266. e duobut fdiii eonttat. AUerum
lib. IV, e. 16: Gunthramni in Burgundiam sedem habena ineipit, defuncto Wandalmaro
e. 24. derinU, aUerum a e. 38: XVH Theodrici regis ad e. 40: adpetunt miasos hitto-
riam continet. Liber codici ba rimiUimut eit.

bb) Codex Paritiemit nr. 9765 (antea Suppl. Lat. nr. 1538; laee. X. vel IX.
literit magnit tcriptut. Index Fredegarii deette videtur, eapita quoque 96. et 97 (ed.
Ruin.). omitta tunt. Pott Bethmannum Pertz eontulU.

be) Codex S. Audomari nr. 706, taee. XI. in., in monatterio 8. Bertini teriptut
iam c. 21. ex. Expl. liber X. derinU.

Librum, qui muUii lacunit laborat, Bethmann eontulitte fertur, ted tchedulae
perierunt.

Ex hoe fiuxit

bc') Codex Bruxellentit nr. 6439—51, in monatterio S. VedatU tcriptui, pottea

1) V. •Arckiv' V, p. 115; XII, p. 288. 2) V. 'Archk,' X, p. 628. 8) V. 'Arehiv' X,
p. 625. 4) Sunt tibri C; cf. Script. Rer. Merov. I, p. 25 iqq. 5) i. c. c. 110. id. Rrin.

14 CHBONICABUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA8TICI LIBRI IV.

tn bibliotheeam coUegii toc. Ietu Brugen$i$, inde Antwerpiam tran$latu$. Eodem loco
quo bc desinit.

Belhmann Ubro u$u$ ett, $ed echedae nullae exttant.

bd) Codex Namurcentit, olim S. Huberti, $aec. X, in fol., $atii nitide $criptu$
e$t, Bethmanno tette. »

be) Codex Bruxellen$i$ nr. 9361, $aec. XII, in fol., e monatterio S. Laurentii
Leodiensi originem traxit. In hoc $olo quinti generie codice hiitoria ad a 768. perducta
ett, cum aUera continuationum par$ (a c. 2b) e libro quodam 46 $uppleta sit. Detinit:
aublimati sunt in rogno. Explicit liber X. historiae Francoruni.

E libro $ati$ neglegenter ecripto Bethmann nonnulla adnotavit. i»

bf) Codex Vindobonensi$ nr. 473 (antea hi$t. eccl. 90, Ambrai. 277), in fol.,
laec. IX. ex., capita tantum Fredegarii continuati 1 — 24. «mfinef, quae hiitoria Ore-
gorii minime praecedit. Detinit: basilica sancti Dionisii martyris. Explioit hiatoria
rerum gestarum Carli maioris domus. Qui bello Vinciaoo babito iUgemfredum victum
fugavit. Et alia quam plurima fortiter et utiliter geasit. Liber pottea emendatui cum 56 n
vinculo quodam coniunctut videtur etie, ted tibrariut nonnumquam termonem immutavit.

Pertz codicem exscriptit.

Capita 10 (a Deinde Colouia) — 24. conttnuofiontm» tn compluribut codicibut
Libro hittoriae Franoorum ut. c. 52 — 55. adiuncta $unt.

5x«; Codex Petropolitanu$ L F. Otd. IV. 4, taec. IX, incipit f 32. c. LII: »•
Qualiter cum Saxonibus, Baioariis, Eudone duce, cum Abdirama rege Sarracenorum
pugnavit et vincit. Deinde Coloniam urbem reversus, detinit f. 35; sancti Dyonisii
martyris (c. 24;.

Arndt exemplar fecit.

5x»J Codex Paritieniit nr. 10911 (anUa Suppl. Lat. 125;, taec. IX, olim CW »
terii baronit erat.

Bethmann eo ueus ett.

bx*') Codex Gietieniii univertitatit nr. 254»,. taec. XVIII, de biUiotheca Crat-
terii emptus', ex bx* fiuxit.

bx») Codex Sangalleneit nr. 547, saec. XljXII, de quo Ptrtz, 'Archiv' V, s«
p. 504, egit.

In librit qui tequuntur Fredegarii chronicae vel excerptae vd immutatae tunt.

Codex Vindobonen$i$ hisL prof. nr. 991, taec. XII, in 4«, /. 46-54, compendium
Fredegarii a lib. III, c. 2. continet, e codice quodam 3 hauttum. Incipit: De Fran-
corum vero regibus Ieroaimus. «

Pertz librum extcriptit.

Codex Quelferbytanut Oud. 139, membr., taec. XV, in 8«, fol. 17, Lovanio
Coloniam olim translatus , hittoriam Daretii libroique hittoriae Francorum et Frede-
garii* in compendium contracta continet, eadem e codice quodam 4o hautta. Incipit
f. 1: Incipit tractatus de gestis regum Francorum. Eo itaque tempore. 40

Libro ipte utus sum.

Codex Parisiensis nr. 7351, saec. XIII, membr., in fol. clironicon e Fredegario
compositum 'inde ab origine Francorum' ad a. 768. continet; cf. 'Archiv' VII, p. 258.

De ratione, quae inter singulos Fredegarii libros intercedat, 'N. Archiv' VII,
p. 250 sqq. multit disserui, quae hic omnia repetere nolui. Satis habeo dixisse, 4»
librum 3 ex 2, 4 ex 3, 5 ex 4 pendere, neque vero primarios horum generum libros iam
exttare, ita ut nonnullis locit eecundus tertio, tertius quarto, quartus quinto codice
emendari atque suppleri possit. Quod autem ad codicem 2 spectat, e libro quodam x
pendet, qui periit. Illum e Qaromontano extcriptum esse, valde veritimile ett. Tabula
adiecta quomodo libri inter te cohaereant ostenditur: i0

1) V. 'Archiv IX, p. 777. 2) T*. <A\ Arehiv' VII, p. 318.

Digitized by Google

CHBONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLA8TICI LIBRI IV. 15

1

I?
x

/\
2 3x

/\
3 4

4x

/ /\
4o 44 4c

o

Quae cum ita te kabeant, nullo modo dubitari potuit, quin in chronieii Fredegarii
io recentendii eodieem tolum 1 tequeremur. IUit tantum locit, ubi liUris aut omitrit
aut perperam additit librariut 1 rine dubio erraverat, ab optimo Claromontano recet-
timut. Neque vero in ea chronicarum parte, quae e fontibut notit hautta ett, menda
sustulimut quae Predegarium potiut tranttcripritte quam eommiritte aliquo modo veri-
rimile erat. Quod ad reliquoi codieei pertinet, graviora tantum, quae ditcrepant
15 textui lubiecta tunt, neque iit vacavi quae in codicibui aut 4b*' aut 4eli peeuliaria
reperiuntur. In nominibut propriii Franeorum icribendit libri mt. mirum in modum
inter te differunt, ut, ri, quae a texiu nottro diverta ettent, omnia proferre voluiitem,
Uijentibui taedium quam maximum atttdittem, praetertim cum in duobut ultimit librii
fere euum quaeque linea nomen Francicum habeat. Itaque ne notit temper iitdem vel
» taUem rimiUimit lector languetcerei, variam leribendi rationem hoc loco mihi coUegen-
dam etie duxi, notit, in quibut hae rei traetabantur, prortui deletit. Cum quomod
nomina propria in libro 1 tcripta rint, ex textu ipto inteUegatur, hoc praetermiiio,
ad 2 tranteamut.

2a et 26: Brunehildia temper; modo Hildebertus, modo Hyldebertus; Childeri-
t» coi; modo Hilpericus, modo Hylpericua, lemel Chilpericus; laepiut Hlodoveus quam
Chlodoveus, Chlodovius, Chlodeveus; Hlotharius fere lemper, Chlotharius lemel; Hro-
thildis plerumque, Chrothildis taepe, Chrodechildis temel; Gunthramnus plerumque,
OuDtramnus tpartim; Sygebertus pertaepe, Sigebertus nonnumquam; Theudebertus
taepe, Teutbertus interdum, raro Teudebertus et Teudbertus et Theodebertus; Teude-
»u ricus plerumque, Theodericus, Teodericus tpanim.

3: Brunicbildis taepiut quam Brunnihildis et Brnnnichildis, Brunnechildis et Brun-
childis raro, Prunnihildis pertaepe, Prunnechildis et Prunnichildis nonnumquam, Prunne-
hildis tparrim; Childibertus; Chilpericus; Chlodoveos plerumque, Chlodeveus tparrim,
Chlodoveus, Clodoveus raro; Chlotharius et Chlotarius et Clotharius taepiirime, Chio-
»» darius nonnumquam, Chlottarius tparrim, Glotharius laepe, Lotharius raro; Chrothe-
childis, Chrodechildis, Chrothildts, Rotechildis; Guntramnus plerumque, Gunthramnus
sacpe, Gunthrannus, Ghunlramnus, Guntbethramnus, Gundramnus, Gundrannus, Gund-
hrannuB, Cundhramnus raro; Sygobertus plerumque, et Syghibertus et Sygibertus taepe,
Sighibertus et Sigobertus nonnumquam, Sigybertus, Sygybertus, Sygobertus raro; Theude-
«° bertus plerumque, Theudobertus aliquotient, Teudebertus Theubertus raro; Theudericus
taepiitime, Teudericus nonnumquam, Theutericus, Theudarichus, Theuderichus, Theode-
ricus, Theoderichus, Teodericus, Theodoricus, Theodaricus, Theudoricus, Thedericus raro.

4b*': Brunichildis fere temper, Brunechildis et Brunaechildis raro; Childepertus
aliquotient, Childibertus raro; Childericus; Chlodoveus plerumque, Clodovcus, Clodo-
15 pheus tpartim; Chlotarius fere temper, Clotharius tpartim, Chlotharius nonnumquam,
Clotarius raro; Chrothechildis jjkr«maue, Chrotechildis taepe, Chrotochildis, Chrodo-
i, Chrodcchildis, Chrodildis, Crothechildis roro; Guntramnus taepitsime, Gun-

Digitized by Google

16 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARIi 8CHOLA8TICI LTBRI IV.

thramnus aliquotiens, GhunthraronuB et Guntheramnus et Guntechramnus et Gundramnus
et Gundegramnus semel; Sigibertus saepius quam Sigobertus, Sigbibertus et Sigebertus
Varo; Theudebertus plerumque, Theodebertus saepe, Teudebertus sparsim; Theudericus
fere semper, Theodericus, Theodoricus, Teodoricus, Theudericus, Theudoricus non-
numquam. »

4c' rf 4c': Brunichildis semper; Childibertus semper; Childerichus; Chlodoveus
fere semper, Clodoveus, Chloveus raro; Cblotarius fere semper, Cblotharius et Clotarius
et Clohtarius et Flotarius raro; Chrotecbildis semper, Cbrothilda raro; Guntramnus
plerumque (4c*: Gontramnus saepe, Guntrandus, Gundechramnus, Gonthramnus raro);
Sigobertus fere semper, Sigibertus sparsim, Sygibertua raro; Theudebertus plerumque i«
(4cl: Tbeodebertus saepe, Theudbertus, Theodepertus, Tbeotbertus, Teudebertus raro);
Theodericus saepius quam Theudericus.

ba: Brunichildis saepe, Brunihildis nonnumquam, Brunieldis semel; Childeberthus,
Childiberthus ; Cblodoveus, Chlodovechus, Chloveus, Chlotbaveus semel; Chlotharius
fere semper, Chlotarius, Chlodarius semel; Guntbramnus saepius quam Gunthchramnus 1»
et Gunthchramnus et Gunthcramnus, Guntchramnus, Gunchchramnus sparsim; Sygo-
bertus, Sigibertus plerumque, Sygibertus, Sigobertus aliquotiens; Theudebertus plerum-
que, Theudobertus aliquotiens, Theudebertheus, Theudobertbus, Theubertus sparsim;
Theudericus fere semper, Theodericus nonnumquam, Theudoricus, Theudiricus et Theo-
doricus raro, t0

Continuationum cum nullus codex ad nos pervenerit, qui reliquos ita superaret
ut Ciaromontanus Fredegarii, a codice 4a, quem potissimum secutus sum, nonnumqy.um
nobis recedendum erat. At religiose textui subieci, quae in hoc libro discrepant, dum
46 ' et 4b *, item 4c ' et 4c* inter se consentientes tantum curo*. E quinto librorum genere
nullum adhibui nisi ba. Codicem 4o etiam in orthograpkicis, quae minima notis ad- tb
scripsi, secutus sum, sed literam h ibi saepe omissam restitui.

Fredegarii chronicis medii aevi scriptores permulti usi sunt, quos omnes referre
longum est. Nos quidem chronieon universale a. 741 (SS. XIII, p. 1 sqq.), S. Benigni
Divionensis atque Aimoini historiam consuluimus *, quorum scriptores codices tertii
generis adhibuerunt. Codice quodam 5 auctor Annalium Mettensium usus est; cf. 'N. »0
Archiv' IV, p. 589.

Arte imprimendi inventa, chronicae saepissime editae sunt, sed primum e libris b
quartus tantum liber ut undecimus historiae Francorum Gregorii in lucem prodiit. Edi-
tionem principem Flacio Ilyrico debemue, qui in'Gregorii Turonici Historiae Fran-
corum libri decem. Basileae per Petrum Pernam' 1568, p. 1—89. librum quartum w
Fredegarii cum contin. ad c. 24. e codice 5a edidit, titulo superscripto : Index libri XI.
seu appendicis ad Gregorium additae, quae nunc primum accessit.

E Flacio libri qui sequuntur pendent*:

'De la Barre, Parisiis 1583 (ad contin. c. 24).

'Bibliotheca patrum vol. VI, 2, ed. Colon. 1583 (ad contin. c. 24). ««

Sacrae Bibliothecae Sanctorum Patrum tomus septimus ed. de la Bigne ed. II.
Paris 1589, p. 797— 836. Fredegarii liber inscriptus est : Undecimus liber, sive appendix
bistoriae Francorum, supplcmenti loco ab alio quopiam Gregorio Turonensi adiectus.

Gregorii Turonensis episcopi kistoriae Francorum libri decem. Ex bibliotheca
Laur. Bochelii. Parisiis 1610. (ad contin. c. 24). *s

•Bibliothcca maxima Patrum. Colon. 1618, vol. VI.

Maxima Bibliotheca veterum Patrum et antiquornm Scrivtorum ecdesiasticorum
ed. Ingdun. 1677. Tom. XI, p. 815 — 830. ad contin. c. 24. Titulo, quem Bigne composuit,
verba: Autor huius appendicia creditur essc Fn «le^arius arfiecit.

1) Ubi 4h>. 4 6». 4 6*' contenterunt, \b *criv*i. 2) Cf. 'X. Archiv' VII, p. 288 $qq. &o
3) Asteriscoi iit adieci, quo» tidve »iihi »<n> licuit.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEOARII SCHOLA8TICI ' LIBRI IV. 17

Totum ehroniearum corput, Ubro qnarto et eont. e. 1—24, quae iam edita erant,
exeeptii, primui imprimendum euravit

Henricut Canieiu», 'Antiquae Leetione»', IngoUtad. 1602, p. 578—729, e deter-
rimi» libri» 36 et 46**, quibut tatit neglegenter utu» e»t Titulum Canitiu» eompo-
s tuit hune: Collectio historica Chronogrephica ex Anonymo, qui sub Alexandro Severo
injperatore vixit, Idaoio, Toromacbo, aliia. Collectore Qallo qaodam, qnem Carolo
M&gno supparem foiaae apparet

Haeo editio a Batnage Antwerp. 1726, tom. U, p. 147-226, repetita eet. Neque
mdiut prqfecit

» Andreat Sehott, qui in Hiepania Muttrata, Franeof. 1608, tom. IV, p. 160.
185—207, ex editione Canieii librum Fredegarii «ecundum repetiit.

At Io»ephu» Sealiger, qui 'Thetaurut temporum, Lugd. Batav.' 1696, p. 17 — 22,
Idaeium Fredegarianum ad e. 56; Poatea, ut supra gesta confirmant, a Gothia regna
tnm est, edidit, codieem habuit vel poliut 'deteriptum ex ehirographo Frideriei Linden-
>» brueh Hamburgenri»' . Ett 4a\

Hane editionem Schott, Hitpania illuttrata IV, p. 206 — 212. repetiit.
Marquardu» Freheru», Corput Francieae hittoriae veterit et eineerae, Hano-
viae 1613, p. 96—166, librum Fredegarii tertium et quartum eum eontinuationibu» edidit,
maximam partem, ut videtur, ex tehedi* Goldatti, cuiut eodex 311 in hac editione ubique
io adhibitut, a Frehero ne commemoratut quidem ett. Habuit etiam 5a- Inde a e. 25.
eontin., ubi 5a defecit, textut ett Caniiianui. Freherui primui Fredegarii nomen ad-
iecit, titulo chronicie intcripto: Gregorii episcopi Turonensis czcerpta Chronica ex
Fredegarii Scholaatici Historia MisceUa et Fredegarii Scholaatici Chronicae liber.

Duehetne, Hittoriae Francorum Scriptorei eoaetanei, Parit. 1636, Tom. I,
ti p. 722—728, eotdem librot ac Freherut edidit, quem aeque ac Caniiium, quamquam
codieei et 1 et 4a habuit, fere ubique teeutut ett.
Optimam ediHonem debemut

Theodorieo Ruinart, Oregorii Twonentit opera omnia necnon Fredegarii Seho-
lattici Epitome et Chronicum eum tuit Continuatoribui, Parit. 1699, p. 542 — 703, qui
m e prioribut Fredegarii librii p. 705 iqq. fragmenta eollegit, librot 3 et 4 integrot dedit.
Habuit codieei 1. 4c*. 5a. 5a\ Continuationes a Ruinart paulo neglegentiut traetatae
tunt, quam quae praeeedunt chronicae. Notat quat ipti debemut litera R. dittinximui.

Ex hac editione originem traxerunt:

'Reeueil det Hiitorien» dei Oaulet' ed. Bouquet, Parii. 1739, ubi tom. II,
36 p. 301 — 464; V, p. 1 — 9, eadem leguntur, quae Ruinart eoUegit.

Patrologia Latina ed. Migne, Tom. LXXI, p. 573 — 704, u6t chronieae e Bou-
queti editione repetitae tunt.

Fragmenta libri tertii ediderunt

Ouadet et Taranne, Gregorii Turonentit Hitt. Frane. Tom. II, p. 289 sqq.
M Nuperrime G. Monod, 'ttudet critique» tur let touree» de Vhittoire Mtrovin-
giennet, Part II (in 'BMiotheque de Vicole det hautet itudet. Fate. 36. Parie, 1885';
textum codieit 1 diligenter imprimendum curavit.

In linguam FraneogaUicam librum Fredegarii quartum et continuatum verterunt
C(laude) B(onnet), D(auphinoit) , 'VHittoire frangoiie de S. Qrigoire de
45 Tourt. Augmentie d'un unzitme Livre. Parit, Claude de la Tour' 1610.

Marollee, 'L Histoire det Francoit de S. Grigoire evetque de Tourt. Aoec
le Suppliment de Fredegaire, ecrit par let ordret de ChUdebrand frhre de Charlei
Martel. Parit' 1668. Tom. U, p. 745—876.

Guizot, 'Chronique de Fredegaire traduit en langue fr. Parit 1823' (in 'CoUecU
det Memoirei, II, p. 163-265;.

Eundem librum in lingnam Germanicam vertit Abel in 'Getchichttchreiber der
83. R. Meroriog. II. 3

Digitized by Google

18 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLASTICI LIBRI IV.

deuttcken Vorteil' vol. V. Gietebrecht v. e. fragmenta libri tertii Qermanice reddita
Gregorio tuo adiecit.

De rebut geographicit egit Jacobt, 'Geographie de Grf.goire de Tourt, de
Frfdegaire et de leurt continuateurt' , Purit. ed. alt. 1861.

Cupitum dittinctionem in librit J—IV. ex 1 rettitui, ubi capita taepittime mediit &
in enuntiatit inehoantur. Quod ad continuationet pertinet, codicet 4 cum dittinctione
careant, atque libri 5 capita minut apt* dittinguant, ipie textum denuo in partei
diviti. B. Krutch.

[INCIPIT' CAPETOLARIS CRONECE LIBRI PRIMIJ.

1. De inicium mundi, quod homo primus Adam condetus est io

2. De diluvium, quod factum est.

3. Divisio1" terrae tribus filies Noe.

4. De confusionc linguae gencium scptaaginta et* duo.

f). De gentcs, quao fuerunt ex genere Sem, Coin * ct lafed.

(5. De gentes nominntem, in qua parte unaqueqne consedit.

7. De declarationera habetacioncs gencium.

8. De nomina insolaruro, quao sunt princepalis.

9. Do noinina gcntium, ubi nupcr cnnscderunt.

10. De noinina montium et flumina magnorum.

11. De filies Noe in trebus partebus saeculum* trepertitum. to

12. De inicium ordenes generationes Abrahae.

13. De cgrcssionem Israhel ex Aegypto ct ingressum corum in terra Canaan'.

14. De inicium regum Israhel.

15. De captivetatc, quem Nabagodonosor ' rex de Iudaeis fccit

16. De rcgrcssione Iudacorum Hierusolimis pcr Cirum. »

17. De passionem Doraini et pasea.

18. De reges Persarum et tempore Cyri.

19. De nomina creaturae Adam.

20. De tran8raigracionem Babilloniac.

21. Do nomina profetarum. to

22. De nomina regum Israhel.

23. De Macedonum regis iuxta Alcxandrinus.

24. Deinicium*

Index. 1. ia.

Index. a) litulum ipte formavi timilem iit qui librie III. el 1Y. pratmitti $unl. Titulum th
omittum tate. IX. librariut quidam ila tuppltvU: Brcvlarium «carpmim ex chrnnica Etinobii, Hicrooimi
alioramqoe siictornm a qnodam Adatio 1, ubi folium quod primum eil A' numero non diitinetum lit-
lerit quidtm nitidioribut quam retiquut codex teriptum, ttd eotlem tempore tt tadtm fortt manu tup-
pUlum ttt. IN NOHINE DNl NKI lflO XPl INCIPIUNT CAPITULA CHRONICI LIBRI (LIBER U)
PRIMI Sa. 6. Indiee eoret Sa. Tolum librum primum omiltunt eodieet 4, in quibut HHariani Uber de 40
eurtu temporum (IN DI NOMIN INCIPIT LIBELLUS QUINTI IULII HILARIONI8 - EXPLICIT
LIBELLUS QUDJTI 1ULII HILARIANI 4a; INClP LIBELLUS QtriNTI IULII HILARIONIS —
EXPLIC. LIBER QUINTI IILII HILARIONIS 4a'; IN NOMIN. DNl INCIPIT LIBELLUS QUI EST
IULH H1LARIONI8 - EXPLICIT LIBELLUS QUINTI IITLH HILARIONIS 4*>; IN NOMINE DNl
INCIP LIB QUINTI nJLII HILARONIS - EXPLICIT LIItLLUS QUINTI IULII HILARIONIS 44»; **
INCIPIT LIBER QUI INTITULATUR HELARION - EXPLICIT LIBELLUS Q INTITULA8 IIILA
RIONIS 4o'*; IN DEI NOMINE INCIPIT LIBELLUS QUINTI IULn IIILARIONIS -- EXPLICIT
LIBELLUS QUINTI H LI HILARIONIS 4«'), in ctxliribni 8 tntcr librot II. et III. iniertui, Fredt-
garium dueit. Codicei 6 ultimum tantum librum bnhent. b) ilc divisionc 2<i. c) om. 2a. d) Cham
ct Iafhct 2o. o) «acti dUpcnlitum 2o. f) Clmiin 2a. g) Nabncliixlonotor 2a. h) eorr. m. at. 50
1 j impcratorcm 2a.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARIl 8CHOLASTIC1 LIBER I. 19

25. De epiacopna» Romensis.

26. Poet haec scarpaum ab Adam uaque Noe, a Noae uaque Abraham, deindo
iudecumk, poat haec regum Iarahel et Aegyptium' et inperatori Romanorum
usque Aeragliumd.

I LIBER* ' GENERATIONI8 ab Adam usquo ad ordinem*, quae eontenetur in huine

Tolumine libri*. Denumeratio temporum et annorum. Geoerationis •aecu1id usquc in
hune diem. Terrae divisio tribus filiis Noe. Declaxatio gentium, quae ex quibus factae
sint, et* quas singuii terras et civitatis' sortiti sunt. Quantae insolae clare. Qui cx
quibus gentibus trantmigraverunt. Quod» flumina nomiuata. Quod montes nominati.

i» Quod iudices, qui» quod annis populum iudicavit. Quod regis1 in tribu Inda, et quis quod
■nnis regnavit. Declaratio paschae, et quis qnando servavit ex temporibus Moysi usque in
hunc diem. Regis' Persarum a Cyro, et quia quod annia regnavit. Regis Macedonum
ab Alexandro, et quis quod annis regnavit. Imperatores Romanorum ab Augusto, et quis
quod annis regnavitk. Tempore1 clympiaduai ab Ipito usque in praesentem olimpiadem.

is Nominaa patriarcharum a" generatione. Nomina prophetarum. Mulieres prophetieeae.
Nomina regum Hebreorum et regum, qui in Samaxia regnaverunt supra decem tribus, et quis
qood annis regnavit. Nomina saoerdotum. Nomina emperatorum0 Romae, et quis quod
annis praefuit.

Quoniam quidem oportit instructum esse veritatis', neccssarium exaestemavi, frater*.

m carissime, bocr in breve de sanctis scripturis fscere sermones ad conroborandam doctrinam1,
ut per paucas enarratioois non sine causa inquisitaa virtutes veritatis citios agnutcamus', ab-
scidcntcs prius indoctorum generatam contentionem, quae obumbrant" sensumr, huiuscemodi
indoctum edoceat. Summa autem cum industria pervidcrc* cupientes, iuxta veritatcm cognu-
scemus gentium divisionem et parentum denumeratam generationcm, inbabitationes quoque

tt tempora et bellorum commissionis et iudicum tempora despensationes ct regum annos et pro-

Index. 1. 2a. Praef. 1. 3a. 3a.
Index. a) corr. m. al. episcopis Roraanis 1. b) eorr. w. al. iudicum 1. c) eorr. n. al.
Aegyptlorum (i/a elian ta) et imperatorum I. d) corr. «. al. ad Eraguum 1; ad Heracleum 2a, ubi
Expliciunt cspila add.

so Praef. a) Ua l; Iocipit liber generationibns (generationuut 3a) ab (om. ta) 2o. 3a. b) ita I

et L.; $eribe usque ad oc diem vel u. sd odiernum: usque in bodiernum diem Chronogr. c) in boc
libro L.; m. ai. imguta eommata numerit II— XVIIII dittinxit 1. d) om. L. e) et quss — sor-
titi aunt oai. L.: ct quss singuii eorum provinciss et civitates babitaverunt Chronogr. f) dvitatis
corr. m. al. civitates 1. g) m. al. quot $emper corr. 1. b) qnis ta cum L.; ct quis 3a. ■) m. al.

S» reges lemper eorr. 1. k) impersvit L. I) corr. m. al. tempora 1. m) antem add. 2a. n) eorr.
m. al. ac generationes 1. o) «mpefn 1 : episcoporuip L. De koc loeo egi, 'N. ArckV VII, p. 469.
p) diaconnm om. Fred. , habet L. q) frater corr. m. ol. fratres 2a ; Irs Ja. r) hos prvbe L.
s) tuftra add. L. t) cognoscamus L. n) eorr. m. al. obumbrat 1, et ita 2a. Sa. t) om. L.;
sccnndum add. »a. w) praevidere L.

4t 1) Liber primu* utque <td eap. 24. e$t integtr liber Generationit Hippoiyti epueopi, eui

perpauea lantum de Truianu Frigiitque a tcriptore Franco interta $nnt. Uiut ett textu Latino
illo, quem Labbeut, Nova Bibl. MSS. I, p. 298 iqq., e eodice daromontano , iam CheUen-
hamenti nr. 470. 715. 1829, primut edidit, Cangiut, eodem codict coUato, Chronieo Patchali
(App. V) tubiecit. Codicem habuit Labbeano timiltimum eumque nonnulli* locit iitdem naevit

** atque hiatibut poUutum, ted omnino metiorem ilio, ita ut quam dixi ediiionem non raro e Frede-
gario emendare ac lupplere pottit. Not liitera L. lignavimut ditcrepautiam textut Lalbeani,
quem Voget t>. e. in utum notlrum itcrum cum codice contulil, ted eo deficiente alteram quoque
huiut oputctdi editionem, quae in Chronographia a, 354. exttat (ed. Mommten p. 637 tqq.), con-
tuluimiu. Cf. 'N. Archiv VII, p. 456 iqq. — Ceterum indicem qui praeecdit potiui Fredcgarii

t>o quam Hippolyti *i*e per te patet.

3»

Digitized by Google

20 CHRONICARUM QUAE DICUNTUB FREDEGARII SCHOLASTICI LIBER I.

phetarum tempora, qui* Mt quibus1' regebui* nati tunt, quales* captivitates popali quibat
regibut et quibus iadicibat contigeriot, quiqae lacerdotet quibui temporebui faerint, et quao
diviiio et* qaae perditio facta tit, qao autem modo generatio leminit Israhel de patribus
tn Chriito conpleta lit, et quod qaantiqae per qaanta tempora dinumerentar anni a ereatura
saecali atque in hunc diem. Extimavimus' autem, incipientet a Geneil, iuxta verbum* otten- »
tionem, ticut eipetit, declarare, non ex noatra quad&m parte, aed ex iptit Sanctlt Scriptnrit
teitificari. Hine* occaraionem arripientet, iaxta ordinem de Geneai termonem facitnui*.

EXPLICTT- PRAEFATIO.
IUCIPIT NARRATIO PRAEFATIONIS FILI SEM.

1. * Liber generationia bominnm. Quo die fecit Deut Adam, ad imaginem Dei fecit it
eot. Vixit autem Adam ann. 180* et genuit Setb. Vixit autem Setb ann. 205 et genuit Enot.
Vixitc Enoi ann. 190' et genuit Cainan. Vixit Cainan ann. 170 et genuit Melelehel. Vixil*
Metelohel ann. 162 r et genuit Tharetb, et vixit Tharetb ann. 162 et genuit Enocb. Vixit Enoch
ann. 165', gennuit Matntalam. Vixit Matuialam ann, 117 et genuit Lamecb. Vixit Lamcch
ann. 188 et genuit Noe. Et erat Noe annorum 500*, genuit tret filiot Sem, Kam et Iaphet'. n

2. * Fott annoa autem 100, paitquam genitua* ett Sem, fit diluvium, cum eitct anuo-
rume texcentorum Noe. Fiunt ergo ab Adam uique ad diluvium generationis" 11, anni 2242.
Iste* sunt gencrationit ' Sem. Sem cum e»»et ann. 100, genuit* Arfaiat anno* 2. post dilo-
viam. Et vixit Arfaxat ann. 135 et genuit Cainan. Vixit Cainan ann. 130 et genuit Sala.
Vixit Sala sdu. 130 et genuit Eber. Vixit Eber ann. 134 et genuit Falech. Uique ad bunc* n
generationes* 5, ann. 529. Ab Adam' geuerationit 15, anni tnnt 2771.

3. Deviiio* terrae* tribna filiit Noe. Pott diluvium* Sem, Kam et4 Iafeth trium fra-
trum tribut devitae aunt. Et Sem quidem primogenito a Pertida et Bactrit uique in India
longe uique Riuocoririt* eit; Kam autcm secunda a Rinocoririt usque Cariraat; Iafeth autem
tertio a Media usque Gadira ad borram. Habet autem Iafeth flamen Tigridem, qul dividet »
Mediam et Babylloniam; Sem autem Eufratam et Kam Geon, qui vocatur Nilus.

4. Confuse mnt autem linguae post diluvium. Erant autem quae confuaae aunt lin-
puae 72, et qui turrem aedificabant erant gentet 72, qoae etiam in liuguii tuper faciem
totua terrae diviiae tunt. Nebrot autera gtgant *, filiui Chut Etbiopy, in eacam Medit venando
submenittrabat» bettiaa in cibum. Vocabula4 autem 72* haec innt: m

Praef. Capp. 1—4. 1. 8a. 8o.
Pratf. a) $ie L.; quia ct 1. 2a. b) qaibas — c. populi om. L.; qne autera captivitates in
populo nieront Chronogr. c) eorr. m. al. regibu» 1. d) qualesone 2a. 3a. e) om. L.

f) ettilDavimas Sa; existimavimai 8a. g) tic 1. lla (ra I corr. m. al., in 2 luperter. m. al. vcram);
verbonun 8o ettm L. h) ergo add. L. i) faciemus L. k) E. P. om. 2« tt L. (habtt Chronoar.) ; »»
Explicit prefatio fllil Sem. Incip narratto prefationii 3a; praefationis f. S. om. L.

Cap. 1. a) eap. 1—8 numero cartnt 2a; 1. om. 3o. b) ita Fred. tt Chronogr.; CCXXX L.
c) antem add. 2o (ttmper). 8o; Et v. tcmper L. d) CLX 2a. e) v. M. male om. L.

0 CLXV L. g) et on. Frtd., habet L. h) et m. al. tuperier. 1, Kabeni 2a. 3a eum L. i) Iapht,
« m. al.f lU videturr tuptrtor. 1. 40

Cap. 2. a) dutmetione cartnt ta. Sa. b) generatus L. c) Noe a. 600. 2a. 3a. d) gene-
rat. 11 om. 2a (non &a); g. X L. et Chronogr. e) hae L. f) m. al. eorr. generatione* I.

g) gennit- m. al. tuperter. 1. h) anfi 1. i) hanc corr. hunc I. k) generetione* eorr. gcnern-
tionom 1 ; gcncrationem goneratione* sunt 5 3a. 1) antem add. L.

Cap. 3. a) D. — Noo praeeedenti tribuil cap. 3a, ubi cap. 2. numeratur, et tie deincept. «&
b) et add. L. e) autem add. 3a. d) om. L. 0) Rinocoris (infra RinocorrisJ 2a; Rino lorriris
(infra Rino curriris) 3o; Kinocorrris (infra Rinocoruris) L.; Rinoromra Chronoor.

Cap. 4. a) m. al. eorr. gygans 1. b) m al. corr. submiuist. 1. c) ab Vocabula eap. fn-
eipit 3o, 06 Hacc 2o. 6. d) filiorum m. al. tuperter. 1, om. 2a. 3a.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAB DICUNTUR FREDEQARII 8CHOLA8TICI LIBER I. 21

5.* Filii» Iafeth: Gamer, ex qno Cappadoces, Magog, de quo Geltaeb et GalaUe*,
Mado, de quo Medi, Iran*, de quo Greci et Hionis', Tbobel, unde Ettaliensis', Moroe, undo
Yllirici, Tyraaf, unde etk Traces, Cetthin', unde Trociane, Frigiiae*, Macedones. Et filil
Gamor: Aacanaa, do qno Sarmataek, Rufan, dae1 quo Sauromatae, Togor", de quo Armini.
i Et filii Iuran: Elitan, inde Sieoli, Tbarsis, ex quo Hiberi, qui et Tlrreni, Cytbii, de quo
Romaui, qui et Latini, Rodivivi* et Priami». Omnes 15. De his exteterunt insulae gen-
tium. Sunt autem Cypri cx Cythiensibus. Ex Iafeth ei quidem inrenimus et. eos qui sunt ad
borram* ex ipsis de ea tribu Crtbicnsium. Sunt autem ox ipsis etiam gentes, quae sunt in
EtiadaP, praeter eos qui postmodum adrenerunt ibi regis*, qni habitarerunt cirltatem, quae

10 apud Grecos honoratur, Athenas et Thebateoruro r, quoniam' Sidoniorum sunt hii babitatores »,
et quicumque" sunt alii similitcr post baec apud Helladamr trnnnniigraverunt. Cognuscemus
autem haec ex lege et prophetis. Eraut ergo" de Iafeth ad confusionem turris tribus*-15.
Et hcae gentes Iafeth a Media usque resperum Oceani diffusae sunt, adtendentes usqnc ad
borram. Hii filii IafethT: Medi, Albani, Gargani, Arrei, Armoeni, Amaiones», Choli», Coi-

i» zeini, Benaginae, Cappadoces, Paflagonis, Mariandeni, Tibarensis, Kalibesfc, Mossynnoti «,
Cholcbi, MeUnceni4, Sarmatae, Saurobace', Meothcs, Scithet, Taurii, Traces, BaeUrni', Illuri,
Mcddnii», Hellenes, Greci, Libietb, Histri, Vieoi', Danni, Dapuesk, Kalabri, Opici1, Latini,
qui et Romani, Tirrini, Galli, qui et Caltae, Libiestini ■, Celtiberi", Heberi, Galli, Aquitaoi,
Illuriaui, Basanotes, Cyritani, Lnsitani, Voccei, Cuniensis, Brittonis, qui et in insulis habiUnt.

to Qui autem eorum norerunt litteraa hii snnt: Heberi, Lalini, qui et rocantur Romani, Hispani,
Greci, Medi", ArmoeniF. Sunt autem fines eornm ad borram usque Gadira', a Pudamoda'
flurio utquc Mastusi ad ilion*. Terrae autem eorum hae* sunt: Media, Albania, Amazonia",
Armoaena minor, Armoenia maior, Cappadocea, Paflagonia, Calatia*, Collit, Indicew, Bos-.
forina1, Media, Deris», Sarmacia, Tauriana, Schitia, Basternia, Trachia, Macedonia, Dalmatia,

ti Mollis, Thessalia, Looria, Boetia, Betolia*, Attica, Achaia, Pellinia, quae appellatur Pelopo-
nensus*, Acarnea, Aepirocia, Ylliria, Eucbnitisb, Adriace, ex qua pilagus Adriaticum,

Cap. 6. 1. ia. 8a.

Cap. 6. a) nuUa eapitit diitinctio I. b) QelUe, m. al. tupertcr. h lj Gelthae 2o. 6; qui

detidcratur. c) GalaUe, m. al. tuperter. h I. d) Inan I; luuan 2o. 4. So; 'lovdv m,,- Van L.
10 o) corr. m. aL Hiunes 1. f) BsixaAol (TaJionsea Sa) Moooy, (Masocb 8o; Mosoc L.) m. g) Billiri

cytiras (cytaras 24) 2o. 4; Bellirici Tyras 3o. h) nnd&race* L. i) Cetthyn L. ; Xmariu m.

Ic) Pn\\yt$ *»• 1) Rufandac 1. 2o. 4; Rifath de So; Rifan de L.; 'PupdB m. m) Ua 1. 2o. 4;

Togorma So; Thogorma L. ; ©cryoQuo m. n) Dodanim ex ijuo Priamii So. o) £r «S fk>oo« m.

p) Aetiada 2o. 4; Ethiada 3o; 'EJb\d8o$ m. q) tto 1 et L. ; hti LaXwv m. r) Thebeorom L. ;
»4 toj Oiijtaf m. s) Quo oni 8o. t) jen*4e sant inhabitatores ez L. u) qui cum eo sunt 2o.

▼) Halladam L. w) aotem 2o (ubi «xp. et tupertcr. crgo). 24. x) om. 2o. 4. 8o. y) haec om, L.

s) Amazoncs 8o cum L.; macedonis 2a; Amacedones 24. a) KiSXtH (Culi L.) Koqvijvoi (Corgeini 2o. 4;

Cor^oine » eorr. 8o; Corsieni L.) Btvtarnvoi Bpiph. b) Chalibes L. c) Mossyrroti 2a. 4; Mossir

roti 3o. d) MeAdrYlaivoi m. e) Saurobatae eorr. 2. m. Sanromatae L.; SovQOfidiai m. f) Baster-
40 nac 2o. 4. g) Maeedones L.; Moxtoovt; m. h) Lybyes L.; Ai0vpvoi n. i) O&vtvoi Epiph.

k) ita Fred. cum L.; 'IonvYK *». I) 1; Opyc 2a; Opyci 24; Opic Sa; Pici L.; 'Ojrmxoi m.

m) Airvorivoi m. n) Cetibori 2a. 4. o) om. L. p) Armoem 1. q) Garida 2a. 4. 3a (e corr.J.

r) FoUmeda L.; norautoo; Chr. Patch.; Tavuifio; Syne. s) xaid tjUov m. t) haec 2o. 4.

u) Amagonia 2a. 4. v) Gallaba L. w) ico Frtd. cum L.; Koiju;, EivdurT) m. x) Indicebus
4» (Indicibos 3o) forina 2o. 4. 8o. y) medU erris L.; Moujth, AtQoic (Derris 2o. 4) m. s) i/o 1;

Betholia So. 4; AetolU L.; AiicwUa m. a) Pellopononsus L. b) Ua Fred.; Aodimus vel Aodinius

perverie L.; h. Avjrvlns m.

1) De hac tabtda gentium cf. MiiUenho/, 'Ueber die WeUkarte und Chorograpkie dee Kaieer
Aujuttu», Kiel' 1856, 17«»' ex divertU ecriptoribtu textum integrum rettUuere conatut ett. Hunc
50 locit dttbii* contvlimu» et quae diserepabant lUtera m. tignavimn*. 2) Haec Fredegarixt addidi',
Troiatwrum euUor; cf. 'N. Arehiv' VII, 4G4.

Digitized by Google

22

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEG ARII SCHOLASTICI LIBER I.

Gallicia*, Lutitania, IUlia, Thugene", Matsilie, Celtesc-Gallia, InpanoKalia*, Uberia*, Hiapania
maior; bucque' definit terra lafetb atque ad Brittanicas inaulas omnes ad borram respieientes.
Snnt autcm bia et insulae iate: Brittanice, Sicilia, Euboe, Arlodosciu»», Lesbns, Cetera,
l&ciuetua1, Cefalenia, Iabeeh', Corcbira et Cyclates insulae et pars quaedain Asiae, qnae
appellantur Ionia. Flumen est autem bis Tigria*, dividens inter Mediam et Babyllouiam. »
Hii eunt fines Iafeth. Filii1 autem Chaui : Cbus, ex quo Etpes», Metram", ez quo Aegyptii,
Fuit», do quo Troglodiaeae, Canhaan, de quo Afri et Finices. Et filii Chus: Sabaa, Evigilatl1,
Saba, Tregma* ct Sabacbatar. Filii autem Regma: Saba et Dedan*. Et Cbus genuit Nebroth.
Et Acgyptiorum patriae cnm Mestraim', patrem ipsorum, 8; dicit enim: kEt Mestraim genuit
Ludim", unde Lidii, Enemim», de quo Papbyli, Labain", de quo Laboes, Neptoin et Patro- 10
tonim*, unde Cretis, CasloinT, unde Licii, unde exierunt Pbylistini1, et Captoroin», unde
Cilices'. Cnnaneorum snnt patriae cum patre eornm 12. Dicit cnim: 'Et Canaham* genuit
Sidona primogenitum, ex quo Sidoni, ct Cetheum et HJebuscum et Amorreum et Gergesscum
et Auruchaeum* et Aeueum, ex quo Trepolitae, et Araeneumd et Aradium, unde Arain", et
Samarleum' et Ametit", unde Amatut*'. Est autem babitatio eorum a Rinochoririi' usque i&
Gadirat*. Ex bit autem nascuntur1 reges rel gentet Acthiopes, Trogloditae, Aggei, Isabin",
Hictiofagi, Bellanii", Aegyptii, Finicet0, Libiee, Marmarede, Carifallitae », Mitii, Moytsinnoeti,
Frigee, Magones, Bittinii, Nomadet, LiciM, Mariandenir, Pamphyli, Mynsudi*, Pysidini,
Lycalli1, Cylices, Maurusii, Cretae, Magartae, Numidae, Macrones, Nasomones. Hii poisident"
Aegyptum* usque ad Oceannm. Sunt autem insnlae in his communit haec: Corsola, Lupadus, to
Gaudius", Meletae, Cercenna, Menis, Gardinia*, Galata, Corsona, Cretae, Qaulus, ReUa,
Aetbera, Careacus, Aetipalatiu* T, Lesbius1, Tenedus*, Yinbrui, Iassus, Chobus, Chinidns0,
Nisurus, Migistae*, Ceprus. Qui autem eorum* sunt litterati bii sunt: Finices, Aegyptii,
Pampbyli, Friges. Sunt autem fines Cbam a Rinocboriris*, quaer dividit Syrinm et Aegyptuin,
usque Garira in longnm. Nomina antem gentium baec suut. Aegyptus, Aelhiopia, quac tendit lt
adversus Indiam, et altera Ethiopia, unde profeciscitur flumen Aethiopum, Erytra1, quod est
rubruro, adtendens ad orientem, Thebiae», quae extenJit usquc Cyrinem1, Marmaris, Syrtts

Cap. 6. 1. 2n. 3a.

Cap. 5. a) Calcecia L. b) Tbusgene L.; Bovcxx^ m. c) Celthes ta. b. d) ita I;
Spanogalia 2o. b; Spanogallia 8o; EnavoraUliu m. e) Haberia 2o. b; Hyberia 3a. f) buc usquc /..; 50
(vrnvOa m.; ser. desinit. g) Arlodiosias 2a; tcr.: Enboca, Rhodos, Clos. h) lacentos L.; Zdxw&oc. m.
i) ila FreeL; Itbaec L. ; '10avt) m. k) Tripris eorr. Tigrii 1. 1) a Fllii eaj». V. meipit 3a.
ro) Ethiopes 3o; Aetbiopes reete L. n) Meiraim 8o; Hestraim L. ; Msoroaiu m. o) Fhut 2a; Fath 3o;
Eud L.; *ov5 m. p) Evilath 2a. 3a; Evilat L.; E«|sar EvtAcu m. q)iitl; Sabatha (Sabat L.1);
Regma Sa. L.; Es^axu "Pey|id m. r) ila Fred.; Sagabacata L.; Erjktxadu m. s) Dadan L.; Z.a$a jj
lot>oa6«v m. t) cumestraim 1. u) l.udiin 1. 2o; Aovotil|i »i. v) Enerniin 1. 2a; Anainim 3a; Eue-
mim L. ; Aivtiusiu m. w) Labaim 3a; Aa(Suiu m. x) Petrusim 3a. y) Casloln (Canluin L.) on dilicii 2«;
Casluim uu delicii Sa. ») Phillsliiin L. ; «KXioruiii m. a) Capturim 3o; Capturi» L.; KaifdoQuiu. m.

b) Cbanaan antem fom. et) 3o. c) ita 1; Araclicum 2a. 3a; Araceum L.; 'Aqovxuiov m. d) Are-
nenm 2o; Sineum 3o; Aseneam L.; 'Aotwulov m. c) Aradii L.; 'Aouomh m. () Samarcain L.; 40
Eouaoaiov m. g) Amathcura 3o. h) Amatbos 3o; Amatlmsi L. ; Auadovoto» m. i) ana-
chorris 2a ; arino chorrirls 3a. k) Gadiram L. 1) ita L. ; tia«sntus 1 j Ymi)<ht'vru m. m) Isabini
lcthyofsgi /.. u) Velanni /.. ; 'EXuivoi m. o) Fimccs 1. p) Cliaritiliitac L.; Kp(us ¥'v&iuu m.

q) Licinii L. r) Mariandini 2a. 3a. s) My(ri?Jsudi 1. m. , Mynsudi 2. m. 1; mimsu (rorr. miruiu).
dipisi discni (oorr. deni) L.; MooxwiSioi , nMJidnvoi JCpiph. i) Lyjfollii /,.; Airaicloi nt. u) pos- «6
sidebus 2a; possidebunt 3a. v) »b Acgyjito L. ; uno Aivvnrov m. w) Lupadus, ApmuUlt* L.;
AonaSovou, I cvfioj m. x) Cardinin L. y) ila 1, c corr. 3a; Aslipulucius 2a; Astypaln, Chius L.;
'AorvndXntu, Xi'o§ m. s) I.cjIku» 2o; Lcsputis 3«. it) Tcmcdus eorr. Tcncdus 1. b) Chnidos !..

c) Inipstaci eorr. InpsUc 1; Ingcsto 2a. 3a ; Mc^ristac L.; Mnimr, m. d) s. c. 3a; s. osi. 2a.

e) arinociiorrifis 2a; arino choriris 3o. f) qui 2a. 3a. g) Erytbsra /.. h) Thybiae 2o; Tibic 3a; to
I.jbiac om. Frtd. (habet L.). i) C. M. om. L.; |i£XQi Kveii»iji. Muqhuqis m.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI LIUER I. 23

habens gentea* Nmodiodm, Macas, Tantameos*, Libiac, e qua Lypti extendit nsqne minorem
Syrtem, Numidia, Masaeria, Mauritaniam, qnae extendit' Ucrcnleas quod est Heraclcoticas
«tellas* contra Gadiram. Habet' autem ad borram maritimam Cyliriam, Pampbiliam, Pysi-
diam, Misiam, Licaconiam **, Frigiam, Kamaliam, Lyciam, Cariam, Lydiam, Misam* aliam1,
J Troadem, Aolidem, Pitiniam vetercmk, Frigiam alciorem. Habet etiam insulas bas: Sardo-
mam', Cretam, Cyprum ct flumen Goon, qui appellatur Nilus. Dividit antem inter Cbam et
inter" Iafetb usn" vespertini maris. Haec media Cham generatio. °De Sem autem, seniore
filio Noe, tribns cogniti 25. Hii ad orientcm inhabitaverunt. Filli Scm: Elam*, de qno
Elimeil, ct Assirr, de qno Assiri, ct Arfaxat, unde Caldei, et Ludiin*, nnde Lazonis, et Aram,

10 unde Cytea» priores. Hos excidit Abraham. Et» filii Aram: OsceunT, de quo Lidii, et Gastcr",
de quo Gasfini*, ct MosocT, nude Masaini*. Et Arfaxat genuit Salam*, Salam genuit Hoher,
unde Hcbrci. Et Ucbor nati sunt duo filii, Falet* et Deboc, undc ducitor* genus Abraham,
et Tactcn ct Lcctan c. Iectan autem geuuit Helmo*, de quo Indii, et Salef, de quo Bactriani,
et Asarmotb, de quo Arabes priorcs, et Cyduran', de quo Kamei*, et Derra, de quo Mardi,

i» ct Exeh', dc quo Arriani, ot Dcclam*, de quo Cydrusi, et Gebal, de quo Sciti prioris, et
Abimclccb1, de quo Hyrcani, ct Sabat, undo Arabi primi, ct Eufer", de quo Armocuii, et
Euvilat", undc gcnus0 fuit» Hclii, omnes Bactriani. Omnes autcm*. dc tribu filiis Semr.

C* Noe* sont 72. Omnium autem filiorumc habitatio est a Bactris' usquo Rinocoriris*,
quoc dividit Syriam et Aegyptum et Rubrum mare ab ore Arsinocsr, quae est Indiac. Haec

io Hunt autcm quae sunt factae cx bis gentes: Hcbroi, qni* ludaci, Persae, Mcdi, Paenes»,
Arriani1, Assirii, Indii, Magardik, Parti, Gcnnani, Ilelimci, Ccssci, Arabcs primi, Ccdrosiac,
Scltac', Arabcs nttra, sapicntcs qui dicuntur Gymnosofistac, nndi" sapicntes. Habitatio autem"
corum nsque Rinochorusa* et Cylicia. Qui nutem corum novcrunt littcras hii sunt: Iudaei,
Persae, Mcdi, Chaldaei, Indi, Assirii. Est autem habetatio corum, id est filiorum Rem, in

1& longum quidem ab India usquc Rinochorura », lata antem a Persidae et<I Bactris usquc In-
diam. Vocabula autcm corumr hacc sunt: Persis, Bactrianae, Hyrcaniac, Babilonia, Cordulia*,
Assiria, MesopoUmia, Arabia vctus, Alimadaa1, India, Arabia eudemon, Coelesyria, Coinmagcna

Cap. 5. 6. 1. 2o. 3o.

Cap. 6. a) has ndd. L. b) Tautamcos /,.; Tavrottoiooc «*• c) t<o 1 ; Libyae. qua-
so lypti 2a; Libie qualipti Sn; Lybyae, quae a Lepti /..; AipVq ittqa uno A6roo{ m. d) tuppUat usqiic,

quod m. rteentior adtl. 1. e) atillas Sn; stillans Sa; ffnjiuv m. 0 haee autcni 2a. g) Lycao-

niam /.. h) Myriam /.. i) tiliam 3o (ti lignlae litterae a timiUimat tunt). k) veeterem eorr.

vetcrem 1. 1) Sardiniani L. m) iam evanuit 1 (Pertz liquore ehimieo adhibiio Ugit); fllios habtt

Monod; on. 2«. 8a; intcr L. n) os reele L.; xo orduo m. o) VI. m mg. 1, ted ex indiee
j» rap. 6. infra incipit. p) Hclam 2o. $a. q) Elimei eorr. HcUmci 1, «< mie 2o. 3a. r) Assyr 2o;

Assur 3n; A. de quo om. L., habtt Chronogr.; 'AoootiQ i\ ov 'Aoovptoi m. s) Ludil /.. t) ita 1 ;

Cythcs 2o; Etcs L. ; Iturei Otronogr.; Eaxai CJir. Pateh. u) om. ta. v) Oscevi L.; Zebul

Chronogr. w) Oartcr (ted cr expunet.) L.; Va&iq m. x) Gasfeni L.; raofvjvot m. y) Mosoch 2«;

Maer ia. t) Mossyni /.. a) et add. L. b) Falech et Deboch So. 8a. e) dicitur 2o.
40 d) Iactan corr. Iacctan So; Lactan 3o; lecham reete L. c) i'/o 1. 2o; Helmodan So; Elmodab L.;

'EApoSao m. f) Faloch 2o; Saleph 8a. g) ita Fred.; Hidnram Chronogr. ; Duran L.; 'iSovocqt m.

h) Camchi L. i) Esei L.; 'Ettji ai. k) Clam 2o; Glam Sa. 1) Abimeel L. ta) Eufer «orr.

Eufbcr 2a; Eophir 8a; Ufir L.; OviftiQ m. n) Evilatli 2o. 3a. o) ita perperam Fred.; unde

gemnos. orotae. Hi L.; % ov l\uvoooifWTai m. p) om. 8a. q) hii add. 3o. r) 8. k. f. per-
4t peram add. Fred., qui verba Noo sunt 72 proximo eapiti rnalt tribuit; filii m. aL add. 1.

Cap. 6, a) 7. codd , eorrtxi cx indiee. b) haee ita hahet 8o: Omnium a. f. Noe liabita-

tiones sunt 72 a eet. e) 8em h. I. om. Fred., ted rf. n. r, /. 44. d) abacris maU L. e) inocoriris

rorr. m. al. rinocoriris 1; inocchorriris 2a: rino choriri* 3a. f) Arsin. eorr. Asin. 1. g) vt add. 3a.

h) Poencs 2a; Pcne.t 8«. i) Hircani add. /..; 'Aoovqioi 'TQXotot m. k) Macardi /.. 1) Scitae
so eorr. m. al. Seithae I. in) nndi, m. al, •ujitrter. me. 1. n) oik. 2a. oi Rinoeonira /..

|i) Rinochnmsa 2«; Rinoehorira »o. q) a add. 3a. r) pcntinm /.. s) Corbnlia /..; Koy&vain «.

t) i'/a 1; Alamiilas eorr. 1. w. Alimidas 2n, rt tir 8«; Aliinalaji /..; "Eivuai« nt.

Digitized by Google

24 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARIl SCHOLASTICI LIBER 1.

et Fiuicia*, quae est filiomm Sem. Oent«s autem qnae linguas suas habent h&ee suut:
Uebrei, qni et Iudaci, Assirii, Chaldaci, Persae, Medi, Arabcs, Madianib, Adiabeneci, Tade-
nici«, Alamorsyni, Sarraelcni», Magi, Caspii, Albani, Indi, EHophis, Aegyptii, Labies, Cct-
thei', Cananci, Feresei, Euci, Atnorrei', Gergessei*, Gebraei, Idoraei, SamariUe, Foenicce*,
Sjrri, Caelices' Tarsensis, Cappadoees, Armoenii, Hibenik, Librani1, Scitae, Solcbi", 8anni, t
Bosforani, Asiani, Hisauriensis Lycaonis, Pysldae, GalaUe, Paflagonis, Frigis, Acbaia»,
Thessali, Macedonis, TracesP, Misi, Bessi, Dardaui, Sarmatae, Germani, Pannonii, Peones,
Norici, Dalmatac, Romani, qui et Latini, Lygires, Galli, qni ct Celtae, Aquitani, BrutUnni',
Hispani, qui et Terreni', Manri, Baccuates et Massennas, Getuli, Afri, qni et Barbaris,
Machuei*, Caramantes, qui et Mormaredac, qui usque Aethiopiam extendunt. ">

7, * Neccssisrium antem puUvi, utk inhabitationes gentiura et cognominationcs declarari*.
Incipiam antcm ab oriente. Persarnm et Medorum inhabitatores Parti et vicinae gcntes Pacis
usque SSriam* Coele. Arabum inhabitatorum* Arabcs eudcmones, hoc enim noroine appel-
lantur Arabia eodemones. Chaldeoram iubabitatorcs Mesopotamini. Madianensiom inhnbita-
tores CynedocolpiUe et Trocoditae et Ictiofagi. Orecorum' autem gentes vocabnla quinquc: i»
Ionas, Arcades, Beoti, Aeoli, Laconcs. Homm inhabitatores fneruot Pontici, Bitini, Troes,
Asyani, Cari, Legii, Pamphyli, Cyrenei et insolac plnres, id est Cyclades quidem 11«, qnae
MirtiC* pelagnm continent. Hacc snnt autem nomina eorum": Andrum, Tcnnem', Theo,
Nazus, Geoek, Gyarus1, Syfnus, RancaB, Cyrnos, Maraton. Sunt antem ct aliae insnles
maiores 12, quae ctiam civiutis" babent plurimas, quac dicuntur Hispotes*, in quibus habita- to
vcrunt' Greci. Haec sunt antem nomina eorum: Euboea, Cretae, Sicylia, Cyprns, Consl,
Samus, Chodusr, CyuB, Tapsus*, Lcmnos, Lcsbus, Samotraces. Est autem a Boetia' Eoboca",
sicuti* ab" Iono Ionidcs civitates 16 hsec: Ladiotnena*, Mitilcnae, Focea, Pricnl, Erit,
Samus, Theos, Colofon, TiusT, Efisus, Zamirna, Pcrintns, Byzancium, Colcedon, Pontus et
Amisos liber1. Romanornm, qni et Cithiensium, gentcs et inhabitationes* haec snnt: Tuschi, »s
Emeliensis, Picens, Campani, Apolicnsis, Lucani. Aforum" gentes et inbabitatoresc haec
sunt: Lepdini, Cyti", Numidae, Nasomon, Hes«, Sei.

8. Insulae autem haec sunt, quac habentes civiUtes: Sardinia, Corsica, Oirda1, quac
ct Benigga, Cercina, Galata. Maurorum autem gcntes* inhahitationes haec snnt: Musulani,
TingiUnl, Cnesariensis. Uispaniorum uutem gentes et inhabitationis* hacc sunt: Tyranni, et s»

Capp. 6-8. 1. 2a. 8a.

Cap. 6. a) Synicia L. b) Madiam corr. m. al. Madiani 1; Mndian 2o. 8a eum L. r) iftt 1;
AdiabcneciU . denici (aiabene . ciUdenici 8a) Alamorsini 2<i. Sa; Taleni, Alamosenni L. ; Taiatot, 'Aic-
uoawol m. A) ita 1 ; Sarracini 8o; Saraceni L. c) Chettci f) tuyericr. m. 1, ted iam

fert evanuit 1, om. 3a. g) Qcrgesei, Icbnsaci L.\ rcoytoaToi, 'ItpovoaTot m. h) Foemces 1. r.
i) Cilicos L. k) tcribai Hiberi. 1) Librnm 1. 2a; Liborani Sa; Bspoavoi ». m) Colchi probe L.;
Salchi add. 3o. n) "Iocvqoi m. o) Achai L. p) Tracea anle Frigis habent 2o. Sa. Librariu*
aberravit, nam in 1 Traces praeeedunt Frigis, ted proximam lineam tenent. q) BrntUnni rorr. m. al.
Bryttanni 1; Brittnni L. r) Tyrraeni /,. s) barbari sraachi. Zei 3a; Masicet Osr. L.

Cap. 7. a) ita dittmxi indietm itcutui, eodicei ms». intertaUo nuilo relieto pergunt. b) et *o
reett L. c) declarare ia; declararem So. d) Sirinra. eoelearabnm 1. e) inhahiUtores L.
f) Orecorum gentes. V. L., ubi v. deeit; rtoocjijvooiai m. g) X. 2a rum /..; id m. g') eorr. Myrti 1.
h) earum L. i) Tenoem Tco /..; Tijvos, Ti'o m.; Theonaxu* 2a. 3a. k) Ktuc. m. 1) Delos
om. Fred.; Delns /,., ubi Flniu pro Efffo?; 8. om. 3a. m) Renen rteliu* L. n) civ. — Hispotcs
om. 2a (non 9a). o) Spodes L. ; leribat Sporndes. p) inhabitavernnt Creci L. q) Coos L. \b
r) Rhodus Chyus /.. s) CyusUpsus 2a; CynsUppus 3a. t) a Bo| a Boetia, eros. a Bo 1 ; Bocotia L.
u) Eofea 2a. 3a. v) om /,.; i>aniq m. w) iabione 2a; iabone 3o. i) hnc Cladiomcna recte /,
y) Clufl L. s) A. libera L. a) eorum add. 2a. b) Afromm L. e) inhabitntioncs reett L.
A) Cinti L. e) NnsnmoncH L. ; Ntto<<|ujvt; m. ; luperser. m. al. Hersci 1, et ita 2a; Hcssci 3a;
8n<-i L.; Sli Anou. JSenl. f,s

Cap. 8. b) Gyrdn 2a; Ounla 3«. b) ct add. L. e) hnbiUtioncs 3o.

Digitized by G(

CHROSICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLA8TICI LIBER I. 25

Turrenorum qui et Tcrraconensis'1, Lysitani, Betici. Autriconi, Vaseones, GaJHei4, qui et
Asturei. Intulae autem qaae pertinent ad Spaniam Terraconensem tret aunt, qoi et* appel-
laatur Valliriecae*. Habent autezn ciriUtea quinque hu: Eboeo', Palmae, Pollentia, qoae
dicetur Maiorica, Thomenae *, Magonac, quae appellatur11 Minorica. Earum inhabiUtorea fue-

» ruot Caoanei fogientei a facie' Hieto, fili Nave1; nam et ak Sidona qui condederunt et ipae
Kananei Sidonii; et qui Pannia'» condederunt et ipsi K&n&nei. Gadis autem Iebuauei
condiderunt", et ipae" aimiiiter profugi. Gallorum autem Narboneniium 0 gentoa et inhablta-
tiones*: Amaxobi, Greco - SarmaUe ». Et hoa autem neoesiarium fbit declar&re tibi, ne igno-
tarum gentium vocabnU et gentea et manifesU fluraina ignorares.

i» 9. Incipiam ergo dicere de gentibua ab oriente. AdUbentchi et Tadeni* contra Ar»

biam, Saraccai», Saraceni alii et« Adenus4 contrs Arabiam, Albani contra Figiai* Caapiaa,
Madianitae maiorca, quod ' expugnavit Moytcs, inter Mesopotamiam ct mare Rubrum; minor
aotem Madiam* eat contra mare Rubrum iuzU Aegyptum, ubi regnavit Regohel*, aocer Moysi,
qui et Getthor1. Contr» Cappadocee a parte deitera Armeni, Hiberi, Birranae', Scitae,

is Colchi, Bosforaai, Seai, qui appellantur Sannices, uaque Pontum eitendentea, ubi eet accettus
Absarue et 8ebMtobolia' et Yssillime", quod eat portaa, et Paaios* fiumeu: osqoe Trnpenonto*

10. MoDtes autem aunt nomenati 12 1 Cancaaut», Taarus, Athlaas, Paxnasnt, Cytiron»,
Helicon, Partbenius, Nisa, Lucapantus0, Penthus4, OlympuB, Libanus. Flnmena' autem sunt

te magna et nomeaaU 41: Ydoi', qui et Fisoo, Nllus, qui et Zeon*, TigrU, Eufrates, Iordanis,
Cefieoi, Taaaer», Henor, Riui", Borustenes, Alfius, Tsorus», Eorota, Meander, Hermus', Axiui,
Piramua, Baiua, Ebron, Sangariua, Acelbos", Paenitu», Euenui*, Sperchinus, Gaitter0, Bimois,
Scamauder", Strifon, Parthineat, Itter", Illuriut, quae et Danubiui, Rhenut, Chrodenut,
Bistii', Heridanus, Hember*. qmi aune dicitar Tiberis.

t» 11. Filiorum tgltur Noe trium tripertirom taeeulum diriiorum. Et qnidem Sem primo-

Capp. 8- II. 1. 2a. 80.
Cap. 8. a) pott T. Unea dimidia eague uiiima pagmat oacat 1. Locut confutut stl. b) Ter-
ramnensis 80; Tersamnensea 8a. c) Celliei L. d) om. L. e) Vsllisricae L. f) Ebosopalme L.
t) Tomaene L. h) appeilantur M. Harum L. i) fad, m. ot luperser. e 1 ; fede 80. »0.
10 k) om. L. I) Paanoni a 80 m) condderunt L. n) ipse corr. m. al. ipai 1, tt ita ia. 80.
o) Narrsbonentiuro 2a. 3a. p) Grecos arroat(a)e 2a. 8a.

Cap. 9. a) Taleni L ; Tolavoi m. b) vertu ememnte 1. c) est. L. d) AUlenot L.
e) iia 1 (ubi eorr. tupericr. FrlgUi;. «*. 8a; Fyas L.; jrtuUiv m. f) qoos L. g) Madian 80. 8a.
h) tte 1; Regnhel 8a; Raguel Sa; Raoel L.; 'PorovijJl m. i) tto 1; Gethro So; Iethor 8a; lothro L.
st k) Hircsni malt L.; Bt^^ovoi m. I) Sebaitololii 8a. 80. m) Hyssillime 8a; TssQimen L.; 0 "Iooov
Xtftnv m. n) Paielui 8«. Sa. 0) . X . add. 1, ted protdma Unta exeunte rurrut Uttera X. caput

Cap. 10. a) Caicuatui Ba. b) Cyron 8a. c) Lucabsntus L., Avxq^ttch; m. d) Peni-
tua L.; IMmov m. e) a F. mcipit c. 11. So, tt tie devicept 18. pro 11. cet. f) Tdor Sa; Idos L.
4« g) Geon Sa. Sa cttm L.; rr|*»v m. h) Tanaes probe L. i) Menorriua 1. 8«; Memorrius Sa; Mcnos
(t*< 'Iounvos), [Ervmaothus, Alys, Asopua, Thermodon, Eraainui], Riui L., quae smctnit inefuri, malc
ess. Fred. k) Taurut corr. m. al Tauroi 1. 1) Hyrmui So. Sa. m) Acheloas, Penitus L.
n) Eventns Sa. Sa; Ebenat L.; Evovoc m. o) Caister L. p) Samandee Sa. q) Ster Sa. Sa.
r) Betii L. ■) Hemb. Herid. 8a; Thember L.; Oovfin^is m.

«6 1) C/. Procop. de beUo Vand. II, 10 (ed. Dwdorf I, ibQ) et MnUenhoff l. I. p. 42.

9) Eaec in Idbro Generat. non exetant. Procul dubio FredeyetrU twif et ad Troianat fabulae refe-
renda; cf. 'tf. ArcWt»' VII, p. 465. Pannia pro PannonU acojptttw, ut infra IV, 72. 8) Laboet*
FredegarHque teztut kiant: exeiderunt entm verba: tunt 4: Lugdunii, Bilici, Sicanii, Ednii.
Germanoruin autem geutet et acolae tuot 6: Marcomallii, Bardunii, Cuadrii, Berdilii,

s« duli. Sarmatorum autem gentei et acolae tnnt 2. Servatrit ea Barbarut SeaUgeH a
pott Eutebium edilut I, p. 1 89. H Ckron. Patch., ed. Dindorf p. 60.

SS. R. Meroving . IL 4

Digitized by Google

26 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEOARII SCHOLASTICI LIBER I.

genitua aecipit» Orientem, Kam» autetn Mediterraneamc, lafeth Oceidentem. Et4
gcntibus, quae de qao creatae sunt, necesaario deeurrimus* ad annos.

12. Falech ann. 180 gennit R&gau. Ragan. ann.» 133 gennit Serueh. Serach
ann. 130 genuit Nagork. Nagor ann. 79 genuit Tarran*. Tara ann. 70 genuit Abraham*.
Abraham autnm* erat ann. 75', quo tempore dixit* ilti Dens, nt exiret de terra iua et de s
doino patria aui et veniret in terra Cbanaan. Fiunt igitar a diviaione niqneqno venit Abraham
in terra Canaan generationes 6, ann. 616'; ab Adam autem generatioce» 20, ann. 3883,
dies 4. Conreraataa eit autem Abrabam' in terra Chanaan ann. 26 k et gennit Isaac. Isaac
autem' annornm 60 gcnuit Iacob. Iacob annorum 88* gennit Leri. Levi» annorum 40
gennit Gath*. Oath ann. 60 genuit Abram». Abram ann. 70 gennit Aaron. i*

18. In octnageaimo autem* et tercio anno Aaron egresai sunt filii Israel de Aegypto,
edueente* eos Moysi*. Fiunt igitnr omnes anni 430. In descrto 40 ann. fecit* popnlos
sub Moyson. Hiesus Nave, transito Iordane, fecit in terra ann. 31, bellnm agit" ann. 6r et,
postquam ponsedit terram, vixit ann. 25. Fiunt ergo ex qno Abraham venit in terra Chanaan
uaque ad mortem Hiesu Nave generationes numero 7f*, anni 501 ; ex Adam autem genera- i»
tiones 27, anni 3881'. Post mortem vero Hiesuk pcccans populus traditur Cusarsaton regi
McBopotamiae, cui scrvivit' ann. 8. Et cum clamassot ad Dominum, exsurrexit Qothonehel k,
frater Caleb1 innior, dc tribu Iuda, qui dennntiavit ipsi Cusarsaton et oecidit fllum et gessit
dncatnm populi ann. 33". Et iterum, dum peccaret, traditua eat Eglon regi Moab et servivit
illis» ann. 18°. Converao autem populo, surrexit Aod, vir de tribu Efrem», et, oceiso Eglon, »o
principatua est populo ann. 80. Mortuo autem Aod, delinquens populos traditua est labin
regi Chananeorum, cui servivit ann. 20. Sub co prophetabiH Debbora', uxor Arido1, de
tribu Efrcm, et per ipsani ducatum gessit Barach Aminoc* de tribu Neptalim. Hie dennn-
ciabit" Iabin regi ct vicit» eum ct regn. iudicanti* cum Debbora ann. 40. Post cuius mor-
tem peccavit populos et traditus est Mndianeia ann. 7. Snper* quo surrexit Gedeon de tribu n
MannaBie, qui in 800 viris 120 milia hostium perdedit. Hic rexit popnlum ann. 40. Huius
filius Abimelech. Post hunc pracfuit popnlo Tbole, filins FaleT, fili Caram, de tribu Efrem
ann. 20. Poat hunc iudicat* Iaer Galaidites» de tribu Manasse et praefuit ann. 21». Post
hunc peccaos populos* traditus est Admanitbes* ann. 18. Et cnm clamaasit* ad Dominum,
snrrexit illif prineepa* Galadita de tribu Gath de civitste Masefnth» et gessit ducatum ann. 6. jo
Post» hnnc iudicavit Allon IaboloniU ann. 7. Post hunc iudicavit Elon ann. 10. Post

Copp. 11-13. 1. 2o. 8o.
Cap. 11. a) aecepit 2o. So. b) Cham 2a. So eitm //. »•) Medii terraneum 2o; Medi-

d) om. 2a. e) diseurrimns 2a; deeurrimur (om. *d annos) So; decurremns L.
Cap. 12. a) om. 2a. b) Nechor. Nachor 2o. So (ubi alUrum N. detsl) cvm L. c) Tharam. S6
Thnra L. d) Abratham corr. Abraham 1. o) em. 2o. f) 86 So. g) edixit L. b) sex
m. ai. lupcricr. 1. i) antem cum Chanaam L., om. Abr. in terra. k) 25 L. 1) om. L. ; poat
oMerum lacob hobet 2o. m) 86. L., itd ieriium X et extrem«m I m lUura. n) Leri m. al
tupericr. 1. o) Caath. Caath L. p) tto 1, Ambram. Ambram corr. Amram. Amram 2o, ef
sie So cum L. 40

Cop. 18. a) om. 3a. b) ducente L. c) Moysi (lic etiam ta) eorr. prina m. Moyse 1.
d) facit tempcr L. e) agit eorr. m. al. aegit 1 ; agitat 2o. 8a. f) fiunt ergo add. 2a , quae •erea
m proxima linea tequuntur 1. V) eorr. VUI 1. g) 3884 L. , ted XIIII in Utura. h) Hic-
sunae 2a; Hiesu nave 3a. i) servit L. k) Gothonicl 2a. Sa. I) Chaleb 2a; Calep 3a. m) 31 L.
cum Ckronoor. n) ill.s., ut videlur, eorr. m. aL illis 1; illi L. o) 23. 2a. Sa. p) Effrem 2o; 44
Effraim 3o, u< in/ra. q) propbetabat 2o; prophctarit Sa. r) Debbora m. al. corr. Debborra 1;
Deboira temper L. s) Lnpidod L.; Aciijioud LXX. t) Aminocn L. u) dennntiabat 2o; dennn-
tiavit 3a. v) occidit L. w) iudicuns L. x) 8ub 3a. y) Fala* L. t\ indicavit L. a) Qala-
ditos 2a; Qaladitidos 3a. b) 22. /-. cum Cttronogr. c) populua corr. prima m. poptdos 1. d) Am-
mnnitoB 2a; AmnmnitiB 3a rum /,. e) clMnassint 2o. 3o. f) iilis 2a. 3a cvm L. g) Icpte om. M
Fred., habet L. h) A«cfatli 2a; Maacphnt 3o. i) PoBt hunc — ann. 7 om. I..; Post hnnc Aaron
(Zubulonita 3o) iuditavit populuni annis 10. Post bunc Uebron ctt. CV.ronP-rr.

Digitized by Google

CHKONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEG ARII SCBOLASTICI LIBER I. 27

iadicavit Hebron, fitiue Alleion*, Faratbonoin* de tribu Efrem ann. 8. Poet qnem* peceane
populos traditur AllofilU per ann. 40. Post haec, conversis* filiis IsraeL torrezit 8amson,
filius Manoe*, de tribn Dan. Hic dcbcllavit Allofilos et geseit prindpatum ann. 30. Post
hanc Heli s&ccrdos indiearit ann. 80.

» 14. Poat 8amuhel propheta nnzit 8aul in regem, et ipse iudicabit populos ann. 70.

Poit tempnt, cnm regnaret David, edazit arcam de domo Aminadab et divertit vitalum* «t,
cum reverteretar», opposuit manue fiHoi Amfnadab nomine Ozia* et percussu* est. Et timuit
David et induzit illam in domnm Abethtdarath* Getthei et fedt ibi menses 8. Reenavit
atitem Saul ann. 80. Erat antem llli dnz Abner, filina Ner. Ipse antem 8amnhel David

10 nnzit in regem. Fiunt igitur* ab Hieau nsque qno converaus •uscepit' David regnum de
tribu Iuda generatione* 9*. ann. 480*; ab Adam antem generationea 84, ann. 4864, et dein-
ceps regnavit1 David ann. 40k, mensis 6. In Cebron autem regnavit ann. 7k, meneU 6, et in
Hiernsalem ann. 88. 8ub boc aacerdos Abiatbar, filiua Abimeleeb, ez genere Heli; et ez alia
patria Sadoc1. Prophetabant antem temporibua David Gad et Natban. Erat antem ipsi David

l» duz Ioab, filiua Sarviae", sororia David. Hic denumerat* populum; erat antem* nnmerus,
quoa denumeravit filioa Iarael, miliea eenciea milleni; filii antem Iuda quadrinentiU* septies
milleni; Levi antem et Beniamin non dinumeravit. Numerus autem eorum qui ceciderunt
ez Israel 70000. Post David antem regnavit0- Salomon, filins eius, ann. 40; et sub ipso
adbuc Natban propheta et Achias ez Selon et inter eos sacerdosr Sadoc. Post Salomoncm

m regnaviti Roboam, filius eius, ann. 19*. Sub hoo divisum est regnum, et regnavit in Bamaria
Geroboam*. servua 8alomonia, de tribu Efrem. Prophetavit" autem etT sub Geroboam Achiaa
Selonitea et Samcas, fiJius Ilelami. Poat Oeroboam w regnavit Abias, filius eiua, ann. 17. Poat
Abiam regnavit Asaph, filiua eius, ann. 41. Hie in tempore eenectutia1 pedis doluit. Prophe-
Uvitr aatem sub eo Aaariaa. Poat Aaaph regnavit filiua eiua1 Ioaafath ann. 25. Sub hoc

>a prophetat Heliar* et Micbeas, filina Emblaa», et Abdias, filina AnnanUe. Sub Michea autcm
erat paeudopropbeta* Sediciad, filiue Chananei. Post Iosafath regnavit filius eius Ioram ana. 20,
et sub ipso propbetat Helias, et post hunc prophetat Holheus sub filio Ioram OcoaUs*, sub
qao populos' in Samaria filios suoa* stcrcus columbinum maaducandam k, regnante in Samaria
Ioram. Poat Ioram regnavit filiua eius Ocozias' ann. 1; qt aub hoc propbetavit Gothol et

30 Labdonek. Poat huno regnavit1 Ghotolia, mater Ocozie, ann. 8". Quae ezsurgens occidit
natos fili" sui; erat enim de genere Acaa* regis Israel. Soror autem» Ocosiae nomine
Zoaabiae', cum esset Iuiadaer sacerdotU nzor, furata est Ioaa, filium Ocoziae, cui Iuladae r
sacerdos inposuit regimonem*. PropboUt autem sub GothoIU Hcliscae1. Post hanc regnavit

Capp. 18. 14. 1. 2o. Jo.

»5 Cap. 18. a) Allelon L.; Abel Chronogr. ; 'EU.fjX LXX. b) ita Fred. esna L., ota. Chronogr.;

o ♦aQaOovvTns LXX. c) hunc L. d) eonversas 2a; conversi 8o. e) Manne eorr. m. pr.
Manoe 1; Manaoe L.

Cap. 14. a) vttaloa L. b) revertitur 3a. e) Osiaa 2a; Osa 8a. d) Abethydarath 2«;
Abetbidarat 8a; Abeddarst L. e) aut 2a; *Q (— autem) So. O coepit L. g) 19 2o Sa
4« (generat om, So). b) 460 2a; 370 Sa. i) rognat L. k) ot add. 2o, I) Sadoch 2a. 3o;
Saddoc L. m) Serviae 2a; 8arvie 3a. n) dinumeravit L. o) Et erat n. L. p) quadrin-
pintos 2a; quadrinencies 3a. q) regnat L. r) Sadoch (Soddoc L.) sacerdo* 2a. 8a. •) 18 8a;
14 L.; 17 Chronogr. t) Hieroboam 2a; Ieroboam 3o (et ila infra) evm L. u) prophelahat
temper 2o; prophetat L. v) om. 2a. w) Roboam L. x) sue add. So. y) propheUbat L.

11 c) om. 2o. a) Helia* L.; Heliaret 2a. Sa. b) lembla* L. c) pyeudop. eorr. $ee. m. pseudop. 1.
d) Sedechia 2o; Sedechia» 3a; Sedecia* L. e) Ocosiaa eorr. Ochosius 1; Oosia* 2a; Ocbosia* 3o,
Mt infra. f) popnlos corr. popnlus 1. g) ct add. L. b) manducabant 2a; manducabat L.;
ef. infra p. Sl, /. 8. I) AchosiAS /. k) Labidone 3o. 1) regnabat 2a; regnal /,. m) 7 So.
n) fili corr. m. al filii 1. o) Aca* eorr. m. al. A«as 1; Acbaz 2a. Sa eum L. p) om. 2a. Sa.

50 q) Zosabaao L. r) Iniadae corr. vt. al. Euiadae 1 ; ib( adaesacerdcstes 2a ; Ioiade (ita etiam infra)
saccrdotcs 3o; Ioiadae, mfra Ioadae L. s) regimonem corr. m. aL rcgnum 1; rigemonem 2a. 3a;
regimonium L. t) Huliseae corr. m. al. Heluoua 1; Hebseua 2o; Eltocos Sa.

4*

Digitized by Google

28

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI LIBER l.

Ioae, filioa Ocoiiae, anc 40. Hie interfecit Zacchariam, filium IoUdae aaccrdotia. Poat Ioam
regnayit filius eius * Amessiasb ann. 9.' Poet Ameaaiam * regnavit filiui eina Ociat ' enn. 68.
Hic leproaus fttit, nsqueqno moreretur. Indicabat autcm sub eo Ioatham, filina eina; propheta-
bant antem* anb Oaia Amoa et Eeaiae, fillna eina, et Oaee, filina Beeri', et lonaa, filina
Amathi, ex Gofer*. Poat Oaiam regnavit filina eina Ionathenk ann. 16. Snb hoc ' propbetaek e
Eaaiaa, Oaee, Hieheaa Moratite et Iohel, filina Bathnbel. Poat Ioatham autcm regnavit filin»
eina Agaa ann. 15; et aab1 boe' profet" Etaiaa, Oaee et Hicheaa; eacerdoe antem Uriaa.
Sub boc Salmanasse»n rex Assyriorum eoa qni ermnt In Samaria transmigravit in Mediam et
Babylloniam. Post Achat regntwit filina eine Eaechiaa ann. 86. 8nb hoe profet." Eaaiaa,
Hieheaa et Oaee0. Poat Eaechiem regnevitr filius eina Manasse» ann. 6fr. Pott Hanaeae ie
reguavit filina eius Amo» ann. 2. Poat Amos regn. filina eina Iotiaa* ann. 81. Hie idola et
altaiium Samariae dissipavit. Sub hoc pascba' caelebratnm est ann. 18. regni «iua ; nam ex
quo mortuus eat Hieana, filina Nave, non eat servatuxn patche, ticnt tanc. Snb hoe Celeiaa*
taeerdoa, pater Hieremiae prophetae, invenit in taerario librnm leget in 18. ann.1 loaie.
Prophetabant" antem anb eo Olybe, nior SUlimT, a veatae sacerdotia et Sofoniaa et Hiere- ta
miat, anb qno pteudopropbeiee" Annaniat. Poit Iotiam* regnavit Sofoniaa ann. 67, ment. 11.
Pott Sofoniam regnavit Ioacbat, filiut eiut, mentie 4*. Hnne legavit Natbao* rex Aegypti
et adduxit in Aegypto, ordenato* in* loeo eint Heliacim', qni eognominatus est Ioacim, regna-
▼it* ann. 11. Snb hoo propheta.' Hieremiaa et Bnti et Uriaa, filius Sameae*", ex Cariatharim.

16. Hune* Nabagodonotor» legavit eatenia aereit Ioacim regem Iuda et dnzit* enm to
in Babylloniam. Pott Ioaeim regnarit filina eint' Ioaeim ann. 8. Et hunc dncit ad enm
eonpeditnm Nabagodonoaor rez Babyllonis et alios cum eo. Per* iptnm conttitnetnr in loco
eiut frater Ioaeim, cnint nomen Sedicia», qni et Ieeoniaa, qni regnavit ann. 11. In anno dno-
decimo' transmigrant» illnm in Babylloniam, effbeaia oenlit, et popnlnm trantdnzit cnm eo
praeter pancoa qni potte* in Aegyptnm diicenderuntk. ProfeUbant antem et* anb Sedieia t»
Hierimiat et Abacnek. In anno antem 8.1 regni eina propbetabit in Babylloniam Eaechihel.
Poat hnnc propbetae Naum et HaehisB et Daoibel, qui videt de* ebdomadea in primo anno
Darii regit, fili Haaneri*, de teoine Hedornm, qni regnavit tnper rege" Cfaaldeornm.

16.» In primo antem» anno regni ani Cbyrnt demitit* redire4 populnm in Hieruaalem.
Eo antem* tempore qno templnm aedificavit propbetant' simul Aggeus et Zachariaa. Pott t»

Capp. 14—18. 1. 8o. 8«.

Cap. 14. a) luperter. forte prima m., mutatii ealamo et airamento I. b) Amaat. 8o; Amft».

8« eum L. c) 8 L. eum Chronogr. d) Och. So. 8o, ut in/ra. e) om. L. f) Beheri L.
g) Oother, txp. h 8a,- Qophir Sa, h) ita 1; Ioathan Sa; lottham So et L. i) qno m. al. nptrter. 1.
k) protae corr. ste. n. propbeUe 1, et ita L. ; prnpbt-Ununt corr. pr. m. prophetabant 8o, et ita 3a. 36
I) tno eorr. ite. m. tnb I. m) profet l; prophetabant 8a. 8a; prophete L., ut rnfra. n) Salma-
nassat eorr. m. al galaanataar 1, et ita 8a. 8a; Salmanaear corr. pr. m. 8almanattar L. o) Orie (T)
eorr. Oeee 1; Otee Sa. 80. p) om. L. q) Ionat eorr. , ut nidetur, Iosiaa 1. r) ceL eet p. 8«.
t) Celciaa (lie L.) eorr. Elchias 1, et ila 8a eum Chronogr.; Chelchiat 8o. t) om. Sa; rcgni add. L.
n) prophetant L. v) Sellim 8« cum L.; Rellnm 8a. w) ptendpr. eorr, ptendopr. 1. x) Osiam 8o. it>
y) d. B. add. L. t) 8 8o. a) Nethao eerr. m. aL Etho 1 ; Nachao 8o; Nechao L. eum Chronogr.

b) om. Sa. c) incolo corr. m, aL in loco 1; incollo 8a. d) Eliachyum 8a; HelUchim 80.
e) et r. Sa. 8a. f) propheubsnt 80; prophetavit 3o; prophetat L. g) Samaee L.

Cap. 16. a) Tnnc 2o. 8a. b) Nabucbodonotor 80. 3o (ut infra). L. (infra Nabnchodotor).

c) eddnxit 8o. d) om. 3o. e) pro ipto 80. f) dno «n iift.ro «cr. 1. g) ita 1. 8a (*) eum L.; «&
tranaioigrarit 8a. b) detcenderant Sa. i) om. L. k) Ambacnm L. 1) 9. L. m) Mala-
chiat 3a. 8a eum L. n) LXXII lupertcr. prima (f) m. 1, om. rcliqui codd. et L. o) Atueri
80. 80; Asuerii L. p) rcge corr. m. al. regna 1 ; regnnm 8a. L.

Cap. 16. a) h. L ex indice eap. 16. meipit, itd libri mtt. mfra ab Eo inchoant.
b) om. ta. c) demisi eorr. demisit 1. d) p. r. L. t) om. 80. f) propbetante 8a; pro- 1«
phetabant 3o.

Digitized by Google

CHBONICARUM QUAE DICUNTUR PREDEGARII SCHOLASTICI LIBER I. 29

qao» Neemias, filin. Acleli*, de temine Itreel fabricavit civiUtem Hieru.alem, cum esiet ab
anno* Artarumerxis* regi», et pott hune •ecuudum* Mardochea*. Fiant igitar * David
a*qae Sedieia, qai et Ieconiae*, tran.migrationem generatione*' 18, anal 478, men.i. 9. Ab>
Adam autom aaque in teanimigrationem Babylloniae »ub Ieconia generatione. 51, ann. 4848,
i mcnsi» 9', Et po»t transmigrationem Bebylloniae oaque ad generationem Christi genera-
tiones 14, ann. 660. Et a generatiooe Cbriati u»que ad paadonem elu»h ann. 30. Et a pas-
•ione eiua» uique ad< bune annum, qai e»t 13. imperii Alexandri», anni 307*. Finnt igitur
omuea anai ab Adam uaque 18. Alezandri imper. aan.B aani 6288 Ut autem" aliUr
oitendamus non taotum per tempora regum, «ed etiam a quo pascha «err&tum e.t, dinume-

1« rantea aimal et ann., dicimu.P: Ab« Adam utqne ad« diluvium ann. 2242. A dilovio u»que
adr Abraham* aani 1141'. Ab* Abraham vero oaqaeqao exterunt* de Aegypto, educente eos
Moysi, qaando et pascha fecerunt, anni w 480. Ab exodo1 Aegypti T usquc in traneitu* Ior-
danis, quando Hietua paacha caelebravit, rant anni 42 *. Ezechiaa po»t aanok 464*. eelebravit*
pascha. Poet Eieebiam Io.ias ann. 114. paeeha celebravit Po.t Ioiiam Etdrat* ann. 108.

i& paacba ceelebravit. Poit Eadram »ervatf autem generatione Chriiti, po.t ann. 663. paacba fit.

17. A generatioaem ' autem Christi pott 80 aon., cum pa»»u» eat Dominm, pascha
eelebratur; ipai* eaim erat iuatum paacha. A paaaione autem Domini u.qne in 18. ann. imp.
Alexandri* cac.ari» ann.d 206*. «ervatam e.t patcha, quo in eommemorationem domini no»lrir
Ieau Cbriati .ervator a nobla. Pinnt igitur omnea aani ab Adam u.que in hune diem

*• ann. 6788.

18. Regie Per»arum ex tempore Cyri. Cyru. regnavit Perai. aan. 80. Poat huae Cam-
bi.e. ann. 9. Smcdius ' Magas mens. 8. Dtriu ann. 86. Xerxei* aan. 26. A.Urxerxea*
Longomanu. ann. 36. Xarie.d diee 60. 8ocdaniu» men. 7. Dariua Notua aan. 18. ArUr- .
xerxe»*, Cjri iuniorei' frater, ann. 62. Ocor*, qui et ArUrxerxe», ana. 28k, men. 7. Areeo

i» Notu* ann. 8. Dariua aan. 7. Hio e.t quem Alexander Macido* depo.uit in beUo, quod fuit
ininarrabiles*. Fiunt omnes anni 245. Po.t quoa Umpore iam apud Grecoe manifeeU ex'
eon.tructioae olympiadum .unt clara. Nam usque ad AJexandrum Maccdonum** foerant*
olympiade» 114* quod fadunt aun. 466', ah Ipito, qui eonatitait olympUde». Ah Alexandro

Capp. 16-18. 1. So. 8«.

jo Cap. 16. a) Aeheli ta. 3a cum L. b) 20. add. 3«: mt. ab oino, erol entat ootuhvotoo^.

c) ArUrumendj 1 (ubi erat. um). 2«; ArUx.rd. 3o etrai L. d) .ecundum (eorr. m, al. eecundom)
Mardoceum (eorr. Mardoeaut) 1; «ecundus Mardocena L. e) IechoaU (Hiechoniaa 2a) et Sa. 3a; Zeeo-
niae L. f) et f. 14 4«. g) Ab — menaia 9 om. 8«. h) om. L. i) om 2o. Sa. k) annu.
add. L. I) 7 8a; 206 reete 8o. L.; ef. infra l. 18. m) om. 3a. n) ita k. I. Fred., ted infra

ii probe 5788, et ita h. L L. o) et add. L. p) dicemu. L. q) om. L. r) u. ad Abraham,
tupertcr. m. laec. X/XI. n. a. exitam A. de terra «ua L. (ubi anni deeit). •) Abraam oorr. Abra-
ham 1. t) mHlo 41 Sa; 1146 L.; 246 male Chronogr. o) Hinc (d eul add. i*c. m,) pro Ab
(Ab on. 8a) A. v. L. v) exireot (Inrt. add. tee. m.) de L. w) sunt add. L. x) exita Sa.
y) . eorr. 1. «) tran. 8«. a) 41 reete L.; 631 male Chronogr. b) anno eorr. m. al annos 1.

4» c) II II tn litura prima m. 1; 444 eorr. pr. m. 464 L.; 864 probe Chronoor. d) celebrant, exp. n 1;
celebravit 8«. L. e) Hexras post anno | L. ; ubi ttrtia f. 191. parte abiciia, tcztui inde ab hoe
loco valde mutilatui ett. t) «ervat eorr. m. ai. aervatar 1; aervata (om. autem) 3a, servatoris nsque g.

Cap. 17. a) penerationein, exp. m 1. b) ipri oorr. «. al ipse 1. c) Alexdri 1. d) om. 3o.
4$ e) 106 2a. f) noatri Ie«a om. 8a.

Cap. 18. t)ilil; «.mediu» Sa; k mediua 8a; Smerdia. L. b) AtUrxerxe. 2a. c) A.Ur-
xerxor eorr. prima m. AsUrxerxert 1; Artaxene. 3a, ut infra. d) Xarie 2«. 8a; Xar | L.
e) Artaxer|£. f) eorr. m. al. iuniori. 1. g) Ochus 3a. h) 33 Sa. i) Meche | L. k) ini-
narrabiles eorr. «t. al. incnarrabili. 1. 1) extrnctione Sa. m) Macedum 8a. n) om. ia. 3a.
»• o) 14 Sa. Sa. p) 466 8a; 467 L.

1) C/. quat de koe loeo eeripii 'N. Arckiv' VII, p. 459. et duquuitiontm doctittimam Hen-
riei GeUer, Sextui IuUui Afrioanui, bipriae 1885, ubi II, p. 1—23. de chrouico Hippolyti agiiur.

Digitized by Google

30 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI LIBER I.

usque ed Christam olympiades 80, qaod snnt* anni 820. A Cbristo autem aiqae ann. 13 ».
imperii Alexandric olimpiades 58, qaod sunt anu. 286. Sant ergo omaes olimpiades aeqae
ann. 18. Alexandri caeseris olimpiades 258", qaod sant anni 1018*.

19. Nominn creatarae: Adam, Setb, Enos«, Cainan, Malalehel, Iaretb, Enoc», Matosa-
lam, Lamec, Noe, Sem, Arfaxat, Sala, Hebcr, Falcc*, snb qno dirisa est terra, Ragau, Seruc, 5
Negor*, Thara, Abraham, Isaac, Iacob, Iuda, Faris\ Esrum, Aram, Aminadab, Naasson', Sal-
monC, Box, Obet, Geese, David, Salomon, Roboam, Abiam, Asa\ Iosafath, Ioram, Ocozias',
Ioas, Ameesiaak, Ozias, Ioatham, Acax, Eiechia», MonnaeneB, Amos, Iosias. Iosias aatem
genait Ionaun' et Ioachim et fratres eius Ueliachim, qai et loachim, et Sediciam, qui et
Iecooias" dictue* est, Salnm.

20. * In traiiBmigrationem antem Babylloniae Ioachim genuit Ieeoniam et Sediciam.
Oeconias autem genoit Salathiel", Fanneam et Sale, Saretc, Ieconiam, Ortamo et Deebi. Et
fili Fania Zorobabel et fratros clus ZorobabeL Mclchiam et Fenuc*\ Filii autem cias Abint
et Musolam* et Annanias et Saladi, soror' eorum, et Sedbel» et Thoul et Arcbia et Asadia

et Sobosec*. Aedificatum est autem' sanctoarium tempore Zorobabcl*. Huiut filii Abiat1, ti
dehinc Eliachlm», Axor, Sadoc*, Achim, Heliud, Eliasar, Matthan, Iacob, Iosepb, cui dispon-
sat* fuit virgo Maria, qnao genuit lesum* Christnm ex» Spiritn sancto.

21. * Prophetarum nomina: .Adam, Noe, Abraam*, Isaac, Iacob, Moysen, Aaron, Hesn
Nave, Heldad et Modat, Natham*, Darid, Salomon et Modap', Achias Silonita, Sameas,
filius Elam\ Annanias, Helias, Micheas, filius Emblas', Abdiut, Helisci, Abladone**, Amos, «•
Esaiae, Osee, filius Beeri, Ionas, Micheas, Rabam, Iohel, filius Batueli*, Hterimias, filius Cel-
ciae' sacerdotls, Geffoniaa*, Buz, Esechibel, Urias Sameus, Ambacac, Naom, Danihel, Mala-
chias, Aggens, Zaccharias et sub Christo Simeon et Iohannis baptista. Item1 malieres pro-
phetissae: Sarre, Rebecca, Maria, soror Moysi, Debbora, Oliba, et snb Cbristo Anna, Heli-
sabet, Maria, quae genuit Christam. »»

22. Item* nomioa regom": Saul de tribu Beneamin; postquam« transiatumi ei

Capp. 18—28. 1. 8«. 8o.

Cap. 18. a) fiont a. 880 8«. b) 14 corr. 18 1. c) A. — A. eaessris om. 2a.
d) 864 2o.

Cap. 19. a) raperser. prima m., ut videlur, 1. b) Enoeh — Lamech 2a. 8o. c) Falegh 8a; »0
Falecfa 3o. d) Nachor 8o. 3o. e) Fhares 2o; Phares 3o. f) Riaasson 1; Naason Chronogr.

g) Siaason, Bosobeth 8o; Salma, Booz, Obeth So. b) Ara 1. i) Ocosiab (?) eorr. Ocoxias 1.
k) Amasias So. 1) loatham 2o. m) Hiccon. 2a,- Icchon 3a, ul infra. n) ducta* 2a.

Cap. 20. a) ila etiam So. b) Salamiol ta; 8alaliel 8o. c) Sacret 2o. So; gennit «. al
luperter. 1. d) Fanue 8a. Sa. e) Mosolam 3o. f) corr. m. al. sorores 1. g) Fedbel So. «

h) 8obosed 8o. 8o. i) om. So. k) ante Z. lillera enua 1. I) Abiit (?) eorr. Abiut 1. a>) dehin
delyacbira (heliachim So) 8o. n) 8adoch 8o. 8o. o) om. 3o. p) ex s. s. om. So.

Cap. 81. a) 21. P. n. om. 2o, tpatio relicto; 82. 8o, tt tic deineept. b) Abraam, m. al.
tuperter. h 1. c) Natban 2o. So. d) 4 modab 8o. 3o; ter. Nathan. e) Helam 2o. 3o. f) Em-
blac L. g) Abdias 8o. 3a. g') ab ladon So,- Addon Chronogr. h) Batubeli 2o. i) Celciae «•
eorr. m. al Elchiae 1; Helch. 2a,- Chelch. Sa, ut infra. k) Soffonias 2o; Zepbonias, mpertcr. f So;
Sophonias Chronogr. 1) ab Item ineipU e. 83. 8a; I. m. p. om. 2a.

Cap. 82. a) I. n. r. om. ta, ubi una linea vaeat. b) de tribubus m. al. tuperter. 1. e)
ra. al tuperter. 1. d) latum 8o.

l} Detinit cod. Collegii Claromontani, iam Chcltenhamentit, Libri Generationis a Labbeo 45
editut, euiut extrema pagina valde mutiiata erat; ef. Cangiut, Chron. Pateh. /Voe/. (ed. Din-
dorf II, p. &2J. Finem huiui libri Labbeu* ex ipso Fredegarii eodiee Claromontauo adiecitte
videlur, id quod varietat Uetionum parva eaque fere nuUiu» momenti confirmat. Cerle atteritci*
ante 'Somina creaturae' poiili» iam iuo tempore codicem quem commemoravi eo loco dcfceitte,
Labbeut tacite confitHur; cf. «iV. Arckiv' VII, p. 470. M

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEOARII SCHOLASTICI LIBER I. 31

in tribum Iuda, David, Salomon, Roboam, Abia, Aea, Iotafatb, Ioram, Ocoaiaa, Ioath&m,
Agez, Ezechia», UtnuiM, Amot*, Ioaiaa, Ioecbim, Heliachim, Sedieiaa et Oeconiaa. 8ub hoc
rrensmigratio faeta cat sub Nabachodonoeor. Nomina» regum qui rcgnaverunt in Samaria
•nper 10 tribue ez qno regnum divUum e«t: Hiroboam, filiu» Nabathc, ann. 29. Nabat,
» filiu» eiue, ann. 2. Saba, filiua Achiae, ann. 24; hic* vindicarit domnm Geroboam. Hela,
filius Baae, ann. 2. Zambri ann. 12. Acbap*, filius eioa, ann.' 22. Ocoaias, filiui Achapf,
et Ioram, filina Ieconiae, ann. 12*. Sab boc filias* sant ttercut colnmbinnm bii qni erant in
Samaria manducaverunt. Hien, filina Naaui, ann. 28. Hic in1 inicio pina fait; fecit -vindicUm
•nper domam Acbab, occi*i»k Ioram et Zeaabel. Et Ocoaiaa regn. Iuda. Ioacbaa ann. 17.

i« Ioa«, filiue eiu*, ann. 16. Hic Ameaiiam regem occidit et deetruzit de1 muro Hyeruealem
cobita 400. leroboam", filiu» Ioaa, aan. 15. Aaariaa, filiu» Ieroboam, mena. 3. 8e)em, filius
Abia, men. 1, uno». Mane, filiu» Gadi, ann. 10. Falaciaa Maoac" ann. 2. Facnea», filiua
Romeliae, ann. 10. Hic obtedit Hyerusalem, regnante Acha», non< postedit aeam. Eteer,
filiu» Dale, ann. 8*. Snb hoc decem tribus transmigratae sunt in regione Mcdorum a Sal-

i» raanattar, qui et ipsum Osee conligatnm babens habiit, regnante Acba» «uper dua» tribus in
Hierusalem. Nomina* sacerdotum: Aaron gennit Eliaxar, Fineee, Acbia», Razaza", Moriat,
Amaria, Amittib», Ettis, Achina», huins filius Helias propbcU, et 8alon, Ioram, Amos,
Ioadae filiu», Sediciaa m, Sedicia, Iohel, Uria, Neem x, Salon, qui gennit Celciam, cuiin» filiu»
Hieremiaa propheta, et AsariasT, filiu» Asaoae*, Sareu, losedech, qui gennit Hiesum, qul fuit

to sacerdoe, eum insUuraretur templum post captiviUUm, Cefcias, Ioachim, Eaeduc*. Item* alia
patria, ez quo fuit Eaeehiel propheU, lodefat, Neac, Amorius, Zadcur*, Samuhel, Evexia",
Melcbias, Salon, Oomorius, Barracimr, Soffonia», Maixet, Celciua, Busi, Eiechibel. Item* alia
patria, unde Heli sacerdos, cnins* FincU* ct Ofni rapicbant immolationem. Princcp» palriao
de filiis Gaad, Acbimelecb, Habiatbar, Uriu, Natan, Helit. Itcmk patria Lcviticnm, unde fnit

*J Samnhel prophe., Chore, qui resUtit Moyai, filins buius Helcbana, Sufen et' Aliap, Zeraam,
Chelcaaa**, Samuhel. Hnic fnerunt duo fili munerum* aecepUtores Iohel ct Habia*. Ini-
cium* patriae LewiUrum*., unde sunt saeerdotes ct ministri et Lcwitae*.: Ambram, filins
Cabaadr, filins Levi, filiut Iacob. Lewi genuit Gesson* et Cabaad et Mercri*. Fili autem
Gcsson* Semei et Emeher. Hii filii Lcwitae. Et filii Cabaad: Ambram, Itaar", Cefron,

M Odicl. Ambram genuit Moyton et Aaron et Mariam'. Et Aaron genuit ez Helisafit, sororem
Naatton, Nadab et Abiud et Eleazar et Ithamar. Mortui snnt autem Nadab et Abiud, offe-
rentea ignem alienum. Post Aaron Eleaaar autcepit sacerdocium. Post Eleazarum Finies.
Ythamar autem et filii eius Isaar*; Isaar autem, frater Ambram, et iptc LcwiU. Huius filii
Chore et Nabith et Zaxyr»; et filii CorcT Air et Heleana* et Abiaeap. Hic Coreb* restitit

j& Cap. 22. 1. 2a. 80.

Cap. 22. a) s in Utura prima m. tcr. 1. b) ab N. e. 26. meipit 8a. c) Nabatb — Enbn
fil. om. 2a. d) Hin corr. hic pr. m. 1; binc 3a. e) Achab 2«. 8a, ut mfra. f) Cbab h. I. 9a.

g) 21 anfi 2o, afl 16 8a. b) «oit. n. ai. fillot «nos 1. i) om. 2a. 8a. k) ila 1. ta; occi» Sa.
1) de om. to, uhi muro pott cubiU. m) Hieroboam 2«. 8«, ut infra. n) Unomane 1. 2a; uno om. Sa.

«o o) Mane la; filius Mane 8o. p) Pacea 8«; Faneas Chnmagr. q) om. 8a. r) Osee So.

•) 9 8a. t) a N. e. 26. rnc. 8a. n) Kaias» 3«. v) Amittib' (Amittebua 8o) Ettis (eorr. m. al.

Settis 1; 8etti» 2a; Sedti» 8a) 1 ; tun( Achitob, 8sdoc. w) Seehie 3a. z) Heli Chrmogr. y) Zacha-

rias 2«. 8«. s) Asanae corr. pr. m. (?) Axariae 1, «I ito ta. So. a) Educ 8a; 8adoch Chronogr.

b) ab I. c. 27. mcipit 8a. c) nea corr. uea 1; nea 2a; iode falne 8a. d) Zadcu» 2a. e) evixit
«t corr. pr. m. eviiie 2«; evezeia 8a. f) Barraebim 2a; Barsachim 3a. g) ab I. c 28. ineipil Sa.

h) fiiii m. a/. tupericr. 1. i) Finie» eorr. m. ai. 1; Finees 2a. 8a. k) inc. e. 29. 3a. I) ila 3a;
8uf Enet 1; 8ufoneth 2a. — Aliab 2a; EUab 3o. m) ila 1; Helchana ta; Cheliana 8a. n) irane-
ram 2a o) Abia So, Sa. p) e. 80. mcip. Sa. q) Leuuit. corr. Lenit 1. r) Oabaad 2a;
Gaat 8a, et ita infra. •) Ootaon m. ai. eorr. Oorson \ , H ita 3o. t) Mcrcri corr. tcc. m.

6» Merari I. n) I. C. O. om. S«. r) M., ul viAetur, hit tcr., ted altcrro loro crat. 1. w) om. 3a.

i) Oaier 2a. «a. y) Cboro ta. Sn. z) Ethcl, Cana 1, fthelchnn» 2a; ctelchana 8». »> iia 1;
Chorob, exp. b 2o; Choro 8a.

Digitized by Google

32

CHHONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEOARII SCHOLA8TICI LLBER I.

sdversus' Moysen et Aeron et chao absortus e»t iuviris cei* Cebram freUr Ambram aer-
dos*. Filii ehn" Misahel, Elisafath et Setri et DUe. Hii* Lewiue traditi sttnt Omnes
autem* Aeron et fiUi eiae archae UsUmenti, nt menistrarent ei et toUent eam, et facU eet
eie pare 10. sacerdotibas initiaUr et primogeniu et* qnae in sacrificiis constituU et primo-
genha et distinaU. LewiticU daU ert lez, nt, quaeeumqne aeciperint a popolo ez decimie, »
darent «acerdotibus, nt eztimaretar* eie Umquam oblaiio. Inicio eoram traditae sunt
etiam civiUUs refugiorum 6, ct harum' prata sementira" in circoitu eaioeqae ciriUtee'
enbiU 2000, et aJiae civiUUs 42, sacerdotibus qaidem 10, Lewiticis" quoque 18. Pato
latiaa nos dizisse qnam speramusB, Umen neceeeariae pro hii qni scripolosius 0 requirere
volunt et molU legerunt; qnoa ezrtimo faeile» percipere qoae acripU ennt. Sed et illi qni ie
panca legerunt faeUiat ad inteUectum possunt pervenire ez iUis quae a nobis perbreriaU
inqnisitione declaraU snnt.

88.* Macedonum* reges iozU Alexandrinos:
Alezander, fiUns PbUippbi, post Darium ann. 7.

Ptolomeas* Lagi Soter* ann. 42. i»
Ptolomsis filias Filadelfas* ann. 88.
Ptolomeos fiUas EaergeU ann. 30.
Ptolomeus filius Euergit' ann. 25*.
Ptolomens Pbilopator* ann. 17.

Ptolomeos fraUr ann. 28. «

Ptolomeus Fuscns ann. 2.»

EuergeU1 aon. 26.

Ptolomene Alezus ann. 20.

Alezander, frater Rolomei Aleze, en.« 18.

Ptolomens Dionisius Hecate1 ann. 29". »
Cleopatra fiUa ann. 25.
Fiunt in se» ann. 846*

24.* Imperatores Romanorum:
Augustas ann. 57.

Tiberius ann. 22, mens. 7, dies 22. se

Qains ann. 8, mens. 9.

Claudius ann. 18, men. 1, dies 28.

Nero ann. 18, m. 8, dies 28.

Galba m. 5, d. 26.

Otho mens. 8, d. 12. «
ViUlUus m. 9, d. 16.

Capp. 38. 23. 1. 2«. 3«. Cap. 84. 1. So.

Cap. 23. a) im. 8a. b) invirU celebrum 8o; invlrii cel cebrum 3o, ». «. inferis et (?)
Hebron. c) tertias 8a (ntteio an rtett). d) fllii add. 3«. e) A. n 8a. f) inicia 1a. g) et _
primojfrniu am. Labbe. h) ezistim. 8a, ttf m/ro. i) earam 3o. k) sementia 8o. I) riviutis 40
■t, aL eorr. 1. m) Leuiticis 1. n) speraTimus Sa. o) scrip. m. al. eorr. serup. I. p) e eorr. 1.

Cap. 38. a) 81. 3a. b) De M. regebus m. al. torr. 1; M. r. i. A. om. Sa, ubi una linea vacat.
e) Ptholom. pUrunupu, Ptholem. nonnumquam 8«; Ptholom. ttmper 80. d) Lsge Sother 80; L*ge-
roter 80. e) m. al. corr. Filadelfi 1. 0 *t* L 8a; Eaeiffete* So. g) 35 fo. h) m. aL eorr.
Philopater 1 ; Philophator 80. 8a. i) Ptholomeus E. 3a. k) m. al. tuperter. afl 1, haieni Sa. 3a. 45
I) Haeeate 3a; om. 8a. m) 19 So. n) insimul 2a. 8a. o) in hit verbit tiber primut ittinit Sa, b,
qui ad verba I. Hegnam A primus rez Ninus l. II. e. 1. ptrgunt.

Cap. 34. a) 84. 1. R. om. 80. 6 (ubi tinea vaeat); m. al eorr. De imperatorebos 1.

1) Sunt filii Oziti (non Hebron), tupra Odiel wocor», euiut «omsnw vettigia verba et Dile
forte tervant. Textut h. I. confutut videtur ette. 2) Cf. d> Aoc loeo Grlter l. L p. 18.

Digitized by Go(

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLAST1CI LIBER I. 33

Titua ann. 8, m. 8, d. 2.
Traianua« ann. 17, m. 8, d. 6.
Chadrianus* ann. 80, m. 10, d. 88.
Antonios Pius m. 8, d. 83.
;' Ifarcos ann. 19, m. 6, d. 18.

Commodus ann. 12°, m. 8, d. 24.

Iulianos m. 2, d. 7.
Sercnu ann. 14.'

«o Antonim* cognomento CaracaUa, 8everi filiot, ann. 6, m. 9, d. 2.

Macrinns ann. 1, men.' 8, d. 6.»
Autoaius ann. 8, m. 8, d. 28.
Alexanderi ann. 18, d. 9.'

Regnom* Hebreorum :

»& Saul1 ann. 30.

David ann. 40.

Salomon ann. 40.

Roboam ann. 17.k

Abia ann. 3.
*• Asa ann. 41.

Iosafath ann. 26.

Ioram ann. 9.

Ocozias ann. 1.

Ootholia mater ann. 8.'
t» Ioaa ann. 40.

Amesai&s ann. 38."

Oaiai ann. 69.

Ioatham ann. 16.

Acas11 ann. 17.
m Ezechi&s ann. 39.

Manasses aDn." 55.

Amos ann. 2.

Iosias ann. 36.

Ioachiro, frater p Ioacbas, ann. 11«.
t6 Ioachim, filius Hemeras', ann. 3, captivitatis.

Sedicias* ann. 11.

Nabacbodonosor reduos' ann. 15.

Cymaroth filitu ann. 12.

Badasar" frater ann. 14.
40 Dariu* Asuerus* ann. 43.

Cyrus an. 1.»

Cap. 24. 1. 2o.

Cap. 24. a) Tradanna eorr. Traianus 1. b) Adrianus "a. c) ante 12 voeahultnu era$. 1.

d) 24 2o. e) A. — d. 6. om. 2u. f) m. 2. »upertcr. m. pr. 1, on. Labbe; ef. Arthiv VII,

44 p. 470. g) Alexanderi < 1 a minxatore tvperier.j ann 16 2A. h) R. H. om. 2a. b. i) rcynavit

add. 2o. b. k) XVIU, exp. I 2o. I) 9 2a. m) .19 2o. n) Acbaz 2a. o) 65 ano 2a.

p) ante fr. vocabulum erat. 1. q) 12 2a. r) Emenu 2a. b. ■ ) Sedecbiu 2a. 6. t) rednx
com. Labbe. n) Baltsaar 2a. t) Assneras 26.

1) Hoe loeo Hippolyti librum detiiue veritimile e*t; cf. 'N. Archiv' VII, p. 470. 2) Ifia
10 edilio f.abbeana de*inii, e codice Clarom. Frtdtgarii tvppUta.

SS. R. Meroviof. H. 6

34 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEOARII 8CHOLAST1CI LIBER I.

INCIPIT» SUPPUTATIO EUSEBII HIERONIMI.
Ab* Adam usque ad diluvium ann. 2242.
A* diluvium usque ad Abraham anni 942.
Ab Abraham usque ad Moysen ann. 505.

A Moysen usque ad Salomonem ct primam aedi6cationem templi anni 479 secun- j
dum minorem, qaom torcius Regnorum libcr continet; nam iuxta Iudicum ann. 650.

A Solomono usque11 ad instaurationo* tcmpli, quao sub Dario Peraarum rege facta
cst, colleguntur anni 522 r.

Porro a Dario usque ad pracdicationcm domini nostri Iesu Christi et usque ad
15. annum Tiberi principes Romanorum explentur anni 548. io

Itaque fiunt siinul ab Adain usque ad praedicationem Christi et 15'. annum Tiberii
anni 5228.'

A 15. anno Tibori principos Romanorum et ab ipea passione domini nostri Iesu
Christi usque ad Constantinum ■ ct Rufum consulos anni 430.
6i8. A Constantino et Rufo usque ad ann. primum regni Sygiberti rogis Francorum, is
filio Thouderici regis, cxplcntur anni 156.

Itaque fiunt simul ab Adam usque ad annum primum rogni Sygiberthy regis
anni 5815.

Nulla sit dubitatio de ista descripcionc, quia de cronica beati* Eusebii Caesariensis
cpiscopi adsumpta est usque ad passionom domini nostri Icsu Christi; item a paasione v>
Domini per paschalek Victorii' asque in tcmpore isto invenies veritatero.

25» INCIPIT NOT. DE EPISCOPIS SANCTAE ECLESIAE ROMANAE,
QUI CUI SUCCESSIT VEL QUANTO TEMPORE FUIT.»
Sanctu8b Petrus sedit ann. 25 c, mcnsis 2, dies 2*.

Linus sedit ann. 11, mensis 3, dies 17«. ti

*) Hieronimi et add. 1'.

Capp. 24. 86. 1. 1*. 2o.
Cap. 24. a) I. S. E. II. on. 2a. b, ubi tnn (ib) vtl duae (la) lineae vexant. b) hate tup-
putatio eap. 26. subiuncta etl 1*. c) ad d. 2a. d) tuqufl E»dra vvl tcmpli roaUurationo a£& 621 1*.

0) instanrationem (om. ad) 2o. f) iia 1; 621 2o; tcrd-e 612. g) ct » quitito dccimo aitno 2o. w

1) Co»t. , tuperser. n m. pr. 1. k) paschalis 1*; paichalem 2a. b. 1) Viclurii 1*.

Caj». 26. a) numeius deeit 1, tupplevimut ex indice; NOTITIA DE EPIS ROMANI8 XLVIII.
Petra» cet. 1*; 26. I. N. D. E. 8. E. R. Q. C. S. V. Q. T. F. om. 2o. 6, ubi una (tb) vel duae (ia)
tineae vaeant. b) Huerat »0 intra capui proximae P exttant 1; om. 1*. 2a.i. c) 15 1*.
d) 8 CWon. e) 18 1'; 12 Oolon. «

1) Haee tumma in calculo Kusebii- Bieronytrti, quem utque ad Attnc locum auctor tequitur,
conttat. A 15. a. Tiberii annot ex patchaH VicturU ita collcgit, tU de 5658 annit, quoa iUe
ab origine tnundi utque ad Conslantinum Rufum oott. cimputaverat, 5228 annot u»que ad 15. a.
Tiberii mbduciot detrcJteret. A Conttantino Rufo cot*. annot ipte addidit. Annut primu* Sigi-
berii II. regii Francorum cum a. G13. p. Chr. concordat, eundemque annum inveniet, ti a. 457 *•
(Contlanlino Rufo coss.) summam 156 annorum addiderit. Sed in annis 5228. 430. 156 crnn-
puiandis auctor crravit, cum pro 5814 teripterit 5815. Cf. 'N. Architf VII, p. 436 sqq. 2) I*
catalogui ponlificum Romanorum a Dodicello in Opp. posthum. Peartonii, Lond. 1688, p. 222,
'e codice Mt. Biblwlhecae IlodUianac in Muteo num. 'H' (=z <lj et a Duchcsnc, I.ib. pont. p. 28,
fjr cod. 1 cditttt, Colonienti (ed. Wnttenbach, Kcci. Colon. codicet p. I6b) simUlimus e*t, neque vro «i
cs. illo haitilus. Vtrrque iiilcr Pium ef Sotcrem omisit Anicrtum. SatU mirttm c*t , quod cliam
y.epltijrinw, ijui in Chnmugraphia iniuria lemporum periit, a Fredegario abcM, pratteriim cum
catalogut Cotonientis hic integer tit. Id utcumquc enodandnm esi, certe numeri cum iit quot

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLA8TICI LIBER I. 35

Cletus sed. ann. 12, m. 1», d. 19».

Cleroens sed. ann. 9, m. 2, d. 10.

£aoristasc sed. ann. 9, m. 10, d. 2.

Alexander sed. ann. 10, m. 7d, d. 2.
s Syxtus sed. ann. 10, m. 34, d. 2.

Telesior' sed. ann. 11, m. 3, dies 21.

Ygenus sed. ann. 4, m. 3*.

Pius sed. ann. 19, m. 4, d. 3>*.

Sotber sed. ann. 9, m. 6, d. 21.
io Eleuther» sed. ann. 15, m. 3, d. 2'.

Victor sed. ann. 10, m. 2, d. 10.*

Calestus sed. ann. 5, m. 2, d. 10.

Orbanus sed. ann. 4, m. 10, d. 12k.

Poncianus sed. ann. 91, m. 10», d. 2.
I» Anterus sed. ann. 12", m. 1, d. 12.

Flavianus" sed ann. 14, m. 1», d. 11.

Cornilius sed ann. 3», m. 3*, d. 3* **.

Stefanus sed. ann. 6, m. 5, d. 2.

Syxtus scd. ann. 1, m. 10, d. 23.
»o Dionisius sed ann. 6r, m. 2, d. 4.

Pelix sed. ann. 4, m. 3, d. 26'.

Puthicinus1 sed. ann. 5", m. 1, d. 1.

Gaius sed. ann. 11, m. 4, d. 12.

Marcellus sed. ann. 9, ro. 4, d. 16 \
t» EusebiuB sed ann. 6, m. 1, d. 3.

Miliciadis sed. ann. 4.

Silvester sed. ann. 23", m. 10, d. 11.

Marcus sed. ann. 2Z.

Iulius sed. ann. 5*, m. 2.
»• Libcriu8 sed. ann. 6, m. 3*, d. 4.

Felix sed. ann.«

Damasus sed. ann.b 18, m. 3, d, llc.
Syridus Bed. ann. 15.

*) Anecitua ad. an 11, uis 4, 3 3, tcc. m. interit 2a. **) Lucius icc. m. add. 2«.

ss Cap. 25. 1. 1*. ta.

Cap. 26. a) I:, erat I 2o. b) 8 Colon. c) Euaritua 1. d) 8 1*. e) ro. 2, d. 1 Colon.

f) Teliirfor proh» 1\ g) dies 4 add. CoUm. h) Eleutcrius 1'. i) S 1*. k) 11 1'. 1) all 8,

meH. 2 (om. 10 d.) 1*. m) 6 Colon. n) icribe: Fabianns. o) 2 Colon., 11 Lib. Pont.

p) 2 Oaton. q) lupertcr. pr. m. 1*. r) ita Frtd. eum Liltro Ponlif., 8 Colon. s) 25. Colon.

4» t) ita 1; Puticinua 1*: teribe Euthicianas. u) 4 CWon. v) 17 2a. w) 13 1*; 24 2«. x) II::,

tjrat. II 2a: mentei dieique om. Fred. y) 7 Colon.; diei om. Fred. t) 4, d. 8 CoUm. a) anno J. 1*
Oolon. b) a. 18 — Syriduj »cd. om. 2o. c) 12 1*.

e codd. Libri PontificatU Duche*ne, 'Ktude rur le lAber Pontificali* p. 136. retlituil ftre ad
lineam conveniunl, vel iii locit. ubi Colonientis ditcrepat. Ftt enim iUe nimii mendoiui. Cf.
4b 'X. Archio VII, p. 471. 1) AnicHum Frcd. cum Colon. omisit ; Chronoyraphia a. 354. h. I.
lacuna laborai. 2) Ztphyrinut prntttrmtisu* t*t, »td in Colonitmi txitat. Hle quoque r Cttrono-
graptiia a. 354. txcidit. 3) Ila Frtd. cum Libro Pontificali, 10 Colon.; at anuot nulloi *>dit.
V. dc hoc errore Dnchetne l.l. p. 140. 4) I.ucium a Frrd. omi*»um Cidon. habrt.

5*

Digitized by Google

36 CHRONICARUM QUAE DICUNTOR FREDECIARII SCHOLASTICI LIBER I.

Anastasius sed. ann. 3, d. 10*.
Innocentiua sed. ann. 15, m. 1*, d. 21.
Zosemus sed. ann. 1, m. 3", d. 15.
Bonefacius sed. ann. 3, m. 8", d. 6.

Caelestinus sed. ann. 3», m. 10, d. 17. ft
Xystusf sed. ann. 6«, m. 3, d. 19*.
Leo sed. ann. 12', m. 1, d. 14k.
Helariua Bed. ann. 6, m. 3, d. 11'.
Simplicius sed. ann. 16", m. 1, d. 7".

Fitius» sed. ann. 8, m. 11, d. 27 p. io
Golasius sed. ann. 4, m. 8*, d. 13'.
Anastasius sed. ann. 1, m. 11, d. 24.
Symmachus' sed. ann. 15, m. 8*, d. 25".
Horomista sed. ann. 8T, d. 17.

Iohannis sed. ann. 2, m. 8, d. 16. it
Felix sed. ann. 2", dies 13.
Bonifacius sed ann. 2, d. 26*.
Iobannis sed. ann. 2*, m. 4, d. 6.
Agapitus sed. m. 1U, d; 18*.

Silvius* sed. ann. 1, m. 5, d. II». t»
Vigilius sed. ann. 17, m. 6C, d. 26.
PelagiuB sed. ann. 4, m. 10, d. 17 d.
Iohannis sed. ann. 11', d. 18.
Benedictus sed. ann. 4f, d. 28.

Pcladius* sed ann. 10, m. 2, d. 10. n
Gregorius sed. ann. 13, m. 6, d. 10.
Savinianus scd. ann. 1, m. 5, d. 9".
Bonefacius sed. ann.» 8, d. 22.
Bonefacius1 sed. ann. 6, m. 8, d. 13.

Deusdedit sed. ann. 3, diebus'* 20. >o
Bone&cius sed. ann. 5, m. 10.
Honorius sed. ann. 12, m. llk, d. 17.
Severinus' mensis 2, dicbus 4.
Iohannis1 anno 1, m. 9", dicbus 18».
m. Theuderus» » •**.

*) Mercurios tee. m. add. 2a. **) Tn 1 Knralo Magno regnai-te haec addita innt:
sn. 6, m. 1, dies 18.
Martious an. 6, m. 1, d. 26.

Cap. 86. 1. 1*. 2a.

Cap. 26. •) 84 CoUm. b) 8 Colon. c) 4 (hUm d) 9 2a. e) tcribe 9 eum Colon. 40
0 8yxtm 1*; Sixtus 2a. g) 8 probe OoUm., nuniibu» miiiti. h) 18 1*. i) 8 Colon.
k) 18 CoUm. 1) 2 1*; 10 rtete Coton. ta) potini 15 enm Colon. n) 17 1*. o) icribe: Fcllx.
p) 17 Colon. q) 7 8a. r) 18 Colon. •) Simmngns 1'. t) 7 re««r Colon. u) 86 Colon.;
d 86 H. 1. a. 8 om. 1*. v) icribe 9. w) 4 Colon. x) 6 1*. y) irnn 11 1*. x) 28 1'.
») SilVerius probe 1*. b) 16 1*; x':::, erai. 16 2a. c) 6 2a. d) potiui 18. c) menses 11 it
deiunt. t) m. 1 deeit. g) Pclagias 1*. 2a. li) 8 1*. i) Bonifacius «litui 1*; it B. 8a.
»') dibus 1. k) 12 1'. 1) sedit add. 1*. 2a. m) 8 1*. n) eorr. 19 1. o) i/a 1; Theo-
omiiiii, 1\ qui h. I. deiinit; Thcodonu sed. ann (.edit anno 2*) 10 2o. 6.

1) Corrige: mcnscs. 2) Cum annoi Theodori, qui ab a. 642. ad a. 649. ledit, irriplor
ignoraverit, ante a. 649. hanc hitioriae partem compotitam c*»e, liquct; r/. 'JV. Archit/ VII, p. 429. *o

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEOARII SCHOLA3TICI LIBER I. 37

26. IN ' CHRISTI • NOMEN LIBER CHRONECORUM. Mt
Sez dicbus rcrum creatorarom Dec» formavit.

1. In primo diae condedit Inccm.

2. Seeundo» fermamento cieli.

I 8. Tercio speciem* oiirii et terrac.

4. Qoarto sidera.

5. Quinto piscie et ▼olocri».

6. 8ezto bistiaa adque iomenla.

NoTiaeimam ' ad similitndinem suam hominem primo* Adam.

io EogeniuB an. 2, m. 9, d. 24.

Vitalianaa an. 13, m. 6.

Adeodatne an, 4, m. 2, d. 6.

Donua an. 1, m. 6, d. 10.

Agatho an. 2, m. 6, d. 4.
i5 Leo ied. m. 10, d. 17.

Benedictoi aed. m. 10, d. 12.

Iohannia an. 1, d. 9.

Conon *ed. m. 11.

Sergiaa an. 13, m. 8, d. 28.
sa Iohaoni» an. 8, m. 2, d. 12.

Iohannia an. 2, m. 7, d. 17.

Sismnius aed. d. 20.

Conatantinoa an. 7, d. 15.

Gregorina an. 16, m. 9, d. 11.
ss Oregorioa an. 10, m. 8, d. 25.

Zacbarias an. 10, m. 3, d. 14.

Sthefanus an. 5, d. 29.

Panloa an. 10, m. 1.

Sthefanna an. 3, m. 5, d. 27.
to Hadrianna an. 16.*

Cap. 26. 1. Cap. 26. 1. 1*. 2o.
Cap. 26. a) in aitera eiuidem folii pagina pielura rudii ttquitur, qua Euiebium et Hierongmum
expreiioi e$it, Ifonod v. e. eoniecil, dum Delitle v. e. quid inltllegalur ttatuere non audtt. Certe quae
tubteripta: KPWNNKiOPVm mVATlFAIKHn» HMbHPUNA HCTklPIAm. et alia manu laee. VI II.
1S repetita tunt: cronicorum muttipliccm edidcrunt istoriam, Itidorui in prologo ehroniei de Euitbio Hie-
ronymoqve dixit: cronicorora canonum mullipliccm cdcdcrunt historiam. In 2a eatalogo pontificum tte-
eunte alia manui in tpatio vacuo adieeit: Inripiunt dies Egiptiaci quoa obaerrara oportet. Mena. IIS.
die t et anteq exeat dia 8 cet., in 26 poit anno 10 lineae quattuor vaeant.

Cnp. 26. a) ita 1, ted malim DfCOTT yro IN XFI NOM , eum Iiidonu in 1 Fredegario ad-
40 nera ita intipiat: 1NCIP1T LIHKR CHROMCORVM. Ckronieon Hieronymo additum lemrna ftrt: DE
8ERIE ANNORUM SSl HIERONIMl UEL SCI EUSEBII XLVIIf ineipit: Primo dle Deus condidit
Incem eet. 1'. Incipit liber chronicborum Ex (ct Zli) diebus (dibus 2a) rerum crcatnrarum Deus for-
marit lemma eit in 2o. b. b) Sccundum (eorr. Secundo) firroamcntum 3a. c) spccim 1 ; apeciae 2«.
d) NoTiaaimo 2o. e) primnm 2a. b.

45 1) Initium huiu* ehroniei cum tituio ipto ex chronico Iiidoriano eodicii 1 tumplum ett. Ibi

etiam mendum creaturarum pro creaturam inveniei. Quae leqttuntur genrrationei ex Graeco
quodam opere petitae tunt, quod qnidetn indagare nequivi. Sed qvod Schoene, Ilieron. I, p. 97,
edidit Xoovoyoaqitlov a. 867—886. icriptum procul dubio eum Predegario e communi fontt
pendct, cuiui rei argumcnta nonnulla colUgi, 'A". .4rr*.V VII, p. 472.

Digitized by Google

38 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FBEDEGARII SCHOLASTICI LIBER I.

Adam fiiit annoram 230 et» gen. Seth. Facti sunt omnes anni, quibus vixit Adnm,
annib nonienti 30.

Seth fuit annorum 205 et gen. Enos. Facti sunt omnes anni, quibus vixit Sethe,
anni 812.

Enos fuit annorum 190d et genuit Cainan. Facti sunt omnes anni, quibus vixit t
Enos, anni* 905.

Cainan fuit annorum 170 et genuit Malahel'. Facti sunt omncs anni, quibus vixit
Cainan', an. 910.

Malabel fuit annorum 165 et genuit Iarcd. Facti sunt omnes anni, quibus vixit
Malahel, anni 895. i«

Iarcd fuit annorum 162 et genuit Enoc. Facti sunt omnes anni, quibus vixit
Iared, 962.

Enoc fuit annorum 165 et genuet Matusalaam. Facti sunt omnes anni, quibus
vixit Enoc inter ominebus1 365, et translatus cst, quia placuit Deo.

Matusalam fuit annorum 187' et genuit Lamech. Facti sunt omncs anni, quibus i»
vixit Matusalam, 969.

Lamech fuit annorum 188* et gen. Noe. Facti sunt omnes anni, quibus vixit
Lamech, 753.

Noe fuit annorum 500 et' genuit Sem. Facti sunt omnes anni, quibus vixit
Noe, 950. w

Sem fuit annorum 100 et gen. Arfacsat. Facti sunt omnes anni, quibus vixit
Sem, 600.

Arfaxat fuit annorum 135 et gen. Cainan1. Facti sunt omnes anni, quibus vixit
Arfaxat, 465."

Cainan fuit annorum 130 et gen. Sala". Facti sunt omnes anni, quibus vixit n
Cainan, 533.

Sala fuit annorum 130 et gen. Heber. Facti sunt omnes anni, quibus vixit
Sala, 433.

Heber fnit annorum 134 et gon. Falech. Facti sunt omnes anni, quibus vixit
Eber, 404. j«

Falec fuit annorum 134 et gcn. Ragau. Facti sunt omnes ann., quibus vixit
Falec, 338.

Ragau fuit annorum 132 et gen. Seruch. Facti sunt omnes anni, quibus vixit
Ragau, 339.

Seruc fuit annorum 130, gen. Nachor. Facti sunt omncs anni, quibus vixit s*
Scrucb, 360.

Nachor fuit annorum 79, gen. Tara. Facti sunt omnes anni, quibus vixit
Nachor, 208.

Tara fuit annorum 70 ct gen. Abram. Facti sunt omnes anni, quibus vixit
Tara», 205. <o

Abraham fuit0 annorum IOOp, gen. Isaac. Facti sunt omnes anni, quibus vixit
Abraham, 175.

A principio usque Abrahatn anni 3436.

Cap. 26. 1.1*. 2a.

Cap. 26. a) et? erat. 1, hahet 2b, pott Sfith 2o. b) om. 2o, ut infrH. e) ila 2a; Eno» 1( 45

ubi Sed $te. m. supericr. d) :60 2u. o) nfiTii 1. f) Malalehel $emper 2a. g) Mnlnhcl 1

(ubi $ec. m. $uper$er. Cainnn); Cliainan 2o. Ii) ita 2<i, ti&i anni add,; omnobus 1. i) 18C eorr.

ste. m. 187 1; 187 1o. k) 189 2o. 1| CaniAn 1; Chainan 2o ; Y.m\vv J.XX. m) 266 2a.
n) 8«ll» 2a temper. o) T. 205 et fuit annornni — A. 175 eadem, ui videtur, mantt rodemque utra-

inter lincas add. 1; halel 2a (ubi Tharaet. p) «t add. 2o, tt $ic ddncepe. 50

Digitized by Google

CHROXICABUM QUAE DICUNTUR FBEDEGARII SCHOLASTICI LIBEB I.

39

Isac fuit annorum 60, gen. laoob. Facti suot oranea anni, quibus vixit Isac, 181*.
Iacob fuit annorum 89, gen. Lowi. Facti aunt oronos anni, quibus vixit lacob, 147.
Lewi fuit annorum 45, gen. Caat
Caat fuit annorum 61, gen. Ambram.
t Ambram fuit annorum 70, gen. Moysen.

Mosea, cum cssct annorum 120*, mortuua est
Moesen in sacorducio* succe&sit Hiesu Nave.

Fiunt omnebus suppotatis' ab Adam usque ad sacerdotes qui fucrunt post Gesu
Nave ann. 3920.
io Iudecum*.

Chusaroton ann. 8.

Gotonihil ann. 50.

Eglom ann. 18.

Aothan* ann. 80.
t* Iabin et Cisarra an. 20.

Barac et Debbora an. 40.

Madianiti ann. 7.

Gedeon ann. 40.

Abiroelcch ann. 3.
*.. Tola ann. 23.

Iaber ann. 22.

Amanite ann. 18'.

Gepeua1 ann. 6.

Esebon ann. 7.
i& 01ora«* Zabolonitis an. 10.

Abdom ann. 8.

Alofoli tenuerunt an. 20.

Saroson ann. 20.

Fuerunt Iudaei aine iudocis ann. triginta.
w Eli sacerdos ann. 20.

Samuhel sacerdos et profcta ann. 20.
Fiunt ann. iudecum 470* *.

Usque hoc tcmpore a principio suppotantur anni 4390«.

Liber» rignorum dc rcgibus declarat:
» Saul rignavit annis 40.

David annis 40.

Salamon annis 40.

Roboaro annis 17.

Abia annis 3.
40 Asab annis 41.

Iosafat annis 25'.

Ioram annis 8.

Ozias» anno 1.

Gotolias annis 6.

« Cap. 26. 1.1*. 2o.

Cap. 26. a) 81 2a. I>) iln ia; 210 corr. ]»: vcl tte. m. 120 1. c) saccrdotiaro 2a.
d) compuUtia aauis ab 2o. c) om. 2«, 0 19 ff) Olom — A. a. 8 om. 2«. b) 480 2a.

i) 4 milia 860 2a. V) L. — dcclarat oat. 2n. 1) 30 2«. m) Ocoitlas rtcie 2a: ttt 'OifiX,iaq

1) Scribe Aoth an. 2) Eit 'leifdat. 3) AiuXwv 6 Za$Ov).miTf&. 4) Itatio con*at.

Digitized by Google

40 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARU SCHOLASTICI LIBKR I.

Ioas annia 40.
Amaasias annis 29*.
Ozias annis 52.
Ioatam annis 16.
Agaa annis 16.
Egicias» annU 29.
Manassis annis 55 c.
Amos annis 2.
Iosias annis 31.

Et filii sui Ioachem ao< Sedecias et alius* an. 19.

Usque tunc a principio suppotantur' anni 4900.*

Iudaei in Babillonia 70 an. in captivitato fuerunt; liberantur a Ciro.

Cirus* Persarum et Medorum an. 31.

Canbisis ann. 8.

Magienissis" 6.

Darius an. 36.

Serais an. 20.

Artabanus minsis 7'.

Astarsersis etoi.di.' an. 41.

Darius Onotbus* * an. 19.

Artarsersis, Cirus iovenis, an. 40.

Artarsersis Ochos an. 25.

Arsia an. 4.

Darius, quem Alexander occidit, annus 5. Hic emplentur1 an. 5200.

Regnum paganorum.
Alexander Magnus Macedus" an. 12.
Tolomeus Leporos* an. 40.
Tolomeus FiladelfuB an. 27.
Tolomeus Atuergetia* ann. 24.
Tolomeus Phylopatur an. 21.
Tolomeus Aepefanes an. 22*.
Tolomeus Opilometur* an. 34.
Tolomeus alius Euuirgetis an. 29.
Tolomeus Salvatur' an. 15.
Tolomeus de Alexandro an. 12.
Tolomeus de Filipo» an. 8.
Tolomeus de Dionisio an. 30.
Cleopatra an. 72.»

Fiunt ab Adam usque ad Octaviano Agusto Komenso et quod natus est dominus
Cbristus Deus voretatis an. 5500.

Cap. 26. 1. 1'. 2a.

Cap. 26. a) 28 2o. b) Exechiaa probe Sa. e) ita 2o; 61 eorr. tee. m. 65 1. d) e pottta
add. vidttur I . e) alios 2a. {) compntnntiir 2a. g) rex add. ia. h) ita I ; M&frieniUU 2a,
ubi »nB ptrperam add.: tcribt Magi minns 6. i) 6 2a. k) Notaj 2a. I) complcntur 2a.
m) rcenavit add. 2a. n) 26 2a. 4»

1) Ratio eoiulat. 2) Haec et in 1 et in 2a leguntur. Forie Graeea: ETHMA, ita ut
cto (ETO) pro nte vel cti tcriptum, idi (IAI) autvm rx comipto MA ortum etaet. Itaque ctoi.di
nikil aliud niA aa. 41; cf. <N. ArchiS VII, p. 472. 3) i. e. 6 v63o?. 4) i. c. Aayov
vioc, 5) F.VEoytTrjs. 6) 6 <t>i).ouT|TO)Q. 7) Xwtjiq. 8) Ita Frrd., 6 4>i).innov
Cltrottotjr. 9) Ita 1. 1*, tcribe 22. j0

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CH0LASTICI LIBER I. 41

Regnabat illo» io tempore nomen eraperiae Octavianus Agustua; Aerodis «ub
ipsum» Hierusolimis rex erat.

Agustus an. post adveotum 15.

Tiberius annis 23.
i Caius ao. 3, minsis 10.

Claudius an. 13, mens. 10.

Nero an. 13, mensis 7.

Galbac mens. 7, dies 27.

Vespasianus ao. 9, m. 5.
i» Titus ano. 2, m. 9.

Domicanus* et alius Pertenax ao. 5', m. 9.

Nervaa an. 1, m. 4.

Tragianus ao. 19.

Atrianu8 an. 21 f.
ii Antoninus an. 21 f, m. 7.

Marcus AurUius et Antoninus* an. 19.

Comodua an. 12, m. 7, dies 19.

Scverus an. 17, m. 7, diea 14.

Antonious et Magrinus an. 11.
«» Alexandrus Mameas an. 13.

MaxemuB an. 5.

Gordianus* oum alio an. 6.

Filepua an. 6.

DeciuB an. 1.
u Gallienus an. 3.

Valerianus et Gallienus an. 15.

Claudius an. 1.

Aurilianus' 6.

Probus et Tacetus an. 7.
s» Carus et Carinus, Anumnirianus 1 et Floanus* an. 2.

Constans pauper et Licinius et Maxeminusk et Deoclicianus 1 an. 19, min. 4.

Tunc" suppliti" sunt a principio an. 6806, m. 4.

Constantinopole* emperat cristiani:

Const&ntinus maior* an. 30, min. 3.
s» Constantius an. 25, mins. 4.

lulianus malus an. 2, mins. 2.

Iovinianus an. 1, menus? menais 2.

Valens Arrianus an.' 16, mens. 4.

Teudosius an. 16 r, mens. 18*.
4» Arcadius, filius suus, an. 14.

Teudosius minor an.* 42.

Marcianus an. 6, mens. 6.

Cap. 2«. i. f. 2a.

Cap. 26. a) in t. i. 2«. b) ipsnm eorr. ipso 1. c) Galba — d. 7 om. 2«. d) Domi-
♦& cianoj ootr. $ec. m. 1. e) 16 tee. m, 1. f) 22 2o. g) Antonins 8«. hj Oord. 2«. i) an, om. 1. 2«.
k) Maximus 2«. 1) Deolliciuiaa corr. Dioclicianna *ee. m. 1; Deocliacinmu 2o. m) Tnnnc 1.
n) impleti 2a. o) C. — Conitantftu «. 26, m. i om. 2a. p) om. 2a. q) tm. 1, habet 2a.
r) 17 T. i) ita 1; 1 1': »er. die. 2. t) an 1.

1) Seribe: et Nttmerianue. 2) Florianu* Tacito luceeuit. 3) '0 u4ya«.
88. R. Mcroviag. U. 6

Digitized by Google

42

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA8TICI LIBER I.

Leo an. 16, mens. 11.
Leo menor an. 1, menB. 6.
Zyno» an. 17, mina. 2.
Anastasius an. 26, mins. 4.

Iustinus Eufimias» an. 9k, mens. 2. »
Iustinianus an. 38, mens. 7, s.
Iustinua Subfias6-» an. 12, mine. 10, s.
Tiberius an. 4.
Mauricius an. 20, mins. 4.

Fogaa* an. 8, menus* mense uno. io
EragliuB an. 31.

<«i. K«br. Fiuntf ab Adam usquo Acraglio imper., regnante annomm 31, omnea anni 5149»».

INCPT.* CAPETOLARES CRONECE GYRONIMI SCARPSUM.

1. De rignum Assiriorum.

2. De nativitate Abraham et generationi eivmb usque ad Moysen. i»

3. De Moyaen ot iudecis super Israel.

4. De captiviute Troge et inicium Francorum et Komanorum.

5. De Francione rigi Francorum et Francis.

6. De initium docum* Francorum.

7. De Hebreis et eorum iudecis. so

8. De captivitate Trogc et egressioncm exinde Priamo et Friga, unde Romani
et Franci fuerunt.

9. Do inicium regis* Romanorum.

10. De aedevecationem Cartagenis et suppotationem annorum ab Adam usque
ad Moysen. »&

11. De regibus Aebreorum et« Israel.

12. De regem Latinorum.

13. De regis Aebreorum.

14. De inicium nomines Romae, antequam condeta fuissit.

15. De Assiriorum imperio destructo, quod staetit annus 1242«. »u

16. De Latinorum regibus et Roma a Romolo condeta.

17. De Nabagodonosor ' rigi et captivctate Iudaeorum.

18. De captivetate* Troge et olimpiadem primam.

Cap. 26. 1. 1*. 2o. Indtx. 1. %a. 44»*.

Cap. 26. •) Zcnoo 1'; Zynas 2a. b) eorr. 8 1, et rie 1*; 7 2o. c) «uffocstnr 1*; 8nfBu 2a. »t
d) Fogs, ted > alio atramento pottea add. 1; Fopuj 1'; Fog» 2a. 4. e) om. 1*. 2a. 4. 0 Fait 24
(non 2a). g) 6619, ted DC m. potterior in litura teriptU 1; nsquc »<1 EracKo »dH VC XLVIll 1',
uii tupputatio e. 24; Ab Ad»m usque diluvio eet. tequitur; unquo »d Er»eleum (eotr. Eraclium 24,
Her«cleum 2a) i. r. ». 31 o. ». V mili» CXLVHII 2a. 4.

Index. ») INCIPIUNT CAPITULA CHRONICI HIERONIMI EXCARP8UM 2a. 4. 4c_»j IN- 40
CIPIUNT CAPITULA CHROCI HIERONIMI EXCAW.SITW ~ 4n; INCIP CAPITULA CHRONC HIE
RONIMI EXCRAP8 4a'; INCTPIT (INCIPICNT 46»'j CAPITULA CHRONICE HIERONIMI (IHERO-
NIMI 44»') EXCARSUM 44 '»•»•; INCIPH.NT CAP CRONICE HIERONIMI EXCARP8 4«'. Totut
index dtetl Ha.b. b) om. 44»*. c) ducuum 44»'. d) ngum 46»'. e) om. 2a. 44»'. f) N»bucho-
donosor temptr 2a. 44«'; N»bocodono»or infra 3. g) c»ptirit«tem 2«. 4i

1) Lupicina a Conttantinopolitanu Kuphcmia vocata uxor Iuttini erat. 'lovOTivo; E^tprjufag
Chronogr. «ynt. 2) Sophia uxor Intlini Iuniorie erat. 'lovfltivos 6 EoifUts Chronogr. tynt.
3) Numerum faltum ette, vix commemorari necette ett. 4) Infra 1240 scriptum ett.

Digitized by Google

CHRONICAKUM QUAE DICUNTUR FREDEGAKII SCHOLASTICI LIBER II. 48

19. De Macidonum rigi Filipo et minsebus annis condetus.

20. De Tarquinio Prisco * et numerura senatorum Romae.

21. De captivitateb Iudaeorom a Nabagodonosor» rigi.

22. De ampliatam Romam.

& 23. De morte Nabagodonosor rigi.

24. De rcgressione Iudaeorum per Cirum* rigi Persarum.

25. De rignum Tarquini Romarn.

26. De Nabagodonosor, sub cuiue temporc Olofornis' fuit

27. De inicium consolum Romar, qui regerunt imperium an. 460.
io 28. De Alexandro Magno» Macedo.

29. De mortcm Alexandri et translatum11 regnum eius in pluris rcgibus'.

30. De Romanis, qui pluris gentis superant, consolis habentis.

31. De inicium imperatorum.

32. De Gaium Iulium, qui monarciam tenuit.

is 33. De Octavianum, qui monarciam tenuit, in cuius teropore dominus noster
Iesus1 Cbri8tus natus est

34. De supputationem annorum ab Adam usquek Christi praedecationem.

35. De cmperium Oage et Claudiae.

36. De emperium Neronis, VispaBiani1 et Titi et captivitate ludeorum.
»• 37. De emperium Domiciani, Tragiani, Atriani, Titi, Luci et Quomodi.

38. De emperium Cologi", Siviri, Antunii", Magriani0 et Aurili.

39. De emperium Alexandri, Maximi, Gordiani', Deciae, GalJi et Valeriani, qui
in« Persaa oaptivatur.

40. De emperium Galliini, Claudiae, Auriliani et Provi.

i5 41.r De emperium Cari, Deucliciani, Moximiani et* Seviri.

42. De emperium Constantini et filii sui et Aelenam' agustam".

43. De emperium Magnenti et obetum Constantis* et mortem fr.w Magnenti.

44 De Gallum caesarem et Antunium monacum et Constancium Romam in-

grcssum.

3o 45. De emperium Iuliani, Valontiniani x et Aelarium? Pectavinsim episcopum.

46. De adventum Burgundionum in Gallies.

47. De eroperium Graciani, internicione* Alamannorum et Gotorum.

48. De interetum Valentis* emperatores a» Gotis factum.

49. De suppotationem annorum ab Adam usque ad obitum* Valentia.
>6 50. De emperium Theudosiae, Arcadiae, Onoriae, itemd Teudosiae.

51. De Gaisericum* regem et Vandalis et Gotis.

52. De emperium Marciani.

53. De inruptione Chunorum in Gallies et Agecium' patr.t et Gotis.

54. De emperium Aviti, Martianih et Theuderico regem Gotorum'.

io ItuUx. 1. ia. 44»".

Index. ») Parisco 44**. bl eaptivitatem 8a. o) ab abuchodonosor 2a. d) C. P. r.

eorr. C. r. P. 8a; Fersarum giram eorr. g. P., om. rigi 44**. e) Oloferni:a, «ra*. i 8«; Olofernot 44**.

f) Romam 8o; Bomanoram 44**. g) Macedo M. »n mg. add. pr. m. 44'*. h) tranaUdon* 44**.

1) om. 44**. k) u. ad p. C. Sa. 44". 1) ot Vcipanani 8o. 44**. zn) «eri4« Eologi: M< HeMn*.
«4 n) Antanli eorr. tee. m, Antnnie 1. o) Magni 44*'. p) Gurdiani Sa. q) impersa* eaptiv» 44**.

r) e. 41. po$i e. 48. potv.it Sa. «) om. 8a. 44**. t) Helena Sa; Elena 44**. a) om, 8«; aap 44**.

») Conrtatia 1. w) frt 1; frS 8a. 44»*. x) Valentini 80. y) Helarium PecUrinfU Sa; HiUrio

Pietayienri 44**. >) et i. 44**. a) Velantu 44'*. b) agatis 44»*. e) obam 1 fubi «1. «ee.

eorr. obitnm;. 8a. 44** («*» V. dtut). d) i. T. am. 44**. e) Gahiierieam Sa; Qaiaerioo 44*'.
M 0 fglcium • eerr. Sa; Agtsdo 44*'. g) patit 1; patricinm 8«; patricio 44**. h) Martiniani So.

i) om. 44**.

6«

Digitized by GoOgle

44

CHRONICARUM QUAF. DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI LIBER II.

55. De emperium Magioriani* et Suaevis et Theuderico rigi.

56. De emperio Siviri, Antimi et Qotis in Aetalia sub emperio consolem0.

57. De Theuderico rigi Gotorum in Aetalia et Leone emperatore.

58. De Chlodoveo rigi Fraaoorum et Alarico.

59. De obetum Theuderici. t>

60. De Crogo* rigi Vandalorum et Vandalia.

61. De Gildomcrem', in quem rignum Vandalorum finivit.

62. De Iuatiniano emperatorem et Bellissariurn* patr.r

BUr. 1. Regnum* Assiriorum. Primus rez Ninus regnavit annos 51", et mnlier mt

Simirami»* regnavit poit eum ann. 42. Eodem tempore natua est Abrabam. Ninsaa', i»
filius Nini et Semiramis*, regn. poet eoe ann. 38.

2.* Abraaam cum etiet annorum 75, accepit a Deo repromitiionem. De illo tem-
pore uaqae ad egreaai o n e m * Aebreomm de Aegypto anppotantur anni 480*. Abrabam de
ancilU Agar habnit filium nomen Iamail, nnde Iamailitae et postea Agarrini*, poat-
tremum Sarracini vocantnr. Centenariu» Abraham habuit de Sarra' fiiium nomen Isaac. i&
Primns omnlum prophet&rum Abraham. Assiriorum Arriua tune regnavit ann. 8 0. Sexa-
geuario' Isaac ann. nnscuntur filii gemini: primus Esan, ex quo gens Idomea fuit,
sccundus Iacob, qui Israel appellatus est; inde gens Iudaeorum cst». Vixit Abrabam
ann. 175. Centesimo ann. repromissionis moritur Abraham. Centeaimo 60. ann. cum
esiet Isaae, tnne Iaeob discendit in Meaopotamia et serrivit Laban annua 14 pro duae io
filiaa, quas accepit uxores, Lia et Rachil. Anno 200 **• post repromission e m mortuus»
Isaac annoram 80. Filiua eiua lacob, cum easet annorum 110, adhuc vivente
iB&ac, Iosepb, filius Iacob, aanorum' 17 Tindetua est in AegyptO. 130-* ann. cum
essit Iacob, iam aecundo aan. famis ingressus* cum filiis in Aegypto. Iacob 147*>* ann.
obiit, prophetans de Christo. 110"* ann. cum implisset Iosepb, moritur. Fiunt autem tt
omnos anni, quos Aebrei1 in Aegypto fecerunt"», 215. Ob hoc ab co tempore conpotantor,
quod Iacob cum filiia sui» discendit in Aegypto.

8.* 850BO ann. repromissionis natus est Moysis. Cum esset annorum 76,
Crops" rignavit in Attuca; a quo usque ad* Troie* captiritatem fiunt anni 3 5 5. 840"°**
repromisaionis anno Moysis Aegypto derelinquens, in beremo filosopatur. Aebreorum 8011* »»
ann. agens, dux aeteneris exr Aegypto Aebreorumt gentes efficetur; legem eis in beremis
tradedit per annos 40. Ab boc loeo usque ad Salamonem et ad* aedificationem templi
numerantur anni 480'. Primus apud Aebreos Aaron pontifex fuit Aebreorum. Post Moyseu

IncUx. 1. 80. 44»*. Copp. 1. 8. 1. 80. 3o. 44»*. Cap. 8. 1. 1*. 8a. Sa, 46»*.

Index. a) Maioriani e Suevis (Sajves Sa) Sa. 46**. b) consales Sa; coniulum 46*'; tcribe: »&
conaedentibu». ci Chrogo Sa; Croco 44**. d) Hildemerem 80; Cildemere eorr. Childemere 44**.
e) Belaariam 4«. o*. 6». c>{ Belsario 46»*. 0 EXPLICTUNT CAPITULAE add. ta.b; EXPLICIUNT
CAPITULA 4o. •*. 4**. e» ; EXPLICIT CAPITULA 44».

Cap. 1. a) R. A. (Aairioram 80) om. 8a, «4i S Imm vacant; INCIPIT UBER I (I ota. 84. 4e«)
r. A. (Asynorum 84) 84. 4a. o*. e»; Ineipit r. A, 44*. 44**; INCIPIT UBER DE REQIBU8 A88D1IO- 40
RUM ET CAPTIUITATE TROIE ET INICIO ROMANORU. I Regntun A. 4c*. b) 60 8a. e) Suni-
nunis 44*', ut infra. d) Ua 1. 2a. 8a; cansas f. ini 44'*; Ninyaa B. e) Semiramidi» B.

Cap. 8. a) om. Sa. b) gresriouem 3a. c) 380 8a. d) Aggareni 8a. 8a; Agareni 44**.

e) ex libera B. f) aexHgcimriuB (eic 4b%') eorr. sexageBario (ixe e eorr. Sa) %a. g) om. Sa. 44**.

h) m. est Sa. 3a. 44*'. i) e. 17 om. 2a. 3a. 44**. k) «st tadem fortt m. pottea add. 1; om, B. 4»
1) Hebrei simul cum Iacob in Aegypto ineipit 1', quaternum* exeito. m) fuerunt 44**.

Cap. 8. a) capitum dietmctione caret 1*. b) Crops (tic ttiam 80; Chroa ia) corr. Cecropa 1
et ita B.; Cicrop» 44**. c) om. 1*. 44**. d) Troge, ut rn/ra, Sa. c) CCCXL corr. CCCCXL 1.

f) om. Sa. g) dnx eoram pro Aebr. 1*. li) m. 3a. 44'*; et ad om. 1*. i) 380 8a.

Digitized by Google

CHRONICARUM QITAE DICUNTIJR FREDEGARII SCIIOLASTICI LIBEB II. 45

conatitaetar Gyaua. Gyeue racoeaeor* Moyei Urra Palaatlnorum Iudevei gente eorte diatribnK. hi».
Iudacorum index poat GoUnehil annoe 40. Post Gotonebil Aebrei fuerunt rabieeti alieni-
geni annoe 18*, qui copolantur temporibua Aod. Ipae fuit iudex ex tribu Efrem; fuit*
ann. 80. Poat Aod Aebreoe in dicionemd redigunt alienigeni* ann. 20; qui copulantur tem-
a poribus Debure et B&r&a', qui iudicaTerunt Ierael ann. 40. Ebraeorum iudex Gedeon.
Poat Deboram in dicione redicunt alienigeui ann. 7*, qui coniuncti aunt tcmporebus Gedeon
aeeundum Aebreorum traditione. Gedeon iudex ex tribo Mannaaae. Cyrue» eondeU ante
tcmplum Hiernaolimarum 1 ann. 240, aeribit* Ioaepb in libro1 tercio. Aebredrum Abimelet,
filiua Gedeonia, iudex ann. 3. Poat quema Tola ann. 22*. Poat quem Iar* ann. 22 ex
i« tribo Manaaae.

4.» Sub TauUno regi Aaairioram Troga capU eet. Aebraeorum Gepte iudex ann. 8.
Poetea* Aebreoa in dicione aua* redieunt Amanite ann. 8, qui eum Umporibua poaUriornm
iudicum copolantnr aecundum Indaeorum* tradicionem. GepU in libro Iudicum, — poat quem
Eaebon* ann. 7, — ab aeUU Morae uaque ad aemet ipao ait eoppotari' ann. 800*. Poat Aeee-

it bon Labaion* ann. 8' *. In* illo tempore Priamus1 Helenam rapuit. Troiannm bellum
deconale aurrexit cauaa mali", qnod trium mulierum de pulcbritadinem cerUntiuui praetnium
fuit, una earum Helena paaUre iudice* pollicenU. Memnon*, AmaioneB Priamo tolereP aub-
aidium**. Exinde* origo Franeoram foit Priamo* primo regi babuerunt; postoa per
hUtoriarum libros scriptum est, qualiter babu*runt regi Friga*. Postea partiti sunt in

aa doabus partibus. Una pars perrexit in Macedoniam1, vocati aunt Macedonis secundum
populum, a quem recepti aunt, et regionem1 Maoedoniae*, qui oppremebatur a gentes
vicinaa, inviUti ab ipais fuerunt, ut eie praeberent auxilium. Per quos poatea cum

*) Pod haec libri 4 (excepto 4e*, de qno v. infra c. 6. ex.) interunt: III (ITH 46**)
HISTORIA DARETIS (DABEGITIS 4o. «*; I add. Aa) FRIGII DE ORIGINE FRAN-
tb CORUM. Eodem iUque (i. om. 4a. «') tempore — apud Albam interfeceruiit, quam

in Appendioe imprimendam curavimut. Tunc 46»- •*. c« pergunt: II II (otn. 4c>). Item
de auperiore cbronica (auperiora cronica 46**). In illo tempore Priamua eet., at ia. o*,
omitto Irmmale Item de a. c, ad eaput: HII. In tllo- tempore P. tranirunt.
**) Troia capU eat add. 1*.

»o Cap. 3. 1. V. So. 8«. 4»»*. Cap. 4. 1. 1*. ta. Sa. 46»*. e» (a bmea \b).

Cap. 8. a) hic auoceasor 1'; aneceaait 8a. Sa. 4A»\ b) XCTII pro XC?!, ut eaepe •» koe libro Cl

pro Q teoitur, 4***. c) om. ia. d) diclons 1, ted Unea forie potica tuidita e»t, ut iafra oaepiui.

•) ah> gnat $a. f) ita 1; Barack 1*. So; Barae 8o eum H. g) 6 !*• C, eupener. pr. m. II 46»*.

h) ita (Cirua 4»»*) cum eod. Bem. B.; Tyrua roete 1*. i) Hlcroaolrine 1*. k) acripait 8«. 8«. 40»'
SB (ubi « eorr.); lege pro a. 1*. I) L e eedd. H. ioIui habet Leid. 8eaL 14. m) quem Tota (?)

ann 22 orata 1 ; P. q. T. a. 22 om. 2o; habent reKqui libri. n) Iair I*. 8«.

Cap. 4. a) dittincHone earent So. 80. 46»*. b) Poat Iair B. e) om. So. d) em. ta.

e) eorr. esebon 1, et ita 8«. f) auppotantur 1*; aubputantnr 80; auputare ait 46»*. g) 400 2o.

h) Babaion 2o; Labdon 1* eum E. i) CIH 46' »* (QTI 4a). k) In o tinea U , eap. 4. in-
40 eipit 80. I) Alexander H.; ef. Zarneke, 'Beriokte der Saeht. Oet. d. Win. Leiptig' 1866, p. S6S, n. 8.

m) m. q. om. 1*; cauea aliquod (aliququd' 46**; aliquot 4«*) 80. 8o. 46»*. c'. n) iudlcento Sa.

0) me non So; me non 8«; menon 46»*. e* ; om. 1*. p) tollere 1*. 8«. 46**.ei; tolle 2o. a) Pri-

miamo rege primo 2o; Priaaum regem primo 46»'; Priamn re^e p. 4«' (*ed Priamo primnm rogftm 1*. 80).

r) (ferefri^ia pro r. F. 1*. a) MacedoniS 1. t) regem 46**. «'. n) Macedoni» 1*.

4t 1) Ex hoo enuntiato in 2a omitio, in 1 erata, codicrm 1 ad 2a emrndatum cttc inlcUegitur ;

ef. 'N. Archiv' VII, p. 256. 2) De ratione quar inter hanc 'Oriainem' et libri III, e. 2. iiiter-
otdat cf. quae 'N. Arehio' VII, p. 440, teripei.

Digitized by Google

46

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGAKII 8CHOLASTICI LIBER II.

subiuncti in plarima procreatione crevissent, ex ipso genere Macedonis fortissimi pugna-
tores effecti sunt; quod in* postremum in diebus Pbyliphy regis et Alexandri fili sui
fama confirmat, illorum fortitudino» qualis fuit.

5. * Nam et illa* alia para, quae de Frigiac progressa est, ab Olexo per fraude
decepti', tamen non captivati, nisi exinde eiecti, per multis regionibus pervacantis »
cum uxores et liberos, electum* a se regi Francione nomen, per quem Franci vocan-
tur>. In postremum, eo quod fortissimus ipse Francio in bellum fuisse fertur, et multo
tempore cum plurimis gentibus pugnam gerens, partem Asiae Tastans, in Eurupamr
dirigens, inter Renum vel* Danuvium et mare consedit*.

6. Ibique mortuo Francione, cum iam per* proelia tanta que gesserat parva ex i»
ipsis manus remanserat, duces ox se constituerunt»' *. Attamcn semper alterius dicione
negantes, multo post tempore cum ducibus transaegerunt c uaque ad tempore Ponpegi*
consolis, qui et cum ipsis demicans seo ettf cum reliquas gentium nationes*, quae in
Germania habitabantr, totasque dicione subdidit Romanam». Sed continuo Franci cum
Saxonibua amicicias inientes, adversus Pompegium revellantis, eiusdem rennuerunt i»
potestatem. Pompegius in Spaniam contra gentes demicans plurimas*, moretur. Post
haec nulla gens usque in presentem diem Francos potuit superarc, qui tamen eos suae
dicione potuisset subiugare. Ad ipsuro instar et Macedonis, qui ex eadem1 generatione
fuerunt, quamvis gravia bella fuissent adtrite, tamen eeraper liberi * ab externa domina-
tione vivere conati sunt. Tercia ex eadem origine gentem Torcorum1 fuisse" fama »•
confirmat, ut, cum Franci Asiam pervacantis pluribus procliis transissent*, ingredientis
Eurupam, super litore Danuviae fluminis inter Ocianum et Traciam una ex eis ibidem
pars resedit Electum a se utique" regem nomen Torquoto'-4, per quod gens Tur-
quorum nomen accepit Franci huius aeteneris gressum* cum uxores et liberes age-
bant, ncc orat gens, qui eis in proelium potuisset resistere. Sed dumr plurima ege- t»
runt proelia, quando ad Renum* consoderunt, dum a Turquoto menuati sunt, parva ex

hux. eis manus aderat. A» captititate Troge u«que sd primam olimpiadem fiunt anni 406*.

•) Hoc loco 4e» DaretU hietoriam ineerit: HISTORIA DARETIS FRIGII de origine
Frsncorum V. Eodem itsque tempore — aput Albam interfecerunt

Capp. 4-8. 1. 1*. 2a. 8«. 46»*. e'. >•

Cap. 4. a) o«. l\8a. b) Ua 1 (ubi linea ntper fi add., ud pottea, ut vidj. ta; forti-
tudo 8a. 44»*.

Cap. 5. a) dUanetione carent 8o. ia. 46»\ b) et add. 8a. c) Friga 3a. 46*\ e' (« eorr.).
d) t<a 1'; ef. infra III, 8. cum Troim frande Olexe eaperetur; frsidecepti (rie etiam %a) eorr. m. al.
fraldeoepti 1; fraudem decepti 8a (?). 44"; fraude cepti 4c'. e) ab Electum (Elccti 8a; Electo 46**) »»
eap. 6. incip. 8a. 8a. 46*'. f) Eorappam, ut infra, Sa. g) et 1*. 46**. c'. b) coiuedeni 2a;
conden» 3a.

Cap. 6. a) om. 2a. 8a. 44**. b) rertitaemnt 1*. c) trantigcrunt 1*. 4e' ; tranaienint Sa.
d) et pottta add. 1; habent eodd. rtU. e) Maccdonum pro n. 1*. f) babitant 2a. 8a. g) Romano
imperio 1*. h) om. 9a. i) eodem genere 1*. k) libem 8a. 1) Tureorum (infra Torcorum) I*; 40
Torcborum 8«; Torquorum 4c' (ut mfra libri pUrique). m) on. 44**. e1. n) pertrantiMent 1*. 44'*.
o) om. 1*. p) Torquoto, ut mfra, 1*. q) om. 2o. 46»*. e". r) dm 1. 1*; qffl Sa; du Sa; Sed
contrs dO 46**. •) Senum 8a. t) A a binea 8a.

1) Cf. Jtid. Etym. IX, 2, 101: Franci a quodam proprio duce vocari putantnr; e. Zamckr,
l. I. p. 268. 2) Cf. iMthgen, <Die Quellen u. d. hitt. Werth der frttnk. Trojaeagt', p. 45. 4»
3) Quomodo Pompeitit Prancorutn victor faclut eit, <N. Arehiv' VII, p. 475. expotui. 4) Tor-
quaium cum Alexandro PhUippoque fabulator ex Hieron. chron., infra e. 27. 28, novit; cf. 'N. Arehio'
VII, p. 474.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEG-ARII SCHOLA8TICI LIBER IL 47

7. Redeamus, quo ordine Aebraeorum gens fuit Aebraeorum reliqui anni Labdon» HUr.
ann. octo. Post Labdon* Aebreos* in dieione redicunt* alienigeni ann.' 40, qui copolantur
temporibut iudecum posterioram. Po»t quem Stmson fortitsimus omnium fuit, iU ut quibus-
<Um fscU eius eum gestis Ercole eonpoUrentur'. Quidam ad huius memoriam conservandam

t balnea Beceaneeorum' multo post tcmpore appellatus poena". Post quem Heli sacerdus;
in Aebreornm libro 40 ann. inveniuntur, in teptuaginta interpraeUtione' 20*.

3. In illo tempore* TauUnus regnabat in Assirius. Tunc Troia capU est. In
Ebreis Lepdoo» iudez erat, et in Aegypto dinastia rei erat'. PrimUB rez Latino-
rum tunc in ipso tempore surrexit, eo quod a Troia fugaciter exierant', et* ex ipao

i« genere et Frigas: fuerunt, niBi per ipsa captivitate Troiae* et inundatione Aasirio-
rumr et eorum pereecutione, in duas partes egressi et ipsa civiteie et regione. Unum
exindet regnuin Latinorum* ereguntur et alium" Frigorum. Post teroio anno eapU eit*
Troia Latini, qui postea Romani nancupati sunt, et, ut quidam volunt, post ocUvo anno
regnavit1 Aeneas. Aeneas et Frigas fertur gennani fuissent.

it 9.* Aeneas in Latinis regna. ann. 3 et Frigas» in Frigia. Ante Aenea et Friga

afin vc, Saturnus, Picus, Faunus*, Latinus, per quem Latini vocati sunt, et hr AeUlia
regnaverunt annis circeter 150. Roleta*». Scribit Palefatns in incredibilium ' libro primo,
Serenae quoque fuesse* meretrices, quaeb deceperint navigantes. Post1 Aeneam Ascanin
ann. 38. Ascanius, derelicto novercae suae regno, Latinis* Albam Longam condedit et Sil-

it vium1 Postumum ■ fratrem suum, Aenei ez Clavinia* filiom'*, snmma piaeUte* edocavit Ama-
sones in illo tempore Aetesil templum incenderunt Ascanius Inlium filium procroavit,
a quo familia Iuliorum orU, et propter aeUtom parvuli, quiar necdum regendis civebus edo-
neot erat, Silvium PosUmum*, fratrem suum, regni' reliquit heredem. In° illo temporo,
mortuo Heli tacerdoti Aebreorum, Samuhel propbeUbat; et Saul regnavit ann. 40. In

n illo tempore Silrius Latinorum rez, Aenei filius, a quo omnes Albanorum rege Silviae
vocati sunt. Aebreorum rez primus ez tribu Iuda David ann. 40. Aebreorum tnne pontifei
HabiaUr clarus habiturT. Latinis Silvius regnavit ann. 60. Aebreorum, filius David, 8alo-
mon regnavit ann. 40. 8alomon tomplum in Hierusolimu aedificare coepit, consummavit"
eum ann. 7.

io Capp. 7-9. 1. 1« So. 80, 46»'.

Cap. 7. a) ita 1. 1'; anni quinquaginU (pro L) Abdon 2a; anni.L. abdon 3o. 46»*.
b) ita 1. 1'; Abdon 2o. 3a. 46'*. c) om. 46»*. d) redignntur 46'*. e) 40 ann Sa. 0 «om-
patentnr 1'; conparentur H. g) balneabece auceornm 1; om. 1'; balneabece banc eorum 8a; balnrA
(on. Beceanceorum) 8o; balnea beoce hae eorum 44**; balnea» Bysantinorum H. b) patant H.

H I) interpretnm 46'*. k) quae ttquuntur ad e. 64: Temporibus Houorii om. 4c*.

Cap. 8. a) om. 3o. b) Lepdon (littra p in lUuro) pr. m., Lapdon tee. m. 1; Leydon 2a;
Oedeon 3a- ett Labdon, ut tupra rectt teribitur. c) eiicrat 1*. d) om. So. e) «n. 46'*.
f) Asiorum 1*. g) om, 46**. h) erigunt Italium 46'*; et alios (corr. alius) F. ereg. 1*. i) r. A.
om. 1*.; Kueaj regnavit 3a.

40 Cap. 9. a) ditlinctumt carent 2a. 3a. 46'*. b) Friga in Krigias 1*. c) ANN V 1; enK. u. 1';

anli V. 2a; . aB.V. 8a; anuis.V. 46'*; corrupte pro: Ianus. d) om. 1*; Falnus 2a. e) fabolas pro
r. 1'; Rotela 46'*. f) incrcdib. eorr. tte. m. incredeb. 1. g) om. 2o. b) qui deceperunt 1*. 46'*.
i) Post — Amaiones om. 1*. k) Lavjnii H. (ttd Lavinti eod. Bern. II.). 1) Siloiuium I. m) post-
unurii 1; post bumum 2a; post unum 3a. n) Clamavinia 3a. o) «uum add, 2a. 8a. 46>*. p) aple-

«5 tate aedocavit 2a. Sa. q) ila 1 (ubi $ee. m. eorr. Aefati). 2a; Ethesi I*; Actiei 8a, eciam templum
Ephesi 46*'. r) qui 2a. 46'*. s) post unum 1*. t) regnum 1*. 2a. u) e. 9 indpit 2a. 46»*;
In a linta 3«. v) babebatur 3o. w) et c. eum 3a, consummavitque //.

1) Ex Hieronymianit : De tertio tomo Manetho Aegypti 20. dynastia Diapolitanorum
a. 178, plane abtnrda Fredegariu, exctrpsit. 2) Roleta inttruU Frtd. Quttf tignifiert, ntteimut.

Digitized by Google

48 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR PREDEGARII SCHOLASTICI LIBEB II.

Bkr. 10.' Cftrtago in b tempore Salomonis a Laeedaemoniei Lo Africft oondita eat a rege

Ceatrato* et alift» urbia plurimaa Nam et Cartago a Arcedone* Tyro, nt vero* aliae,
a Dido, filia eiui, ano. 144. expleta fuiaae refertnr. CoUeguntur autem omni tompus
a Moytin et ogressus ' larael; aecundom teroinm librum Reguorum uaque ad Saloinonem et
aedificationem templi eoupotantur ann. 480'. A diluvio uique ad Moyaen ann. 1447«. Ab »
Adam usque ad diluviom anni 2242. Semul omnei anni 414 9- ab' Ad&m uaque ftd Sftlo-
monemk. Aebreorum1 eacerdua» Sadoc tunc fuit.

11. * Poit Salomonem Roboam anu. 17. Poat mortem Salomonia, aedicione orta iu
gente Iudaea ct° regno befaria devitio, in Samaria decem tribui* regoavit Geroboam. Lati-
norum Alba 8ilviua regnavit ann. 89*. Roboam, filiut Salomonie, regn. Hierutolimia duobut la
tribus6 tantum, quae vocantur Indaeorum, quia ex luda ttirpe ditcenderunt * , nnde ut
universa gens illa nomen Iudaeorum eat'. Pott qnem Abia ann. 8. Poat quem A»a
ann. 41. Latinornm Aegyptiua Silviua ann. 23. Latinornm octavoi» Capit Silviua aan. 26.
Aebreorum Iuda Iotafat ann. 26. Prophetabant in Aebreia tnnc Abdiaa, Hienoaiae*, Michiaa.
Latinorum nonna Carpentua Silviut ann. 13'. Aebreorum Iuda* ann. 8. Pott qnem i»
Ocoaiaa1 ann. 1. Pott" quem Godoliaa mater ann. 7*. Poat quem Ioaa* ann. 40. Lati-
norum tonc poat Carpento Tiberiut aun. 8. Poat 11. Agrippa Silviua ann. 40. IuiadcP
apud Aebreot inaigniiaimua pontifex erat, qui aolua poit Moyaen vixit ann. 130'. Aebreorutn
Iuda Amiuiaa ann.r 29. Aebreorum' Itrael loaa in tempore loram. Ipse fuit teptemua in
Iuda, regnavit ann. 8. In cuiut tempore propheUbat HcUaa. In tempore Ioaa* Heli- M
aaeua" moritur. Zachariaa propbeta a loai regi interficetur. Aebreorum Iuda Ameaaiaa*
regnavit annit 29*.

12. Latinorum 12. Aremolua* 8ilvius ann. 19. Pott qnem 18. Aventinua* Silviua
an. 86. In tempore Arimoli auperiorea ipie Silviut Aremolut aive* Remolut, Agrippe
■uperiorei regi filiut, praeiedium* Albanorum inter montet, nbi nnne Roma est, potuit*; ab* tt
impietatcin postea fulmenatua interiit.

18. Aebreorum Itrael aecundui Nadab ann. 2. Poit quem tret* Baas* ann. 24. Poat
qnem Aela ann. 7«. Poat* Ambri ann. 12. Poit Eu* * ann. 28'. In tempore Achab
profet&bat Aelia. Pott Ioram Haeu» an. 29. Pott Haeu* Achab» ann. 17.

Capp. 10-lS. 1. 1*. 2o. 3a. 44»*. so

Cap. 10. ») ita 2a; 11 1; om. 1*. Sa. b) om. 1*. 44»*. c) Oeitrato 1*. 8o. 46»*. d) ab A.
2o. 3o. 44'*; Carchedone H. e) vere 2a. 0 egreeiionii 1*; egreaie 2«; egreaso Sa; cgrcseu 46»'.
g) Ua 1. 1*; mille CCCC: XCVII, erat. una litt. 2a ; HJ (flk pro miUe 1) CCCCLXLVm 3«;
III milba CCCCLXXXVIIII 46»*. h) nTICXLVIII 2o. i) A. A. u. a. om. 2o (ubi rtliquum paginae
tpatium vaeatj. Sa. k) e. 11. a Salomon rex H. incipU 2a. 8a. 44** (non \'J. 1) Aebr. - fuit I»
om. 1'; rcffnavit anfl 40 oaVJ. 2a. Sa. 46»'. m) 8. t. 2a.

Cap. 11. a) om. 1. 1*. b) em. 2o. So. 44*'. c) ita eorf. Bern. H., rtliqui tribuboa.
d) 88 Sa. o) discenderant 3a. f) voeata add. 2a. So. 44'*; tortita est H. g) octabo
■capia So. b) tli 1. l'i Hiezoniaa So (non 44» V, Ieu Oaia» H., $ed Hiccosia» eod. Leid. Vou. C.
110. H. i) 14 3a. k) Iorara om. Fred. I) Ochodlai H. ro) Poit — 7 mi. 1*. 44»* n) 6 Sa. *o
o) Oaa 2o; Ioaiaa H. p) Ioiadae 000*. Leid. Vou. et Scat. 14. H. q) 30 om. 46**. r) pr. m.
tuppL 1. ■) Aebr. utque ad finem eap. om. 1*. t) regii add. 2a. 3a. 44»*. u) n. — regi
om. 2o. v) 11 aiid. So. 44'*.

Cap. 12. a) Remuhu 1*. b) Aveatinua Sa; Avenciui tn litura 44**. c) Arremului i. So-
molus 1*; ■. R. om. 2a. 8a. d) praeieduxn 1. e) qni om. Frtd. f) corr. m. aL ob (tic H.) 1. 46

Cap. 13. a) ita 1. 2a; terciua eorr. tee. m. 1; Abias pro t. B. 1*. b) Baaaan H. c) 8 2a.
d) P. qucm 1*. 8a. e) port quem Geu 1*; post eum 8a. 0 8 2a; In temp. — 29 om. 1*. g) Hien 2a;
HcQ So. h) Post quem Aehab anfi 17 prophetavit Heliai 1*; Post Acab. neieu (eum 3a) Aihab 2a.

1) Haec Fredegariu* confudit, nam Hieronumu» de Carihagine aliuaue urbibut ab Echestrato
lacedaemoniorum rege conditis nihil rettdit. 2) Duo enuntiata Hieronymiana maU in unum M
contraxit Fred. 3) Amestiae regnum repetit Fred. 4) Hoc loco malr interttu, ted infra
rectr positut est. 5) Scribat Ioachab.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI LIBER II. 49

14. Inliiu, proavoe lulii Proculi»*, qni cnm Romolo Romam commigravit, fundavit»
Inlinm gentem. Hi» diebn» Aebreornm 18. AaurU», qni et Oiia», nnn. 59.

15. * In illo tempore, Tbeapieo', Arifrooi» filio, Atenii* regnante, Aisirioram impi-
rium" deletnm ett. U»que nd id tempn* fuUse rege A»ririoram, ttorin fert*. Et finnt in-

h timuU anni 1098*. Omnes nntem annl rigni1 A»slriorum n primo nnno Nini sappotantar 1240.
Abnreet Medat, Aniriornm imperium' deitraeto, regn. in Medni tranitnlit, et interim tine prin-
cipibat re» agcbatur usque nd Diiocum" regem Medornm. In medio aotem tempore Caldei

quoque geutia propriit legibnt" ntebantnr.

it 16.* Latinornm quartnt decimu»* Procat 8ilriat an. 83. Pott qnem Amulini Silvio»

ann. 48*. In Mlo tempore Roma a parebn»*, qni nunc' feitn* dicitnr, eit condeta.
RomoluV et Remtu ipanm condederunt Remui ratro» paatoralc11 a Fabio, Rnmoli dnci,
oceiiua. Obbaiili' inpunitate* magnu Limnli1 mnltitndo coninngetar. Anno nb Urbe eondita
tercio" una rirginnm pulcerrima cnnctoram adclamatione rapientam" Tnlatio, duci Romoli,

16 decernitnr, nnde* ad* noptiarnm lolemnitatibu* Talaiio vulgo* clamitat, eoi talei nnpta sit,
qne Talaiam mernit. In illo tempore prima captirita* Iarae). Decem tribn* aSenacerem'
rcgo Caldeorum* tranilati tnnt in mootet Medornm, regnatumqne1 e*t in Samaria ann. 250.
Romanornm" teptimui decemut res Romoloi aun. 38. Remu»T-* et Romolui generantnr
matre* Aetalia. Romoloi apnd palndem Capraenut" moritnr. Poit quem per qninui

»o diei lenatorei rem publicam egeruntT nnnm tantum nnno, quod interregnum appellatum eit.
Pottea Pompeim* regn. ann. 41. Romolui* primnm militit lumptit ex popnlo et nobeli*-
•imu» seoei centum1 ob «etatem tenatore», ob •emilitudincin curae pntris appellavif, templa
qnoque et murnt bumani* arbii itnuerunU Saba Conbochiri* regem captum* viro exuiit.
Tnlin* Hoitiliui ann. 8 8*. Primui regnum' Romanornm pnrpora et fascibn* n*n* e*t ae

M deincepi cnm tua domo fulmine confragarit Talint Uoitiliat poit lougam pacem bella
reparnbit, Albano», Vigeutii» vicit et', adiecto monte Caeneo», Urbem ampliavit. Romnnorum

Capp. 14—16. 1. 1*. So. So. 4*»*.
Cap. 14. a) proconsuU* 8o; em. 1*. b) oai. 8«.

Cap. 16. «) om. 1. lo. 8a. 44**. b) Teipiae oarifroni» 8«; Tetpie ocorifonl» 46*'.
M c) AtbeonU 8o. d) implr. eerr. imper. 1. •) refert 1*. Sa. 4©** cvm H. f) «tmal om. So.

g) miUe LXXXVHI 8a; mille XCIIH 44«*; 1197 H. h) rigni eorr. regni 1. i) imperioram dettricto 1;
imperium distnicto (distructam 8«) Sa. 8a; imperii deetraceto 46'*; imperio destructo H. k) Diocam 2u;
Antiocbam 8«, 44**. I) anorom H. m) regibu» H.

Cap. 1«. ») 16. 8a. 44»' ; dUXnctione earet 8a. b) 18. Sa. c) 4J 8a; 14 So. 44'*; 44 H.
ti d) Ua Fred. ; on. 1*; Parilibn» H. e) diei om. Frtd. f) Romaln» Sa. g) retro Sa; om. 1*.

h) (p. om.) » F. Romoli doci 1*; pattoralea (paetoralia 8a) fabeorum (fabiornm 44**) olidnei (olim
dnci 8o; oUdace 44**) Sa. Sa. 44'*; peatoniti» Fabio eodd. nonnulK Hitronymi. i) ito Fred. cum
eod. Leid. 8cal. 14. Hieron.: teribe ob a»yK; Obbarill — eoniongetur om. 1*. k) inpietate» 46«*.
1) ila 1 (u4i m. tae. eorr. Remulo;. Sa. So. 44'*. m) tria una Sa; in una 9a. n) «apienrlum 1*;

«» rapienda 44**. o) uti 441*. p) in H. q) vulgo — qoe Ta. om. 8a. r) Ua 1; Senacereb 1*;

Sennaceribh Sa; Sennacerib; 3a; Senacharib 44". •) Aerriorum pro C. 1*. t) rignatn» ect 3a.

u) e. 16. incipit Sa. 44'*; R. «ntl 17, men*e* 5. R anH 38 1*. v) Romolo eorr. Remolo 1*. w)i«l;

(ex add. 1*; • add. 8o) matro (matri 44**) ItaUa (ItaUca 1*) 1*. Zo. 3o. 44**; Marte et Ilia H.

x) a. p. Caprae (Capreni* 1*; Capremo* Sa) naiqnam conparnlt H. j) rexenmt H. i) Ponpegiua So.
«i a) crriam 1*. b) iia 1 (ubi m. tec. eorr. RomaneJ. Sa. 44**; bumane 3a, ted Romeni 1*; Rom«n«e

eonieeU Cemititu. e) ila 1. So; Saba cnm bochirem Sa; Sab» canbo rhirom 44**; S. — exurit

om. 1*; Sabacon Bocchorim H. d) captivnm — exurit 8n. e) 87 Sa. f) regi* 1*; reffom 44'*.

g) conflajrravit 1'; confrigarit 8o. h) *oae genti* 1*; sextu* gente» So.4; uigentea 8o; acx gente» 44**.

i) ad itonod. k) Ua FrecL; CaeUo probe eonieeU Oaniiiu».

1) lam de neee Remi tupra l. 12. retulit. 2) Iterum ad Romulvm redil.
88. R. Meroring. IL 7

Digitized by Google

50

CHRONICARUM QUAE DICUNTUB FREDEGARIl SCHOLASTICI LIBER II.

Hi«r. qnartus Aneas Hutiu ann. 38. Ancus Marcius Aventinum* montem in* Ianeculum* Urbem
addedit. In tempore Procatae1 Silviae Latinorum regi Aebreoram tanc profetabatd Osoe,
Amoi, Esaiaa, Ionas. Ann. quinqaaginta tres, qnando Roma condita fait, in
Aebreii profetabat Ioatain ann. 16*. Post qnem Iuda 14*. ann. item' 16. Cuiua t e m -
pore Talat FalsarC rex Aasiriornm magna para populo Iudaeorum in Assirios transtulit. Post *
quemh luda quintus decimus Segecias' ann. 49*. Post quem io Iuda 16. Mannaasis
ann. 55. Post qnem in Iuda scptimus decimus Amon ann.1 12. Post octavus decemun
Iosias ann. 32. Hierimias profetabat. Aebreorum Iuda Ioazim ann. 11. Post" quem
iterum Ioazim alius.

17. Anno* 8. loazim Nabagodonosor rez liabilloniae ladaeam capit et, in dicionem «•
Buam rcdaetis* plurimis Iudaeorum, cum ctiam partem vasorum templi invasit, et tributario'
fccissc loaztm fertur etd victor ad patriam revertitur*. Israel, quandu Roma condita'
fuit, Azariast et Manaem profetabant ann. 10, postea Vaseae* ann.' 10.

18. A captivitate Troge usqne* ad olimpiadem primam ann. 406. A primam olim-
piadem Africanus tcmporibus Ioatham regc Aebrcorum fuisse* scripsit. Post Vazea in >&
ludaea profetabate annus 9*. Tunc a Senacerem' Israel in captivitate ducti
sunt' ». Memoravimus «"• 4 sub Arifronem* regi Assiriorum regnum destructnm. Sardana-
pallus eo tempore Tarsum atque' Aoeialem condedit, et in proeliok victus ab Arboco' Medos,
semit incendio concremavit. Primus, ut «uper™ memoravimus *, rez* Macedonnm Caranus
regnavit ann. 28°. Acgypciao regem suumP Osorton Ercole*. nominaverunt, Fiston' Argius io
mensnras ct pondera primus' invenit.

19. * Maccdonum Phyliphua regn. ann.* 38. Nnma1 Pompilius* duos mensis ann.4
condedit Ianuarium et Februarium *, cum ante hoc decim' mensis tantum apud Romanus fuis-
sent. Capituliumt quoque a fundamentis aedificavit, Sevilla, que et Eurofila*, in Samnae
insignis habontur. Numa Pompilius nullum' cum finitimis bellom gessit Olda mulier apud t»

Copp. 16. 17. I. 1*. 2o. Sa. 46**. Capp. 18. 19. 1. 1*. 2«. 8o. 46»*. c* (cf. 1. 89, n. g).

Cap. 16. a) Aventunum 8o; Aventi 46**. b) et U. c) otn. 1*; Lanicolum 8«. d) pro-
phetabant 1*. 8o. 46'*; Osae 1*; Ose(a)e 2o. 8o. 46**. e) Acbas reete interuit Canitiut. f) regnavit
add. 8o. g) Falasar (om. Talat) 1'; TaUt Fallasar 8o; Talatu Faltasar 46**. h) in add. 8o.
i) Ezecbtas 1* cuw JI. k) 89 1* cum H. 1) ann. 12 om. I*; 12 om. Sa, ubi mox: Post quem »«
In luda Iosias. m) 17 add. 46**.

Cap. 17. a) ila 1*; alius aun ::: Ioaxim pr. m., II an. 8 tee. m. luperter. 1; alina annoa
quadraginta. Anno 3. 2o. So; aliua annia 43. Anno 8. 46**: Hieronymu* Ioachim meniet 8 tributi.
b) redactua plurimus Joj reddactua plurimti 26; plur. ad finem huiui eop. om. 1*. c) tributa-
rioa 2o. 3o; tributarium 46**. d) om. 2o. 3o. e) reverteretur 2a. f) f. c. 2a. g) Zaehariaa JT. ii
h) Faceaa H. i) 06 Anno 10. e. 18. incipit 2o. 46*'; c. 16. 3o.

C«j>. 18. a) om. 2a. b) a. f. 8o. c) propheUbant 3o. 46»*. d) Hebr. Isr. 16. Facee
a. 20 H. e) asiennaceribh 2a; a Sinnasarim 3o; a Senacherib 46**; om. 1*. f) ducitur captivos
in Media 1*. g) Memoravimua — Olda m. a. H. p. em. 1*; o Momoravimus incipit 4e*. h) Afronc 8a;
Afronem eorr. pr. m. Arifronem 4c*. i) aque 2a; Contialem 3o. k) proelium 2o. 3o. 1) abarbo 40
com 3o. m) supra ia. Sa. 46**. e*. n) M. r. Casaanus (Casanus 46»*. e») 3o. o) 18 corr. 28 1;
18 46**. e*. p) om. 3o. q) Eacole 8o. r) Fiatu margiua 3o; Fistun A. 46«*. «*; Fidon B.
a) oin. 3o.

Cap. 19. a) om. Za. 4c* (temper). b) 38 anB 8o. c) Num npompili poat 2 2o. 6.
<1) ad annum 46*'. c»; addidit H. e) Febreorum 2o. f) menaca 10 3«. 46**; m. tantum decem 4«». <u>
g) Capitulum 2a. h) Sibylla quae et Erofila H. i) om. 2o.

1) Ordo rerum iterum turbatui ett. 2) Ha.ec plane confuta eunl. loaikam enim rex
ludacorum Atariac, qui a. 62 regnavit, tueeeitit, tub quo: profetabant qui et supra. E*t Uaque
53. Atariae, non ab Urbe condita annut, ctt Ioatkam rex, non propheta. 3) Haee iam tupra
c. 16. narravit. 4) C. 15. 5) De hac re tupra nihil legitur.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARIJ 8CHOLASTICI LIBER II. 61

Hebraeos profetabat. Poetea Saffrooiae*, Hierimiae. Ano. 82»'*. Poet qnem Io&zac
menaif tree. Poet qoem Ioaaim** ann. 11***. Poet quem Sedicia» ann.d 11.

20. * Romaoorum quintae Tarquiniua Prwcoe mnn. 38. Macedonum Arepos". Tar-
quinios Priscoa ciram' Romae aedificarit, namerum «enatorum ausit, Romanua ludus instituit,

» muroi et elodecas aedificavit; ad extremnm ab Anci filiis* regn. eius, sni* ipse succesaerat.

21. * Primo anno captivetatis Hierusalem* Indea capitur*. Nabagodonosor rex Chal-
deorum, Hierusolimis captis, templum incendit, quod ab initio aedificationis suae traneierat"
ann. 442. Qaadragensima octava olimpiadae captivetas Iadeornm* facta eet Aebrcorum
autem captivetaa et exterminiaer templi, quod fuit in Hieruaolimia, ann. 70. In Babillonera

io profetabant Danihel et Esecbiel.

22. * Tunc Rome Servi", aoeillae, aede nobelis4 captive iilius, tres montis urbe addedit,
Quirinalem, Isquilioum* et Vimenalem'; fossas circum murus duxitf, cenaum Romanorum
civiam» ipse primas inetituit ct in' extremam Tarqaiai Superbi generi sui eaperiores ct filii
scelere occisus eet.

i» 28. Mortao Nabagodonoaor Babyllonioram rege, sascepit emperiam Aevilmarodac * ; cui

auccessit frater eius Baltbasar. Cuius tempore liber Daoibel scribitur*. Romanorum
Sirvios* sextus regnavit aon. 88. Capta" Hierosolima ab Assiriis, ad Yafrim regem
Aegypti* Iudaeorum reliqui tranafbgeraotr. Hierimias quoque profeta meminit. Chorinthiorum
monarchia deatruct u m *". SoIub» facta defectio, cam fataram eam Talue antedixiaset. Olim-

la piadem 55. item et' Corus* rex Medoram deatruiit imperium. Cyrus regn. Persis, aub-
verso Astragio1 regi Medorum. Persarum Cyrue" regn. ann." 30.

24.* Cyrus, Hebreorum captivitate laxata, 50 ferme horaioum* milia regredi fecit in
Iudaeam, qui, constructo* altarem, templi fundamenta iecerunt Sed cnm a vicinis gentibns
fabricatio inpediretur, inperfecto opus usque ad Darium pcrraanait Cyrus Babillonia capit.
t» In Aebreis profetabant Axeos et Zacbariaa, quo tempore Hienue, filius Ioaedech, et Zorobabil

*) 8ub Osia rege coepit Hierusalem prophetare add. 4e».
**) Qui et Eliachim add. 4c».

***) Po»t quem Ioachin, qui et Iechonias, menaea 8, diea decem add. 4e».

Capp. 19-84. 1. T. 2o, 8«. 46»*. e».

so Cap. 19. a) Sofonias 1*; Suftoniaa Sa. 46»' ; Soffontas «e». b) 83 8a. c) loachax regnavit

ann. 8 4e». d) om. 3o.

Cap. S0. a) oa». 3a. b) Arebus 8a; Aeropus H. c) Ua 1. 3a; cyram 2o; dra 46»*;
qulram 4«»*; eircum rtett 1*. d) occisua est on. Fred. (habtt, itd po$t saeceeserunt 1';. e) Ua
pr. m. I. 8a. Sa: tcribat cni, ut ite. m. tn 1 eorr.
ti Cap. 81. a) om. 1. So. 4e*. b) in H., om. Iadea 3o. e) tnxmtiata eodem ordine alqut in

cod. Btm. H. lubtequuntur. d) transierant 3o. 46'*. e»; sant 1*: manserat H. e) L f. e. A. a. c.
em. So. 46»*. e»; facta — HlerosolimiA om. 1*. f) exterminacdo 44''; exterminium 4e».

Cap. 82. a) ila 2a, om. 1. Sa. b) Serrias reott 1*. c) et add. 44»*. e». d) nobilem 8a.
e) tta 1. 4e»; Exqailinum 1*; Isqullanum 2a; Sqailinam 8a; mi. 461*, tpatio reUeto. f) Vimnalem 1*;
4» Vciienalem 46**; Vinemalem 4c*. g) dixit 1, eorr. h) circum 1*. i) ad 1* eum JI.

Cap. 83. a) Evilmerodac 1*. So, b) snb quo Daniel eam scribtaram, quae in pariete appa-
ruerat, interpretatos est B. c) Sirvios eorr. Silvias 1. d) CapU utque ad finem eap. om. 1*.
e) Aegyptiorum 2a. f) Haitu Vafris om. Frtd. g) ordo tnuntiatorum idem t*t atqut in cod. Leid.
ScaL 14. H. h) Ua 1. 2a. Sa. 46»*; solis 4c». t) at 8a. k) Chorus 3a. 4c>: ett Cyrns.
4i 1) Astyage H. m) o Cyrus e. 84. ineipit 8a. n) a. 80 om. 46»*. e».

Cap. 24. a) 83. ««. «. 1, diitinctione carel Sa. b) m. h. 1*. 46»*. e». c) construitar
altare 1*; constraxit alteram 2o. d) remansit 1*.

I) Scri6e; Iosiaa ann. 32, ut tupra c. 16 ex. Ibi etiam quae kie ttquuntur invenies.

T

Digitized by Go(

52 CHBONICABUM QUAE DICUNTUB FREDEGARIl 8CHOLA8TICI LIBEB II.

Bi*r. regi genere prineipe» fuerant eoram qai regreeai* lunt in ludaeam. Colliguntar omni
tempu» captiviUtU* Indaeorum anni 70, •econdom quosdam a tereio ann. loaaim uaqae ad*
20. ann. Cyri regis conpoUntor.

25. * Bomanornm Tarquinia» tancb regnabat ann. 85. Tarquinius excogeUvit vicla»,
taurcoi, fustoa, lautomias', carceris, conpetis', catenaa, exilia, meUlla. Regnaverunt Medi i
super Aaairios ann. 354'. Croaesus a Cyro capta eet, et Lidorum' regonm deatrnctom est,
qaod etetit annoa 280.

26. * Canbuin, qul* et Nabagodonotor, rez Tocatua e»t, sub qno «toria Iudit, qui
Oloferne interfecit*, acribetor. Apud Aebreos Agen»« et Zaehariaa profctabant'. Secundo
ann. Darii regi» templum in Hierusolimis* eonstruetur a Zorobabil, consummatur f ann. 4. i»
Bemisiionis captiriUtia Iudaeorum ct aedeficationem tempH initium tnb Cyro babuit,
consammatur' aab Dario. Begnarit Peni», Anirie» ct Aegypto*.

27. * Inicium coniolum Bomanornm. Armodia» Aoidiua* * et Ariitogedus Inpar-
cum* regem interficerunt, et Lcna meretris, amica eorum, cum tormenti» quogeretur*, ut
tocioa proderit, linguam »uam moriibu» auipuUvit PuUi» Urbe regibu», adtenuatum est' 16
valde Bomanum imperium. Bomanornm rege 7 a Bomolo oaque ar Tarquinio 8operbo
crnperaverunt ann. 24 4 f, Bomae poit exactie reg.* inicium coniolii a' Bruto esse coe-
perunt. Deinde tribani plebU ac dtcUtori» et rursnm consolU rem publicam tenuerunt per ann.
ferme* qnadrignentus sexagcnU qnattnor. Censo Bomac agitato, inventa1 hominum 120 milia.
Lapis tunc in Aevis" flovio de caelo ruit. Persarum septemas Artabana» regn. 8*; ArU- to
xersis ann. 40. Ann. ab Urbe condiU ann.* 302P. tribuni plebis Bomae strictH, consolibna
electis, Niacmias tune Aebreos menister vinarias, consencicnte dom, suo, vecesimo eiusdem
regn. aunus de Babillonem venit etr murus Riernsolimis struxit. Romam* dinuo
consolis creati sunt Si quaeiicrii1 de ebdomades septuaginta, quae in libro Danibil
scriptae sunt, repperies, eas cssc explctaa in tempore Neroncs imperatores, quae t&
faciuct annos 4-10". Secundo postea VespaaianiT ann. Hierusolima capitur, ut Danih.il pro-
fetavit*. Ex Atena" monte ignis erupit. Temporibus consolum Galli Senonaci1 Bomam
incenderontr, excepto Capitoliom. Alexander*, filiua Pbyliphy et Olimpiades, na»cetur.
Romani Oallus luperant Nectenebon* regi Aegyptiorum in Aethiopia pulso, Aegypciorum

Capp. 24 — 27. 1. 1*. ta. 3«. 46»'. e». »0

Cap. 24. a) infrreisi Ba. b) capbritatU eorr. captiviUtes 1. c) om. 8«. 46**. e».

Cap. 26. s) 24. eorr. tec m. 26. 1, e/ rie gui tcquuntur numeri emendati tunt. b) t r.
om. 1*; tonc — Tarqninins om. 8a. c) ita 1; vincula 1*; vecU 2a; vincla 8a. 46**. e*. d) f. tor
torea latomaa 1*. e) compede» 2a. 46**.«*; conpedius 8a. f) Lindorum 8a.

Cap. 26. a) tec. m. add. 1, tt iia 2a,- om. 8a. b) « 1 ; Cambins qni et 1'; Canbto (CambU »s
Sa. 46*') inqnid (lea! inqul et 8a) 2a. 9a. 46** ; Cambisen qui et 4«*. c) ita 1; om. 1*; Aggens 2a;
gens 8a. 46*; apud Hebreorum gentcm Z. 4e*. d) propbetabat 1*. 8a. 46**. e*. e) Hierujalemis
constitaetor 8a. 0 consumantur 3o. 46**. e*. g) in Aegyptum 2a.

Cap. 27. ») dittmetione earet Sa. b) ita 1; Aeidins 1*. 8a; Amdius 2a; Arcidius 46**. e>.
c) Inpargum Sa. 46**. e*; Ariatogiton Hipparchtun tyrannnm H. d) cogerentur 3o. o) (nsqne) 40
ad (16. lapidem) Boma ten(ebat) imperium H. ; quae Fred. omitil uneinit mcluti. f) u. ad 2a. 3a. 4e*.
g) 24S 2a. h) regnU 2a; regnum 8a. 46**. e*. i) n Bruto — conaolis om. 2a. k) om. 2a.
1) sant add. 1*. So. 46»*. e*. m) om. 1*; Aegi» B. nt mensibui 7 H. o) om. 8a. 46**. e».
p) duo enuntiata eontraxit Fred. q) Romr miniitri 1*; facti H. r) et m. eadem aut aequali m.
add. 1 (habent reUqui eodd.J. i) R. — sunt om. 1*. t) queri» 1*; Si qui» autem ab hoc tem- *5
pore 70 ebdomada» — — numeret, — — repp. II. u) 460 2a. v) Ve»pasiano 2o. 3a. 46**.
w) ita 1; Athene f; Athena 2o. 46»*. e»; Atena 8a pro Aetna; sed eod. Leid. Scal. 14. Hitron.:
Ethaena. x) Senonicam 1*. y) invaserunt H. i) a linea 3a. 4e»; c. 28. ineipit 46»*.
a) NecUnebo H.

1) Haee apud Hieronymum non legi. 2) luditk 13, 10. 3) Vocabulttm a Pred. tn- 60
lertum forle nihU ttt niti eorrupte repetitum Armodius. 8) Dan. 9.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCH0LA8TICI LIBER II. 63

regn. dettractum ett et in Romana dicionc redigetur '. Romani Samnitaa duobut proeliia Mn.
et reliquat vicinai gentit inpcrant. Diicriptio Roinae facta, inrenta tunt civium
162 milia b o m i n a m.

28* Alexander adveriue Illiriai et Tregat felieiter demicani, quibui» lubvertit, In
t Pertaa arma conruit* et, apud Oranecum flumen* regi ducibutque oppressii!, urbetn Sardia
capit. Romnnorum contul Torquatut filium tuum, quie plnret proelia hottit vicerat,
virgii caetum tecure percunit. Alexander, capta Tyro, Iudaeam invadit Poit multat
pugnat triumphant, Alezandria in Aegypto teptemo rigni' tui ann. aedificavit et
tenil» omnia quae coeperat ann. 12. Alezandcr Ercanut" et Mardut' coepit. Alezaadcr

io Aonemk, Petram et Indum amnem trantgreditur. Bellum aegit Alezander advenut Porum1
et Tazilem demicavit etm vicit. Arpalut fugit in Atiam.

29.* Alezander trecetimo aetatit inae anno moretur ia Babyllonom. Poit quem»
trantlatum ett in multut eiut imperium. Macedonum regnavit Phyliphui, frater Alezandri.
80.* Romani Samnita8b diutiaaitno advcraui te pugnantct ad eztremum inc tervitute

15 tubieciunt. Seleucutd consol Babyllonia obtcnuit ct plurea urbet aedificavit. Cenao
Romae agitato, inventa aunt civium Romanorum 270 milia hominum. Legati Alexandria*
Tolomeo tranimini, Romanorum amicicia peteront'. Romani Gallut auperant et Savi-
norum» terra lorte» devidunt. Seleucut, in Sicilia capto Demitrio, Siriae et Aiiae pariter*
imperavit. Saratit* iogrctiui ett Alczandriam ; Romano subdedit imperio. Farum magnum1

to in Alexandria f e c i t Aracut * argente i t 0 nummut prim u t in Urbe figurar e f e c i t *. Romani
Cartagenintit navale proelio tuperant et cento ibi» urbit capiuot. Cartagenentit exl
Romanorum navit in Sicilia capiunt, Mctcllo contole in fuga veno. Cenio Romae r tunc
a^itato, inventa iunt hominum 2G0 milia, Poit ann. tercio Romae templum Vettale' in-
centum1. Poit annua 18" 40 feri milia Oallorum fuerant a Romanit cetaT. Pott

u anno teptiino pare» Romae terre moto concutia ett, ita ut coloieoi" magnui ruerit*.
Poit ann, ttem 7 victi ludaei, et lexaginta milia armatorumT ez numerui eorum & Ro-
manis caeta, Romanam* redacti sunt dicionem*. Pott ann. 3 Romae Marcello console
Seracutat capiunt. Siciliam capiunt. Poit annoi ledec*-4 Romani Grecot" liberot esse

Capp. »7—80. 1. 1*. 2o. So. 44«*. e*.

M Cap. 28. a) diUinetiene earent 2a. 8a. 44»*. e*. b) Thcbit B. c) commovit 1*; conrf-

puit 4»** eum H. d) fiuvium 44**. o*. e) qui priut hortibai vicerst 1*; qaod contra imperium in
bostes pupnaverit H. f) rigini eorr. rigni I. g) tenuit 1*. 2a. 4c*; tenet 4**". h) Scanot 1*;
Erchantt» *a ; Hercanut 8aj Hircanot « eorr. 46»' j Hercaaio. 4e*. i) Pardot 1*. k) Aornim H.
I) Phornm 1'. m) et v. om. 2«.

13 Cap. 29. a) om. 2a. Sa. b) Pottea diviaum 1'; Pottquam (ixe tiiam 46**; tranalatoa 2a;

Babyllonem — in om. 8a.

Cap. 80. a) dUtinetiane earent 2o. 8a. 44**. e*. b) Romanlt amnitat 2«. So, c) om. 1*. 8o.
d) 8«louciua 2o. 8o. 44**, ut infra. e) Alexandrini Tolomco 1'; AJezandri aptholomeo (atholo-
mei 8o; atholomeo 44**; aptolomeo 4e*) 2a. 3a. 44**. e*. f) petierunt 1*. 2a. 4e*; pecierunt 46*';

40 p diderunt 3a; impetraverunt H. g) Sarricinorum 3o. h) om. 3o. i) om. 8o. k) om. 1*; 8arapii H.
1) m. ipae 1*; magnum 6 3o. m) «ei7. Soatratua Cnidius. n) om. 1*; Arent 8o. o) arteis eorr.
arjrenteii 1; argcnti 1*. p) Libyae H. ; ciui pro c. i. 1*. q) XC pro ex H; Cartag. — capiunt
om. 1*. 2a. r) Romanae 8o. t) FeataKa 1*. t) i. eat 1*. 44*'. u) aexto dedmo 2o. v) cena
(rel cera?) eorr. #ee. m. ceaa 1; incenaa 2a. w) coloteut ertam tod. I^eid. 8eaL 14. H. ; collet 1*.

4» x) ruerent 1'; reieret Sa. y) armat. — eorum om. 1*; ez — eaeta om. 46'*; et (pro ex) multui
num. 4e». «) in Rom. 4c» ; r. «. in di. 44**. a) Sed . et . 1 ; Sedete Monod ; Po»t texto decimo
anno 2a; Po«t anno« 17 (om. capiunt) 44**; Pott annot docem et teptem 4c*j Capiaot p. a. tedec
om. 1*. Sa. b) Gregorium libroa 1*; I. om. 8a.

1) Fred. abturda tupplevit. 2) Haee avetor ex verbu H. /ormavit: Aratus agnoscitur,
se et Argenteua nummua primnm in Urbe figuratui. 3) Hieronymi ehronicon dictatum Fred. male
inteUexit. Itaque pro Caria ct Rhodut teriprit para Romae. 4) i. r. p. a. aedecim.

Digitized by Google

64 CHRONICABUM QUAE DICUNTUB FRKDEGARn SCHOLA8TICI LIBER II.

Ht*r. insserunt, et* universa Ebria* ita fecerunt Postes per Anciocum* regem Iudaei
contra Romanog coeperunt revellare, et in idoutria, cogente Ancioco*, sunt con-
versi. Tunc sacerdotes et docis* Machabei propter lege costudieuda* sur-
rexerunt, sicut scriptum' iu libro Machabeorum est Romani, interfecto Felepo» regi,
MacedoDCs tributarias faciuntf. Discripcio* Romae faeU, iavenU sunt bomlnum 822 milia, »
Oppius* consol Gallus capit, et Cartago in dicione Romaaa per Scupione redigetur, babeas,
quod coudita fuit, ann. 740 et oovemk. Tbolomeus Dimitrium filiam suam tradit1 uzorem,
cnm regnaret in Aegypto et in Hierusolimis super Iudaeos, et" dedit Demetrium*
genero suo regn., qnod abstolerat Alezandro patri* suo. Anciocus'-1 rex, filio Alexandro,
fr. Demitrio interfecto, ad extremum se interfecit». Bellum eivile*. ortum est in illo is
tempore Sicitiar. Primus liber Macbabeorum temporibns* Ancioco ortum" est in Iudaea.
Arnneii Pardus Anciocum interfecit. Scrvi, qui1 in Secilia revellabant, obsidiones nceemitate™
conpulsi, ad suam invicem cadavera devoranda conversi sunt. Arversia* tunc nobelis Gal-
liarum nrbis* capta et rez Vetuetus. luita Eulex insolam ignis est flatusT». Samariam
urbem Herodis restaurans, Sabastiam* in bonorae Agnsti appellare volnit Graciani* victi u
a Romanis subieciuntur. In Secilia bellnm civile* consurgit. Depraehenso Tholomeo
per matre Cleupatra, in Secilia bellum civile* conpescnit Tholomeus rez Cyrinae* oriens4,
Romanis testamentum reliquid beredis*. Seleucos' ab Ancioco vivos ezuretur. Anciocus in
Partui* fugiens, Pompegio* COnsole se deinceps tradedit Pompegius Siri' in* dicione Ro-
mana rcdegit. Anciocus reversus de fuga, regnnm obtennit. Plncins Gallu» Latinorum ie
rethorecam docuit, sicut Cetero1 refert, puerism nobis primnm Latini ducere* cipisse Plncium
quendam. Discriptio tunc Rorna0 facta, inventa sunt hominum 463 milia. VolUciliui* Plutus,
Pompegi consolifl libertus, doctor scolam Romae primum iniviM. Pompegiusr gloriosissime
triumpbavit

31." Lucnllus* primos imperator nppellatus est, victa Arminia, Mesopotamiae cum fr. tt
regn. capta. Ponpegius universa Ebread Bubiugavit. Lncullns diversis* triumphavit Virgiliui
Maro in pago qui Aedisf dicetnr non procnl a Mantua nascetur. Anciociif Aiiiriae capta
a Romanis. Arestobolus et Ercanus, fili Alezandrih, contra se de imperio dcmicantes, occan-

Capp. 80. 81. 1.1«. 2o. 3o. 46»\«*.

Oap. 30. a) ut 3o. b) Hebrea 1*. 2«. 8o. 4e>; Hebreis 4*'*; Hiberia imperaU fedt H. se
c) Ancioc. eorr. s«c. m. Antioch. 1. d) om. 80. e) cnitodea 1*. 0 «»e«»« dieit liber 1*; aer. est
in 2o (ubi t deUt.J. 80. 46>\ e>. g) Felebo 2o. 46>\ c>; Selebo 3a; Pseadofilippo H. g') faednt 1, corr.
h) QuinU ( u. 3a) d. 2a. 3a. 4c>. i) Opias 1*. k) 747 3a. 1) tradidit 1*. 2a. Sa. 46>\ e>.
m) om. 46>*. c>. n) Dimitrio generc 1*. o) pntri — Alex. om. 2o. p) ipse sapermoritur H.
q) servile H. r) in 8. 46>\ e> s) scribitur 1*; scriptns 46»*. t) serviqae 2a. Sa. u) nee sunt 1»
pro necees. 1\ v) Aversia 2a. 4e>; converaa eorr. Avers. Sa ; Arvesia 46>"; Arvernl H. w) capU
urbe 46>*; urbes captae rex 4e>. x) orbem pro E. i. 1*; Tale Sa; Tale 46**; Talae 4e>: tcr. Aeoli.
y) conflatns 1*. s) Sebasten H. a) Oratiani 2a; Traciani 4«>; Thraces //. b) servile H.
c) CvriDiae corr. Cyrioae 1. d) tie 1. 2a. 8a. 4c>; Syriae vel oriente 1*; ted Clrlnfl» moriens 46>*.
e) h. — tradedit om. 1*. f) Seleicus Sa. g) partes mgetur (fugitur 8a. 4c>; fugatur 46>*) 2a. 8a. 46>*.e>. 40
h) P. — tradedit om. 2o. i) Siriam tee. «t. 1. 46>*; Syriam 1*. 4c>; Syri 2a. 3a. k) indicinm
Romanis 1' ; indicione (indiccione Sa; inditionc 4c>), om. Rom. 2o. Sa. I) ita pr. m. 1 ; Cycero sec m. 1. 2a
(ubi si); Cicero 1*. Sa. 4e>; Sclcero 46>\ m) rcfert pueris. Nobis ditHnguunt 2a. 8a. n) duce
reccpisse 2a. 3a (ted docere coepisse recte 1*; daccrc caepisse 46>*. c>). o) Roma eorr. Romae 1.
p) VoluUcius 1*; VoUcilius 3a. q) institoit 1*; invenit 3a; aperuit H. r) Pompgius 1. «5

Cap. 31. a) dittinctione carent 2o. 8a. b) Iulias 1*, ut infra. c) et Nisibi Canitiut ex
H. interuit. d) Hiberiam H. e) de Persis 46>' fin litura). e>; de liessia eorr. Canitiut ex H.; de
acsm cod. Leid. Scal. 14. H. 0 *en'6c Andes. g) Antiochia vcl 8yria 1"; Antiochii Assyrie 2o;
Antiocbe Asyrii 3o; ADtiochia Assiria e corr. 46>*; Anthiochia Syria 4c>; Syriae H. h) Elexandri 1*.

1) Tryfo Antiocbo, filio Alezandri, interfecto H. 2) Huius tcroporis bistoriam »

continet //. 3) Igne ex flatu snscitato, apparuit iniula quae nunc Hiera vocatur H.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FRRDEOARII 8CHOLA8TICI LIRER II. 56

■ione pr&ebuerunt* Rom&nis, nt Iod&e&m invaderint. PompegiuB in Hierusolimam venien», Hi«r.
c&pt» urbe et templum observato*, ad MncU fanetorum accedit; Ari» tobolnm e rinctnm lecum
adducit*. Erc*oome', deinde Aotepatrem, Herodi» Ascalonitia filium, procur&torem P&la-
etinef feeit Pompegios, captis Hierusolimi», tributariof Iodaeot facitf. Pompegiiu seeuudu»

* imperatur appellatnr. Caosar h Lmitaniam e ' qu&sd&m insol&s in Ocianum capit C«es&r
PoBapegiuB» Reuumk tr&nsien», Germ&nus vasUt. Cae«ar Pompegius Qerm&nos et Qallnt capit.

88.* Poft quem 32'-*. Qaina Iuliu» Caeser primus Romanlac eingulare obtenuit im-
periom. Romanorum* princeps appellatu»* primua Qaius* Inlins Caesar. Pompegius proelio
victo» fugien»', a espadonea Alezandrini reg. occidetur. Tholomeus cadaver com loriea smre»

J» in Nilot inventom. Caesar in Aegypto regn. Cleup&tre confirmat ob stnbri gratiam. Cleupatra
regio comiUto Urbcm» ingreasa. Prohibet electeci»1 margaritisque uti. Antnnina decernit,
Qoifltilem menaem Iulium debere dieere, qoia in eo fuisset natu»*. Qains Inlius Caes&r' in
curi» occidetar; corpus in rostro hnmore" concrem&tur. Rom&e tres aimul* ezorti consoiis*
in eadem urbem fnerunt. Inter citera portenta, quae* toto urbe facU eunt, bus inP sub-

i» nrbano ad arantem locotoe eat, frattra »e urguere; non enim frnmenU, »ed hominee brevi
defntnrua «.

33.* Romanorum sccundu» post Iuliumb singulare OcUvianu» adsumpsit imperium,
qui primum Aguatua Caeaar appellatas est. Regn. ann. 56 6 et mensibna aez; per* quem
Angnsti' appellati aunt reg. Romanoruin. Antoniue adversum Caesar Augy rex' bellum

to movitc. Falcidiua tribunua pleba legem tribuit, ne quia plua testamentum ligaret, qnam
ut quarU para heredibna aupereaae. Tran» Tibirem fluvium olenm terrae erupit, qnae toU
diae »ine inUrmifsione fluzit, aignificans Christi gratiam ez gentibos. Antuninm superat
Agufto» Octavianus et, interveniente senato, eum in gr»cia recepit*-*. Anticonns patri-
cius contr& Iodaeuf demic&na, Undem occidetnr, et regnum ludneorum tnnc fnit' diatruc-

ts tom. Herodi» po»t enm & Rom»ni» conttitutua est* princepa. Virgiliua' in C&pp&doce& moritur.

Capp. 31-38. 1. 1«. U. So. 46»*. e».
Cap. 81. &) praebnerant 3a. b) e-bserrato l*j observatua 8a. 8«. 4e»; reserato H. e) Ari-
ftopilem 1a; Aristobilem 8a_ d) abdneit H. e) Kocannm 1; Scannm 1*; Herc&num 8a. 46**;
Hacrcanum 3a; Hvrcanum 4e>; Hvreanio H. f) Paleatini 2o. 3a. g) ita 1. 1*; fecit So. 3«. 4c*.
»• h) Pompeios add. 1*. I) ila 1. ia. 8o; LoaiUniam et q. rtcte 1*; LosiUnue q. 4c*. k) Renom -
Pompegiua om. ta.

Cap. 88. •) dwftncnone earent Sa. Sa; Postqn&m 2a. 3a. 4e>; ex eod. 1* mde a4 h. L nullam
varietatem, niti quat ad auetorUattm UUut pertpieiendam ecmdueat, notavi. b) om. 4e» et Monod.
e) inter Rom&nos 44>*; Rom&nnm 4«*. d) &. ert Sa. 46>*. c». e) O&lla» 3a. 0 »■***» *P*>-
3» donis 2a; fugien* ab 9. 3a. g) illo 8«. h) i. n. 46**; ingreuu orbe 4e*. i) ita dittinguumt
1. 1a. 8a. 4e*; prohibiU eleetieis 1*; ocribat: prohibete leeteci». k) Inlia» om, Frtd. 1) deerevit
Caesar add. 4e*. m) igneo 1*; aimol humore 44*". e*; ob bonorem H. n) om. 8o. o) q. (qni& Sa)
in t. orbe 8a. Sa. 46**. e». p) ita 1. 4e*; bo» i. *. »d orante 1*; bos «d *. i. a. 2a. Sa. 46**.
q) defutari» 8a. 4.

40 Coj». 88. •) dittinetione carent Sa. 8a. 46**. b) Vlium eorr. Iulium 1, tetU Monod. c) ila I. 1*;

67 Sa. Sa (ubi et detttj. 46**. e*. d) poet 8a. 4e*. c) Aafturti 1 (non 1*). f) Ua 1. Sa ; Aogi
rez Sa (ted C. Augustam rectt 46**. «*). g) movet Sa. 8a. h) recipit 2o. i) om. 3a. 46»*
(non 4c*). k) om. 2a. Sa. 4c*.

1) Haev ex Hieronymianit formavU: pontific&tum confirm&t Hyrcanio. Deinde Anti-
4» p&trum ete. S) Caetarem Pompei tiiulum Fred. habuit, unde qua* luliut ret in Germania et
GaUia gettit Gnato adteriptU; ef. tupra c. 6. et <N. Arehiv' VII, p. 475. 8) 32 numenu
capitit videtur ette, quem tn 1 m. «ee. in marg. repetivU, ut eot qui praecedunt ei qui tequuntur.
4) A quo C&es&res R. priocipes &ppell«ti H. b) ez soles Fred. contoli» fecU, qui in e&dcm
nrbem fnernnt, dum tolet apud H. in enndem orbcm coierunt. 6) in «miciti&m cnm eo
M regreditur. H. 7) ErravU Frtd., qui Virgilium mortuum tut tcripterU loco V»vii, quem Vir-
giliu» in Rncolicl» noUt

Digitized by Google

66 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGAHIt SCHOLASTICI LIBER II.

HUr. Herodi» a Romania ladaoorum snicepit principatum. Cniua tempore CbrUti* nativitate ricina
regnum et aacerdocium ludaei, quod priua per succcssione1' menorum tenebatur, destroetum
est, conpleta profetia, qnae ita per Moyson loquitur: Non dtficiH princepi ex luda neque dux
de femoribu* eiut, donec venicU eui repotitum e*t. Et ipt* erit expeetatio gentium. In boo lococ
etiam Chrietua, quem Danihelia acriptura praefatur, accepit' finem. Nam usque ad Herodem* i
chriati, id eat aacerdotia, erant reg. Iudaeorum, qui imperare coeperunt 266 f. olimpiade; et
ab inatauracione templif aub Dario uaque ad Ercanum et centeaimo octoageaimo quinto olim-
piade ano. 483* in medio ann. transactia, quoa Danibel tignificat, dicena: Et tcieni et inteUi-

ebdomade lepiem et* ebdomade 62'; quae aexaginta eta nove ebdomate faciunt ann. 444*. i»
Herodi», Antepatre* filia» °', nibil ad »e pertenentem Iudaeam ab Aguato et aenato accipit', fiiii-
que eiua po»t eum regnaverant naque ad novUsimam Hieruaolimae captiritatem. Quae omnia
etiam Danihcl profeta vatizinatur, ita dicena: Et po*t ebdomade* teptem et 62 inibilt eritma,
et iudidum* non erii in eo, et templum et *aneto' conrumpU populu», duei venienie, et eaedintur
in cataclitmo beUu Et in coniequcntibu»: Et tuper* templum, inquid, abominalio dittoiationum* is
utque ad eontumptionem tempore; et contummatio dabit euper detolationem. AerodU" Ananelom
quendam ponteficem Iudaeorum instituit et po»t eziguum temporia Ariatobolum *, fratrem uzori»
suae, nepotem*, auceessorem ededit". Post ann. nno interfecto, Ananelo1 reddit «acerducium.
Lunae cursua tunc a Romania* inventua eat. Antuniua Clcnpatre Arabiem* tradit, Aguati
et Antoniae tercie de»en»ione»c ezordiae fuit, ut, repudiata torore Caecari», Clenpatram te
duztt uzorem. Cleupatra et Antonin» «emet interficiunt, et obd boc Aegyptus fit Romana
provincia; quam primua tenuit consol' Cornilius*. A tercio decimo ann. imperiae
Octaviani monarchiam habere' mornit Caeaar Aguatusl appeilatua*; a quo Sextilia
mensi» Agusti1 nomen accepit. Cum ingente triumphorum ponpa Aguatu» Romam iogres»u»,
et Cleupatre liberi* Sol et Luna ante1 currum eiu» ducti. Agustu» Romanu» plurima» leges ts
statuit. Ccnio Rornao agitato, inventa »unt civium Romanorum 41" centena et 64 milia.
Haec diicriptio 16*. ann. imperii Oetaviani facta e»t. Agnatua Calabriam* et Oallus
victigaliasF facit. Monacioa Planco» Ceteronea di»cipulos oratur insignis babetur; qui enm Gal-
leam Comeatam regerit', Lugdunum condedit. Anno 28. imperii Octaviani Tyberiu» ab
Agusto missns occubavit Armoeniam. Herodi» ab Hienuolima multa» et magnas aedisr con- io
etruit*. Herodis Samariam olim iam in ceneribu» sedentem a fundamenti» suscitans, in
honorem Agusti Agustam, id est Sabastiam, eppellavit. Agus.1 Samiea libertatem dedit. In
Cebro* plurimae civiutum» partis terre moto conruerunt*. Germanus in arma venu» Lullius

Cap. 88. 1. 1*. 2a. 80. 46»'. «».
Cap. 88. ») zpiana civitate 2o. b) per succeuionem enorum (anenorum eorr. tec. m.) 1 ; per 11
»ucce*aione («ucceuionem 46*') minorum (eorum 8a) 8a. So. 44*'. c». c) om. Sa. d) hac p pro acc 1';
accepi 8«. e) Erodem 8a. f) 66 H. g) om, 46»'. e>. h) 486 Sa. 46»'. e»; 487 3o. i) laedifi-
candi Sa. k) om. 8a. I) 64 Sa. m) om. 2a. Sa. n) quadrftginta qnattuor 2a. 46»*. e> ; 444 ~ ad
•e on. 80; 488 H. o) Antepa.tre: erat., ut videiur, »1. o') corr. ite. m. filin» 1. p) acccpit
8«. 3a. 46»*. c». q) interibunt 1'; interibit H. r) non i. non 2a. ■) «cnarinm 2a; scm 3a. 46»". e». »i>
t) supra 8a. u) dUsoutionU 2a. v) Hercdes Anenalum 2a; Herodi» Cananclum 8a. w) Ari»bolum
1. 2a; ArUtobahun H. z) tuppUat Hyrcani ex H. y) ci dedit H. t) Anaoelnm 2a; Cananelo 3a;
reddidit 2a. Sa. 46»*. e*. a) asaba pro a R. I*. b) Autonin* Cleopatra cxordium t. 1*. c) dUsen-
tionU 2o; dissolacionU 8a; dUsencioni» 46**. e». d) ab 3a. e) C. c. 2a; ab A cap. 28. in-
cipit 2a, cop. 82. 3a (in eadem linta), c. 34. 46»' C«6i A dettt). f) herebo 2a- gl Auguatu» 44
corr. Agustns 1. h) et ita a. est 46'*; a. est 4c». i) Agustino nofB 3o. k) libere 2a. 4c»;
liberos 44». 1) luna antlquorum eios duct(a)o (docte 3a; ducens 46»") 2a. 3o. 4<-» (non W).
m) milia add. 46*'.«». n) tercio (tertio 4r») uccirao 2a. 3a. 46»'. c1. o) CalaprUm 2a. 4e»; Cala:pria
(rat.bl) 46**. p) victi gallias 2o. 46»'. e»; vcstigalia* 3a. q) regerc 3o. r) sodes 3a. ») con-
.truzit 2a. 4e». t) i/a 1. 2o. 3o. u) celcbro 46»"; Chcbron ic\ v) civiUtes 80, w) conrneraDt 3o. S»

1) Compendium C. (i. e. Gaius) Fred. male intcrpretatui ett.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI LIBER II. 57

•uperat. Aguatut 2 9. ann. imperiae auae Gaium edoptavit in filium. Tiberiue Vinde- Bisr.
eolut* et eot qui Traciarum confenit erant* Romanat provinciat facit. Herodit Caetariam
in nomine Caeearia condedit; Antidanam* et Pairidanamd condedit. Innnmerabilia* qaoqne
operia** in liogulis Siriaram urbibus, quasr regebat, •ollertistim&c acdificavit. Tyberiut eaeaar
• de eaptivia Pannoniet triumphavit, Herodi» Arcanum*, qoo* olim tacerdus Iudacorum' foerat,
de captivitate Partiea regreaso, et filium eiaa, quae aacerdueium patria luccetserat, interfecit,
Sororem quoque eiue, nxorem anam, cam duobua propriia filii»* aduliacentibua et matrem
uxorei1, socrum «uam, crudeliaaime &egatB. Aguatna Iuliam, tiliam aoam, in adulterio deprme-
henaam damnat exilio. Tulliua Tyro, Ceteronlt libertua, ipae primua notaa eommeutatua*

10 eat. Herodia ad ea* quae auper crudeliter ge»erat etiam hoc eddedit, Virum aororia auae
Salame interfecit, et cum eam alii tradediaait uxorem, etiam et i p a u m negat. Intcrpractaa
dirini legia occidit*. Collegnntur omnes* ab Abraam usque ad natirit&tem Chriati ann. 2016.
Titulianu»* in eo libro quem contra Iudaeoa acripait' adfirmat, Cbristum quadragioaimo
primo ann. Aguati natum et qninto decimo1 Tiberiae e««e paaaam. Aguataa Tiberiam et

»» Agrippam in filiua adoptarit. Indaa Gallileoi ad revelandum Iudaeo» quoortat. Hcrodia
cum Chritti nativitate magorum" iudiciuT cognoriaset, univeraua Bethlem parvuloa iuaait inter-
feci. Herodia morbo intercutie" qnae» etT •catentibus toto corpore vermebua miaerabiliter *
et divinae* moreretur*. Aguatu* qninqnagen aimo quinto imperii aui aon. cam
Tyberio, filio »uo, cenao Rome agitana, inventa sunt*' hominum nonagie4 ter centena et aeptua-

>• ginta milia. Arcelaua nono* ann. regni sui in Viennam urbe* Galliarum moretur'. Defectio
aolia facta'. Agustus septuagesimo seito aetatia iuae ann. Telle' in Campania moritur, sepul-
tuaque eat Rome in eampo Marcio. Imperavit Tiberiua ann. 23. Germanecu* c&ea&r1' de
Partis» triumpbavit. Tiberius multoa regia ad se per biandicias' evocavit, num» amiait
quetn adtrai1 potuit, et Arcelaom Capadocim, cuius regnum in provincia vcraum, Aghyacbamm

ts novelisaimam" civitatem* Caeaariam appeilarc iuaeit. Tiberiua Druaum co&tortem emperiae
facit. Druaas caesar venino* perit, A&n. 14*. imperiae Tyberiae Iobannis, filius
Zaehariae, in deserto iuxta lordane fluvio praedicaus, Christum, filium Dci, in medio eorum
adesse testatur. Ipse quoque dominua iptc* Christus bic in principior talutari* viam
adnunciat, signis atque virtutibus veram conprobans* esae quac dicerit. Conprobantur' in

»9 praesenti anni, id estT Tyberiaew caesaree,

Cap. 83. 1. 1*. 80. Sa. 46**. et.

Cap. 83. a) Vindecules 2a; Vindiculus 3a; Vindeeolia 46»\ «»; Vindclicoa H. b) confeniatrant 1,
i*d confinea (confinia 46'*. c») erant 2o. 3a. 46>*. e*. c) Antionam 3a. d) Antipatridam ex H. eorr.
Canitiut. e) inmirabilia 3«. e*) lie 1. f) qoibua 4«'; oa». Sa. 8o. 46**; regnabat 2o. 44**. e»;

IS regnarit 8a. g) Arcbanum 2o; Ircanum 46»'; Hyreaoum lemper 4e» eum //. b) qui 2o. Sa. 46»*. e».
i) f. I. 2«. k) om. 3o. 1) occiaae ex //. lupptevit Canitiut. m) necarit 46**.«'. n) com-
mentua H. o) adaeqne 3«. p) hoc loeo ttc. m. e. 34. meepit, aed ipta numarttm delevit 1. q) anni
add. 2o. 46**. e». r) Tytulianut 2a; Tulianus 46**; TertuUianua 4e». •) acribit 46»*. e». t) anno
add. 8a. u) magnorum corr. magorum 1. v) indicio 44** ettm H.; inditio 4e» w) intertutu 1;

«o i&tcriore I*; intertotia 3a. x) om. 1*; aquac H. y) e catenbbua 3a; om. 4e». c) mirabiliter 8a.
a) ita 1; digne 8a cttn H. ; deuna 8o; dirino 46**; m. divina ultione 4e». b) moritur 8o; morirctur
patitur 8o; moritur eruciatua (cntciatu 46»*) 46»*. e». b*) tic eod. Seal. 14. H. c) nonagies eorr.
tec. m. 1, et tic 1*. 4e>; nonages ter c ta. 8a; noneginta c. m. 8a; non agiater c. m. 46»'; et sept om.
8o. 8o. 46»*. e>. d) a. n. 8a. e) urbia 8o. 8a. 4e>. f) om. 8o. g) Atellae H. g*) caeser 1, eorr.

«s h) Fartea 2a. i) hlanditiam H., ted blanditiaa eod. Seal. 14. H. k) Non a. 1*. 4c»; numa miait
(m. m. 8o) 8a. 46**; namquam remiait H. I) trahi So. m) Mazacam H. n) nubiliaaimam 1*;
norissima 3o; noviasimam 46>*. e». o) om. 8o. p) cum nuperit 8a. q) 48. 8a; 46. 46»*;
quinto decimo 4e». r) populos H. s) salutaris (salutaribus 46»*) iam 2o. 80. 46»*. e». t) con-
aprobana 1; probana 1*; conpbrobans 3a. u) ila 1. 2a. 3a; coniprobatur 46'*; eomprobantur 4e», itd

M eonputantur 1*. v) quinto decimo add. tc* eum H. w) Tyberiue corr. Tyberiae 1.

1) relegatur //. 2) Compendiim iha (Ieaua) Fred. iptc mede interpreiatut eat.
88. R. Meroring. H. 8

Digitized by Google

58 CHBONICARUM QUAE DICUNTUB FREDEGARII 8CHOLASTICI LIBER II.

34. * a sectindo anno instauracioncs templi, qaae facta est sub altero ann. Dariae reg^
Persarum, ann. 548, a Salamone antem et primam aedificacione m templi ann. 1060*, a Moysen
et egrcssu Iarael ex Aegypto ann. 1539, ab Abraham et regn. Nini et Semeramis' ann. 2044,
a diluvio usque4 Abraham ann. 942', abf Adam naque ad diluvium ann. 2242. Ipee»
Christus, filiua Dei, aalutarem cunctia praedicana ritia, rairacula qoae io euangetio acripta t
sunt facit. Ieaua Chriatua, filius Dei, discipulo» suos divino inbuena eacerducinm», ut
uoiversta gentibus conrersionem ad' Deum nuncient, imperat1. Ipse1 Cbristus, filius Dei,
secundum profetias, quae de eo fuerantk praelocuti, ad passionem venit ann. Tiberiae quinto1
deeimo. Quo tempote etiam in aliis acthnicorum conmentariia hs.ec ad rerbaB acripta eon-
perimus. Solis facta defectio, ita ut in tenebrosa nocte dies media conTerterit, et stillae 10
apparoeront". Bettinia0 terrae moto concussa est. Quae omnia haec congruunt, quae

in passioae SalratorisP accesserant. Argumentum autem huius diei*-, quod Salvator isto
anno passus sit, enangclium praebit Iohannisr, in qoo scribitur, post quinto decimo ann.
Tiberiae caesaris tribus annia Dominum praedicaaae. In templum Hierusolimis subito
erupit vox dicentium: 'Transmigremus' ex his sedibus'. Eodem anoo Pilatus praesis secreto is
noctis imaginem caesaris in templo aUtuerit'. Haec prima sedicio et turbarum Iudaeis causa
atetit". Aeclisiae Hierasoiimarum primus episcopus ab apostolis ordenaturT Iacobus, frater
Domioi. Ex boc considerandum, quanti deinceps calamitatis Iudaeorum gente oppreaserint w.
Pilatos post nupradicta sedicione, quae ob caesarin imagines fuit concitata», sacrum tbensau-
rum, quem Corbanan? Iudaei vocant, in aqueducto Hierusolimarom reposnit*. Secunda' m
sedicio Iudaeorum foit annus 22. imperiae Tiberiae. Agrippa, filius Herodia reg.', accu-
satur Herodis tetrarceb Romam profectus, a Tiberio iu viocla mittitur. Pilatns de cbri-
stianornm dogmatae ade Tiberio refereote, Tiberius senatud diceos, ot« inter ciUra aacra
reciperint, praecepit. Tiberius* perf aedictum accusatoribns • christianorum commina-
tus* est mortem. Multis scnatoribus et aequitum Romanorum Interfecti. Tiberius in Cam- t»
pania moritor.

35. » Romanorum 4. Oaius imperavit ann. 4b, mensis 10. Oaius caesar cuinomento*
CaJico]ad Agrippam, vinculis liberatum, regem Indaeis facit. Oaius semet ipsum in* deos
refert. Flaccus multis' ludaeos* calamitatis praemit, consenciente Alexandriae populo. Gaius

Cop. 84. a) a linea 2o; e. 24 (pro 34) 3a - e. 35. 46»*; dutinclione earet 4e*. b) 60 e eorr. 20,
om. 1000 2a. c) Seuiesamis pr. m. , Scmcramidis tec. m. 1; Scmisamis 3o; Semiraroidis H. d) ad
add. ia. 3a, tupertcr. pr. m. 4e*. e) hoc loco tec. m. c. 34 (e. 24) ineip, 1. f) ab A. n. a. d.
a. 2242 om. 4e». g) divinis i. saeramentts H. h) a 8o. 46»*. e». i) ou». 2o; imperent 3a.
k) erant 2o. 46**. e». I) 10"H»8»o 4c« eun H. m) advcrs* 2a. 3a. 4e»; diversa 46»*. n) appa- u
rerent 46**. e*. o) Betthania 3a. p) ita 1*. 2a. Sa. 4e»; salutaris 1. q) rei H. ; tn audiendo
lapttu ett librariut. r) lohannls eorr. lohannea I . s) transmigramus 3a. t) statuerat 9a. 46** ;
sUtuit 4e». n) exstitit 46*'; extitit 4e*. v) ordinatns 2a. 3a. 4e'; ordinatns est 46**. w) oppres-
scrant 3a. x) condiU 2a. 46**. e». y) Corbonan corr. pr. m. Corbnnan 2a ; Corbam 8a. 46** ;
Corban 4e*. x) deposnit 2a. 3o. 46**. e*. a) regnat 2o. b) tetharca 8a. e) a l*. 2a. 3a. 46**. e». 40
d) retnlit ad senatnm H. o) om. 2a. f) praedictos 46** ; praedictnm 4e'. g) accnasatores 8o. 8o.
h) commiUtns 2a; comitUtas 3a (non 4).

Cap. 35. a) hoc loeo dettt 1; om. 2a. 8a. 4e*, ted littera R dittincta ett; e. 36. ineipit 46»*.
b) 3 n.\ et add. 2a. 3a. 46**. e*. c) cni nomcn corr. tte. m. 1. d) Cattia 1*. e) indaeos 2a;
iudacis 46»* (non 4c*). 0 ii» *tr. 1. g) Indlc 1*. 4t

1) Ittrum Fred. compendium ibs interpreiatu* ett ipse. 2) Quae ex Hier. vtrbit ad
a. 21. TUirrii hitce formavit Fred.: Seianus — — cobortatur, ut gcntem Iudaeorum deleat.
Filo meminit in libro legationis sccundo. 3) Vcrum cum ex consulto patrnm cbristianos
climinari Urbc plucuissct, Tibcriu* etc. H.

Capp. 84. 36. 1.1*. 2a. 3a. 46**. e».

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI LIBER II. &9

Marameae" Kegulae uxorein duxit, iupeUin»b eum, ut uxoris ttuae patrem esse le" scriberit. ai»r.
Poncius Pilatua in multis incedens* caUmitatis, propria »e manu interfecit. Gaius Hierueoli-
raam statnam suam tub oomen Iovis Maxime ponere* praecepit. Plurimc nobilium a Gaio
• unt interfecti. Gaius sorores suas, quibus ' stubro intulcrat, exilio condemnavit, Gaius
» omnes exoli» iuasit interfeci. Gaius a protectoribus »uis i» palacio occidetur* ann. aeUtis
miae 29". Romanorum 5'. Claudius empcravit* ann. 14', meneU 9, dies 28. Iste eat
Claudios patruus Drusi, qui apud Moeoncia» monumentum habit. Petrus apostolorum cum"
primus Anciocinum0 eclesiae ini* episcopatuin' fundassit, Romam mittetur, nbi euangelium
praedicans, 25 r annos eiasdem urbis cpiscopus* perseverat. Marcu» euangclist* interpraec

»• Petri Aegyptum ct Alexandriam Cbristum adnuntiat. Primus Anciociae episcopus ordenatur
Euodius. Agrippa rex Iudaeorum regn. ann. 26. Post» quem filius suus item" Agrippa
a Claudio* substituetar in regno. Famis ingene, quae praedicta* fuerat*, sub Claudio
toto urbe fuit. ClaudiusT de Brittanes triumphavit et Orcadas insolae Romanom* aubgicit
imperio. Discripcio Romae 5. ann. impcriae Claudiac facta, invent* sunt civium Roina-

i» norum 69 centena et 44 milia. Tracia» ucusque regnata in provincia Romana redigetur.
HierusolimU horta sedicio, ot in portarum exitu populns couruerit; 80 milU Iudaeorum per-
ierunt. Claudius Felicem procuratorem Iudeam mittit, aput quem Paulus apottolus aecusatur.
Sub Felice procoratore Paulo dicetur a tribuno : 'Nonne tu es Aegypcios, qui ante os dies -
congregasti et docuisti» in deserto quattuor milia virorum?' Claudius 14. ann. imperii

»« sui in palacio ann/ aetatis tuae 64. moretur.

36.« Romanorum 6. regn. Nero ann. 18, mensU 7, diebus» 28. Huius avunculus fuit
Gaius Calecola. Felice raenante in ludaeam, sedicio in Caesariam Palistine c orta magna
ludaeorum multitudinem perit*. Festus successit Fclici, apud quem praesenti Agrippa regi
Paulus apostolus rcligionis suac rationem exponens, vinctus Roraam mittitur. Ann. 3. em-

»5 periao Neronis terrae motus Romae exolis* facta defectio'. Ncro Agrippinam, matrem
suaro, et sororem matrisf suae interfecit. Nero tantae loxorUe fuit, ut frigidis et caledis
anguentis labaretnr* retibusquo aureU piscaretur, quae purporcis' fnnebus extrabebant. Iacobu,
fratrem Domini, quem omucs lostum appcllabant, a ludaeis lapidebus oppremitur; cni
Semion secundus episcopatum adsumpsit. Ante mensam NeronU fulmen de caelo

»o cecidit. Termas Ncronianas* aedecatae1 sunt. Nero, ad" similitudinem Troge ardentes in-
specerit, plurimam partem" Rome urbis iacendit. Duae tantum provinciae sub Neronae
factae, Pontna* Poleminiacu» et AUpist> cottidie, Scotto regi defuncto. Multi nobilium
a Neroni intcrfecti*. Ncro in expcnsasr cencies centena milia dccreto senatos annua submenl-

Capp. 86. 86. 1. 1\ 2a. 8a. 4*«*. c*.

U Cap. 86. a) Mamiae 2a. 3a. 4c*; Msminie 46**. b) inpeltensium ut 2a.8o.4e1; impellen-

sium ut 46»\ c) esses se. Sa. d) eedens 2a. c) punire 8a. f) om. 2a. g) palaciocci-
detur 1. b) 24. 3o. 1) ycladius 3a (mfra Cladius et Oladius). k) regnavit temper H.
I) a. 18, m. 8, d. 2« (#ic ttiam ta) H. mi ita 1. 4«*; Mogonciam 2a. 46»'; Msgontia 8a, n) auctor
pro cum 2a. 8a. 46*'. c». o) Anthiocenam 46*' ; Anthiocbiam 4e*. p) pottta add. 1 ; habtmt rtU.

40 q) epistola ia. r) anB 25 2a. s) epli 1. t) Per 2a. u) ila 1. 4e*; ita 2a. 3a. 46'*. v) Glaudio
subitituerunt 3a. w) preedila 1. x) dixerat H. y) hie ttc. m. c 36. ineip. 1. s) Roma-
norum 2a. 3a. 46**. e*. ») Qraciacus (Oraciagus 3a; Oracia ueu» 46»'; Graciaucus 4e») qui regnat in
2a. 8a. 46»'. e». b) t(a pr. m. I cum 2a. 3a; duxisti *«fc. m. 1; eduxUti H. c) om. 2a. 3a. 46*';
aelAiis s. anno 4c*.

«» Cap. 86. a) ita tte. m. 1. Sa; 37. 44**; om. 2«, ttd R. lineam dueit, item 4e*. b) et dies

46»\ e». e) Palastini 2a. d) perdidit //. e) sol 1*; et solis probe 4c*. f) t. d. fuit 1*.
g) patris H. h) laboretar 8a. i) puriori» 3a. k) Neronicas 46'*. e*. 1) sedecaUe eorr. aedc-
fccatae 1; effusit 1*; aedccate 2o; acdicte 8o; aedicatac 46'*; aedificatae 4c*. m) ut 46** evm H.;
ut ad ». 4c*. n) R. p. u. 2a. o) pondu» 8a. 3a. 46**. e*. p) ita 1 ; Upis (e eorr. Ubis SaJ

tt cotidi(«)e (cottidiae 8«. 46**) 2a. Sa. 46»'. c»; Alpo» Cottiae Cottio H. q) sunt add. 8a. rj expensa
cobdie centies I\

8*

Digitized by Google

60 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR EREDEGARII 8CHOLA8TICI LIBER II.

Uiw. strantur*. Nero cum eiteris Octaviam, uxorem suam, ioterfecit, Coraotum* philosophum* Persis in
exili o negat". Primus Nero enper omoia scelera eiu etiam persecotionem io cbristianos facitd.
Petrus ct Paulus gloriosae Romae occubnerunt : Petnu * oraoifigetnr, et Paulus gladio capite
truncatur. Iudaeos tunc contra" Romauus revellan ti sf, Vespasianus a Neroni trans-
missus, plurimas orbis Iudaeorum capit. Nero cum a senatu quaeretur ad poenam, a pa- t
latio fugiens, ad qnartum Orbis miHarium in suborbano liberti sul inter Rabariam* et Num-
mentatriam* viam somet ipsum interfecit ann. aetatis suae 82, atque in eo omnes Agusti
familia conrupta' eat. Post Neronem Oalba in Eberiak, Vetellius in Germania, Oto Romac
imperium adbebuerunt'. Magisier militum* Favios Quintilianna Roma Galba perdncetur.
Galba eeptimo mense eroperii sui in medlo Romaai urbis forum eapite trufleatur. Vespasianus is
duobus proeliis snperat Iudaeos. Oto tercio regni sui mense apud Vitriacum propria manu
occubuit. Vetellius a Vespasiani ducibus occisus, in Tibirem progicitur. Romanorum septemue
e mperavit» Veapaaianns ann. 9, menais 11, dies 23. Vespaaianus apud Iudeam imperator
appellatus" et bellum Tito, filio suo, conunendans, Romam per Alexandriam proficeacitur. Tnnc
Iudaeorum regnum finitum est». Titus, ludaea capta et Hierusolimis subversis, eexcenU milia i»
virorum interfecit. Undecies oentena miiia fame et gladio ez eia perisse», et eento milia
captirorum pnblice snnt captivata». Ob que* ei omni gente Iudaeorum ad tempulens*-»
urbe quasi carcere annt reclausi. Oportuit enim inr bis diebua pasee eoa interfici', qui
Salvatorem crucifixertfnt. Colleguntur omni tempus in secundo ann. Vespasiani et novissi-
mam eversiooem* Hierusolimarum ccxv.*-* ann.T Tiberiae caesaris et ab exordio euangelici to
praedicationis ann. 42, a captivitate autem, quam ab Ancioco perpessi sunt, ann. 23SW. Porro
a Dariae secundo ann.x, rursum templum aedificatum est, aon. 6 90 T, a prima autem aedifica-
tionem templi sub Salamonem usque ad novissimam eius ruinam, qui a caesare Vespasiano
facta cst, anni 1102. Vespasianus capitulium Roraae aedificavit. Qermanua revellantia
superat et Aventicum» •' civitatem aedificaro praecepit A Tito, filio auo, postea* expletur s&

*) Nero io proxima processione non minus . a. u. milia curruum procedebat ad fliero-
nymum addit 1', ubi Nero — negat detunt; cf. Suet. Nero e. 30.

Oap. 86. 1. 1*. So. 8. 4i**. e*.

Cap. 86. a) Cornutu 8o; Cornuto 80, b) phil. eorr. phyU 1. c) faget H. d) fecit So.
e) a contra prior pari eod. 8 vuipit, ex quo inde ab hoc loeo diierepanUt lectionei exieripiimut, »o
eod. 8a eepotito. f) revellentes 3. g) i. Sabariem 3; 8alariam emendavit CanUiui ex H.
h) Numentariam 3. 46**;' Momentanam 4c* (ubi v. deeit); Nomentanam 27°. i) consumpta H.
lt) Ebria 8. 46»*; Bybemia corr. Hyberia 4e». 1) arripueruot H. m) regnavit H.\ V. i. 2o.
n) appellatur 8a. 4c». o) Iosephus scribit om. Frtd. p) venundata H. q) tempulens, tupericr.
ttc. m. i 1 j tempolinse So. 8 ; tempolinsi 46'*. e». r) ex 8. s) interftcere 8a. 46»*. «». t) novis- n
sima (novissimam 3) mersionem Sa. 3. u) a qointodscimo rccle 4c*. v) imperii add. 4«*. vr ) 339 3.
x) sub quo om. Fred. y) 710 Sa. s) habente ::::, sras. 4 Utl. 8. s) ea em. ta.

1) Cf. Irid. Chron, ed. Monod p. 173: Petros erucefigctur, Paulus gladio ceditur.
2) In compendio M. (leil. Marcns) legcndo Pred. laptui eit. 3) Ita tolui eod. Bem. H.
4) Cautam iptam Fred. non retulit. 5) Ita verba flieronymiana ad templom confluentes «•
eorrupta tunt. 6) a 15 H. Litterae a forma cc limiilima erat, aut in eodiee H. aut in
exemplari autographo Frtd. 7) Aventicum gentis (teU. Helvetiorum) caput iam Tacitut,
Hitt. 1, c. 68. ad a. 69. commemoravit. Itaque quae Fredegariui de Aventieo a Veipatiano
TUoque aedificato narrat, minime quadrant. Coloniam autem a Flaviii imperatoribu* ibi UMft-
tutam tite, ex nontine 'Cotonia Pia Flavia Conttant Emerita' coniciendum ett. Cf. quae Mommten 45
de hii rebui icriptit, ' Mittheilungen der antiquar. Get. in ZUrich' X, p. 27; Qoae in uni-
versum vcra esse etsi non dubito, tamen non ex auctore antiquo, sed ex incolarum memoria
excepta inihi videntur, ut non multum tribui velim iis quae narrantur hic de vietoriis itine-

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARU SCHOLASTICI LIBER II. 61

ct nobelwnm» io Gallea» Cioalpua» > atficetur». In Alexandria fecta eat sedicio. Colo- m«.
■ soi Romae erictus, habens altitudinem ped«Bd conto scptem, quem in nomen et laude
victuriae auae, quae in Germania» foccr&t, erixit VeapMianue mortaua eat profluvium
ventria ia rilla propria ann. aetaiie auae 69. Romanorum 8. Titae emperavit ann. 2 et
» memii 2. Titn», filina VMpaiiani, in utraque lingua peritiaalmua fuit et tante bonitatie,
ut, eum quadam diem reoordatue faUeet in oenam, nihll ser cuiquam praeetetUac, dixerit:
•Amieif, odie perdedi diem'. Mone Bibioe in Aeiam» ruptue» in vertice, tantum eieeit' in-
cendio, ut regiones ricinas cum hominibuak exhurerit'. Titua anpeteatrum Romae aedifiearit
et inn dedicadone eiue quinque milia ferarnm oecidit Romanae ecleaiae* aeeundua epiacopue
i« Clettu ann. 12. Titua universam Gailileam circuivit et Aventeco civitate», quem pater
inciperat, explevit et* glorioaae, eo quod eam dUigebat, ornabit Titua Romam rediens,
morbo perit" in ea vflla qua pater mui.

37.* Regnavit Domteianua ann. 15 et mensis quinque. Titi frater ionior fuit.
Domiciani uxor agusta appellabatuf ». Domicianue eunucui fieri prohibit Plurimoe seoa-

i» torum Domicianue in exilio mittit Domicianua templum eine lignornm admiirionee con-
atrnxit Primus Domicianus dominum ae et deum appellare iuaait Duoad menaia aliter
appellare feeit; September Qermanico et October Domiciano. Domicianua plurimoa* nobi-
lium inr exilio mittit» atque occidit Domicianua de Dacia et GennanU triumfavit. Domi-
cianua tantae auperbia fnit ut aureaak et argenteas atatoaa aibi in Capitulium' puni iuaaerii.

to Domicianua moltoa nobilium perdedit, quoadam vero exilio» miait. Secundua poat Nerone
Domicianua chrietiauns persequitur, et aub eo apoatolua1 Iohannit in Patmnm" inaolam rele-
gatna, Apocaljpei ridit Domicianut rurtnm filotophot et mattimaticut Romae per aedictum
ttrudit". Domiciannt eot qui de genere David erant interfeci praecepit, ut nullut Iudaeorum
regoi relequus esset Domicianut ln palatio occiaua0 et per veapelionea ignobeliter eipor-

l» tatus» nnn. aetatii suae 85«. Romanorumr decimua regn. Nerva ann. 1, menaia* 4. Senatua
deerevit', ut omnia quae Domicianua atatoerat irritum eaaent Itaque" multi, qnoa in-
inatitia* eiecerat de exilio reverai. Et apoatolua Iohannea hoc tempore, exilium aolntum,
Aefeaum aeeeaalaae w, in qua urbe oapiciolum et amieua amantiaaemua ' babebat Nerva morbo
perit in, ortitT SaluetianU* ann. aetatia auae 72, eum iam Traiaaum adoptaaait in filium.

J« Capp. M. «7. 1. 1". U. 8. 44>\ e>.

Cap. 8«. a) Gatlilea Sa. 8; OalilM 44>\ e». b) Cisalpna 1. c) aedificetar 8o. 4«»; ad-

ficitar 8; edJucetar 44*\ d) a « eorr. I. e) Hiermana 8. f) «*. 80. g) amice Sa. 8. 44>*. e>.

h) ita 1; raptaa 1*; tubtoa 8«, 8. 44»\ e». i) ex ae iecit H. k) hominbna 1. 1) eicnraret 8.

m) potUa add. I; haienl relL n) eot 1. o) ora. 8. 44»*. c*. p) periit Sa; peret 8.
M Cap. 87. a) Ua pott R. tte. ra. 1; ora. Sa (hahet »); 88. 46»*; Somr . 9. regnarit D. 1*.

b) appeUatw 8«. 44»*. «>. e) amiaaione So. 8; aminiatracione 44>*; inmiaaiona 4«>; admixtiona H.

d) Dnoe — fecit om. S, i«d rpatium 20 Utt. vaeal. e) plnrimnm 8. f) om. 44»*. e». g) m. a.

om, ia; tratismittct 3; damnarit 44**; dampnarit 4e». h) ut in a. 2a. 8. 4e> (nen I*). i) ribi in

Mput poneret 1*. k) in exUio Sa, 8. 44>*. e>. 1) I. a. 44>*. e>. m) Pbatmoa Sa; Pathmoa 8. 4e>;
4« Patmoa 44>*. n) atruxit 8a; atroit 44**. e»; extrudit H. o) ocdditar So. 8. 44>\ «*. p) por-

Utus 8a. 8. 4e*. q) 86. 44**; rieerimo qninto 4e». r) a tinea Sa. 4e». s) et m. Sa. 4e*.

t) crsTit eorr. decrerit 1, tt tic relupii libri. •) ita (om. qae) Sa. 8. 4e»; et 44**. v) inatitiae 8;

iniuate 44** eum H. w) ainnt om. Fred. x) amaneissemue 1. y) ortn» .1; mortia (pro L o.) 44»*;

»ortu 4«». a) SalnsticianU 8a; Salitetitiania 8; SoUticiania 44**; SoUticlali 4c>.

U ribuaque imperatornm. Idem ottm VaUrio et Haliero, 'Bibl. dtr SchweUerge$ch.' V, 8. reete mihi
cciuawse videtttr, Fredegarium Aventici 'vei cerle in nonatterio adiqvo non longt ntde remoto"
tcriptieee; e/. 'N. Arehio' VII, p. 449. et tupra p. 5. 1) Potiu» Tranealpina ; ef. Jahn,
'Getch. dtr Burgundionen' I, p, 489. 2) De 'eonflagratione Vetvii monti* in Campania' v. Suet.
TUui o. 8. 8) Cf. p. 60, n. 7.

Digitized by Google

62 CHRONICARUM QUAE DICUNTUB FBEDEQARII SCHOLA8TICI LIBER II.

r. Traianua Atripina* in Galleisb imperatur factUB, natus in Spania. Romanorum 11. regn.
Traianua aan. 19«, meneie 6. Decreto senatua Nerva in dena reUttu. Iohannie apoatolue
uaqae ad Tragani tempore permanait. Traianua de Deeia et Sdtia triumfavit. TraisnuH,
victo regi Decibalo, Deciam fecit provinciam. Iberua, Sauromatae, Uaroinne*, Arabas, Bus-
foranoa, Colcoa in fidem accepit; Seteucam*, Etiaifontem ', Babyllonem occupabit. Romac 6
aurea domua iocendio eonflagravit. Terrae mota qaattuor urbia Aaiae sunt eubvereae. Tra-
ianua advcreuma chriatianua peraecutione moventem, multOB1 chriitiaaoa interfocit. Tra-
ianus Arminiam , Assiriam, Mesopotamiarn infecit* provinciaa. Traianua morbo' proflnvio
ventria extinctu» est ann. aetatis suae G8*, meoae nono, die quarto. Romanorum 12. refrna-
vit1 Atrianua anu." 31. Atrianua in Spania natua, conaubrini Traiani filiua fuit. Atrianua io
Aluiandriam, eubvcrsam" a Romanis, publeeig inatauravit expinaia. Atrianua Traiani invidens
gloriae, de 9 Aaairiam, Meaopotamiam et Arminia, quaeP illi provinciaa fecerat, rcvocavit
exercitua. Atrianua Iudaeoa revellantee capit Senatus Traianum inl deua refert. Atrianua
in utraque Hngua eruditua, benigniter* tributa urbium plurima relaxavit, polepticis 1
poblicia incensia. Plurimoa a tributia liberoa fecit. Atrianua aedictum dedit«, aiue is
obiectione criminum cbrietianus non condcmnandua. Imperatur Atrianns pater patriae appel-
latur, et uxor eiua agusta. Atrianoa beblioticam miri* operia etruxit1. Iadaeoa* revel-
lantia, Atrianua mittit ad r e premendum T exercito, eorumque* revellio finem ac-
cepit. Ita oppreaai aunt, nt ex eo tempore etiam eia introeundi1 eetT Hieruaolimia
licentia ablaU estx. Primaa ex gentibua Hieruaolimia tunc conatituetur Marcus epiacopua, t«
ceaaantibua hia qui fuerant ex Iudaeia. Atrianua morbo moritur nexagenariaa*. Romano-
rumk 13. reguavit Titua6 cuioomento Piua ann." 22, menaia 4* cum liberia' auia Aurilio et
Lucio. Antoniua pater patriae appellatur. Antonlua Pina in villam propriam 12. ab Urbe
miliario moretur ann. vitae 77. Romanorum 14. regn. Marcus Antunina ann. 19, menae 1,
ctun quo consortes fuerunt regni Luciua et» Auriliua Quomodua. Hy primum aequo iure i»
imperium admeuiatraverunt, cuiuaque" ad hoc tempua ainguli aguati fuerint*. Lucio caesare
Attenia aacrificante, ignia in caelo ab oriente'* in occidente ferre viaua eat. Lncina caeaar de
Partia* cum fratre triumfavit. Plurime in Galleia glorioae ob nomen Cbriati interfecti. Luoina
imperatur ann.1 regni 9. in Concordia apoplexi™ extinctaa eat, aedena cum fratre in cobiculo*.
Seudoprofetia, quae Cateb r e taa nominatur acc i pit exordium. Tanta undique tunc* fuit »o
inundatio geatium*, ut totua Romanorum exercitual* ad internitionem delitua aitT. Emperatur
Antuniua multia adveraum ae naecentibua bellia aepe ipae intererat, aepe ducii • nobeliaaimua

Cap. 87. 1. 1* (-/. «. d). So. 8. 46**. e*.

Cap. 87. a) iia 1. ia. 3. 4«'. b) QalUleia 8; Galileia 4e». c) 18 So. d) Senromatuaue
(Sauromaturue corr. Sauromatne ua 8; Sauromatam 46'*) ruinua . arabaabua (araberbiw 2o; ara«barbaa 4c*). »1
foranua (foraaiaa 4«») So. 8. 4e*; A. Buaforaaioa 46**. e) Seleacla 1*; Seleuciam Sa. 4e*; 8eleu-
tiam 8; Seulciam 46*'. 0 Cteaifontea 1*. g) edeumena *«. h) ric 4c»; infetit eorr. infecit 1; in-
fieit ta ; confedt 46»*. i) om. So. 8. 46»*. e». k) 64. 46'*; eexageeimo quarto 4e». 1) om. So. 8. 46»'. c*.
m) a. Sl. A. om. Sa. 46**. c*. n) aubmersacn 8. o) ovt. 46**; de A. om. 4c*. p) quaai So. 3.
q) m Utura 8; iudaeoa Sa. r) polemticia 8. a) muri 1. t) oxtruxit So. 46»*. c». u) Iudaeua «o
eorr. Iudaeoa 1. v) premendum So. w) ooram qui So. 8. x) Introeunte 8. 7) om. 46**;
H. eet I. 4c*. a) ita l iltrum, om. rtliqui libri. a) aexagoeimo anno 461*. e*. b) e. 89, a K.
ineipit 46'*. c) Antoniua 1*; T. coi nomen Antonioa a. 4e*. d) /0H0 oxeiio, quae sequuntur utque
ad p. 64, l. 9. do Partia dttunl 1*. e) 8. 8 cum H. f) libria eorr. liberia 1. g) L. A. et Q. 46»*. e*.
b) cum ueque H. i) fuorunt 80. 8. 4c». i') tic cod. 8cal. 14. H. k) Partea Sa. 4e». 1) regnavit 4»
anfi 9 3a. 46»*. c»; afia regni aui 9 8. m) amploxi 46**. e*. n) vebiculo H. o) Catafrvgaa H.
p) nominatur eorr. nominantur 1. q) innndado U. t. fugit 8. q*) paenc usque oat. Frtd. r) fttissct
So. 3. 46»*. e». a) ducibua So. 8. 46*'. c».

1) Simon crucifigitur H. 2) Duo enuniiata Fred. maU coniraxit. 3) chartia H.

4) proconauli Aaiae acribit H. 5) peatUcntia H. 10

Digitized by Google

CHRONICABUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII BCHOLASTICI LIBER U. 63

dcetinabat. Semol pcrteuaci ' exerdto cum co in Qodoram* regione sete* oppressus*, plaria Hler.
a* derinetu* missa est, eam e eontrario Germaous et Sarmatus persequerentur *. CbrUtiana»
militee fortiter depreecentis ad extinguendum illorom seto haec faiaaet pre-
stitam. Antonius Quomodom', filium saam, eonsortem regni fadt Descriptiones ini-

( qnti1 ineendit in foro iabet. Legesh ieveriores integra emendatione instituit.
Antanias post rictariam in aeditione nnmeram1 mirirecua* fuit. Emirne' arby Asiae terre
motas rait, Antanias in PannonU morbo perit Romanorum" regnarit Qaomodu* annis 18.
Quomodas de Germanis triumfarit. Qaomodas iroperatur, coloseae* capite snblato, soae ima-
gine capnt ioatit* inpuni*. Qaomodns mnltas nabiliam interfecit*. Ineendio Romae facto,

lepaUtUm' et* Veste plurimaque nrbis pars> solo quoaequatur. Qaomodos stranguUtur* m
domo Vestale'.

38. * Romanornm 16. regnarit Eulogius* mensis 6. Pertenac*, obsecrante d, nxorem
snam agustam et* filium caesarem appeluret, coctradizit ; subfecer i tr, quod ipse regnarit
inritus. Pertenae ocddetur in peletio Iulianl inria perdeto» scelere, quem poBtea Sereraa

16 apud Mulvium pontem interfccit. Komanorum 17. regnerit Sererae ann. 18*. Sereras Partus
et Ararus1 superarit. 8«rero imperante, terme SaeTeriani Rome factae*. Persecntione iu
chriatiaaia facta, Leundis gloriose martirium aceipit Claadio Albino, qui se in GelUam1
caesarem fecerat, apud Lngdunum interfeetum, Sereras in Brittanis bellum trensferit, ubi,
receptam maximam eiasdem prorineiae partem, muruma per eento 80 et* duo milia

so a maxe ad° mare duiit. SacTerus moritur AeboracrP in Brittania. Romanorum 18. regn.
Autunius cuinoraento Caracalla, Saeveri filiua, ann. 7. Antuniua Romae termas sui nomenis
Antunianas aedifica-rit. Tam inpaciens levidinesi auae fuit, ut norercam suam Iuliam
nxorem dneerit. Antunios interficetar ann. aetatis suae 44. Romanoram 19. regnerit'
Magrinus ann. 1. Interficetur in ArceUide». Bomanorum 20. regnarit Aurilius ann. 4.

39. * Bomanoram 21. regnarit Alexander, Mammeae filius, ann. 14. Alexander Xersem
regem Persarnm gloriosissime ricit. Termae Alexandrinae Bome aederectate». Alexander
occidetur Moconda* «uper Renum fluvio tumnlto miUtare. Bomanoram 22. regu. Maxi-

M Capp. 87-39. 1. Jo. 8. 46». e».

Ccp. 87. a) Gothorom ta. 8. 46**. e»; Qoadorum H. b) set to. 8; srfe om. 4»**; refiones
oppr. 4e»; siti opprsesis H. c) potl opp. Utlera erae. 1; a Monod. d) ad to. 8; om. 46»*. e»
et Uoned. e) persequeretar ia; fkdmina <m. Fred. f) f. s. Comodo So. g) U f. L 8.
h) legiase vere oris So; L severeoris 3. i) ilt 1. 8«. 8. 46**; monerom 4e» esun B. k) magni-

»» ficus H. 1) H» 1. So; Ermirna 8, eed Smirna 46»'. e». m) quintus dedmus add. So. 3. n) eolosie 8;
eokeae 46*'} eolose 4e». o) iubet So. 8. 46»*. c». p) L capot 8. q) interfidt 2a aiiquotien».
r) palado to. 8. 46*'. e». s) aedes Veetae H. t) pareolo 8. 46**. n) in d. atrangulatas (tie
etiam 8. 46»*. c»> ta, ubi moritar add., guod pott V. habel 8. r) VestflUni H.

Cap. 88. e) om. 8o. 4e»; m. aL add. 8; 40. 46»*. b) Heraitti JET.j E. r. 46»*. e». «) Per-

40 tenae eorr. Pertcnaio 1. d) senatu nt om. Fred. e) ut 46**. e». f) sufficere testatas H.
g) ita 1; iaree (rires 8; ianiores 46**; ladoris 4e») perditas 8o (u6i edere). 8. 46»*. c»; teribe:
L peritL b) 1«. So, 8. 46»' (e eorr.J. e». i) Adiabenos H. k) facti So. 8. 46**. 1) Gah-
leam So. m) ralhim H. n) et om. So. 46»*. «»; CXXXU 3. o) ad m. om. lo. 8. p) Aebosad 8.
q) f. s. L to. 8. 46»*. c». r) M. r. 46»*. e». s) Arcelande 8. t) inpadete eorr. inpadice 1.

45 u) om. Sa. 8. 46»*. e*.

Cap. 39. a) om. to. 4e»; ». oi. add. 3. 41. 46»*. b) aedificate 8; dereetate 46**. e».
c) Mocoode WoAt*, MoconcUs Monod, Mocnnda Deli$U 1; Mogontiad H. d) exerdto eorr.
exerdtu 1.

1) Male inteilexit Meronymuvx. U enim etripeit: Pertinaci et exercitai. 2) Ubalas
»e debitorom /7.

Digitized by Google

64 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEQARII SCHOLA8TICI LIBER II.

A Popiaeno oecidetur. Romanorum 28. regnavit Gurdianui. In paJacio ocdduntur* 1
Gurdianus, cum de Partis triumpherit", fraude Phylipbi* pracfecti. Consortem regni
facit*, primuique omnium ex Romani» imperatorebui chriitinnui fuit. Regnantum Pilipit,
millisscmun an. Romane urbie expletui est, Pbylippui nomenis eui in Tracia urbem con-
struit*. Phylipm eenior Veron a occidetur. Komanorum 25. regnarit Deciui ann. 1, roeuiii •
treif, qui in Pannonia inferiore natus fuit. Cum duoe Filipui, patrem et filium, inter»

naicitur. Deciue cum filio in Afrito* oecidetur. Romanorum 96. rega. Qallue et Volu-
lianua, Galli1 filius, an. 1, mensis* 8. Gallua et Volueianue ab Amiliano interfecti sunt,
Romanonun 27. reg. Valerianue et GaUieoue1 ann. 15. Valerianue in Ricia" ab exercito ■ ic
cacb&r appellatus est, Valerianue0 in christianis* conmote*, statim a Sapore Persarum rege
capitur, ibique servitute mirabiler comeneicit. Sapora rex Persarum 8iriam, Caeciliam»
depopulatur. Valeriano in Perias ducto, Sapora rex de doraum Valeriani1 semper acquuro
aacendcbat 1

40.* Gallien u s firmatur* in imperio»; Germani Ravcnnam venerunt. Alamanni, i&
vastatum Aventicum* praevenoione Wibili'-* cuinomento et plurima parte Galliarum,
in Aetalia transierunt. Greci' Pannoniam oceupaTerunt, Germani Spanias obtenuerunt,
etJam et» Siriam incursaTeruut, Francoa in eorum habontcs aazilinm*. Gallienus Me-
diolano occidetur. Romanorum 28*. reg. Claodios ann.* et mensis 9r. Clandim Gotus,
Liricumf et Maeedonia vastanti*, superat*. Clandiui 8irmia ciriUte in Pannonia moretnr'. to
QuintUiua, Claudii pater*, a senato agustus appellatur; 17 >. diae emperii» sui occidetur.

Capp. 89. 40. 1. 1*. So. 8. 4e**. c*.

Cap. 89. a) occiditnr 8o. 46**. e*. b) fn trinmpharet rtdit 1'; triumphavit 1«. 8. 46**. e».
c) PhyUphi eorr. Phyliphy 1; haee ita habet V: frande perfecto OHo ocdditur. RoB* 14. PhiHppui
impcrator primus quae o. ex ttc. d) Fihppum fiUnm sunm rnppleai ex B. e) constmxit 8a. tt
f) 84. 8«. 8. 4«»'. e\ tt ric dcincepi 86. 86. g) 8. 8. h) ila 1. 8; Africo 8«, 4e»; AMca 46*';
Abrito B. i) G. f. on. 8o. k) et m. 8o. 8. I) Galhu 8a; Gallianus 8. m) Retiaco e. 8a.
n) augnstus, GaDienus Romae a senatu om. Fred. o) Valerius 1*. p) persecncione (peraequu-
tione 1'; persecudoncm 8; persecubonem 4c>) add. 1*. 8. 46*'. c* cum B.; om. 1. So. q) com-
motui So. r) iia pr. m. 1. 2o; eorr. miserabile 1, «< tie 1*. 8; mlserabili 46'*. e*; t*d mirabUi se
eod. Anand. B. ■) Ciliciam 80. 46**. c* ewn B. ; Cdiciam 8. t) Vderani corr. Valeriani 1.

Cap. 40. a) om. 8o. 4e*, hobtt 8; 48. 46**. b) firmatus eorr. flrmatur 1. e) ita 1. t';
pnwventione (preTentioni 4e>) uiobile (violablle 8; TiolabUi 46**. «••») 80. 8. 4c*. d) 87. el ric deir>-
eep$ 8. e) I pottea add. 1; aS I. 1*; anli 40 8«; atis :: (ro». 40) 8; annos 40 46'*; annis quadra-
ginta 4c*. f) 8 8. g) Ua 1. 8. 46** ; Lyricum 8a; Iliricum 1'; Hltlyricnm 4c*. h) vaitanti». «5
Superat CL 1, ubi laepiui verba nituu recte diHintuuntur. i) oretar 1; oritur 80. 46'*; «ed mori-
tur 1*. 4e». k) frater B. 1) quinto dedmo die secnndo L u. m) diaempcrU 1.

1) Pupienus & Albinus in palatio occiii, ttd Gordianus haud longe a Remano solo
interfectua est H. 2) Haec Fred. tx Oroiio VII, 22, 4. male intelltcto hatuit. 1$, Vale-
Hanug, inquit , — — apud Peraaa serritute conaenuit, hoc infamii offlcii continua, donec ae
rixit, damnatione sortitui, ut ipse addinis humi regem (teU. Saporem) semper aseensurnm in
equum non manu sua, sed dorso attolleret. At H.: Gallienus nostris pacem reddidit. 8) Gal-
lieuo in omnem lasciviam dissoluto H. 4) vaatatis Galliis H. Cf. Amm. Mare. XV, 11;
babcut ct Avcnticum, descrtam quidem civitatem, aed non ignobilem quondam, ut aedificia
semirute nunc quoque demonitrant. 5) Wibitum dueem Alamannorvm fuiite, acute cordecit «s
Roth in 'Anteiger fttr Schweiteriiche Geichichte' 1860, p. 77. Certe prima veHigia nominii
Germaniei Wifftiiburg — ita enim Aventicum ab incoiit appeUatur — , h. I. deprehenduntur;
ef. <N. Archiv' VII, p. 450. 6) Potiut Graeciam et Maeedoniam Gothi depopulati tunt; ttd
Quadi et Sarmatae Pannonias occupaverunt. H. 7) Minime, ted Parthi id feeerunt. 8) Baec
Pred. ipie adiecit ad maiorem Francorum gloriam. 6»

Digitized by Go<

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEOARTI 8CHOLASTICI LIBER II. 66

Rotnanorum 99. reg. Aurilianu* * snn. 5, mensis* 2. AariHsnus, TetHco apud Catslsuniic Hi«r.
exereito gobermntem1, G&llias recepit. CuiinoTis' spnd Etnnas* nec longc ab An-
ciocis', qusef, oeciso msrito sno, Oriente» tenebst imperio; in qns pngns strennissimae
spud» esm» demicavit Pompegianui dax, genere* Frsncoa, cvins fsmills hodlequee' apod
» Aneioeism perserersnt. Coius» Pompegiani instantia maxirna pars Asise dicione Romana
subicitur ; ex cnlus stirpe Aevscriui csrissemus nobis presbiter discendit. Aarilisnum Romse
triumpbsntem Tetricut» et Oerubis1 praeeetterunt, Aurilisnus templum Solit aedificat"
Romsm firmioribut murit Tsllst. Aurilisnut quomodo" sdrertui chrittisnut0* periecu-
tione movisset, s fulmine» oceidetor. Romsnorum 80. regosvit Tsoitat mentit 7«. Quor spud
to Pontiom oceito', optennit Florisnns imperinm diet 88; qui spud Tsrsum interfec i t u r.
Romanorum 31. reg. Provos aun. 6, mentis 4. Provos Oallias s bsrbsrit oecupstnt ingenti
virtute rettitnit. Provos Osllui et Psnnonius vinist habcre' permisit. ProbuB" turoulto mili-
Ure apud Sirmism in tnrre qui vocstur Ferrata occidetur.

41.* Romanorum 88. regn.* Csrut cume filiut Csrino et Nomerisno. Csrui fulmine
i» ett mortuui. NummerUnni ob oculorum dolore dum lecticnls vegeretur, insidlet Apri',
toceri tni, occitus est, vix foetor* estsverit poit sliquot diet conperti'. Csrui* in proelio
▼ inctni*, spud Msrgum occidetnr. Romsnorum 88. reg. DeocHcJsnus snn. 2 9, qui Aprum'
pro tcelere genere tao interfecit*. Deodiclsnus in eontortio regni tui Areu-
lium ' Maximianum adsumit; qui, rntticorum multitudine opprseias, qnse fsctionit iuse
t» Bacandarum ■ nomen indederst", psrttm* OslHes reddedit'. Csrsutiut, suinpta purpors,
Brittaniss oeeupsvit. Nsrteut Oriente* bellum intulit. Accillitr Aegyptum obtennit. Ob
qne Vslerius1-* Msximisnns csetsrit sdtamnntnr in regno. Deoelicisnnt etiam adfinitste
coninngetur, et Conttsnciui privegnsm Ereolei Tbendorsm sccipit, ex qua postea iex
libernt, Conttsncisni frstret, hsbnit, Osleriut filism DiocUeisni Valerism. Ambo nxores
M quss hsbuerunt» repndisre conpolat. Csrborum" et Baatemornm gentit in Romsno solo
trsnslsti*. Primus Deoclicisnus sdorsre te nt deum iuttit, vettibu* cslcismentitquev gcm-
mis insirl*, enm snte enm omnet imperstorei in modum iudecum islutsrentttr et els-
midem tsatum purporesm s privsto hsbito plus hsberent. Port 10 sn. Brittsnis rerel-
Isnte, sb Aiclipidic to» recepts est, Iuxts Lingonas a Constsntio cseisre 60* mllia

» Capp. *<>• «>• »• »'• »«• »• '*

Cap. 40. s) Auretius 2o. 44>\ «» (nonnumquamj ; AnriBn* 8. b) et m. 8 (4 H.) 2«. 8. 46»*. e*.

c) Catsrlanntase (Catarlaninse 4«*) eorr. Catsrlsnninse 8«. 4e»; CarUlinsv 3; Csts:lsn«n*e, rat. r (V) 46**.

d) Ua 1 ; cui obvis 1*; cui in obvis ta. 44»*. e>; cni in obvism 8; Ugt: ZenoMa. e) Immas hsut 1. B.
f) vincitor probe tuppl. Canitiut. g) qui 8o. I. 44**. e». h) s. e. om. 4e» ; eandem mieravit 44»*.

tft i) naque hodie 44»*. e». k) ita 1; Tetrici* 1*; om. So. 3. 44»*. «*. I) Ugt: Zenobia. m) sedin-

carit 2o. n) cnm H. o) om. 8. p) fulmen inxts eum — ruit B. q) I 1; terioe 8.

r) quae So. •) occUum 8o. 8. t) p. (pro miait S) b. ts. 8. 4e>. u) pro uo* 8.

Coj>. 41. a) om. to. 8. 4«»; 43 46*'. b) pottea tuppl 1. c) em. 2a. d) apriso cyri-

tui So. c) <(o)etoris ia. 8. 4«»; foetoret 44**. f) icelere add. Canitiut. g) Csrinoi emendavU
*• Oanitiut. h) victu* 8. 44>*. e*. i) ita 1. 1*. 4e>; qtti sprunpo *. 8a; qais prun. pro *. 3; qul s prin-

cipio s. 44**. k) i. — sni om. 4A>*. e*. I) Arculinu* So; Arculianum 4e*. m) Baccaidarum 8.

n) indidcmnt 44**; indideret 4e>. o) pscem emendavit Canitiut. p) rededitu So. q) tn 0. 44**. c*.

r) Aebildia 8; Achillia 44*'. e»; AchiUeu* H. s) Valerianu* 44»*. c>. t) babuerant 3 eum B.

u) Csrbornm eorr. Carpornm 1. v) trsnslato 46**. «». w) calciatis qoae So. x) insiricum,
** ante 1. 8o; inricnm a. 8; insericum s. 44»*; in syricum a. 4c»; ted in*eri; Cum snte 1*. y) Aacle-

piodotnm B. s) leptnaginta So.

1) Prodente t* gobernsntem, adrermm in apud tcriptor Franeut muiaoii ttudio, ut

opinor, domedieo. 2) eognomento H. 8) Haee Fred. ipte adiecit ad maiorem Fran-

eorum gioriam. 4) nos H. 5) Conttsntiui et Osleriue M. H. Sic infra pro Osleriua
M tcriptum emt Vslerius.

88. B. Meroving. II. »

Digitized by Google

66 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLA8TICI LIBER II.

Hisr. Alammannorum caesa*. PauUtim ' ex illo tempore pcrsecntion e m venum* christi-
anisc-' incipiente-. Valcrins*, snperatu* Narseo, uxoribns ac' liberis sororibusque eius
captis, a Deocliciano ingcnti* honoro suscipetur. Termae Romae Deocliciane factae. Deocli-
cianus et Maxiroianus agnsti insigne ponpa Romae triumfaverant, 19 aan. Deoclidano
rcgnante, quattuor eclesiae* cum populo, codem iobcnto, snbvcrsi sunt. Secundo anno &
persocutionis Dcoclicianus ■ et Maxiinianus Mcdiolano purpora dcposucrunt. Maximianns et
Severus a Valerio Maximiano cacsarc facto», Constantiu 16B0 imperii iui* ann. obiit in
Brittania.

42.* Romanorum 84 ». reg. Constantinusc ann. 30, mensis 10. Constantinns Bician-
cifim civitatcm miro m&gnitudinis ampliavit ct glorioaao construxit, quem sui nominis io
Conatantinopulc appcllarc iusait. Constantinus cum matrem Helcnam crucom domini
nostri*1 losu Chriati Hierusolimis invenit, effectusquc cst christianus ab Hclcna. Crux
Domini Hierusolimam fabricatur ct* stnbilitur. Constantinus pcr signum crucis omncs
gcntcs superat*. Severus caesar a Galcrio Carnetii'-», cum Gallia* regerit, impcratur
factus. Valerius» Mnximianus moretur. ConsUnti nus'- ', filius Constantini, caesar factus. II
Ercnlius MasimianuB a tilia Fausta* dciectus1, quod dolum Constantino, vero" suo, pararit,
Massitia fugicns oceidetur. Galorius Maximianus morctur. Crispus et Constantinus, fili Con-
stantini, ct Liciiiius ndolisccns, Licini agusti" filius, Conttantini cx sorore nepos', qnrrum
Crispos0 LacUntiii*P Latinis litteris crudivit. Constancius, filius Constantini caesaris , et
Liciniaci filius crudclissimc intcrficctur. Aedictum Constantini gcntilium templi subversite
sunt Romani Gotus in Sarinatarum rcgioite vicerunt. Constans, filius Constantini, provigetur
tnl reguum. 1'onstantinus cum liberis iuis lionorificaa ad Antunium litteras inittit. Constan-
tinits ad cxtrcmiim vitao suac tcinporc ab Euscbio Nicbomedinse episcopo baptisatus, in Arria-
uatn dogmam dcclinat. ConiUntinus bellum parans in Persas, in Aquiloner villa pnbliea
moretur nn. actxtis suac 66. Post quem* tros liberi etiis consilio senato consilio' appel- n
lantur ct impcrio*. Romnnoruin 35. rcguavor unt Constantius ct Constans ann. 24", mensis
qiiinquc, dicbu» 13; n quos multi nobiliuin sunt occisi. Sapor rex Persarum, MesopoUmia
vHxtatav, Nisiben obscdit. Dalmatius cacsar, qncin patruos Constantinus consortem regnl filiis
dereliqncrat, factionc Coustaut i a c * patrueli» et tutnulto militare intcremitur *. Ex boc loco
impietas Arriana ConsUntiac rcgis fulta cst'°; carceribns adflictionem modis primum Atana- 1«

Capp. 4t. 42. 1.1'. 8a. 3. 46»*. c».

Cap. 4t. n) cacra 1. b) ndvcrsum 3. 4e» cim H. ; advcnus 44»'. c) eorr. xpianas ? 1.
d) incipicns Valcus (Valcns 46»') 2o. 3. 46»'. e». e) luperat Unarsco 1. 2o. ». 4«»; Superatis
a Gallorio Narsco 1*. 0 « 44**. eJ. g) ingonti — Dcocliciane om, 3. h) €CI» corr. »GCI(. 1;
eclo 1*; red 2a; rcdura 3. 44*'. e». i) ex H. mppleai: Nicomediae. k) facta 1*. 44'"; Con- II
stancia 1*; ConsUntio 2«. 3. 44**. e*. \) om. 2a.

Cap. 42. b) oih. 2a. 3. 4e»; 44. 44**.. b) 32, et lic deineep» 8. c) ConsUntiu* torr. Con-
«Untinus 1. d) ow. 3. c) et s. bii itripla, led ezpttneta I. f) Carnunti H. g) Galileam 44**;
Gatilca 4e». h) Valcrianns 2a. i) ConsUntius H. k) farU 2o. 3. 44»*; ad filia factns 4e*.
I) dotcctus emendnrit Caniiiui. m) v. s. om. 2o. n) f. a. 2a. o) ct add. 2. 3. 4; Crispum L. H. 41
p) ita 1. 4e'; LacUntiits 2n. 4; LcUntius 8; LcUncius 44*'. q) Licini H. r) Acyrone H.
s) qnam 3. 44»'. t) om. 44'*. e». u) 23 3. v) ita 1. 1'; vasUt. NUibcn 2o (u4i MosopoUia-
miam). 3. 44''. e*. w) ConsUntione 2o. x) on. 2a.

1) Veturius christianos militcs persequirur, paulatim etc. II. 2) nos H. 3) Cf.

p. 65, «. 5. 4) Harc ila exponita alibi non Irgi. C/. Iliit. trip. II, 18. 5) Dmo enuntiata 4»
contractn «tinf. 6) Ordo rerum conftutu c*t. Infra eadem rei repelitur; cf. n. 8. 7) Ex H.
*itppl*at: cacsarcs nppcllantur. 8) cacisr factus h. I. om. Pred., nequr rttpra , ubi, ordine
ptrlnrbato, eandrm rem rrttdit. Certe koc loco Hieronymum non intellerit. 9) Strmonem oblcvrHm
tjniu Kcriptor ipsr inteUexerit, dubito. llieronymu* ttcrijml: 3 libcri eius ex caesaribus augusti
appcllantur. 10) Svpplra*: prar*i<lio H pottt carceribus intera* et variis. »•

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA8TIC1 LIBER II. 67

•inm episcopum perseeutus est. IuzU Aquilegiam Alse* occidetur*. Vario aevento adversum* Btor.
Francos a Constante pognatur. Multi Oriente urbis terre moto orribile conscderunt. Franci
a* Constante perdomiti"; paz eum eis faeta. Solis facU* defectio. Bellum Persecum noctur-
nnm apud 8igneraf; victuria militum stabiliUte* perdederunt Neque viro ullum Con-

» stantium et* novissiinum gravissimis proeiiis coutra Persas bellum fuit. Nam, ut alia ob-
mittam, Nisebes obsesBa, Niceabde' et Amida cnptu sunt a militum 60k milta».

48.* Magnentium apud Agustiduuom arripientc imperio, Constans aut longe ab 8pania
in castro* cui Aelena nomen est interfccctur aou. aeUtis suae 80*1*. Quam ob rem tnrbaU
rem pnblieae, Vetraniu Mor»ee, Nepucianus Romae cx impcratorcs facti. Rome popnlns ad-

u versum Nepuoianum* ineurgunt*. Capud eius ablatum, multusque nobilium caede
interficiunt. Magnentius* Luiduno in palatio propria se manu iuterfecit; Decentius, frater
eius, quem ad tuendas GsJias eaesar miserat, apud Scnonas laqueo se suspeudit.

44.* Gallus caesar sollicitis* in Constantio patrueli, cui in suspicione abc egregias,
Isti* occidetur. Silvanus in Galleam re» novas* molitur'*; 28. diae stinctusf est. Eusebius

i» VerceUinsis episcopus et Lueifcr ac Dionisius AraleUniC et Mediolanensi aeclesiae** episcopih,
Paneratine Romanus presbiUr a Constantio damnantnr ezilies. Antonins monacbus centesimo
quinttf aeUtis suae ann. moritur', de Paulo quodam Tibco mire beatitudini» vero referre.
Cuius in ezitum breve libcllo ezpleeucmus *. 8arracini in monasterium bcati Antuniae inrncntis,
Sarmatem^ interfieinnt. ConsUntium Romam ingrcssum, ossa AnUrcae apostoli ct Lucae

t» euangelisUe a CousUntiuopoliUne »i' miro favorc suscepta. Paulinus Triverorum episcopus
in Frlgia ezolans moritur. Gratianus, qui poat" imperatur fuit, nascitor*. Helarius cum apud
Constantinopulem Ubrum pro sc ConsUntio perrezisset*, Gallia* redit. Omnes pacne" tunc
totos urbis aeclesiae sub nomine pacis et lcgis*. Arrianorum consortio polluuntar. Gallia per
Helarium' perfidiae dolos damnat*. ConsUntius1 Cappadocia moritur ann. 46". aeUtis suac.

M Romanorum 36. regnavit Iulianus ann. 1, mcnsis octo. luliano ad idolorum culto converso",
blanda persccutio fuit, inlicicns magis quam inpellins*; molti* ex christianis» volunUte
propria conruerunt. Iulianus inr Persas profectus, post victoriam a coutrariis ostibus
separatur a suis; conto illia percussus, inUriit ann. aeUtis suae 32*.

Capp. 49-44. 1. 1*. Sa. 3. 44»*. e*.

»o Cap. 42. ») ad so o. (ra$. d 4*»*; 44»*. c». b) ad Franros 2o. S. 44»*. c*. c) potteo

tuppi. pr. (1) m. 1 ; Francia 44**. e». d) pro domitc 8. e) om. 2a. S. 46»*. e». f) 8ingarsm H.

g) sUbUiUte corr. stabcletate 1 ; stobdiute perdidimus (perierunt 44»*. e») H. b) cx 9 gr. H.

i) Bixabde H. ; Neccb de & Amuiada 1*; necfi abda et amita 2«; ncce (necac 4«») ab de (« eorr. te 3;

dae 4«») et amita (amitta 8) S. 44»*. e». k) ita 1. 1*; quattuordecim sezaginU mllia 2a. 8. 4*»'. e».
%% Cap. 43. a) om. 2a. 4c»; habet S; 46. 44»*. b) castra 3. c) Velraniumorse 1; Vetranium

orse (orsaie corr. ersaie 44»*) 2a. 44»* ; Vereuium orsae 3 ; Vetraniu Morse 4c*. d) consurgunt 44»*. e».

•) Magnentium Lugduao (Lugdunam 2a) 2a. 3. 4c».

Cap. 44. a) ou». 2a (ted 3'/« Kntae quae praeeedunt vacant). 4c»; habei 8; 46. 44»*. b) solU-

ciUs in 8; sollicUatus a H. c) a. c. om. 44**. c»; ob egregiam indolcm venerat H. d) Iste
4« 8. 44*'. e»; Histriae H. o) nonas 1. e*) tie eod. Scal. H. f) oztinctus 2a. 8. 44»*. e». g) Arale-

Une 2a; Arelaetane 3; Araletcnsis 44»*; Arolatene 4e»; Caralitanae H. g') accl' 1. h) epi

2a. 3. 44»*.c». i) sohtus multis ad se veniontibus ex H. tuppleeit Camtiut. k) armatam 2a. 8. 44»*. e».

1) Crjiutsntinopcilitanis H. ; se miro 2a. 44'*. e»; miro se 8. m) nuuc H. n) nascetar 2a. 3.

o) porrexiaset tee. m. corr. 1. p) ita 1. 1*; o. (oinnis 2a. 44«'. c») pcnetudine (penitudiac 2a. 44»*. c»)
*i totus orbis 2a. 3. 44»*. c». q) regis H. r) Aruiiniensis om. Fred. s) damuet 3. t) Mopso-

crenis inter CIHcam Csppadociamquo ex H. tupplevit Cauitiut. ti) act. s. quedragetimo quinto 2«.

v) conversi oblaiula 3. w) ad sacrificaudam o»i. Frtd. z) mUiti S. y) oni. 2a. s) 47. 44**;

82. 4e« ctm H.

I) Seil. ConsUntinus. 2) Haee Fred. finxU. 3) Maguentiaco» B. 4) Hieronymum
M loqui patH. 6) nostris et in/ra nostros H.

Digitized by Google

68 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA8TICI LIBER 1L

46.* Poit qoemb lareuai' arripuit imperiam. Romanorum 87°. regnavit lulia
nue4 mentit octo. Iulianui* necetiiUte conpultat Metivin' et magnam Metopotauiiae partem
Bapore Pertarum regi ' tradedit. Iulianua* de caatra* moritur ann. aetatia auae 88*.
Pott quem1 Valentinianua tribunns tcaUriorum Niaeam agnataa appellatua eat; fratrem
Valentem Conatantinopulae in communion e * regni adaumit. Romanorum 88. reg. Valen- t
tinianoa. Valena ab Eudoxio Arrianorum cpitcopo baptizatut1, chrittianut» peraeqnitur.
Gratianua, Valentiniani filiua, Ambianie imperatur factut. Apnd Atrabataa lana eB caelo
plnriae mixta refluxit Helariua epitcoput Pectarintea Pectavia" moretur. Atanarlcua0 rex
Gotorum, in cbrittianit peraecacione conmuU, plurimne interfedt et de propriia aedibna ad
Romano solo expellit. Euiebiua Vercellentia epitcopna moritnr. Valentinianut in BritUnia, i»
antequam tirannidem invaderit, oppraeaaua cat, 8axonea caeai Dioaone» in regione Fran-
corum CODSedit

46. * qui BUperfuerunt '. In illo tempore Bargundionum octoaginta fere milia,
quod nomquam antea nec nominabantur, ad Renam" diacenderant et ubic caatra poauerunt,
quaai burgo vocitaverunt; obd hoc nomen acciperunt Burgundiones Ibique nibil aliud u
pracsumebant', nisi quantum praecium ementia a Germanis, eorum stipendia accipie-
bant». £t cum ibidem duobus annis resediwcnt, per legatisr invitati a Komanis vel
Gallia, qui Lugdunensium s provinciam ct Galloa comatab, Gallea domata et GaJlea
Cesalpinae1 manebant, ut tributa reik publice potuissent rennuere, ibi cum uzoria et
liberes visi sunt consedisse*. Valentinianua tubito a1 tanguine eruptione, qnod Greci n
eproploxia" vocatur, Brivione» moritur.

47. ' Poat qucm* Grarianua, adtumptum imperiuro* Valentiniano fratri cum patruo
Valentc, regnat. Valene legi dat, ut monaci militarent; nolentia iuttit interfeci. Alaman-
norum 80 circiter milia apud ArgenUrea oppedum Gallearum ab exercita Gratiani ttraU*.

Capp. 46-47. I. 1*. 8«. S. 46**. e*. M

Cap. 45. a) om. ta. 8. 4e»; 47. 46**. b) Romr 87 loTianua f; quam Iulianus 8a. 8. 44>*
(non 4e*J; Iaveanut eorr. Iulianui 1. c) 84. 8, et «ie demctp*. d) Iovianut 1* (temel lobianna). 4e*
cum B. e) Meueum 1*; Metevin 2«. 8 (t eorr.) ; Miteum 46*"; Meaeiu 4e*; Niaibin H. f) om. Sa ;
r. P. 44*". c*. g) cruditate aive odore prunarum U. h) ita eod. Vou. C. 110, reiiqui Ubri 84. H.
i) quam 2o. 8. 46*' k) eommuni 8a. 3. I) b. ett 8a. ro) de 8. n) aexU via 8a. 6. te
o) Athanariui 8. p) obtidet pro c. D. 1*; Deutone B.

Cap. 46. a) 48. S, el lie deinetp»; 48. 44**; om. 8«. b) regnnm 46**. c<- *. c) ibi
1*. Sa. 8. 44»*. c' *. d) ab S. c) om. 2o. f) licati aunt 8a; ligatia S. g) Lugduno 1*.
h) c. G. om. 1*. 8o.4. S. 4»**; G. domata (ila 1. 1*; dominaU 8) et(et oat. 8. 44»*) G. om. 4c'«: G. d.
expungai. i) Ceaalpinac m. 1; GaUiacia alpina 1*; Cctalpina 2a. S; Cetalphina 84; CUalpinam 46**; 36
Oisslplne 4e'; Ciaalpina 4e*. — commanebftnt 2o ; commansbant 26, ubi litlera c »n 1 Cesalptiia tulnetca
pro eompendio c aceepla ett. k) tributarii 2a.6. 44'*. e»-'; tributariae 8. 1) «ubita (aubitua 8) tan-
guinia e. U. m) proloxia 1'; eproploixa 8; apoplexii H. n) Brivine 2o; Brivionem 8; Brigitione H.

Cap. 47. a) om. 2a. 44»*. c*. b) quam 8. e) deiinit l', ubi e. 86. Ubri I. lequUur.
d) proatrata 46**. c*; aunt add. 8a; ett add. 4c*. 40

1) Cf. p. 67, «. 6. 2) De hae re nikil re/ert H. 8) Fredegariui Oroiio VII, 82,
f. 11 (ed. Zangemeitter, p. bli) tuue ett: Burgandionum quoquc novornm bottium novum
nomen, qui plai quam octoginU milia, ut ferunt, armatorum ripac Rheni fluminia intede-
runt. Hot quondam, tubacta interiorc Germania a Druio et Tiberio, adoptiria filiii Cae-
■arit, per cattra ditpotitot in magoam coaluitte gentem atque iU etiam nomen ex opere «
praeaumptitte, quia crebra per limitem babitacula conttituU burgot vulgo vocant, eornmque
ette pracvalidam et perniciotam manum, Galliae bodieque tettei aunt, in quibut, praetumpta
poneiaionc, contiitunt. Vide de hoc loco Jahn, 'Getch. der Iiurgund.' I, p. 247 tqq.; Monod,
'Mbliothtque de JVco/e dei hautti ttude*', Paru. 1878, (om. XXXV, p. 229 iqq. 4) Vide
Hiit. tripart. XII, 4; Monod 1. I. 6) Mcmod hanc rem, quam ex vetutlu annalibui lumptam M

Digitized by Google

CHKONICARUM QUAE DICUNTUR PREDKGARII SCHOLASTICI LIBER 11.

«9

48. * Gens Hunorum Gotus vasUt, qui a Romani» »ine armorum congrcs»ione* m«r.
suscepti, pere avariciam Maximi ducis fame ad revellandum quoacti sunt. Superati* in con-
gressione Romanii, Goti funduntur in Tracia*. Valens de Anciocia exire coupulsus, chri-
stiauus de exilio rcvocat. Lacrimabile bellum in Traciaf, pracsidio, Romanorum Icgiones

t a Goti» victi, u»que ad iuteruicioncm cacsi sunt. Ip»c impcratur Valen» cum «aggiuc aaucius
fugerit et ab dolore nimium «aepe aeco" labcretur', ad cuiusdam villolok casam deportatus
est; quo persequentibu» 1 barbari», et incin»a domo, sepultuiaqueB' earuit.

49. * Ab Urbe condit* usque ad extremum" huiu» operi» ann. fiunt «nnic 1131 hoc
modo: »nb regibu» ann. 240, sub consolibus* ann. 4G4, tub augutti» et cacsaribus ann. 42 7e.

l» A quinto dccimo Tiboriac ann. et praedicatione domini no»tri Ie»u Chri»tir. A secundo ann.
Dariae regi» Persarum, quo tempore tcmplum Hierusolimis re»Uuratum e»t, ann. 899«. Ab
olimpiade prima, quah aetate apud Aebruos Esaias profetabat, auni 1155'. A Salamonem ct
primam aedification c ro templi anni 1311*. A Mosi1 et Cicoprae primo regi Attuci" aoni
1890°. Ab Abraham et regno Nini ct Scmeramidis ann. 2395°. A diluvio autem usque ad

t» Abraham suppotantur ann. 942. Ab Adam usquc ad diluvium anni 2242 f. Fiunt ab Adam
usque ad qaarto decimo Valentis ami.4 et Valcntiuiani iterum omni» aanir 5588». Et' quia
dcinccp» varioUtibua temporum ct incur»ionibu» barbarorum ita cuncta mixta
■ unt, ut gestorum veriUs, quae istoriao inseri' possit, ad plenum rcperire non potest0-.

Adaciu»T servus domini uostri Iesu Christi universi» fidelibus in domino nostro Iesu idao.

W Christo et «ervientibu» »ew in veriute aalutem. 1'robatissimorum in omnibus virorum studio,
quos praecipue in fide catholica et conversationo * pcrfecU testis veriutis divinc» cultn» docct
adscrtio1, hucusque ad sancU1 Hieronimo, ct ipso", — sicut in capitc iBtius voluminis prac-
fatio prima declarat, — cognomine Euscbio, hcstoria in aliquantis Spaniorum provinciis con-
scripta reUnetar. Cui si quid postea subdedit in loci» quibuc decnit", ccrto stili studio decla-

ts ratur. Verume ad haec ignam», indigni»»imu» omuium »cnrorum Dei Udaciusd servus Iesu

Capp. 48. 49. 1. 8o. 3. 4o* (a I. 19;. i»\ c».
Cap. 48. a) om. ta. 8. 4«'; 49. 46»\ l>) depositione H. c) pro 8. d) on. 46»\ c\
«') lundnatur, in Tracia Valena, dittinguit 1; fundanUr intra diia (tic etiam in/ra) Valens. De An-
tiochia 1a. t) Qrccia 44»' ; Oratia 4c* ; in quo dcscrcnte cquitnm ex II. Cauitivt tvppUvit.

M fr) c. insagitu So. h) aqno 3. i) Iabarctur 8o. k) nillolo I. 2o. 3; iu illo loco 44»\ 1) pcr-
sequentnr tn. m) scpnltura quoque emendanit Canitiut.

Cap. 49. a) om. 8o. 4«*, habet 3; 60. 46**. b) u. dextromnm ia. c) deUlum 1, om.
8a. 8. 44»\c». d) eonsolib. eorr. coruoleb. 1. e) 424 H. f) anni 851 om. Fred. g) DCCCXLXVIIH 1,
ubi etiam in/ra XLX pro LXL «criWtur; DCCCCXCVUII 2a. 8; DCCCCLXVini 46»\e«. h) qui 2o. 8.

»5 i) 665 8. k) 14 1 1 H. 1) Moyaen et Cicopre (Cicopr^ 3) 2o. 8; Moyse et Cicrope (Cecrope 4e») W.c*.
m) Attici 44**; Atticae 4c». n) I DCCCXLX I; 1890 pro 1990 eliam eod. Vott. H. o) H CCCXLXV 1.
p) ita 1, 4e*i dno milia CCXll 2a. 8. 46»\ q) n. Valentis 2o; ann. tmi. 3; id c*t nsqne ad contu-
latum eins III. om. Fred. r) om. 4<». s) qninquc milia octuaginU et octo 2a; 6579 H. t) in-
■erere 8o. 46»\c'-»; insere 3. n) poasit 2a. v) ita 1. 2a; Udacius 3; Ydacius 4a\ 4»* (ubi e. 61.

«0 h. I. ineip.). 4e' ; Ydatius Chron, inUgr. w) ei Idae. x) convcrsiono 2o. 3. 4a\ 6»\ e*. y) diu
me 1. 2a. 8. s) sci 2o. a) ipso 2«. b) deguit 4a' cum eod. ChelUnh.; docuit 46»\ e».
c) Utrum 4a. a\ d) Adacius 2a; Ydacin» 4a\ e»; Idacius, ted I e corr. 46»' ; Ydatius eod. Cheltenh.

ette opinatur, Jahn trcutut, ad a. 456. re/ert. Sed netcio, an Dinding, 'Getch. det liurgunditeh-
Romanuchen K6'nigreich*' I, p. 9, rectt iudicavcrit, cvm haec, ut tunt con/uta, rrieeerit. Item

46 Blnhme, 'Jahrb. d. gem. deutteh. Rechtt' I, 2, p. 51 tqq. Frcdegarii relationrm improbavit.
1) Haee cum finc prologi Hieronymiani /ere conveniunt. 2) Quae praeeednnt ad verbnm erx
prologo, quem Idaeiu* chronico integro pracmitit, tumpta «unt; qnae tcquuntur chronicon lliero-
nymianum in eodiee Cheltenhamcnti, de quo nupra p. 6. egi, excipinnt. It praeirr Hierouymnm
et Idacii ehroniem integrum lihrum qnoqne Gencrationit continct. Cum itaque conttrt, Frede~

»o gario timifein librum prarttn /nittr, non dul/ito, qitin vrrba qnoque hucusque ad indicio rx r,>dem
tumptcrit; cf. 'AT. Archiv' 17/, p. 475.

Digitized by Google

70 CHROMCAKUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI LIBER II.

Uh. Christi* et domini nostri*, quae tecuntur ab mnno primo Theodo»ic agutti, «t conperet*,
descripti, brevi aotu * faetac pracfatiouia indicio.

50.* Romanorum 39. Theudoeiut pcr* Gratianutn' rcgnat ann. 17*. Theudosiu» catione
Spanut provinciae Gallileae* civitatis* a Gratiano aguatua appellatur. Inter Komano» et
Gotho» multa certamina conterantur. Theudo»iu» secundo regni* »ui anno agustus* ap- »
petlatur. Tercio regni Theudoiiae an. Atanaricas' rex Gotoram Conttantinopolae qninto
decimo diae, ex« quo a Theodosio fuerat reeeptas*, interiit. Quarto1 rigni Theudoiiae*
in foeda* Romeni» pace »e tradunt. Martinu» in Gallii» Toroniae1 epitcoput et ritae meretit
et patratis miracolit virtotum babetur inaignia. Theudoeiota quinto rigni tui an. Arca-
dium, filium tuum, agustum appellan», consortem regni tui fecit esse; In" sexio regni i»
Theodosiae an. Honoriut filiut natcetur. Octavo0 ann. regni Theudotiae Graotingorum»
gens a Theudosio suporatar. Undecemo anno Theudoaiui regni tui Romam cum ftlio
Honorio ingLe««u» e»t, legisque*. Romanorum integr» emendacione» ededit Quarto deeimo
regnir tui anu. Valentinianat iunior apud Viennam seelere' comitit Arvagaatit occidetar.
Septiuio dccimo a n n. Theudotias valetudine metropit1 Mediolano defnnetui est. Ann. regni i»
sui aeptemo decimo" aronifttus T eancti ecleeiae Laurencii" aepultua e»t*. Romaoorum 40*.
Arcadiut et Honoriut, filiiT Thendotio, defuncto patri, regnaverunt an. 80. An. 8«. regni
eorum Theudotius, Arcadi filiu», naacetar. An. 11*. regni Arcadiae Martinut* epi-
tcoput* tanetni et vir apottolicat trantit* a Domino, carne depotita, Cuiut
vita et mirabilia quae fecit Severut vir tummut, ditcipuloi iptiut, qui et *•
cronicam aliat quam baee tunt ab inieio Geneiit pernicioiittime* teriptit.
lo* an. regn. Arcadiae et Honoriae Alani, Vandali et Suaevi Spaniat ingretti tercio

Capp. 49. 60. 1. 8«. 8. 4«*. 6»'. c*.

Oap. 49. a) Dei add. eod. CheUenh. b) ihu zpi rtpttil 8. c) Tbeodoai eorr. Theodoaii 1.
d) conpeteteret 3; conperi et 4o* (non 4aJ; comparet 46»*. e»; ut oomperi et cod. Chetienh. e) aate- t&

Cap. 60. a) oi». 1. 8«, hobet 8; 68. 4»**. b) per potlea eorr. p' 1; pott 46**. e». c) 87 3.
d) Galica 8; GaUieia Idae. e) a. r. tui 4«*. 6»*. e». f) Athanariua 8. g) a quo 8e. 8. 4o*. 6»*. e».
h) tutceptu» Idac. i) anno add. ta, tec. m. tupertcr. 8. k) infida Idae. I) TuronJcae 80, 4e»;
Tborooieae 8. 4»»*; Toronicae 4o*. m) anno add. ta; 16. 4«*. 6»'. n) anno h. L 8«. to
o) 7. Idae. p) GranbBg. 8; Oracbng. 4o*; Qroting. 4e»; Creothinf. Idae. q) que poitea add. 1.
r) a. r. a. 8a. a) aeere 8. 46»* (non 4e*). t) ydropi» Idae. u) A. 17 (87. 46**) r. ». 46**. e».
t) ito pr. m., aromatibn» «ee. n. 1. w) Laurentio 8. x) 88. 8. y) filiu» eorr. fllii 1.
a) 9. Idae. a) ipoaco 8»; epu ac? 8; «pu aeo plenu. 46»*. e»; om. 4«*. b) migravit 8o. c) *o
1. 8«. 3; peritiMime 4a*; peritbtimae delet. et m mg. tcr. penucioeueiin : 46"; perittosissime 4c». U
d) A. 16. 46»*. e».

1) in consortium regni adsumptu» om. Fred. 2) eivitate Cauca Idac. 8) Theodo-
rium primum contulalum cum Qratiano anguMo egitte, re/ert Idac. 4) Gothi om. Fred.

5) Supra c. 37. de Antonino dicUnr: leges integra emendatione inttituit Scd Tkcodotivt

tenior de legibut emendandi» minimc meriivt ctt. 6) Corput Thtodotii ad aedcm apoitolorum *•
Conttantinopolim trantlatum ett. 7) Martinu» a. 401, non o. II. Honorii = 405. p. Chr., obiit;
cf. Script. Rer. Merov. I, p. 589, *». 8. 8) Uaee in codioe CheUenh. chroniei integri Idaciani
detiderantur, tpatio 3 vcreuum vacuo reticto, ted in decurtato, quod Flortm, 'Etpafia eayrada'
tom. IV. edidit, p. 420. adtunt: Beatitiimi Martini vitam ct mirabilia quae fecit Severut vir
summuf, di«cipulu» ip»iu», qui et chronieon alinm quam bie tanctut (lege sunt) ab initio 4t>
Genesi» utque ad sectam PrUcillianittarum perniciotittimam conscripsit, exequitur. Vox perni-
ciosissimam apud Ftorex cum verbit usque ad scctam Priscillisini&tarum coniuncta optime eongruit,
apud Fredegarium, qui tectam PritoiUianutarum omitU, verbo tcriptit attributa tenaum pervertU.
Qua ex re inteUegitur, chronieon decurtatum non ex Frtdegario interpolatum , ted ex ampliorc
chronico excerptum ette, quod Fredegario ipti practto erat; cf. 'iV. Archio VII, p. 477. so

CHRONICARIJM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI IJBER II. 71

Idus Oetobris Honorio et Thendosio, Arcadi filio", consolebus. Alarlcns r<x Ootborum uu.
Romam infrressus, cnm intra et» extra Urbes cedes agerentur, omnibus indnltum e«t, qui ad
sanctorum limina confngerunt. Placidia', Thcndosiae filia, Honoriae imperatore soror, a Gotis
in Urbe capta est. Alaricos moretur; cui Ataulfas succedit in regno. An. 16. imperiae
» Honoriae, debaecantibns * per Spanies barb»risr, pestelentiae malo, ope» condeta in urbis
substantiam' tirannecns exactor derepit. Famis dira* grassator, ut hnmani eamis ab hnmano
genere1 fami» fuerunt devoratae; matris quoque negatis vcl coctis natorum suorum sint baste*
corporibus. Bistiae oecisornm gladio, fame, pestelentiae , bestiarum infestaiione interemen-
tnr1 homines*. His quattnor" plagis ferri, famia, pesteleutiae, infestatione bistearum ubique

is in toto urbe saevientibus, praedictae a» Domino per profetas suos adnuntiantes0 impletnr.
An. 1 6 P. Honoriae regni Gallicia Vandali occupant, et Suaevi in strcmitate suceedunt*.
Alani Lnsitasia et Chartageninse provincias, Wandali eoinomento Silingi Beticas sorcinntnr.
Constantinus post trienninm invasit*) tirannidem; ab Honorio dnci Constantio in Gallicia'
oecidetur. Iuvianus* ot Sabastianus tiranni ab Honori1 ducibns Narbona interfectiV Ann. 20.

i» imperiae Honoriae Adaulfns apud Narbonam Plaeidiam duxit uxorem, in quo prophetia
Danihelis putatnr impleta, nt agit, filiam regis austri sociandam regi aquilonis, nollo tamen
ex ea «emine subsistcnti. 22. nn.T imperiae Honorie Adaulfus a patricio Constantio
polsaturw, ut, relieta Narbona, Spanias pctiret A quendam Gotho Bareilona1 iugulalur;
cui snccessit ValliaT in regno. Cum patricio Constantio pax mox facta, Alanis et Vandalis

i» coinomento Sylingis in Lusitania ct Betcca scdentibus adversatur1. Constantius Placidiam
duxit* uxorem. Fredbalom •• » regi gentia Wandalorum sioo ullo certaroine ingcnioHe
captum, ad imperatorem Honorium desttnat An. 2 7». Honoriae regnic Wandali in
Betccad per Valliam regem plurimae' «unt extincti. Alaui adeo caesi a Gotbis, fortiter*
vallatl Addacber regem ipiornm, pauci qui superfnerantr, oblito' regni nomine, Gunderico

t» regi Wandalornm, qni in Gallicias» resedebat, se patrocinio snbiugaverunt. Gothi sedentos
in AqoiUnia Tholosa sibi aedem elegunt*, & mare Terrenum et fiuvio Rodano per
Ligercm fluvium uaqne Ocianum possident. Vallia1 eorum regi defuncto, Theudorus*
snccedit in regno. 25. imperiae Honoriae an.1 inter Gnndericnm Wandalorum regi et

Cop. 60. 1. 2«. 3. 4»'. 6*\ c».

»0 Cap. 60. a) fiUi (fiHo 4«') consnl» (oonsole 3) 8a. 8. 4a\ 6**. e». b) em. So. 8. 4c»; et extra

om. 4*'', habtt 4a\ c) Urb« 1. d) Plaeida a eorr. Placidia 1; Plaeid» pUrumque libri reU.
e) devacaatibua So. 4c*; debaeantibns 46**. 0 et saeviente nihilominus om. Fred. g) constan-
tiam Sa. h) om. So fubi degraasatarj. i) vi om. Frtd. k) pasta Idac. 1) interimercntur
4a*. c*; interemerentnr 46**; tnterimnnt Idac. m) qnattno corr. qnattnor 1. n) pr(a)edicti ad dnlfi

U Sa. 3. 46**. c*. o) adnuntiationes implcntor Idae. p) 15. 3; 17. Idae. q) invasae tyran-
nidis Idae. r) Gallio eorr. Galli» Soj intra GaHam Idae. s) Iuvfcumua 1; Iovianns 8«. 3;
Iovinianns 4«\ e»; Iovinns et Sebastianns ( 8«bastinianns 8) Idae. t) Honorio duce 8a. S. 4o*. c*.
n) snnt add. 8«. v) A. 88. 8o. 46**. c*. w) pnlsstns Idae. x) Barcinola 8o. 3. 46*'; Bar-
cinona 4e*; Bareilonam Idae. y) in (in om. 4o*. c*) nallea So. 3. 4«". 6**. e*. s) adversu: 46**;

4» adver (tic) 4e*. a) Fredibalnm So. 8. 4a*.e*j Fredibaldnm 46*'. b) ita Fred.; 84. Idae. c) regem 3.
d) per B. VaUeam (nallem 46**), om. regem 8o. 3. 4o*. 6**. c*. e) nt extincto Addaee r. tdae.
0 snpcrfaerint 4a*; «uperfnernnt 46**. c*. g) obliti 8; abolito Idae. h) Gallias 80. 3. 4o*. 6**. c*.
i) Vallea (Valleam 8) r. e. Sa. 8. 4a*.6**.e*. k) Tbeodericns 8a. 4c*; Thendoris 8; Thendericns 4«\6*';
Theodoricus Idae. I) on. S«, anto 86. ponunt 8. 46**. e*.

tt> 1) alii 4. Kl. , alii 3. Idns Oetubris memorant die Idae. 3) Loeum iia excerptit, ut
smmtm vix intellegat. 8) et Snevi (sitam) in extremitate (Oceani maris) occidna Idae. Quae
uncinit inclntx om. Frcd. 4) accepit Idac. 5) Haec rtni in eod. ChcUenh. detiderantur,
Idacii ette nemo non videi. 6) omnes Idac. 7) Gothi — sedes in Aquitanica a Tolosa
usque ad Oceannm aeeepernnt Idae. C/. infra 0. 68. ex.

Digitized by Go<

72 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGABII SCHOLASTICI LIBER II.

ia»«. Erm e nricho * Suaovorum* bellara orto, Suaevi in Nervasis montibus obsedentibus0 a Wan-
dalis. Valentinianni, ConsUnti et Placidiae filius, nascitar. Wandali, Suaevorumd obsidiono
demissa, relicta Gallicia, ad Betccam transiernnt. Honorius apud Ravennam ConsUntium cou-
sortem rogni facit*. Coostantius imperatur Ravennamr moritur in suo tercio consolatust
anno. 28k. imperiae Honorio an.k Castinus magister militum cum magna manu in' auxi- *
liis Gothomin bcllum Bcteco Vandalis iufertj quos cum ad inopia» obsidionis arUret, ct'
tmdero se pnrarcut, iucousulto publico ccrtamine confligcus, auxiliorom fraude deceptus,
Terragona victuw fugit. 30.k Honorio1 imperiac an.k Ravenna obiitln. Romanorum 41*.
Tbeudosius, Arcadi filius, post obctum Honori patrueli* obnarchiain tcuitP, imperan»
ann. 2 2*. Theudosius Valentinia.no, amotae suac Ilacidiae filio, ConsUntinopole caeiarcm i«
facit; quoin coutra Iohanne tyranno uiittit, a ducibus suis Ravcnna occidetur. Fclix patri-
cius ordenatur. Valontinianus caesar Romam agustus appellatur. Ann. 4. Theudosil regn.
Gundericas rex Wandalorum, capta Spalir, cum insidias aoclcsiarum intondcrit, mox Dei
iudicio4 correptus, interiit; cui Gaiairicns' frater succedit in regno.

51.* An. 5. rcg. Thcudosiaeb Gaisiricus rex Wandalornm cume Vandalis cnncta- 16
que cornm* familia Mauritaniad in Africam transiit. Intcrfecto Erraengario" regi Suae-
vorum, iniuria sancti Eulaliae in eodem, ac si nollens, ulciscetnr. Consederunt Wan-
dali in BeUca an. 54*. Septirao anno imperiae Theudosiae A^ecius' dux utrinsque
miliciae'. Suaevi« inita cum Gallicics paccm libeU sibi occansiouo conturbant, An. 8k.
regni Theudosiae Agccius' dnx utriuaquo miliciac patricius appeUatur. An. 10'. regni »•
Theudosiae Bnrgnndioncs, qui rcvellabant Romanis, a duci Agiecio» sunt perdomati1.
13™. an. rcgni Thcudosiao ab Agecio duci et magistro militum Burgundionum caesa
20 milia; Gothorum, qui oia auxiliavorant, 8 milia caesa sunt». 14". an. regni Theu-
dosiae Suaevi cum parto plebis», cui adversabantur, pacis iura confirmaut, Ermenricus rex
Suaovorum morbo oppressus, Rychilam, filium sunm, substetuit in regno; qnem postea *»
Betcco fluvio Gotlii • prostravcrunt, auri ct nrgenti opibus occopatis. CarUgo magna'*
frande dccepta. Bcllum Gothcco sub Theudcrico rcgi upud Tolosa Litorius dnx Romanus
inconsulcius cum auxilia» Chunorum manum magna inrucns, caesis parto plurimai suis ",

Capp. 60. 51. 1. 2<i. 8. 4n\ 6»*. e».

Cap. 50. a) Ermenricum 2«. 3 ; Hermorienm 4 o»\ c» j in/ra Ermericns 4e» ; Hermenrirus ta' : »•
Hermcricum Jdae. b) S. (Sunaevorum 3; rege adtl. So. 4e») bellutn urtum (hortum 4e»; est add.
2a. 46**, nou 4c») 2o. 8. 461'. c». c) obsidcntnr Idae. d) 8. o. eorum d. 2a. 5. 4&»\ c*. e) fecit
ta. 3. 4r>. f» ita 1 ; Rnvenna rell. g) a. c. 2a. 3. h) Anfl 28 (29. 46»\ c») 2a (uhi i. detit).
3. 4o»\ c». i) adeo ut Idac. k) Anno 30. ia'. 6»'. c». I) Honori: corr. Honorio 1. m) mori-
tur 3. n) 38. »*e. m. eorr. 39. 3. o) patnicl : : : narrhiam pr. m. , pntmi monarchiam ite. m. 1, **
ct tie Idae.; patrnae (patrue|li, itd li poitea adil. 26; patniie 3) in obnarchinm (obnarchiem 3) 2a.6. 3;
patmi (rorr. patroclis 4/»1"; patmo 4«'; patrucll 4e») moiiurcliiam 4a\ 61*. c». p) tonens impcrat (im-
perii Idac.) anfi 23. 2a. 6. S. 4a\ 5»'. c». q) r. T. 2a. r) captas palae 8; captas palin 4c».
s) h. I. Thendosii <Theod ia'. e») habenl 4a\ 6**. e».

Cap. 61. n) tfn itc. m. 1; om. 2n, habel 3; 63. 46»'. b) h. I. deiideratur ia'. 6»\ e». 40
c) c. W. om. 2«. 3. 46»'. c». d) Manritania corr. MauriUnca 1. o) Ermergario 2a; Hermiga-
riam Idae. { i Agrec. eorr. Agec. 1 ; Aetius Idae. g) S. ~ u. miliciae om. 2a. h) 9. Idae.
i) 12. Idae. k) corr. tee. m. Agocio 1. I) debellnnlur Idae. m) Anno 13. 2a. 3. 461*.
n) Anno 14. 2a. 3. 46»\ o) plcfas 2a; pleps 3j Galleriac om. Fred. p) aoxiliari Unornm Idae.
q) a add. 2a. «*

1) et a. Idae. 2) vi om. Frrd. 3) cum etiact annomm 26 Idae. 4) demone
om. Fred. 5) cum W. omnibus corumque familiis Idae. «) Faltum ett ; cf. 'N. Archiv
VH, p. 478. 7) Quid egrrit, Fred. practcrmitil. Supple ex Idac: Xoros cdomat robellantes.
8) Idacio tetie Gothi anno inscquenti carti tunt. 9) Gothi miuimr Iteehilam prostraverunt, itd
ipic Andevotum eum sua quam habcbat manu. 10) magna om. Chron. iniegr., habet dec»r- 60
tatum. 11) caeais his Idae.

Digitized by Google

CHKOSICARUM QUAE DICUNTUB FREDEQARII SCHOLASTICI LIBER II.

73

ipso Yulneratus s Gotbis capetur* c( po»t dies paucoi oecidotur. Oaiiiricus rex Suaevorum 1 'd»e-
multas in sacerdotibus fecit stragis. Ricbjla rex Suaevorum, qui Gaieirico suc-
eesserat', AemereU ingreditar. 16 an.k regni Tbeudoiiae Richyla, Spale optcnta,
Bcteca et CarUgine capit. An. 24. regni Theudosiae solis facU defectio». Ricbyla
t rex Suaevorum Aemerela gentili» moretur; cui mox filioi suos Richarius succedit in regno.
Agyulfum* nobilem' Gothutn in Spntae' Cacsarius com.< iugulatur. Richarius rex, accep-
tam iu coningium Theudorisf Gothorum regts filiatn, Vaaconias depraedatur «. An. 27»»
regui Theudosius imperaturh moretur Constantiuopulae annus aetatis snae quadragcnsimo nono1.

52.* Post quem 42*. Marcianu* a milit an tibns* et ab exercito, insUnte ctiam Pul-
to ceriam, sororcin Tbcodosiae, regiita, efficitur et ipsi sublimaturd in regno4; eamque Valon-
tiniantia» in coniugium adsumpsit. Valentinianus • et matere Pladdia moriuntnr Romam.
Gallia' terre motu» factus. Torcia feria post solis oceasum ab aquilonem pUga ef caelo
ruens* quasi ignis aut sanguis cfficetur.

53*. Geus Chunovum, pnec rupta, ruunt» in Galli i • *. Quoa 10 cum Agecius patri-
is cius vcnientoa* eonperissetd, sanctum Anianum Aurilianinsium * cpiscopum ad Theu-
dorum regi Gothorum in lcgacionem dirigit, pctcns auxiliare contra Chunis: si prae-
valebat' resistere, mcdiam paitem Galliae Gothis darct. Cum a Theudoro rcgi, huius
peticionis annuens, auxilium fuisset promissum, Agecius» lcgatus raittens ad Attilancm
rcgcm Chunorum obviam, petens auxilium contra Gothis, qui Galleas conabant in-
ro vndere: si praevalebant Chuni haec contra Gothis defendere, medietatem Galliae ab
Agecio pcrcipcrint*. Attila rcx cum Chunis festinans ct parcens' civitatebus Germaniae
et Galliae, contra Gothus snper Legerch fluvio ncc procul ab Aurilianes confligit cer-
tamine. Cacsa sunt Gothorum' duccnta milia hominum; Theudor rex hoc proelio occu-
buit. Caesa sunt Chunorum lf)0 milia. Civctas Aurilinnes uracionibus beatissimi
ts Aniani liberata est". Chuni rcpedantcs" Trccassis'», in Mauriacensiro consedcntis

Capp. 61. 52. 1. »o. 8. 4o\ 6»\ e». Cap. 6J. 1. 2o. 3. 4o\ 6»\ c«- ».

Cap. 61. «) c. et <m. A. /. 2o. 8. 4i»\ e', ,td infra occiditur . capitur 2a; capitor ct occidetur
(occiditur 46*\ e») 3. 4e\ 6*\ e*. b) an. pottea add. 1; Anno 16. 2o. 4o\ i»\ e»; 17. a. Idae.
c) 6. n. 46'*. e*. d) in palae pr. (?) w. eorr. spalao 1; in Spale 2o. 3. 4o\ e'; ini aplerfi 46**;
sn Ilispali Idae. e) ita l; C. (Cesaris 46**; Caesar 4c'; Censorius Idac.) comes (comex 3; iuasu:, rat. i
46'*; eum 4e») 2o. 8. 46'\e*. f) Theodori 2o eum IJae.; T»eudori 3; Theudora 4o*; Tbeodora 46**. c*.
g) depreheodatur 46*'; deprebenditur 4e* (non 4a';. h) om. 46»*. c*. i) 48. 4o* cum Idae.

Cap. 62. a) om. t. '2a. 4e>, hahtt 3; 64. 46»'. b) 43. eod. Idae. c) a militibus 2a. 3. 4a\6*'.e*
eum IJae.; comiitibus 4n\ H) siiblimabitur 2a. 3. o) sua add. 2o. f> plaga (p. om. 46*'. c*).
34 De lac 4e») 2o. 3.

Cap. 68. a) om. 2o. 3; 66. 46**. b) ruent 2o. 4e<; om. 8. c) Tenicns 2o. d) et add.
2a. 3. 4e>». e) Anrcliancusem (tie 4e'»J eorr. Auril. (tie ia') 2o; Auralianeusem 3; Aurclianeiia 46»\
fl praevalcret 2<i. g) Egecins corr. Agerius 1. h) prccipcrent 2o. i) partens 1. 2o. 8; paer-
gens 4r«; j.ergens 4e». ki ligare 2u. 3. 1) O. — sunt om. 46»\c»« (habenl Aa.a\). m) repe-
40 danter 1; repedantreca» Rlitimodus f. Theodoro, om. n Maur. - Tbores 2o; repedantibus 46*\e'».

1) Faltum ed; ef. '.S\ Archiv' VII, p. 478. 2) Haec anno qui praecedit (ribuit Idae.
31 Pcr A. Idae. 41 efficitur iiiiporntor Idac. .r>) Marcianut Fulchcriam in matrmonivm duxil.
6) Valcnliniani imp. mater Placidia moritur iiptid R. Idae. 7) Gallia cum Gallicia canfuuditur.
8) caelum rubens sicut i. Idac. 9) deprnedatur provintia» Galliarutn Idac. 10) Ilaee

4» Fredegariut eompotuit, Creyorii II. Fr. II, 7. m*h*. 11) Cf. Greg. II, 7: iUque liberatam
obtcntu bcati antcstites civitatcm, Atlillanem fucnnt. Qui Mauriacum eiunpum adiens, se prae-
cingit ad bellum. Sidoniut VIII, 15. Attilae bellum te deteripturum ette Protpcro promiterat: quo
vidclicet Aurclianonsis urbi» obsidio, opptignatio, inruptio nec direptio ct illo vulgaU exauditi
caelitus saeerdotis vatieinatio continebattir. 12) Contin. Protperi Harn. (ed. Iliile p. 6):

60 Pugnatumque cbt in quiuto miliario de Trccas loco tiuncupato Maurica in Campania; Secerut
SS. R Moroving. II. 10

Digitized by Google

74 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR PREDEOARII SCHOLA8TICI LIBER II.

campaniam. Thoresmodus *, filius Theodorus, qui ei succeasit in regnum, collectum
Gothorum exercito, patrem ulciscib desiderans, cum Attilanem et Chunis Mauriaco con-
fligit certamine; ibique tribus diaebus uterque falange inc invicem proeliantes, et in-
numerabiles multitudo genti occubuit. Agecius cum csset strenuosissirous consilii, per
nocted ad Attilanem voniens, dixit ad eum: 'Optabilem duxeram, ut tua virtute regio- s
nem* hanc a perfidis Gothis potuissemf erepere, sed nullatenus fieri potest; usque nunc
cum mcnimis pugnatoribus proelias, bac nocte Theudericus, germanus Thoresmodi, cunv
nimia multitudinem et fortissimus Gothorum pugnatorcs advenit. Haec non sustenis*;
adque utinam vel evadere possis!' Tunc Attila dedit Agecio decem milia soledorumk,
et' per suo ingenio Pannoniam repedaret Ipsaque nocte Agecius ad Thorismodo id- 10
quek pcrrexit; dicensque ei causam consimilem, quod apud vilis Chunorum pugnatores
usque nunc pugnavernt: nam maxima multitudo et fortissimi pugnatores a Pannonies
ipsaque nocte Attilanem advenerant', et audissent fratrem suum Thcudericum tinsauris"
Gothorumn occupasse, rcgnumquo vcllit adrepere; nisi festiuus ad rescdenduro0 per-
gerit', perieulura ad degradandum habcrit '. Acceptis idemque Agecius a Tursemodo is
dccim* milia soledus', ut suo ingcnio a pcrseeutionem Chunorum liberati Gothi, ad
sedis proprtas remearint, protinun* abigerunt. Agecius vero cum suis, etiam Francos
secum habens, post tcrgum dircxit Chunorum, quos usque* Toringia a longe prosccutus11
est; praecopitquc suis, ut unusquisquc nocte ubi manebant* decim sparsim* focus
facerint, ut inmensa multitudine semolarint1. Quievit hoc proeliuro Ageci consilium; >•
Gallia ab adversariis liberatur. Postea cum a Tursemodo regi et Gothis haec factio
perlata fuisset, requirentis promissionem Ageci emplondam, et Ule rennuerit, per pacis*
iura urbiculum aureum gemmis ornatum, pensante quingentas* » liberas, ab Agccio

Cap. 53. 1. 2«. 3. 4«*. 4»*. c' • *.
Cap. 63. a) Sisiraodua 2a; r/ 73, /. 40. b) ulcis sideraas 1. c) om. 44>*. c'. d) tic 2a. 3, »5
nocUS 1. o) regionam eorr. rcgianem 1. fl potuisses 44*'. e'*. g) sustinens 4a. a*. e*. h) :::oram
pr. m- , oirorum i«e. m. , solcdorain terlia m. 1; trribat: «ureorum. i) ut 2a. k) idqui 2a; id quo:,
ra». d 3; idoraqtic 4a*. r*: om. 44*". I) advcnerat 2a. 3. 4a'.4**. e'- *. ro) inrtuirii 1; in auru («urc«
2a. 4a*.4**.e*) 2a 3. 4a*.***e*. n) gontornm 3. o) resistendum »««. m. 1. p) pergerit eorr. pergeret 1.
q) decim <-oit. docem 1. r) soled:: pr. m , sotedos tec. m. 1. t) et p. 4a*. 4". e*. t) qaousqae »•
2a. 3. 44**. e' '. ui persecntus 2a. 3. 4a*. t) manebat 2a. 3. 44»*; ubi nocte manebat 4e'- *.
w) «parsl foeo» 2a. 44**. «'•*; sparsis «ocus 3. x) «emolarint eorr. simnlarent 1; similareot 8. io'.c'-''
(non 44**). y) pancis 3. «) I. (libras 2n. 44«'. e«) q. (qninquaginta 2a) 2a. 8. 44**. c'.

Sulp.(Holder-Kgger p. 74 ): Tricasis pugnat loeo Mauriaoo»; Grtg. Tur. I. I. De Mauriaeenti eam-
pania doctistime ditteruit Longnon, 'Gcographie' p. 334 tqq. ; nuper eandem quaettionem retraetavit tb
Girard, campim Mauriacut, in 'Revue hittoriqnr' 1885, p. 321. 1) Greg, l. I.: expletoqoe
bcllo, ait Aetius Tborismodu : 'Fcstina velociter redire in patriam, ne, insietente gerroano,
a patris regno priveris'. Similia Iordane* Get. e. 41. habet: Ille (tcii. Aetiut) vero metuens, ne,
Hunnia funditua interemptis, a Gothis Romanum praemcrctur imperium, praebet hac suasionc
consilium, ut ad sedes proprias remearct, regnumque, quod pater rcliquerat, arriperet, ne ger- «o
mani eius, opibos adsumptis paternis, Vesegotharum rcgno pervaderent. Apud Gregorium
Aetint ipte pugnavii atque eum nociit Hunot vicit. Quo fneto, praeter Gothot etiam regem Fran-
corum, quot Fredegario quoque tettc patriciut tecum habuit, dolo amovxl, ul tpolia tolut caperet,
dum hic Iluni invicti fraude pellunlur. Neque Theodorut apud Gregorium Aurelianit eecidit, ted
in ipto Mauriaco campo. 2) Cf. infra lib. IV, c. 73: Huius beneficiae repensioncm mi«- *t
surium nureum nobelissemum ex tinsauris Gothorum, quem Turaemodus rex ab Agecio patricio
aeceperat, Dagobertum dare promisit, pensanturn auri pondud quinnentus; Dahn V, p. 82, n. 1.
Qrbicitlut idem n? tabula quac Salomoni* dicitur vidctur ette; v. Lembke, 'Gctch. von Spa-
.ii-u' I, /i. 421 »<'/'/. Ceterum lirunichUdit regina batilicae S. Germani Autittiodorenti 'mittoriHm
arijfntewn' douatse dicitur, qui Thorsomodi nomen seriptum habct; pensat libras 37; habet 50

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAF. DICUNTUR FREDEGAKII SCHOLASTICl LIBER II. 75

conposiciones causa transmittetur Tursemodo; et haec iurgia quieverunt. Quae* species
devotissime osque» hodiernum diem Gothorum thensauris pro ornatum veneratur et
tenetur1. An. 2. princepii' Marciani Cbuni in Aetaliam inruunt», einqut depraedant. idse,
Aliquantit civiUtibnt inruptit, divinetui parte fame, parte morbo quadam' plagia caeleatibus

& finiuntur*, illSSU Marcian i ab Aiecio dnci caeduntur, in sedibus suis quoacti' revertunt;
et mox Attila moretur. Tnrismo* rex Gothorum a Theoderico et Frederico* fratribnt
iuterf icitur'. Cui Thendericus succcdit* in rcgno. Tercio regni anno prineepis1 anni
Marciani regina moretur Pulcerea. Agccius <lux et patricius fraudolentcr VaTcntjniani impera-
torum inanu propria* occidetur. Quarto regni anno princepis Marciani per duosB barbarus

10 Ageci familiarit Valentinianut imperator occidctur. Post qnem mox Maximianus" ex eon-
tolebus 43". Romac aguttns appellatur. Qui cum imp. factut, relicta Valentiniani tibi dnxit
uxorcm. Maximianus quarto regni sui mente urbe Romae tumulto militare occidetur.

54.* In ipto anno Avitus Gallus ab exercito Gallicano* primo Tolosa, debinc apud
Arlatoc aguitut appellatur, Romam pergit. Romanorum 43'. Marcianut quarto iam regni sui

is auuo obtenta* monarchia, per Avitum, qui a Romanit aevocatus et luiceptus fuerat impe-
rator, legati ad Marcianum pro unianimitate* mittuntur imperiac. Gaitiricui tollicitatutr relicta
Valcutiniani, ett malum fama dispergit, priusquam Avitus aguttut fierct', Romam ingreditur,
ditatusque' opibui Romauorum, Cartaginem redit, relicta Valentiniani et filias duas et Agece
filium» Gaudentium secum ducens. 8uaevi Cartagcneme m regtonem, quat Romanit redde-

n derant, depraedantur. Marcianut et Avitus concordis principato Romano utuntur imperio.
Suaevi Taragonintem1 provinciam vastant". Theudericua rex, initam fidem» imperiae, in
Suaevit legatua mittit, ut se a provincias quas invaserant removerint. Contilio
et consinto* Aviti imperatorcs Thcodericus rex contra Suaevit movit exercitnm et in
Taragoninscm campaniam' tupcr Urbccum" fluvium cum Richario regi Suaevorum con-

u fligit ccrtamine, plurimiique Suacvit extinctii0, ipto regi placato6-* in Galliciat
fugaciter, fecit adgredi. Ipioque itinere Theudericut cum Gothii Romania*,
qui in Spanias consedebant, captivitatem vastavit» et multat»0 deripit civitatit; sanctai-
que bateleeai' aefrang untur. Richariut ad loco ubi* Portugale appellatur profugus,
regi1 Theuderico captut ducitur et inv cnttudia rcdagcturT. Suaevi, oblito regno, ae

" Capp. 58. 64. 1. 2a. 8. 4a*. 6»*. c».

Cap. 63. ai qui 8a. 8; qua 4c'». b) in add. 8a. 3. c) princepa 8. d) qnandam 2o. 8;
qnondnm 4«*; quaedaui 4c». e) feriontnr Idae. f) subacti Idae. g) ila A. I. 1 eum. Idae.
h) Fredorco 1; Friderioo 2a. 46**. e»; Fridericho 8; Pridieo 4a*. ii ingnlatur Idae. k) incoejiiit
8a. 8. -46»*. «*. 1) annorum princeps (printipis 4«*) 2a. 8. 4e* (ubi trquen» a. deeti). m) dno-

U but 2o. 8. n) Maximui Idae. o) qoadragcslmus qnartut 2a. 8. 4a*. »**. c».

Cap. 64 a) om. 2a, habet 3,- 66. 46**. b) OsJleano 3. c) Arbato ia. d) qnadnujetimna
quartut 2a. 4a\ 6**. e»; 40. 8. ej animi la)etate 8a. 4a*. 6»*. e». f) a om. Fred. g) nt Idae.
b) faerit 2a. il direptisque Idae. k) noraen add. Sa, tit laepe ante nomina proprio. ll Cartha-
ginensem 2a. m) invadunt Idae. nl Urbica 2a. 4c»; Urbicam 46»*. o) tinctia 2a. p) pla-

40 Cito 46»*. c* (non Aa.a'). q) om. 2a. 8. 46»*. c». r) eceleaias 2a. 8. s) qui Idae. ti regit 4a;
rex 4a*; redit 4e». u) om. 2a. 3. 4a*. «». v) redigatur 2a; redagitnr 3; redigitur 44«*. e».

■ii se historiam Eneac cuin litterit Grccii; c/. Getta epiec. Amtitriod. c. 20, ed. Duru, 'BM.
hitt. de l'Yonntf I, p. 387; Digot, 'Ilxttoire d'Au»trarie' III, />. 140. li Sitenandu* rex, qui
Dagobtrto pro auxilio lato hunc orbienlum prumiterat, 200000 tolidorum tolvitte dieilur, ne eo

41 privaretur; c/. in/ra IV, c. 73. 2) Italiam pctuut Idac. 3) ipsius Idac. 4) obtinct
monarchiam Idac. 5) a rege Gotborum Thcudorieu, «juiii fidut Romano esiet imperio, legati
ad cosdcm miituntur Idnc. 6) cum voluntate et ordinatione Idac. 7) dnodecimo de
Asturecensi urbe imliatio aerumtint Idac. «) ip»e ad cxtremas sedei Gallaciae plagatus Idae.
9) Romanorum magna agitatur captivitas captivorum Idac. 10) lacrymabilis eiusdcm direptio

lo civitatis Idac.

10«

Digitized by Google

76 CHRONICABUM QUAE DICUNTUR PREDEOARIl SCHOLASTICI LIBER II.

idte. tradcnt Theuderico, ibique regnum eorum dUtructuui eet. Avitua imp. legatum ad
Theudericum cum sacris muneribus mittit1, nuncians, in Corseca caesa multitudine Wandalo-
rum, Avitum de Aetalla ad Galliaa Arelate seccssisse». Orientalium navis Spalensb venientes,
per Marciano exercito* caesa nunciant. Occiso Richario, rez Theuderieus de Oallicia ad
Lusitaniam venit. Suaovi dinuo rege Maldra" sibi constituunt*. Theudcrieus Emeretam-s
depraedare molliens'*. Avitus tercio anno, quam aQothis' et Oallis factus fuerat imp., carit
imperium; Oothorum promissa dostitutust, et auxilia carit et vitam. Septiroo an. imperiae nuae
moretur Marcianus1*.

55.* Romanorum 44 b. Maiorianus in Aetaliam et Constantinopole Leo agusti appel-
lantur. Theuderieus adversisc sibi nuncies territus, moz post dies paschae de Emereta cgre- to
ditur, Galliaa repctens, partcm ez ea quae habebat multitudine variae nationis cum ducibus
suis ad eampos OaJliciae dirigit, qui dolis et periuriis instructu»*, ad Suaevos qui remanserant
iutaam sibi expeticionem4, ingrediuntur, pace fugata* soleta arte perfidiae. Nec mora illic
cedetur' multitudo Romaoorum, sanctae aefranguntur eclesiae, sacer omnes ornatus et usus
aufertur, episeopi, clerici* captivantur, domebus dantur incendia. Agiulfus dum regnum t»
Snaevorum speratb, Portugale moritur. Suaevi in soletam perfidiam versi, regionem Gallieiae
adherentem fluvium Durio, circa Iitora manentes, depraedantur. Oothecus* ezercitus duci suo
Cyrola ad Theuderico^ regi Spanias missus, succedit ad Betega, Theuderiens duci sno Sun-
nerico1 exercitus sui ttliquantaen partem ad Betecam dirigit. Cyrola revocatur ad Oallias.
Suaevi Lusitaniam eum Maldare regi et alii cum Bichymundo Gallicias" depraedantor. to
Aeroli ad Betecam pcrtendentes. Maldras germano sonrn ■ fratre interfecit et Portugali castro
invadit. Legati a Maioriano* agusto et Tbeuderico regi, pacem inter se initam, ad
Suaevia et Vandalis* diriguntur. An. 4. regni Maioriani Maldras rex iugulatur. Mense
Madio Maiorianus imp. Spanias ingreditur, ad Cartagininsem provinciam pertendens, navis ad
transiendom adversns Waudalus praeparare iubet, quas Wandali subripiunt. Maioriauus 15
imp.*, sua ordeuatione frustrata, ad Aetaliam repetitP. Gotecns ezercitus a 8unnaricoi et
Nepucianor comitebus vertetur', Suaevos dcpraedantur'. A Theuderico legati ad' Suaevos
veniunt et recurrunt. Theuderico * legati ad gentis, p&cetii poslulatam et optentain, rever-
tunt, Quinto" Maioriani regni an. Oaisiricus rez a Maioriano imp. per legatus postulane*.
Maiorianum de GalHes ad Bomam redeuntem, Romano impcrio vcl res necessarias ordenan- »•
tero, Richymeris vaedorumr consilio fultus, fraude intcrficetur.

Capp. 54. 66. 1. 2o. 8. 4o\ 6»'. e».

Cap. 64. a) successisse Idae. b) ita 1. 3o. 4o*; Spalensis 8; Hyspalens 44**; Spalense 4e*j
Hispab Idae. c) <m. 8«. d) regem uldra 8o. 8. 4o*. c*; regem nealdre 46**. e) consentiunt
So. 4o\e'; consenciunt 8; consecrant 46**. f) ila 1. 8; mollens 2o; moliens 4o*. e*; mollitur 46**. St
g) distitus 8o. h) Mareianus 1 timtum kabet; ; ; talpus . scero ; : odd. 3.

Cap. 66. a) om. 20. 3; 66. 46**. b) 41. 8. c) adversus 4o*. e»; adversariis 4***. d) ex-
pectationem 2o, e) fugantur a solita 46**. c*. f) ccbctur eorr. celetur 1, et »ie 4o; eelertur 2o;
celitur 3; caelet caelitu* (tic) 4o*; celeriter 46'*; caeditur «V c»m Idae. g) et c. 2o. h) spirat
Idae. i) Ootheus 3. k) Theorico h. L 2a. I) Simnerico 46*\ c> (non 4a'J; Sonerieo /doc. «»
m) Oallias !o. 46**. c*. n) Ua 1; germauoto nomcn 2o. 6; gcrmano suo nony 3. 4c*; germano sono-
mus (sonomur 4o*) 4a. o*; gennanum suum no!e 46**; gennanum suum Idae. o) goriano 9o. p) «ic
1. 4o"; repperit 2o. 3; rcpedit 46'*; repcdat 4c*. q) 8umnorico eorr. Sonirico 8. r) Nnpu-
ciano 2e, s) depraedatur 8o; ad 2o. 3. 4o*. t) om. 2o. u> Anno quinto M. r. (r. M. 2o) 2o. 3;
V. anuo M. r. 4o. 6»'. c>; M. V. a. r. 4o\ v) iia pr. m. , suaedorum tec. m. I ; suaeuorum 2a. 8. 4c*; 45
sweuorum 46** j invidorum /doc.

1) Esycius tribunus legatus — missus Idae. 2) Pott moliens Idae. addit: beatae
Eulaliae martyris terretur ostcntis. 3) a Galliis ot a Gothis cod. Idne. 4) mentiontes
om. Fred. 5) ad Gallecios Idae. 6) ita a sua o. frustratus Idac. 7) ad Galleciam
directas cod. Idac. 8) Dc rege Th. 1. gnnfis perfidac rcvcrtuntur Idac. 9) postulat »
pacem Idae. 10) nomine om. Fred,

Digitized by Google

CHRONICARUM QfJAE DICUNTUR PREDEOARII 8CIIOLASTICI LIBER II. 77

66.* Romanorum 45. Severue a aenato Romae agaetue appellatur an.» impcriae Leonis 5. i<uc
Atrepennut* Galliet comis et eivit invedus Aegidio intignis ioimicus, ut" Gothorum
fideretur', Narbonam tradit* Theuderico. Mense» lunio in Qallicia coruscfttionem villae
exuste, gregis' ovium concremataef, carnis concise, pluviae de caelo mixtae* cadent;
6 duo adntiscentes, carne ink invicem soledati adhaerentes, sunt mortui. In Armoricana
provincia Fridericu», fratcr Theuderici regis, insurgens, cum hii cum quibu» fuerat superatos
ocddetur. Luna 15«. tunc converaa est in sanguine. In speciae iunae quinta sol ab* hora
tercia usque1 nona* obseuratus'. Wandali por Mareellinum in Sicilia caesi aefugantur. Aegi-
dius" comes veneno perit». Romanorom 46 ■. regnat Antimius; Roraam aguatus appellatur
i» an.a Leonis itnperiae 8. Expedicio ab*» Africam adrernu» Waodalus ordenatur. Per Theude-
ricum Salla legatus mittetur Rem u smundum *• regem Suaevorum; qui reversus, eum a fratri
suo Teuderico" nuntiat interfectum. Gothi, qui ad Wandalus misai faernnt, supredicter ex-
pediciones' romore perterrcti, revertantur. Conembra1 civetas in pace deeepta», domebus
deatruetis eum aliqua parte mnroram, habitatores capti atque diaperai, et regio dissolatur*

15 et civetas*. An. 2. regnir Antimiae medio Tholose civetatis sanguis erupit de terra et
totadiae fluxit, signeficans, Gothorum dominatione eublata, Francorum adveniente regnd.
Exercitus Leonl» adversua Wandalua com tribua ducibua diacendit. Rychimirumw
Antimiae imperatore» ctr patricium fnctom, adfatim" dogrtdato ad privatam vitam, fllium
eiua oecito, adveraua Romanorum imperium, oonventiqae* suntWandali conaolentia. Qotbi

10 eundem tempore boste legate" deaeviunt, partem etiam» Lusitaniae depraedantebus.
Richvmundam* cum Suaevi» ad imperatore transeuntem •». Durissimus exrra soleto hoc eodem
an. hibernus hiemis et1* aestatom, autumni fructuumquee mutatione14 defandetur.

Temporibusa impcratores* Honoriae regnum Oothorum post captam Romam befaria
devisione partitur; et qui in Aetalia consederunt, dicionem impcriae se tradent, reliqtii

16 Aquitania' provincia, civitatem Tolosa eligentes sedera, regem elegunt Ataulfum ■*.
Postea, ut eupra gesta" confirmat», a Qothia regnatuni est. Ink his vero qui in Acta-
liam consedentes Romano pertinebant' imperio

Cojp. 66. 1. 8o. 8. 4o\ 6**. e*.
Cap. 66. a) o R. 46 (48. S). eap. 66. ineiyit 8; 67. 46**; numervm om. 1. So. b) anno

tt quinto i. L. So. c) Agrippinus Idac. d) om, So. 3. 4o*. 6**. e». e) traditur Sa. 8. 46»*. e"; tra-
deret «V. 0 "gis 3 ; o. <m. 9«. g) aunt h. L add. 46**, ante c. 4e*, «n. 4o*. h) om. 46**. e*.
i) ad So. k) hora add. 8. 4c»; ad boram add. 46**. 1) obacnratna eat So. 46'*. e*; obicuratnr 8.
m) Aegedinua 3. n) 43. 3. o) Ua 1. 3. 4o.o*; anno octavo L. i. (i. L. So) So. 46**. e*. p) ad
Idae. q) ad Remismundum Idae. r) supradicti 8a. 3; aupradicte 4o*. 6**. e*. a) expoaitionJa 2o;

16 experWonl» 8 ; rom(a)e So. 3. 4a*. 6**. e*. t) Convmbriga Idac. u) desolatur 4o*. e* eun» Idoe.
v) om. 4o*. 6**. e'-». w) RYCHIMIfjr eorr. RYCHXMCR; 1; Riebcmerut 1a. 4o*; Richymerns 8; Ricrri-
merii 46**.c*; Rechimerium Idae. x) ita Idae.; G£Nf£R; I ; gener rel. libri. j) om. So. «) aieut
detectique Idae. a) om. So. b) RemUmundum Idae. c) eiua add. 46**. c*. d) m T.
rtdit 4e». e) imperii 8o. I) Aquitania eorr. AqoJtanea 1. g) confirmant 46**. e». h) 06 In

40 cap. 67. indfit So. i) i. p. 8o; protonebant 8.

1) mereretur auxilia Idac. 2) Haec procul dubio Idacii tunt, etti in ediHonibui detide-
rantur. Neieio, an chronicon decurtatim idem geminorum portcntum proferat hii verbii (Flores,
'EipaHa tagrada' IV, p. 42GJ: Era 500. in conventu Bracarensi duornm nnturum portentum
vi»nm; cf. 'N. Archiv' VII, p. 478. In codiee unico chrmici intrgri pott verba tradidit Theudo

45 rico 3 lineae vaeant, qua rc librum hoc loco mutilum eue probotur. 3) Cf. eupra p. f>8, /. 7:
lana e caclo pluviac mixta rcflnxil. 4) Luna plen» Idac. , qui hoc miraculum ante prodi-
tumem Agrippini potuit. 5) sexUm crrnitur minoratu» Idae. 6) Alii dicunt insirlii», alii
veneno deceptus Idac. 7) Euerico reppent Idae. 8) diripitur om. Prcd. 9) Id ex-
cidium a. 2. Anthemii factum ette, refert Idac. 10) Aiperem Idac. 11) circa cundem

50 convcntum puii lioitilitate deBacriunt Idac. 12) A Remitmundo fcgatum ad imperatorem
mitrum cnte, Idac. tradit. 13) hibortii, veri», u. Idac. 14) fructuum permutatione Idac.
15) Ataulfo iam mortuo, Tolosa tede» rcgni facta ett. 16) Quod praecedit Idacii chronieon.

Digitized by Google

78

CHRONICARCM QUAE DICIJNTUR FREDEO ARII SCHOLASTICI LIBER II.

57.* Theudericus b natione Macedonum permisaum Leonis imperatores principatum
adsumit', sicut huius libri geeta1 testatur. Nam ille alius Theudericus, Theudoria*
regi filius, natione Gothus fuit Nativetasd Theuderici" regis ex genere Macedonum*
ita fuit, qui io Aetalia Gothis et Romania regnavit. Idacios patricius et uxor' Eugenia
cum sine liberis essent', habentes in ministerio credetarius* sibi puerum nomine Theu- »
dorum* et puella nomine Liliam ». Quob* conperissent diligentes iovieem1, coniugium
pormiserunt copulare; erantque ambo natione* Macedonis, unde parvuli1 captivi fuerant
adducti. Eugenia iussit puellae: 'Cum ad viri coelum aocesseris, quodcumque eadem
nocte sopore somnii visaveris", mihi in crastinum narrare non sileas; quia creditur
veritate subsisterc, quod nubcntes* prima nocte visaverint 0 '. Quod cum coiugatiP io
eudom nocte fuissent, vidit puella somnium, quod natus ille*- fuesset arbor exiliens* de
umbolico' ventris tam excelsus, quod nubebus paenetraret *. Narravitque virum ius-
sionem dominae suae et visionem quem viderat, Dixit» ad eam vir suus: 'Cum steteris
hodie1 in conspectu domine tuae, eo quod sine libcris est, sic dicis ad eam: "Visavi"
nocte* hac acquum et acquam, ambos pulchcrrimus cunctorum et coma nimia puichri- is
tudinem habentis; sequcbat cos tercius acquus parvolus eorum consimilis, et haec am-
buiabant in domo dominorum meorum". Quod cura dixeris", invenies gratiam in con-
spectum eius'. Surgensque Lilia, omnia, sicut vir praeceperat, protinus nuncians"
dominae suae. Eugt-nia cum audissct, virum narrans, putavcrunt, liberum cssefuturum;
replctir gaudio, Thcudoro ct Lilia libcrus esse iusserunt, ct pcr tabularum adscriptione1 t«
firmantis, etiara rebus plurimis ditaverunt. Conceptum Lilia peperit filium nomen*
Theudericum, qui diligenter nutritus, Idacio et Eugeniae praesentatur b ; quem secum

Cap. 67. 1. 2«. 8. 4o*. 6**. e*.

Cap. 67. a) ditlinctieme «aret 2a; 67. om. 8; 58. 46**; cap. 67-62. ttiam in eodd. 4s extlttnt.
b) lemma Inciplunt Uesta Theoderici regls pratmiuunt 4»*- *■ ». e) Msumissit 46'*; assumpsit 4e*. 15
d) Dc Teodoricom et Tolomeom in luper. marg. /. 09. tcripta nmt 1. e) su» add. ia. 4e*; eiu»
add. 3. 44**. c». f) et add. 2a. 3. 44«'. c»; hebuerunt 44'*; beberent 4c*. g) creditorios

2a. 44*'. e> »; crediturios 3j eredituros 4o\ h) cum oaV. 2«. 8. 4»»*. «». i) se pro i.
2a. 3. 46»*. e». k) Mscedonom notiones 2a; nocionum M. S. I) parvi c. erant (e. e. p. 8; p. a.
e. c. 4«*) 2o. 3. <a. 6»'. e». m) somnUverie ia. n) nubantes 8. 4o\ o) visaverint eorr. vide- te
rint 1, e/ stc 4e»; somnisvernnt !a; vissverunt 8; visavorit 4a*; ris» erant 46**. p) coniugati eorr.
tee. m. 1, «/ tic 4e»; conhurote ta. 8; coniugo 44»*. q) on. 8o. r) umbUico 2o. 8. 46**. e«.
•) que add. 3. 4e**. t) om. ia. 8. 44**. e*. u) «omniari ac n. 8o. v) a noote 4o*j h. n. 44**. e*.
w) dixeris vei dixerit (?) 1. x) nnnci»Tit 44**. e* (non 4a. a'). y) repleto 2o. 3. x) scriptione
(scribtione 3; discriptionem 4e») firroans 2o. 3. 4a*. 6**. •) nO 1. b) presentantur 8. 35

1) Getta Theoderici regit tatii /abulota (v. J. Grmm, 'Reinhart Fuchi', p. Xl.nm, n.),
e quihu» e. 57. et 59. fiuxitte videntur, iam non exttant; libri enim, qui iia inicripli tunt, Frede-
gario potteriorc* pro nihilo habnitur, ijuippe qui ex ipio hautti itnt. Haee qnidem Getta pott
Fredrgarium in Appendice edemut. Vetuitvi Gettorum auctor, quo Fred. utm ett, quo tempore
tcripterit, e cap. 59. /acile intellegitur, uhi mort Theoderiei ex dialogit Gregorii narrata ett. 40
Ceterum finit huiu» eap. cum Anon. Valeiiano valde convenit, qvem quin Gettorum tcriplor habverit,
dubito. De hac materia Thorbccke v. cl. in ditquititione dootiitima 'Ueber die Getta Theodorici',
Ueidelberg. 1875, egit. 2) Theudcricu* rex VuigoUwrum, fil. Theudorii, qui tupra c. 53. com-
memoralHt ett. 3) Macedonet una cum Franei* ex Troianii orti eue dieuntur; c/. tupra c. 4.
4) Thiudimerit (c/. lord. Get. 52; filiut erat Theoderieut. 5) Maier a Iordane Erelieva, ab u
Anon. Valetiano Erciiliuo nominatur ; Ereleuuae Gelatiui papa littera» dcdit; c/. 'N. Archiv' V,
p. 521. Krat concubiua, filiui teite lordane Leoni imperatori obiei datui eit. 6) C/.
Iitttin. I, 4; Hic ftcil. Attyages) pcr somnitm vidit c\ uaturalibus filiae, qnam uuicam habebat,
vitem enatam, cuius palmitc timnis A«ia obumbraretur. 7) usque ad tecta domus excrescen-
tem tati* caute Aim. 1, 10. 50

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR PREDEfJARII 8CHOLASTICI LIBER II. 79

csRe iusserunt, tanta in eum araplecrentes nraorcm, ut ipsum sibi adoptnrent* in filium '.
Criacensque puer decorus valde covetum auper aliorum statura, effectus est prudcns ct
fortis valde. Defuncto Idacio et Eugenia, praeceptum imperatores Leonis Theudericus
iussus est militaris. Duodecim annis miliciam ngenB, tante fortitudincs et ingenies prilia
i gessit, primum ut ab omnes senatores palaciae vebementer diligeretur. Posttremnru
aagaci invidiae» morbum adversus eum dolore fremebant, investigantie, qualum1 iusso
imperatores interirit TolomeuB quidam ex senatoribus huius consiliae tacitae4 contra-
rius, vehementer cum Theuderico amicicins inians*, qno usque die ovetua' custudivit
Oothi postquam Romam vastaverunt et terra Aetaliae possiderant, se dicionem» impe-

10 ratores Leonis espontaniae tradiderunt Ab Odoagro rege et Erolis seo et reliquas
vicinas gentes eorura adsidnae vastarentur, per legatus Leonem imp. postulaverunt, ut
Tbeudericum eis instituerit patricium, ut per» ipsum adversariis rosisterint. Quod Leo
imp. clementer annuens*, cum consilio' senato Theuderico Romam direxit; qui a Ro-
mnnis seo» Oothis patriciati* honorem gloriose Busceptns est et cum Aerolis plures

16 prilia gessit. Nam quadam vioe1 apnd Odoagrum rege et Aerolis Thendericus cum
Oothis priliuro concitasset, Theudericus fugiens cum suis, Ravennam ingressus est; ibique
mater eius* Liliam obviam veniens", increpans eum, dicens: 'Non est ubi fugias, fili,
nisi ut levi0 vestimenta raea, ut ingredina utcro, de quo natus ea*'. Qnod illo audiens,
nimium confusus, cum suis quos potuerat repperire plus mori vellens quam vivere,

m obviara Odoagri et Aerolorum exivit Quod cum eos imparatos» et dispersos obviasset,
tandem cum paucis eos superat. Resumptis viris, Oothis secon* colliens, persequitur
Odoagrum; quem cum* uxore* et liberis vinctum interfccit gentemque et regnum Aero-
lorum dilivit Quod cum perlatura Leoni irap. fuisset et a* senato saepius suaderetur,
ut Theudericum deliret praecepit eum venire' ad so. Theudcricus, collictis secum uti-

» lissemus pugnatores Oothornm armatus et" qui nobilis erant, utrumque 12 milibus tan-
tum, evecto navale, quasi oboediens, in occursum Leonis imp. ConstantinopoleT venit
Amicus eiusdem" Tolomeus nullo ingenio potebat1 qunliter* eidom res agebatur nar-
rare, nisi tantum in consilio prudentissime et suptili ordine qui Theuderico erant con-
trarii destruebat Decreto imperatores Leones et senato cura esset1, ut Theude>icus,

t« cum in palatio ingrediebatur*, seductus membratem et separatus a suis, ut interficere-
tur, consilio Tholomei amici sui de hoc periculo liberatur, dicens ad imperatorem : *Non
est utile gloriae tuae, ut homine ille sic fraudulenter interficiatur», nec dictnm sit a suis,

Cap. 57. 1. 2a. 3. 4o*. 6*\ e*.
Cap. 57. •) adoptaveraat 8o. b) inridi» «t 8. e) qualem iussrum 8a. 3; qnslem (qnale 4a*;
»5 qoali 46*') iutsn 4a*. 6*\ c»; lege: qaalitor. d) tacitni %a. 3 (t eorr.J. 44»*. c*. c) inbieni 3o;

iniena 8. 46**; detinit 4i*. f) sai add. 3. g) ledieione So. 46'*; leditione S. 4e'; ledicioni 4a*.

b) pro 8. i) conieniu lenatns (lenatonnn 8a) 8a. 8. k) a add. 8o. 1) ila 1 cum Aim. I, 10;

om. 8a; dise 8; die enm 46**. m) m. sua 2a. 8; matrem suam 4o\ 6»\ e». n) invrnieni 4a\ 6»\ e».

o) levi eorr. tee. m. lcvas 1; levem 9a. 46**. c'; leve 8. p) imperatoi rorr. imparatos 1. q) con
«e om. 2a. 3. 46**. e*. r) om. Sa. 8. i) om. 2a. 3. 46**. e»; senatoi 2a; senatai 3. 4c». t) ad

•e v. 46**. «*. u) a. qni et n. So; armatiique et n. 4a*; armstique ut n. 46**; annstoa quae et n. 4r*.

v) Comtantinobile 3. w) ciui 2a. 3. 4e*. x) potcrat 2a; potebant 3. y) om. 2a. i) e. u.

T. c. om. 4a*.6»*.e». a) injredirentnr ledacnnctiis m. 46''; iogredltnr ted vinctui m. 4e» (4o* reele).

b) interficitnr 3.

4» 1) A Zenonc eam ado^alitm ette, I.yrdanet e. 57. retnlit. 2) Cf. lord. I. I. 8) V. Anon.

ValeM.: Zeno itaquc rucompcnsans bciicficiis Theodericum, quem fecit patricinrn et consulcm,
donam ei multum et mittens eum ad Italism. 4) Similia de Perti» narravit Orot. I, e. 1!»:
cunctaoribus, sublata veite, obicena corporis ostendunt, quaefentos, nnm iu uteros matrum vel
uxorum vellent refngere. Quo facto, erabescentes in proeliuin redouut; ex IuMino I, fi.

M 5) cum omni stirpe sua Anon. Valet., qui filium Odoaehari Thelanem nominat.

80 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA8TICI IJBER II.

qui cuin eodcm vencrunt, quod non publice euin potuissetis intcrficere, nisi ingeniosae
sepnratum & suis. Sed iobe eum vinctum tencre , et mittnntur seniores senatores ad
castrn Gothorutn foris civitntc, qui cum Theuderico venerunt, narrint eis offcnsionem
Tbeuderici et irain gloriae tuae, eo quod dignus est morte; ipsi decernant, utrum capite
truncetur, an bistiis dovorandum trndatur'. Cumque ptacuisset conailius Tolomei, trnns- »
missi sunt quinque scnatores, qui erant* citeria'', ct Tholomeus cum ipsis, haec verba
Gothis nuncianda. Ibique Tholoineus secretissime tnittens pucrum, nuncianB Gothis, ut,
cum ipsi et reliqui senatores eis verba haec narrandum accederint, eos Gotht cinegcrint
et icgarint, imperatores mandantisc : 'Nisi dontinum nostrum'* Theudericum vivum et
nalvum nobis reddederit' et sacramcntis firmaverit, ut incolomis tios cum ipso patriae 10
remcaro pcrmittat, senatores hos intorficiemus et adversus civitatem hanc qua virtutc
possumus' priliavcmus'. Quod cum consilius Tolomci fuisset impletus, Theudericus
vinctus in palatio tencreture, et Tholomeus cum sociis, itemque a" Gotbis vincti', sub
ciusmodi ordinc tencrinturk, vellit uoliit, Leo1 imp. Theudericum sanum Gothis red-
dedit, insuper promittens", evim cum suis incolometn patriae repednre". Salvatus estD it
Thoudericii8 consilium Tholoroci. Kcgressus Romam, cum Avaris bellutn intulit, plu-
rimae stragcs uterque"' facti. Chuni Aetaliam inundantesi, Theudericum et Gothis
superant, plurimas civitates Actaliaor vastant. Tandem Theudericus, resumptis viris,
inruit super Avaris, quos vinctus Pannoniam in fugnm dirigit. Q.uos cttm seqtteretur
finibti8 in Pannoniao non est ausus ingredi; ibique cum castra sedcrit, cum qttattuor »»
pucri* in aequis scdentibus oxtra castra sibi 1 quintus agrcssus' est, ut praevedcrit, ne
fortc Avaris dinuo adversus ipsum insurgerint. Cum iam procul a castra easit, Avar
nomen Xerxer"-» utelissimus cunctorum singulus nd pracvidcndum Theudericum ex
secretutti eum obvians. Quod cum a longc reportus fuisset, missi ad Theudericum
tres viii bcllatoros, ut eum aut* vivum capcrint aut interficerint. Quob Avar", fugam* »»
fingens, singellatim intcrfecit*. Dinuo Theudericus alios tres viros ad ipsum capiendum
direxit, qni itemque ab* Avnre intcrfceti stint. Postea Thcudericus singttlare ccrtamen
cum Avari bellum inivit. Quem, contho* in brachio pcrcussob, diutissimo in invicem
cuin aequis girnntis, a Thcudcrico Avar supcratus cst Qucm vinctum Thcudericus
socum ducit ad castra. Qucm cum cognovisset fortissimum csse in bcllum, verbis blan- »•
diciis eum suadebat, tttc stto sacramcnto fidcm Theuderico jiromittcrit, et eum postca
multis muneribus Theudericus ditarit. Quod Avar Xerser nonicn vehctnenter rennuens,
fidem promittero noluit, nisi tcrramd suain cupiens remenrc. Postea minis et diversis
adflictionibus a Theudcrico coactus cst; scd tamen cius imperio dcncgnns, fidcm paenitus
promittcre tioluit Cumquo vehementer rennuerit, pormisit eum Theudericus patriae »»
remcarc. Natans cum acqttum fluvium Stria'», rcspiciens cx nlia parte, ad Theudcricttm

Cap. 57. 1. 2«. 8. 4<T. b1'. e».

Cap. 67. ») erant «uper («U[ir» ia ) 4«. a' ; precrant 44»*; crant pr»e 4e». b) exccUiores
tce. m. mld. I . c) luanduli» corr. mandanti* 1 ; imporatoro miuidanlc* 2a ; imperatorcro caatiante» 3.
di nm I. c) rcddcrct — firmarct, om. ut 2a. 3. 4*»*; reddidcri» — finitea 4c». 0 po«*imu» 2a. 3. 40
£1 tcnetnr 2a. 3. W.c*. li) « G. h. i*. om. 46»\ e». i) vicli I; vinctiti 2a. 4fc»\ c»,- victu» eorr.
vinctu» 3. k) lencretur (tenctur 44»*) » Ootliis v. n. 46»\ e1. 1) om. 2« 3. 46'*. r*. ml pmit-
tcit» 2a. n) rcmc»re 2a. 3. 44'". oi om. 'ia. 44»". e». p) utiqitc corr. utcrquc t, ct tic

2a. 3. 4a\ 6»'; utrnque 4c». q) ntindante» roi-r. inundantca J. r) om 2a. 4a\ ») Scqttitur 3.
t) ejrre»*»!» ib1'. c». u) Xe*xcr 1. vt «it 1; om., tcd n rrn*. 2«; om. 4«\ w) «r e corr. ttr. m. 1. is
x) fwja 2a. 3. 4c». y) itttcrfccto» rorr. ittterfi-cit em 3. x) ip»o a<W. 2«. 3. 4a*. £**. r». */ cuncto 2«.
10 oiu 2«. 3. 4a\ /.*\c>. c) ct 2a. d| »d tcrram 2a. c) Stria con Istria 1, tt ik 2a. 3. 44'";
IstrUr- 4a'; HiMrin 4c».

I) '»tVifii<.ft' rtrtc icrtit M>mr, 'Anzciycr' 183^, p. 356. 2) S»Ui uomen 1'tnicvm;
<•/. siiin-n p. 7V, i». \. 3) Procul dnbio hter (= Dauubiu*}. M»

Digitized by Google

CHRONICAEUM QUAE DICUNTUR FREDEHARII SCHOLASTICI LIBEB II. 81

dizit: 'Liberatus sum a dominatione tua, liberum me arbitrium* esse cognusco, nihil
supcr me modo* eat tua potestas, revertam ad te eroque* tibi Bdelisaimua citeris1.
Quem Theudericus multis opibus ditans, ounctis deiectissimum habuit; et cum pluria
prilia Wandalis et Suaevis ceterisque4 gentis* agebatr, eum semper proximum et fortis-

5 sime priliantem suae custudiae in agmenibus cognuscebat. Ideoque vehementer* a Tbeu-
derico delictus est Cumque utilitas Theoderici et prilia quae gesserat perlatak aula
imperatoris fuisset, Leo imp. iussit eum dinuo venire consilio senato, ut tractatum per-
ficerint, quem de ipso iniverant. Iuramento senatores constringit, ut huius consiliae
nullus proditur esset, et si quis agnetus prodedisse1, capite puniendus esset. Tunc Tbeu-

i* dericus dirigens secraetae puerum ad Tbolomeum, inquirens, que suae utilitatc profi-
cerit: aut venirit, aut forsitam oportebat» rennuere. Tholomeus, his verbis secretissime
auditis1, dixit ad puerum: 'Nihil paenitus Thenderico remando. Hodiae diea featua est,
iussionem agusti omnes senatores in aula imperiae discumbent ad prandium; tu vero
ad instar puerum meum mihi ad dorsum obidiens, diligenter adtende, quod ad senato

it loquer" fabolis*. Protenus reverte*, nuncians ad eum, qui te misit'. Quod cum puer
ille buius eadem diae obidiretur, discumbentibus senatoribus ad prandium, dizit Thoio*
meus: 'Laetua dies huius prandii sit», iocundemur in fabolis. Cum' esset leo fortissi-
mas bistiarum, fuitque clictus a cunotis bisteis rex, venientis cunctique*- in eiusr occur-
sum, cum iam easet hora prandiae, venit cervua. Cum adorasset loonem, adpraehendit

m cornum» eius, ut ei cervus esset ad prandium. IUe vehemonter retragens, cornum
amisit, cursuque velooi fugit in heremis. Iusso leonis inter his bisteis miasa est vulpis,
ut eum veniendum subverterit Illa cum sit artia' suae ingeniosa, iuramentis<> non
pavida, sacramentts praeventum cervum in conspectu leonis adducit Quod cum iterum*
adorasset leonum, vebementer" adz ipso leone capitur et membratem disrumpitur.

u Vulpes Ula forto* ablato oor etus oomedit Leo* cum diligerit cor oervi ad manducan-
dum, inquirens et fremens vehementer, omnes bistii p&vefactae tremebant, eo quod cor*
cervi invenire non potuissent Dixerunt: "Vulpes, qui eum adduxit, ipsa proxemior
cunctis fuit, quando deruptus* eat; illa furavit cor eius". Adpraehensa cum easet in
poena, et quaereretur ei, ut redderet quod furaverat, dixit: "Sine culpa poenas patior:

ss cervos ille non habet* cor; nam si cor babuisset, ego eum praevalere4 non potueram,
nec hic nuraquam venisset. Primo* amissum cornnm, vix tandcm evasit; co* pacto cor
habens hic reverti potuerat?" Puer ille diligenter audiena, memoriam retenens, Tbeu-
derico velociter* narravit conailium Tholomei. Iterum Theudericus de pericolis Uberatur.
Post haec rennuens dicione imperie, cum summa feltcitate» viginti et duobus» annis

,s Cap. 67. 1. U. 8. 4a\6»*.c».

Cap. 67. •) arbitror 46**; arbttrio me 4e*. b) om. Sa. 8. 4*»'. c». c) que fxuUa add. 1.

d) ceteriaq. corr. ceteraaq. 1. e) eorr. n. ai. fentibua 1. 1) babebat 46**; baberet 4e*. g) a T. v.
So. 8. 46**. e*. b) perlatum 4a*. 6**; perlatae 4e*. i) *. eseet e. 2a. 8; et •. q. a. p. om. 46**;
et qui proditor fuiaiet 4c». k) oporteret So. 8 (e eorr.J. 46»*. c». 1) <m. 8«. 8. 46»*. e». m) lo-

4« quenj 4a* ; loquor 4e». n) famulia 3a. o) revertens n. (nuntiaa Sa) Sa. 8. 4a\ 6**. e*. p) « Sa.

q) venlentesque cunctl 8a. 8. 46**; venientesquae cunctae 4e*. r) o. e. 4a\ e*. ' ■) cornum corr.

cornu 1. t) i. a, a. Sa. 8. 4a*. 6**. e*. u) i. (iuramenti 8) aoae (»ui 8) Sa. 8. 4a*. v) om.

8a. 3. 4a*. 6**. e*. w) om. 8. x) ab 8«. 8. 4a*. 6**. e*. y) furtia (furti Sa) ablatam (ablatu Sa 8)

46**. e*. s) 8ed leo eor (om. cum d.) 8a ; L. c. d. om. 8. 46**. e*. a) cervi cor 46** ; cor otu. 4e*.
«6 b) d. (diaruptns So. 46**. e*) rult 2o. 8. 46** («ea* eat 4c*). c) babuit 46*'. e*. d) prevaloero Sa.

e) primam Sa. 8. 46»*. f) co eerr. qao 1. g) cUimti 4e», rtUquit qnattmvmibu» ptrditit.
h) vlginti quinqne Sa; 86. 46**. e*.

1) De hac /abula ef. Mattmann, 'Kaiterchronik' III, p. 808. tqq. , J. Grvmm, 'Beinkart
FucHm', p. zLvni. Oetterley, Getta Rom. 1872, p. 410. 411. 725. 2) C/. Anon. VaU».: Ergo
so praeclarus et bonae voJuntatia in omnibui, qni regnavit anno» 83, cuius temporibua feli-
citaa eit secnU Italiam per annos 80. Cf. Tkorbecke l. I. p. 32

88. R. Meroving. II. U

Digitized by Google

82

CHRONICAHUM QUAE DICUNTUR FREDEGARIl SCHOLASTICI LIBER O.

cum Gothia regnavit. Fiunt omnea anni, quibus Theudericua in* AeUlia regnum
tenuit, 32»-1. A finibua Pannoniae usque ad Rodano fluvio, a Terreno maree uaque
Alpia Poenunas* et Iaera fluvio. Unum tantum modio* plenum terrae annia aingulia
haerariia publeoia diaaolvebat, ut diceretur: 'Theudericua rex modio pleno aerariis per
singulia annia' reddit* publecia'; decretum imperiae, ut ampliua ei nullo tempore quae- »
reretur. Civitatea universas quaa rcgcbat miri operia reataurare et munire sollertissime
fecit». Palatiah quoque aplendediaaime Ravennae urbis, Veronae et Papiae, quod Tiei-
num cognomentum eat, fabricare iusait. Tantae proaperetatia poat regnum tenuit, pacem
cum gentibua vicinaa* habena, ut' mirum fuiaset Cuius tiliam Sigysmundus rex Bur-
gundionum habuit uxorem*. to

58.* Quadam* vicem Chlodoveua rex Francorum et Alaricus rex Gothorum, qui
aedem Tolosa habebat, poat multa prilia, qnae invicem geaaerant, intercedentes legatua,
cum pacem inire coepissent huius convenentiae, ut Alaricua barbam tangerit Chlodovei,
offectus ille» patrenus*, perpetuam ab invicem pacem servarint, et ad huius placita
coniunctionee nec Francoa nec Gothos armatus paenitua non accederit, aeatatuentes d i»
diem ad locum designatum ab invicem. Ibique legatus Cblodoviae Paternua nomen ad
Alaricum accessit, inquirens, utrum eo habito Gothi inarmia*, quor spoponderant, pla-
citum custodirent, aut forte more aoleto, ut poat probatum est, mendaciia apparerint*.
Cum loqueretur* Paternus ab Alaricum regem, nunciana salutea Chlodovei et diligenter
inquirena, quo ordine deberint coniungere, Gotbi fraudulenter uxoa'- * pro baculis in to
manum* ferentis, adpraehensum unum ex hia Paternua extrait, dicena: 'Mendacia tua
placita sunt', rex, ut firaude coneria cum tuis Gothis dominum meum et Francos dece-
pere*. Accepto placito cum Alarico, espondena Paternua pro Francia, ntm iudicium
Theuderice regis Aetaliae huius rei terroinns fieretur. Ibi Iegatus" Alarice regis et
Paternus directus a Chlodoveo conspectum properant Theuderici. Exponena per ordine u
Paternus causam Chlodoviae et Francis, quod legatua Alarice denegare non potuit, nisi

Oapbl. 1. 80. 8. 4a*.6»*.e*. Cap. 68. 1. 8a. S. 4a*. 4»*. e«- ».

Cap. 67. ») r. t. I. Italia 2a. S. 44**. e». b) anB 8S. 8a; SS. anni 4a* (»). 6»'. c». e) mari»
8a. S (* eorr.). d) Poenuna» eorr. Poenona» 1. e) medio ia, ut infra. 0 3- g) red-
didit 4a*. 6»*. c». h) polacii 2a. S. 46**; palatii 4a*; palatium 4e». i) et 3. ,0

Cap. 68. a) 69. 46»*. b) ota. 2a. 3. 46**. e>- * c) conventio 4a.a*; convencione 44»* ;
conTentione 4e'- '. d) «e :tatuentes 1. e) ita 1. 2a. 8. 4a*. 6'*; iohermes 4e'-*. f) e. quod
apoponderant a. (an 46»') f. 4a*. 4»*. c1- *. g) parerint 4a*; parerent 46»*. e». b) loquitnr (loqne-
retar 46**. e* (?); loquerentar 4e») P. cnm Alaricum (Alarico 46**) 2o fubx r. dieit). 3. 44**. e«- ».
i) oxo» 8a. k) manae 8a. 1) placitae 4a*. c*. m) et 8a. S (»). 4a*. 6«*. n) »%«ti add. 8«. »&

1) Cf. p. 61, n. 2. 2) V. Anon. Valei.: Er«t enitn amstor fsbricarum et restaarator
civitatum. Hic aquaeductum Ravennae restauravit .... palatium nsque ad perfectum feeit ....
Itera Veronae .... palatium fecit .... Item Ticenum palatium. Cf. Thorbeckt l. I. p. 82.
3) Anon. Valei.: Sic cnim oblectavit vicina* gente», ut ee illi sub foedu» darent, »ibi eum regem
■perante». 4) Cave, lord. e. 58. ita interpreterii, quari Ottrogothonem Sigitmundvi tn matri- to
monium duxiiiet; potiui Anon. Vatei. eredendum e*t: aliam, inquit, filiam tuam Tbeodegotham
Sigitmundo, filio Oundebai regi», (dedit) ; ef. Greg. III, 5. 5) De kae fabula egerunt Junghani,
'Oeiehiehte der KSnige ChUderieh und Chlodoveek', p. 77 tqq., Dahn, 'KSnige der Germanen' V,
p. 107, n. 2. Totum c. 58. ad Geita Theoderiei regvt minime pertinere manifutum eit. Quod ex
hiitoria quadam Chlodovei regii tumptum ri txpvnxerii, textu* optime eohaeret, eum oapita 57. 4»
et 59. integra Theoderiei Getta praebeant. 6) Cf. Paului, H. L. IV, 38, VI, 53. Patrinui e*t
HUe qui tuieipit a fonte baptitmatW ; ef. Forcellini ed. de Vit VI, p. 688. 7) V. infra lib. IV,
e. 64 : extralicn» uxum, capnd patriciao Perearum truncavit. Intellegitur gladhu brevii; ef. Jung-
hant l. I. Aimoinui I, e. 20. male vertit 'ferreum ottii obicem', icd Rorieo: cultello», inquit, per-
inaximos, quoa vnlgariter Bcrnmsaxos corrupto vocabulo nominamu» ; ef. Thorbeeke i. I. p. 35. »o

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAJE DICUNTUE FREDEGARII SCHOLASTICI LIBER IL 88

tantum petens, ut iudicium Theuderiei fineretur. Cogitans in semet ipaum Theudericus
huius causac aeventum et futurie temporibus quae oportebant oblivionem non* tradens,
zelum adversus hoa» duos rcgis retenensc, dicens his legatis: <In crastinum, quod atten-
ciu8 huius rei pro pacis concordiam, ut iuaticiae ordo poscuerit, cum seniores palatiae

( pertractare potuero, fratribue meis cum integra delectione et amore praefusod mandare
non sileo'; tractansqne in arcbana cordis iam olyro caelaverat Cupiens, his duobus
regibua ab invicem semper ease discordis', talem inter eosdem* iudicium termenavit,
ut difficile Gothia, qnos Alaricus regebat, huius' culpa conpositio suppleretur: ut veniret
legatarius Francorum, sedens super aequuro, contum aerictum tenens in manum, ante*

io aula palatiae Alarice, et tam diu Alaricus et Gothi super eum solidos iactarint, quous-
que legatum et aequum et cacumine conti cum soledia coperirent. Renuntiantes legati
Alarico protenus, quod Theuderici huius rei termmasset iudiciua, et cum easet difficile
haec Alarici velb Gothis' supplere, volentis» fraudem Paterno legato Francorum dece-
pere, quem in solarium1 missum, per nocte" quod supposetum erat ruena, fracto

is brachio, vix tandem evasit. Ducitque* eum Alaricus in craatinum, suoa oBtendens the-
sauros et° cum sacramento dicens, amplius soledus* non haberit*, quamr ad praeaena
arcia plenis ostenderit Ubi Paternus unnm Boledum de pugno1 extrahens suum, pro-
iecit, dicens: 'Hos aolidos adarraho ad partem dominae mei Chlodovei regis et Francis'.
Revertens ad Chlodoveo, narrans* per singula, Chlodoveut» adversue Alaricnm arJf-

tt arma eommovit, quem in campauia Voglaveneem decirao ab urbe Peetava" miliario
interfecit, et maximam partem exercitus Ghothorum inibi gladium trucidavit, regnumque
eius a Legere fluvium* et Rodanum per mare Terrenum et montea Pereneos usque
Ocianum mare* abstulit, quod hodiaequeT dicione condigno* permanet ad regnum

a 59.* Theudericus cum papa RomensiB* apostolicum virum Iohannem sine culpa
roorte 4 damnassit et Symroacum patricium nullis causis extantibus itemque trucitare
fecisset*, ira percussus divina, a gerroano suo Gaisirico interficetur ». Fertur in diali-
quosd aancti Gregorii* a quaedam* sacerdoti visibiliter: ab ipso pontefici et patricio
Theudericus vinctus tragetur' Sicilia in olloam ignis. EXPLICITf *.

to Oapp.b9.b9. 1. 8a. 8. ia'.b*'.e> *.

Cap. 68. s) om. So. b) om. S. c) retentao 8a; tenens 4a\ «'•*; tenent 4»*'. d) pro-

raso 46**. e». e) eoe 46»\ e». t) Me 8o; culp(a)e 4a\ c'- ». g) sd 46** ; om. 4«» » (kabet 4o*>.

h) et 8a. 8. 44*". e»- '. i) Ate detinit f. 76; /. 76'. pictura tanetae, ut Monod opmatvr, Htlenae

oeeupat, ealamo exarata 1. k) per add. Sa. I) eoUrio miteo 8o. 8. 46»\el*. m) #t'e 8a. 8. 4e'-*;
K noct* 1. n) daeeneque Sa. 44**. e'- »; dTcenoque 3. o) <m. 8a. 8. 46»". e'». p) eoledae

eorr. soledoe 1. q) habere 46»". e». r) qnem 8. s) sao add. 8a. t) ei add. 8. u) peocsU

eorr. peccsns 3a. v) hodie eonditioni 8. w) condigne 4a*. c'- *.

Cap. 69. s) om. 8. 4e'- ». b) Romeneem 2a. 8. 4a\ 6**. e' ». c) inseieeet Sa. d) ita

pr. m., dielogo Kbro *ee. m. I; inde sKcoe Sa; indi sli:::: 8; inde sliqnoe 4a; in dislogo 4o*j in
40 d :::::::: 46»*; indc sliqaid 4e' ». e) qaidsm Sa. f) trsditnr 2a. 4e>»; trehitar 8. 46»". g) Ua

$oltu 1 ; om. retiqui libri.

1) Hoc veritati repugnat; ef. Junghan» p. 79. 2) Loeu* infra lib. III, e. 24. rcpetitui
etU. 3) Cf. Jungkani l. I. p. 106, Binding, 'Oetch. otee liwgunditch- Romanisehen Kbnigreiehi' I,
p. 212, n. 730, Jahn 11, p. 230, gui hot terminoi improbant. 4) V. Gregorii Dialogi IV, 31.-

«t Et quis lohsnoem pspsm sdfligendo in custodis occidit, Simachnm qnoque patricium ferro
trucidavit (88. RR. Ijang. p. 640J. 6) V. Anon. Vale».: Sed qui non patitur fidelee cul-
toree eaoe sb eJienigenie opprimi, mox intulit in eum eententism Arrii .... fluxum ventrie
incurrit. A fratre Oaitirico Theoderieum intcrfectnm e»»e, kie tantum tradilur. De Tkeoderieo II.
rege Witigotkorum , gui tupra e. 56. a fratre Theuderieo (pro Euerieo) interfectu» e»»e dicitur,

so teriptorem h. I. oogitatie, Tkorbeeke p. 41. acute eomieeit. 6) V. 'N. Arekiv' VII, p. 443.

11*

Digitized by Google

84 CHBONICABUM QDAE DICUNTUE FREDEGARIl 3CHOLA8TICI LIBER II.

60. Cbrocoa'*1 rex Wandalorum cum Suaevis et Alanis egressus de sedibus,
Galieas adpetens, consilium matris* nequissimam utens, dum ei dixisaet: (S« novam
rem volueris facere et nomon adquirere, quod alii aedincaverunt cunota distruae et
populum, quem superas, totum interfice; nam neo aedificium meliorem a praeces-
sorebus facere non potes neque plus magnam rem, per qua noraen tuum elevis'. Qui »
Renum Mogancia ponte ingenioaae transiens, primum ipsamque4 civitatem et populum
vaatavit; deinde ounctaaque* civitatis Oeraaniae vallana, Mettis pervenit, ubi murus
civitatis divino noto per nocte ruens, capta eet civetas a Wandalis. Treverici vero in
arenam huius civitates', quem munierant, liberati suni. Post haeo cunctas Galleas
Cbrocus cum Wandalis, Suaevis et Alanis pervagans, aliasr ubsidione delivit, aliasque* ts
ingenio8aeb rumpens', vaatavit Nec ulla civetaa aut*- caster1 ab eis in Qalliis liberata
est. Cumque Arelato obsederint, Chrocos a Mario quaedam ■ miiitae captus et vinculis
constrictus est1. Qui ductus ad poenam por univeraaa civitates, quas vastaverat, impia
°T*'I]i^Fr' vita digna morte finivit. Cui* Trasemundus auccesait in riguun. Alamanni

adveraua Wandalus arma commovunt. Uterque cousencientes aingulare ta
certamen priliandum, duoa miierunt Sed et ille qui a Wandalia miaaus eat
ab Alamannoa auperator. Vietuaqae Trstemundut et Wandali", aeeundnm
placetum cum Wandalis, Suaevia et Alania de* Oalliaa praetermiaais Spa
nias adpetivit, ibique ma}tos ehristianorum pro fide catholiea interfecit.
Post paucum tempore mare traducta* in Maurittania», credo divino noto fera to
ducente», cum Waodalia vadaudo tranaivit; fertur mare ibi septe mUia passum
ib.u.t. latitudinem csse. Mortuo in Mauritania Trasemundo, Hanericus* mente cradelior Wan-
dalia aucceaait in regnnm. Avreaml tutam oceupans, nimia estrage in
christiania exercuit, coniiliante Cyrola hereticorum episcopo r, cuius persecu-
cionem plarimos* numerus christianorum martyrii palmam sunt corooatae. u
Hii diebas Eugenius, Longina»' et VindemieJis episcopi miras virtutis in Christi

*) Mantu *. XIV. inieruit: Geisericus saccessit. Hic Cartbagiuem et Ypponensem cnnctas-
que civitates plures cepit, plurimumque sangninem catholicorum fudit 8.

Ctop. 60. 1. 8o. 8. 4a\6»*.e' *.

Cap. 60. a) Rlttrae C /orma maxima I. b) saae add. 3. c) p. (primo 4e'- *) ipsam c. to
4o*. e'*. d) que om. 4a*. 6»'. e) cmtates eorr. ciritatU 1. f) alia subndione eodd. g) om. 2o.
h) ito 1 (e torr.). ia. 8. J) eramp«ns 2o; acrnmpcns 3. k) nec ta. 3. 4o\ 6»'. e'- * I) castel
Inm <ec. m. eorr. 1. m) quidam 2a. n) Wandalis 2o. 4a*j Wandali:, rat. una litt. 3; Vandalis 4e*.
o) et 0. 2o. p) priut t erat. 1. q) t<o pr. m. 1. 2o. 8. 4a; Uurituuim tee. m. 1, tt tie 4a*;
Aream 46*'; Maaretaniam 4e'; Africannm Oreg. r) eps 2a. s) plurimos eorr. plurimns 1. t) om. 16
2o. 8. 46**. e» *.

I) V. quae Gregoriut, H. Fr. I, 32. 34. de Chroeo tcriptit. It Chrocum Alamannorum
regem habet; de Maguntia ilettitque dirutit tilei. Quae a Fredegario narraptur maxima ex parte
ad taec. V. referenda ette eentuit IaebeU, 'Grtgor von Tourt' p. 824», ef. Papencordt, 'Vandal.
Hemehafi in Africa' p. 390, Jahn I, p. 277, n. 2) Cf. Greg. I, 84 : Chrocas vero apud «o
Arelatinsim Galliarum urbem conprehensu», diversi* adfcttus suppliciis, gladio verberatus
interiit, non inmerito poenas, qnas sanctis Dei intulerat, luent. A Mario Chroeum interfectum
e**e, totu* Fredegariut narravit. Cf. LoebeU l. L, qui iUum fuitte Marium tyrannum a Tre-
beUio memoratum opinatur (SS. Hitt. Aug. ed. Peter II, p. 96). 3) Quae tequuntur cum
Greg., H. Fr. II, 2. 3. aonveniunt, 4) Greg. II, 2: Post haec prosequentibus Alamannis usque «
Tradoctam, transito mare, Wandali per totam Africam ac Mauritaniam sunt dispersi. Itaque
apud Gregorium de Traducta oppido agitur. 6) Haee Fredegariu* addidit. Cf. lordan.
Get. e. 24, ed. Mommten p. 90, /. I.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUKTI R FHEDEGARIl SCHOLA8TICI LIBER U.

85

Bomen* ottendebant, e t i a m et morluoi tatcitabant1. C y r o I a q u a e d a m 0,#*
bominem praeventum datit quinquaginta auriet, at te oaeeumb fingertt
et clamarit coram Honoricam regem, Cyrolae virtatibu» lamen »ccipere;
qai t»ctut »• Cyrol», c»ecu* efficitar. Potte» orationit' Eageniae lumcn
6 recepit. Inttigante Cyrola »b invidi»e roorbum, Honorico iobente, Euge-
niut capo truneatur. Longinu* et Vinde mialit divertia poenit «dfecti* pro
Cbritti nomen, ad aeternam migrant' beatitudinem. Honorieut, merito
ezigente, propriia te mortibnt laniavit; indignaf viu iutta1 morte finivit. Cai' Childe-
ricat tuccettit in regnum.
10 61. Iptoqnc defancto, Ghildemeris regnum tutcepit, apud quem Bellesarius it>

patricius fortissime demigavit. In quem regnam Wandalorum finivit.

62. Iustinianus *, priusquam temporibus Iustini imperatore regnum adsumerit, cum
esset comex cartarum* et Bellessarius comex aestabolarius, erantque ab invicem nimia
delictione amplexi, iurantes sibi, quantum cuinsquam ex bis causa proficerit, pare sem-

u piternam fidem servarit. Cum quadam die cum duas gcrmanas* de lopanar electas ex
generc Amazonas sibi cumcubito meridiae sub quaadam arboris in pomario senior An-
tonia cum Iustiniano discubnisset, Iustiniano sopore oppraesso, sol declinans capud eius
incaluit Venieos aquila divino noto, eodem dormiente, calorem solis extinsis alis obum-
brabat. Quod cum, Antonia vigilante, fuisset repertum, sperans hoc signum, Iustinianus

n imperium adsumerit, expertume a somno, dicenB ei: 'Si imperatur effectus fueris, erit
digna ancilla tua tibi concubito'. Et ilie subridens, cum ei fuissct difficile hoc esse
honore dignum, dixit ad eam : <Si imperatur effectus fuero, tu mihi eris agusta'. Com-
mutantisd ab invioem anolis, ait Iustinianus ad Bellesarium: 'Scias inter me et Antunia
placuisse, si ego efficior imperatur, ipsa sit mihi agusta. Anolis comroutantis hoc

t6 foedus inivimus'. Dixitque Antunia: 'Si soror mea tibi agusta, ego Bellesario matrona
efficiar'. Dicensque Bellesarius divino** noto: (Si Antunia agusta efficitur, tu estratus mei
matrimonium sociaris'. Idemque anolis comrautandis abierunt. Nec multo posttempore
Iustinus imperator bellum in Persis movit; quod cum Cajcedona transisset, morbo perit bit.
Consenso senato et militum elevatus 08t IustJnianus in regnum. Oppraesso rege Per-

to garum, cum vinctum* tenerit, in cathedram quasi honorifice sedere iussit, quaerens ei
civitatis et provincias rei publice restituendas ; factisque,' pactioniBr vinculum firmarit.
Et ille respondebat*: 'Non dabo'. Iustinianus dicebat: 'Daras'. Obk hoc loco illo, ubi
haec acta sunt civetas nomen Daras fundata est iusso lustiniano, quae* usque hodier-
num dicm hoc nomen nuncopatur*. Post recepUs provincias et civiutis plurimas, quae

„ Capp. »0. 61. 1. 2«. 8. 4a\6«'.e» *. Cap. 62. 1. 2a. S. 4a*. 6»'. c».

Cap. 60. a) «pianoromo. 46»* c' ». b) ut secnm 2o. S. 4a\ 6»*. <•>• ». c) om. 2o. 8. 4o'.6»\ e'».
d) oratione* 4a'; oracione 46»* ; orstionibnt ic> *. e) adtlicti 2a. 3; «.ffltcti 46»\ e'- ». f) migra-
bant *o. S. 46*'; mlffrarum 4c». g) tic 2o. 3. Ar.* ; indign» viU 1. b) digna 2o. i) a Cui
e. 61. ineipit 2o. 8. 46»*.

M Cap. 62. a) carU tarom 4o; castarim (?) 4«'; catUorum 46»* j cantaram corr. canturum 4c»-

b) getna eorr. genoani» 1; germanat 2a. 8. 46»*. c». c) expertumque 2a. d) oomutatiique nd i. 46*';
Commutate* 4e», d') Belletarins: Divino noto *S Sfonod (quod pracfcrrcm Q. W.). e) iunctnm 2a.
f ) paetionem 4o. o* ; paccionibut ut v. 46»' ; pactioni 4e». g) re*ponderet 2o. h) ab 8. i) qui
So. 8. 4c»; om. 46«'; u. in h. 2o. 8. 46»*.

46 1) Gregorio teite foiui Vindemiali* fcrebatur mortuwm luicitatic. 2) Ha* fabula* ob-

scoenas unde Fredegariu* lumpierit, netcimui. Ituunt autem ca, quae cum rebu* ge*ti* cvnveniunt;
cf. Papencordt U L p. 890. 3) Dara* urb* a luetiniano moenibu* pracsidiitque varii* munita
(ef. Procop. Pcr*. I, 3. 10, //, 18, de aedif. II, 1—3, ///, f>) *ita erat haud longe a Xitibi;
v. d Anvillc, 'L'Euphrate et le Tigre' p. 63 — 65. Anno 507. urb* ab Anattaiio tmperatnre

40 ampUata, Anaatatiopoli* vocata e*t; cf. Procnp. Per*. I, 20: F.vagr. Schol. III, 37 (Migne,

Digitized by Google

86 CHBONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA9TICI LIBER n.

a rege hniuscemodi ordine Iustinianus suae dioionc adauraserat, omnibusque firmatis,
permisit eum in Persas* regnum recipere. Revertens lustinianus cum magno triumpbo
Constantinopole, sedem tenens imperiae, Antunia, sumtis secum quinque aureis, duos
dedit hostiariis, permissa est introire palatio; tres dedit ad tenentis velum, ut sua eausa
permittereturb suggerere, dicens ad Iustinianum: 'Clementissime imperator, iuvenis s
aliqui in hance civitatem dedit mihi anolum in sponsaliae arras et meum sibi acoepit,
promittens et sacramento' firmans, aliam non nuerit*, sed me haberit uxorem. Dila-
tatur' haec causa. Quod iobis, piissime imperator, ut fiat?' Dixitque Iustinianus : 'Non
lioeat hanc promissionem, si facta est, mutare*. Tunc illa< porrigens anolum»: 'Dominus
cognuscat, ouius fnisset anolus isti, et quis eum mihi dedit, tibi latere non potesf. 10
Cumque cognuscens Iustinianua anolum quem dederat, recordatus suae promissione,
iobit eam cobicolum intromittik, vestisque induae splendedis1; suo aestratu in nomini
agusti sociavit. Quod cum perlatum fuisset in populo, factione senatus vulgo clamitat:
'Domine emperator, redde muliere nostra'. Quod Iustinianus audiens, diiigenter inqui-
rens inicium factionis huius, duos ob hoo verbo" iubet* aenatorea interfecK Omnes 1»
quiaeverunt in posterum», ne quisquam audebat exinde verbo proferre. Accipit et Bel-
lesarius Antoninami uxorem1. Cum unico amore Iustinianua diligerit Belleearium et
eum patricium partibus Africae, quod a WandaUs non fuerat occupatum, instituisset
eumque multis opibns ad6iduae ditaret, quaerebat senatus ob invidia, quo pacto eum
perdere potuessent, dicentes Iustinianum unianimiter, ingredientes segillate ad eum: m
'Si Bellesarii consilium voluissemus subcumbere, iam olim ab imperio fueras degradatus.
Ipse disponif, ut tibi snccedat in regnnm'. Quod LUe audiens, tacite adversus Belle-
sarinm zelum ducens, cum consilio senatu iobet, eum ab Africa Wandalus expugnare.
Ibi viri fortiaaimi" et multi legionis militum a Wandalis tmepe fuerant trucidatL Belle-
sarius habens pueros proprios 12 milia, quos propriis stipendiis alebat», viros" fortis t»
ad* prilio, et de patriciatum 18 milia priliatorea veros, qui procedebant ad bellum.
His auditis, Bellesarius, cum arbitraret inpossebile Wandalos Buperare, grave* merore
perterritus, ad propriam remeavit Cumque eum Antunina* adflictum et merentem
vidissot, et non potebat cognuscere, quae haec esset adflictio, sollicita per pueris, nec
quisquamT ei hanc rem indicare potebat, dum omnibus illis esset incognetum, rever- it
tens ad ipsum, dixit: 'Domeni mi, quare merore depraemeris et more solito veniens de
imperio non laeteris? Ne forte aliquid sit offendiculum. Indica mihi huius causae even-
tum, forsitam 1 ancilla tua inibit tibi consilium oportunum, ut revertatur maeror in laeticia*.
Dixitque Bellesarius ad eam: 'Haec cansa consiliare mulieribus non expedit, nec quic-
quam est tecum in hanc rem utile»'. Illa vero cum esset christiana, narrans virum: i»

Cap. 62. 1. 2o 3. 4o*. 6»*. e*.
Cap. 6«. a) Perria 46**; grewas 4<r». b) permittetur 8. c) hae 80. 44»*. <•». d) f. sacra-
meotam 2a. e) noverit 2a. 3 (ubi eorr. nuberet,». 4o*; acceptaram corr. acceptaram 4&**; nubere 4e».
f) dilatar 46**; dilatetar 4e». g) om. 2a. 8. 4s»*. e*. h) ait 00*0*. 3. i) ila 2«. 3. 4o". c»;
pot . . . pr. m., poterit ««2 potest tte. m. 1. k) introire 2a. 1) ip|e»di<iij<simiui 2a (t eorr. eplen- 40
dissimasj. 8 (t eorr. splendidissimes;. 4a\ «». m) t. i. om. 2a ; i. om. 8. n) <m. 46**. c*. o) inter-
fecit 2a. 8. 46»*. e* p) postremum nee 8. q) Antonum 3. 4«*. r) aVsmii 4»>. •) forUssimi
corr. fortissime 1. t) tta 1. 4A»*; habebant 2a. 3; faabebat 4o*. e». 11) ::uiros 1 ; et r. 46»*. e«.
t) ab 8. w) gT»T©ro errore 1. x) Antonia, ut infra 3. 4e*. y) quieqnam 2o. z) tie 8. 46»*;
fort:m pr. m., forte tec. «1. 1; foraitan 2a. 4<»; tf. tupra p. 81, /. 11. a) utfe (?) eorr. utile 1. 46

Patr. Gr. LXXXVI, p. 2676J. It hane nomini* etymologiam protulit: Afyrtat 8s Tlqoc, nvwv
Adoa; xo xuq(ov nQosT|YOQ(av Xaxstv, 8tdtt Aaoetov avtoth. xaTrn/uvioaxo navrdnaoir
'AJ4ov8q<x; 6 Maxg8«v 6 *iJL(jiirot>. De vtriloquio Fredegariano v. Schuchardt, >Der Voka-
litmut det Vuigftrlateint' II, p, 511. 1) Antonina (Antunia perperam p. 85, I. 25) uxor Beli-
tarii erat, at coniugi luttiniani nomen Theodorat fuitse notUsimum ett, quae re vera ex lupanari bo

Digitized by Google

CHRONICARUM QDAE DICUNTUR PREDEGARIl 8CHOLA8TICI LIBER II. 87

'Scriptum est: Salvabitur vir injiddi» per mtdierem fidelem. Indeca mihi, quae sit i iv i,n.
isU condicio. Credo de omnipotentis Dei virtute, ut detnr tibi consiUus divina inspira-
tione, nt possia dies m&los evadere'. BeUesarius haec audiens, narrat uxori decreto
imperatoris, contra Wandalia iret ad bellum. Dixitque Antunina ad eum: 'Vovi, tae
t deinceps baptisatum* Chriatum dominum, Trinitatem inseparabilem credi fideliter; scias:
illius virtutem et solatium Wandalus superabis, et eris ob hoc gloriosior», quam faisaes'.
Quod BeUesarius devotissime se impleturum promittens, dixit ad eum Antonina: «Duo-
dece milia pueros, quo» proprios habemus', adhibe tecum 4 milia; et decem et octo'
patriciatus tui pugnatorcs, adhibo tecum 12 milia. Ibis* cum eis terrenum exereitum,

i( et ego de puerin 8 miba et ex militibus 6 milia vadatnf evicto navale. Statuta diae
pariter undique circumdemus castra Wandalorum; divino protecti auxilio, auperavimus
eos. Domine mi, si huius» fueris usus consilium anclllae tuae*, providentia Dei optata
perficies'. Qui nobiscum in domo sunt, non te cognuscant merentem; quid corde rete-
nr-as, hilari vulto significa, Cum tu terreno et ego mare iter arripemus ', signum daturi

k invicemk, noctis tempore focos tui in litore faciant, et nos lucernas in naves erigemus
ut aeque1 sit eventus noster. Nec oportet quemquam urguere, sed pariter phalangis
uterque circumdemus inimicis'. Cum fuisBet consilius huius rei Antuninae utelis, uter-
que sic properant. Wandali cum Ghyldemere eorum principe, cumperto exercito ter-
reno, navali prilio paenitus ignorantis, castra metantes super Utore maris, congregatis"1

io liberis et mulieribus, contra BeUesario procedunt ad beUum. Cum iam prope conflictum
adessent certamine, Antunina" cum suis exivit in litore, omnesque liberos et mulicrcs
Wandalorum delivit, neo animal quicquam ex Ulis vivere permisit. Nuncius velocissime
ad Ghyldemere pervenit, uxores et liberos Wandalorum fuisse delitis. Ghyldemer et
WandaU, destructa phalanga priliae, retrorsum* curso veloci pergunt ad castris. Tunc

i» Bellesarius et Antunina undique circumdatis Wandalis trucedant, et usque ad inter-
nitionem deliti sunt Ghyldemer rex cum paucis duodecem tantum WandaUs in quo-
dam castro tutissimo fugienB, nec tamen Uberatosi*. Coartatus angustians* Ghyldemer
petebat Bellesario, tantummodo non legato eum imper. praesentaretr. Bellesarius pro-
mitteos, nec ferri' nec ligni neque corridiae nec aeris legamini non constringeretur

»t Ghyldemer credens, a Bellesario captus est, regale tamen legamen" catena argentea eum
constrigit, sociusque suos interfecit, illum tantum singulum Iustiniano praesentavit ;
quem Iustinianus in palatio habitare iussit suo. Sed a suis exputus, a diversis oppro-
briis oppraemebatur graviter, petensque imperatore : «Non possum tantis oppropriis suste-
nire; exputum me et repinctum habitatores palatii tui oppraemunt. HeUusT mihi est

s» mori quam vivere. Si iubebasw, qui me expuunt et oppraemunt, duodecim ex his*,
ego singnlos cum aequum quem habui ante conspectum gloriae tuae armati accederemus
ad prUium; cognuscebas, cui ex nobis sit utelitas an ignavia'. Quod Iustinianus pro

Cap. 62. 1. 2o. S. 4o\ 6»\ e».
Cap. 62. ») baptuandnm et C. d. ct T. 4«**; bsptisstaram Cbristo et Domini T. 4e». b) gio-

M riosus 2a. c) d« Uiis .ee. m. in litura ier. S. d) mili* add. 2a; 11 mlt S. e) et ibis 2a; in
ibis, ted in tee. m. in titura ter. 8. fi vado 2a» 3. 4»»*; Vodo 4«*. g) buias (bis 4a*; om 46»\e»)
fueris, om. u*us 2a. 6. 3. 4a\ 6*\ e*. b) per add. 2a. 6. i) periiciens 2a. 3. k) in invicem 3.
I) *que eorr. tee. m. eqae 1; nt et> qn*e (ut aequse 4«*) sil 2a. 3. 4a*. e»; couss singnilicandi ad-
ventas 46»\ m) om. 4a*. *»\ e». n) Antaninir. eorr. Antaain» 1. o) et rorsum 3. p) libe-

«» ratur 4a\ c'; liberslus est 4«**. q) aagustiis 4*»\ e». r) pretentare 2a. 8. 4e»; se preeenUri 4«*".
s) ferro n. tigno a. corrifriae (corrigia e corr. 8) 2a. 3 4e*. t) constringitar 8. a) lejrsjn eorr. tee. m.
legamen 1 et tic 3. 4a*; ligamen 2o. 4e'; liffsmine boc est e. 46**. v) o. me. Melias e. m. 2a. 8. 4a\ 6**
fubi o. me detum). 4c». w) iubess 3. 46»*. c'; iube* 4o\ ») et add. libri praeter 1.

accita eral. tfenue Antonina moribus aut genere praeMabat; cf. Proeop. Aneedot. e. 1; Itambert,
&o 'HUt. de luetinien' p. 264. 1) In Cartkagine expugnanda exereitum pedettrem elattem teeutam
eue conttat.

Digitized by Google

88 CHRONICARUM QDAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA8TICI LIBER II.

spcctaculum» 12 iuvenis huius prilii Qhyldemer cum aequites iuasit confligi. Ghyl-
demer vero cum contra eos adgreditur, fuga fingens, hos 12 singillatiro totus interfecit
Post haec iusso Iuetiniani Ghyldemer eunuous fietur* " et in provincias oontra Persau
vicinas patricius ordenatur, et multa prtlia et victurias contra Persos aegit Senatus
adversus Bellesarium dinuo invidia sectantis, cum lustinianum eum faciunt odiosum, »
quod ille victuriam super Wandalis elatus, imperio vollet arrepere. De patriciati hono-
rem degradatur, cum non potuissent perficere, ut interficeretur. Iustinianum ab honore
imperiae dignitate conands eiecere factionem, quadam die Instinianum hortantea, ut cir-
cum expectaret et consolatum 1 populi daret; electum quaedam nomen Florianum volentes
imperio sublimare. Iustinianum custudia singulum retenentes, eiusque coronam abstulta, 10
Iustinianua mittens puerum* ad Bellesarium, ut ei adiuvaret 1111 * dicene: 'Sublimatus
honoribus quod habui fuissem, poteram adiuvare; modo nihil ei posso praestare* ad-
iuturium'. Ordenana suis pueris circum adpraehendere, ubi cathedra imperiae Floriani
parabatur. Ipse illis partibus adoraturum se Florianum fingens, praecedit', dieensque
pueris<: 'Omnes inimicos meos circueto cathedram imperatori video; quodcumque me i»
inientem videritis, et vos sitis facturi'. IUi fingens» Florianum adorare, gladium per-
cussit', oranesque inimicos suosk suae circumdantes pueri interficerunt. Coronam impe-
riae captam, ad Iustinianum veniens, dizit: 'Adulatores tui te ab honorem imperiae degra-
dati sunt; ipsorum consilium usus, conBensus es humilitatem meam. Ego vero tibi red-
dam bona pro malis, et non fidem tuam tractanB, sed meam meminens promissionem, to
fidemque servans inlibatam'. Inposuit coronam capitis Iustiniani eumque in1 imperio
constituit. Bellesarius mnlta prilia cum Persis agens, eos gloriosissime vicit A Bucce-
lenum» quidam Franco in Aetalia superatus* est: tantae vioturiae nomenis gloriosuB
a Bucceleoo victus, nomen vitamque admisit".

PRAEFACIO GREGORII •. »

^TrMf.''' Decedente» atquae imroo potiu» pereunti ab urbibua Qallicani» Kberalium cultura litte-

rarum, cum nonnulliae re»c gererentur* vel rectae vel ioprobe, ac feretaa gentium deaaeviret",
regum furor acuaeretur, aeclisiae inpugnarcntur ab heretici», a catholicii tegerentur, ferverctr

Cap. 68. I. 8a. 3. 4a\ 4«\ e». Praef. 1. So. 3. 46»\ ««• ».

Oap. 68. a) pro (per 4«*) expectaculam 8a. 3. 4e»; ex •peetaeulo 4a*. b) ila 1. S fi eorr.); so
fieretur >a; flet 4a*; fit 44»*; efficitar 4e». c) detimit 4i». d) et ille d. 8«. 46**. e»; reepondena Ule d. 8.
e) a. p. 8a. 3. 4o\ 6»\ e». f) procedit 8a. 8. 46»\ c». g) tai* add. 8a. 4a*. 6»\ c*. h) •« add.
Sa. 3. 4a\ 6»'. c». i) percuuit eum 2a; eum p. 3. 4o\ 6»\ e». k) fuae, om. iuo* Sa; iuo* ftti
3. 4a*. e»; *uo«, om. eoae 44**. I) om. 8. m) ab Uceelenum 1, ut infra; A Buccileno 8a; Ab
::celino 3 (infra abuccelino); ab ucellino 4a*; Abucilino 44»*; Ab udllino 4c' (imfra abucillo); Abucfl- »»
Uno, uf infra 4c». n) aWun< 4o* (in f. t55, /. 155\ vaeuo rtlieio; f. 156. ttquuntur: Dio-
nvaii opera ex interprelatione Sarraceni," atque it*. — EXPLICIT LIBER TERTIU8 add. Sa; EX-
PLICIT LIBER CHRONICE .III. 3; EXPLICIT LIBER 4a. 6« »; EXPLICIT LIBER IERO . PRI-
IfUS 44»*; EXPL LlB I 4e«; EXPLICIT LIB .II. 4e>. — /n 3 ttquUur: INCIPIT LIBER QUINTI
IULI HELARIANI DE CUR8U TEMPORUM - EXPLICIT LIBER QUINTI IUU HELARIANI editu, «o
apud Miyne, Patrobg. Lat. tom. XIII, quem 36 pott Oregorium trantpotuU, eodieet 4 gonerit pro Ubro
primo habent, Hippolyti tibro generationit, ut tupra p, 18. numutmu*, omitto.

Praef. ») INCIPIT PRAEFATIO (PREFATI 4a) ORECA (OREOA 44") 2a. 4a. *>• ». e« »;
INCIPIT PRAEFACIO GRECA LIRRI I IIII ; : 8; Incipit prefacio in Iflxrura .ecunde cromec 44»*.
b) Decedant eo 8o. 4a; Decedante: 3. c) nonnulli (nonnulla 2a) aeres 1. Sa. S. 44*\ d) geruntur «»
2a. 46**. c»; geremntur 3. e) deserriret 2a. fl fervet 3.

I) Gelimer captut neque eunuehu» neque patriciut faelut, ted in Galatia provineia fundit
donatut ett; ef. Itambert l. I. p. 491. 2) *Cwt*uIa/uro dare ett mittUia tpargere, quod con-
tulei faeere tolebant, cum magietratum adibauf, ForceUini ed. de Vit II, p. 432. 8) Cf. Greg.
III, 3*2, infra lii>. III, e. 50. to

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI LIBER III. 89

Cbristi fides* in plurimie, tepiaceret in nonnullia, ipsae** quoquae aeelieiaa Tel ditarentur °fJ£
a devotis rel nudarentur & perfedis, nee repperire poseit quisquam peritua desleetiea in arte
gramaticoa, qoi haec aut atilo proaaieo aut metrico depingerit Terao: iagemisoebant seepius
clerique'1, dicentes: 'Vae diebus noatria, quia periet etndium litterarum a nobis, nec reppori-

t retor* in populia, quid gesta praesentia promulgare poaait in paginit'. Ista etenim atque et
hia aimilia iugiter intuena diei, pro commemoraeione* meritoruxn', ut noticiam adtengerent
TenientumC, etai ineultn effatu», neque' tamen obtigere toI certamina nagicioaoramk, rectae
virentium; et praeaentem1 hia inlieitua atimulU, quod a noatria fari pleramque miratus eum,
quia: 'Phylosophantem retborem intellegunt panei, loqnentem ruaticum multl-'. Libuit etiam

to animo*, ut pro suppuUtione annorum ab ipao mundi principinm libri primi poneretur* iniciumP.

INCIPIT CAPETOLARES LIBRI QUARTI», QUOD EST SCARPSUM
DE CRONICA GREGORH EPISCOPI TORONACI. IN CHRISIT

NOJHNE FIAT».

1. De Chunia et Agecium patricio.

is 2. De Franoonim origene et eorum regibua.

S. De docibua Francorum tres et pugnas cum re publeca.

4. De Francis et Valentjniano imperatore.

5. De regis dinuo in Francis creatis.

6. De Iuviniano et Conatantino vel Honorio imperatorea.

» 7. De everaione urbis Treverice», quae a Francia facta est per* Lucium.

8. De Caatino domeaticorum comiti* pugna cum Francia.

9. De initium regia dinuo* Francorum.

10. De Avito imperatore.

11. De Hilderico rogi Francorum et Wiomado' Franco.
» 12. De Baaina regina et Chylderico.

Praef. Jndex. 1. «o. 8. 4«. 4»\ ei. a.
Prat/. a) fldelea in plimis 2«. a*) ipsaae 1. b) cleridque ia; clerld 44** j elericire 4e«;
ctri to. 4e»; plerique Oreg. c) repperietar *a; repperi::tur 8; rep(p)eritur 4*»*. e> ». d) qu(a)e ta 3.
e) commeratione to. f) praeteritorum Ortg, g) Tenientes ta. h) effcctu 8. i) nequiri Ortg.

SO k) Sagiraorum snornm Sa: tc! vitam om. Freti. eum eodd. B Oreg. 1) presedentem 8; praeniden-
tem 4e' "; praeaertim Ortg. m) multia «o. n) anim 1. ta. 8; animi 44»\e'-». o) ponetur 8;
liberi ponetur (sed poneretur 4e«) I. primi 44' « »\ e> ». p) una pagma *aeat 1; EXPLICIT
PROLOGU8 add. ia; EXPLICIT PREFATIO LIBER 4aj EXPLICIT PREFATIO DO" GRATIA8
AMEN 4*«-»; EXPLICIT PREFACIO 44*'; EXPL PF 4«'; EXPLT PP 4e*.

1» Indtx a) INCIPIUNT CAPITULA LIBRI (QUOD E8T add. 24) • IIII • EXCARPS DE CRO-

NICA ORECUM EPI8COPI8 TORONACI 2a. 4; INCIPIUNT CAPITULA LIBRI (dttinit prior pan
Ltidentit, ineipit aitera in bibliotheea Vatieana iam attervalaj QUARTI, QUOD E8T EXCABP8UM DE
CRONICA GREGUM EP8 THORONACHI 3; INCTPIirNT CAPITULA LIBRI, QUOD E8T EXCAR8UM
DE CHRONICA GRECUM EP7S THORONACI (THORONACIS 44' *) 4o. 6^»; INCIPIUNT CAPI-

so TULA 44**; INCIPIUNT CAPITULA LIBRI, QUOD E8T EXCAHP (EXCARP8 4c») DE CHRONICI8
QRECUM EPlS THORONACI8 (TORONACI8 4«*) 4e'- ». b) TreTcriao 3. c) p Lucium 1 ; pla; 2o;
per Locum 8; per Lucum 4&*\ d) coBn 1. o) divino 8. f) Viuiomado 3.

1) Cum Hieronymum Idaeiumque Fredegariut in unum librum coegerit, hune nullo nodo
quartum librum e**e potte, manifettum ett. Sin autem Itidori ehronieon Claromontano eodiei ad-
45 nexum h. I. ut tertium librum ituerueru, ultimu* quintu» detignandu» ettet, eum in mdice quartua,
pott prologwn chronica sexta dieta tit. Titulot igitur minime iirfer ae coneiiiandot ette, nemo ttl
qui non videat. Sed mendum tine dubio vetuttutimum loUere nolui.

88. R. Meroring. H. 12

Digitized by Google

90 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEQAKII 8CHOLA8T1CI LIBER in.

13. De Eorico rigi Qotorum et baselica» aancti Iolianik.

14. De Idicium aelemosina tribuente.

15. De inicium rigni Chlodoviaec et Syagrium patricium.

16. De Chlodoveuin* et sanctum Remidium episcopum* urbie Reminsia.

17. De Qundiocum regem Burgundionum et filies eius. t,

18. De Chlodoveo rigi et Cbrodehilde riginam et Auriliano, qui follem perdedit

19. De Aridior sapiente et eius consUio.

20. De coniuncione Chrodechilde et Chlodoveo.

21. De initium christiaoetates Chlodoviae et beatum Remedium, qui eum
haptizavit. io

22. De Qodeghisilum et Qundobadum* et Chlodoveum*.

23. ' De consilium Aridi'* sapientis, Qundebadum et Chlodoveiun regis.

24. De Alarico regi Qotorum et Chlodoveo.

25. De interitum Chloderico, filium Sygiberti regie.

26. De interitum Chariricok rigi. i»

27. De interetum Ragnachari1 reg.

28. De interetum Chlodoveao reg.

29. De divisionem regni inter filiis" quattuor Chlodoviae" rege".

30. De Amalricoi1, filium Alaricii reg.

31. De Alanisr, qualiter in regno Francorum interfecti sunt

32. De regis Toringorum, et Toringia dicione Francorum

33. De Qondobadum et filium eius' Sigiamundum.

34. De transetum Sigismundi «.

35. De obetum Chlodomere.

36. QuodT rignum Burgundiae dicione" Francorum subgicitur.

37. De pacem falsam inter Childeberto et Theuderico.

38. Do Cbrodechilde x regina et nepotebus suis r, qui a 1 Chlothario sunt ix

39. De ohetum Theuderici.

40. De Childebertum et Theudebertum contra* Chlothario agentes.

41. De Childebertum et Chlotharium in Spaniam» exercitum adgreesis. i«

42. De Theuthachadum « regem Spaniae interfcctum.

43. De uxorem et filia Theudorici regid Italiae interfectia et conpositione.

44. De Theudebertum in Aetalia ingresaum et Aethaliam receptam.

45. De Virduninais* a Theudeberto recoperatis.

46. De mortem Chlodechilde riginae. t&

47. De Agylianem regem Spaniac.

48. De Atagildum' regem Spaniae.

49. De Theudebaldum, filium Theudeberti.

50. De Buccelenum* ducem, Belesarium1 ct Narsaedem patricies.

Indtx. 1. 2a. 8. 44»\ e'- *. «0
Iudex. at ecclvsia 2o. b> martiris (inartyrU 4c') adtl. *l>'\ c}- '. c) Cboldoviae 8.
d) Chodoveum 3. e) oiu. 3. 44»'; pott u. K. add. 4c' f) Aurii 8. g) Gundebad. Sa. 8, ut

infra, 4el (in/ra Oandbado). r»; Gebado 46»* (in/ra Gundebado). h) Cfio 2o; regem add. 3. 4c»- ».
I) titulum pr. m. in marg. tuppl. 2«. i*) AridiB Monod. k) Chererico 2o; Charerico 44»*; Char-
rico 4e'- *. I) Ragnebarii 2«. m) q. f. 2a. n) Choloveo 3. o) rege corr. regis 1. p) Atnal- 44
licho 3. q) &larici 8. r) Alamanuis 44**. e'-J: *eribe Danis. •) subiecta 3. t) c-m. 2u.
u) rejris add. 2a. v) Db co quod 2a; De qnod 3. »•) om. 2«. 3. 44'*, e'- '. x) Chrocbilde 3.
y) om. 3. z) tcc. (1) m. add. 1. a) lit tcriptum 1. b) ita 2a; Spanicim 1; Spania cum 8
(ubi c. tuppl.i. 4e*; Hispaniam cum 461'. c) Theoda in/ra c. 42. d) regi corr. reijis 1. e) Vir-
dunis 3. f) Atagildujn pottea eorr. Atanagild. 1; Athafrildnm 2a; Athanajryltum 8; Athanasrild. 46*\e'.'. 50
g) Bucolino 46'*; Bucillino 4c'. ». h) ltelsar. 2a. 44'*; et Belaar. 4c>. >.

Digitized by Google

CHBONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEOARII SCHOLA8TICI LIBER III. 91

51. ' De regnum Chlotharii et pugna cum Saxonibus.

52. De Childebertum et Chramnum*, JUium" ChlothariL

53. De raortem" ChUdeberti.

54. De exiho Waldetrade*, relicu Childeberti, et interitum Chramni'.
» 55. De obetumt Chlothariae et diviaionem regni inter fiUus eius 4.

56. De Gunthechramnum» et regiuam Marchytrudae1 et ancilla Bobilanaek.

57. De Sigybertum1 et Brunichilde regina.

58. De Chrodinum" ducem et bonitatem eius.

59. De Oogonem effectum maiorem » domus.

io 60. De Chilpericum, quod GaUeaindam», sororem BrunichUde p, accepit.

61. De Chunis et Sigybertum regem.

62. De Arvernis' et Celso patricio.

63. De Athanagildo r, Leuvanae» et LeuvUdo' regibus Spaniae.

64. De obitum Iustiniani et imperium Iustini.

i» 65. De Langobardorum gente et eorum" origine" et nomine*.

66. De obitum Alboenum* regis Italiae.

67. De Langobardis in Francia prorumpentibus.

66. De Mumraolo patricio et Langobardis vel Saxonebus.

69. De Chlodoveum, filium ChUpericir.

m 70. Quod» Chilpericus civitates de rignum Sigiberti pervasit

71. De interetum Sigyberti ot pacem Gunthaechramni.

72. De exilio Brunichilde et rignum Childeberti.

73. De reppotacionem » annorum ab Adam usque tranBitum Sigyberti.

74. De Meroveumb, filium ChUperici, et Brunichilde.

» 75. De Chlodovium, filium Chilperici, et pugnam Mummoli patricii et Desi*

deriae ducise.

76. De pugnara inter Suaevoa et Saxones.

77. De comete Brittanorum.

78. De Guntharamnum et Childebertum adoptatum in° fiUum.

90 79. De Iustiniani > imperatoris araeotiara et uxorem eius Suffiam.

80. De tinsuro* Narsedis patricium.

81. De largissimis aelemoaenis Tiberiae imperatoris et SubnV aguata.

82. De rigimini Childeberti et inundacionem aquarum et igne de caelo, civitati
et vicis urentem».

ss Index. 1 (a e. 68, tf. n. %). 2a. 8. 44»\e'«.

lndex. a) folio mw exetio, index eetpp. 61 — 67. periit 1. b) Hratnnutn 2a. c) ita

2a. 4c'»; filio ChloUril (Chlothario 3) 3. 46»*. d) morte 8a. e) ita infra e. 64; Waldetrude 8a;

Walderad(a)e 3 (?J. 46*'. c'- ». f) m. 8a. g) ila 8; obitu 8o. h) ila eeripei, ef. infra tit. 71:

Gnnthaechramni ; GunlbeUiramnum 3. i) ita 3; Macbetrudae Sa (mfra Marcytrudia vel Marcitrudia
4« appeliatur); Martitntde W; Marcbitrude 4e« (ubi chi e eorr.). e». k) ita 8; BabyloB 8a. 1) Sege-

bertnm torr. Hygeb. Sa; Sygibcrto 3. m) ita infra c. 58; Hrodinutn Sa; Rodinum 8. 4c'-*; Rodino 46**.

n) maior e*t d. 3. ol ita 3. 44*'; Galdaindam 8a; Gayleaindam 4e'; Galeaindam 4e*; infra e. 60.

Gachyliainda, Gachylosoinda, GochyloisindA appellatur; Galsuenda, Gaileaoinda Oreg. p) ita 4c«- ».

q) Averni* 3. r) Atbanagyldo 3. ■) Levanae 3. 44*"; Levane 4c'-*. t) Leville 46»*; Leu-
«S Tllde 4e'- *. m om. 8«. v) origini 3. w i ita ia; nomen 8. 4c'- ' (mfra tit. 83. 87. nofiS 1

Meripiit). xi Alboini 8 (?). 4c*. yt Chliperici 1, poetea rorr. «) De eo quod 2a. a) reppota-

cionem pottta con: suppoUcionc 1; tapputaUone Sa; repotationem 8; repuUcione 44*'; suppnUtio-

nem 4e'; subtniUtionem 4c\ b) Merercum 2a; Moroveum 3. c) ora. 2«. d) pr. ff, m. euppl. 1.

e) tonsuro eoi-r. tonsiiro 44»*; cinnuno 4c'- «. i) Snffiam agimtam 2n; Suffa o. 3; Suffia a. 4c>; Suf-
W> fieio a. 4c*. g) eirente 3.

1) De Iuetino agilur.

12»

Digitized by Google

92

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGAHII SCHOLASTICl LIBER III.

83. De filiam Sigyberti nomine* Sid<

84. De mortem filiia* Chilperici tres.

85. De tugam Mummoli.

86. De pacim Chilperici et Childeberti fals&<).

87. De reclauso nomine* Ospicio.

88. De mortem Chlodini ducis.

89. De Oundoaldo, filio Chlothariae, qui rignare ciperat,
Uumiuoli*

90. De qnod* Chilpericus Parisiasr invadit

91. De temorem Chilperici, ut Etcrnoacum *• * fugit. i»

92. De Childobortum, quod in Aetaliam faerat adgressua.

93. De Chilperico, quod filiam* suam in Spenia' cum tinsauris derezit et in
continuo Cala villa mortuus est*.

Ort.n.rt. 1. Cnmquc Wandali p r aeteriesent a Galliia, neo mnlto poat tempore

1».«;». Chnni* Galliaa ingredi diaponebant. Qnod cum beatna Arvatiusb epiaeo- i»
pn» Thungrorum* eiretatia audiaaet, Romam pergit ad limina saneti Petri
apoatoli; ibiqne cottidianum* ieinninm et vigilia» adaiduae facien», in
riaione aomnii sb-apostulo. responsum accipien», deeretom ab Altiaaimo, Cbnoua
ingredi Galliaa; protenna ad eiritatem anam rediret: preeidena* eiua oboe-
tusf, hoc malnm non videret*. Aecium patricium huius chronici* gesta laudatur. te
n.s. Virili* habitu* formatoa, animo alaeer, membria regitna, aeqnia' prnmptiaaimua, aagittarnm
peritua, conti impiger, bellia aptiaaimu», pacia aptatur* caelebria, nnlliua1 arariciae aectatur,
bonis animac praoditus, iniuriarum paeientiaaimua, labores adpetena, inparidna pericolorum,
famia, aiti», rigiliarum tolorantieaimne. Cni inennte aetate praedictum liqnet, quanti potentiae
fatia" destinar e ntnr, temporibna ania luciaqne» caelebrandua. Haec anperdictua* storiogra- U
phua* de Aiecio narrat. Cum inisset certamen cum Chunis, que gessit, Ydatius suae
tt>.T. storiae huius volumioe narrat*. Nain hi» diebus orationem uzoria enae, ad limina
beatimimorum apoatnlornm* Petri et Panli ieiuniia et rigilii» diacnrrentem,
intercedentibua apoatnlia, Aieciue* a perieulia liberatur. Revelatumr cuiua-
dam pauperi, nnntiantem, uxoria Aieciae orationibna fuiaae* aalraturo. Quod »e
cum a pauperi* proditnm fuiaset, pauper caecitate percntitur.

Index. Cap. 1. 1. 2o. 8. 46»*. e>».

Indtx. a) norni 1. b) ita, ut videtur, 1 ; Ermengyldo 3. c) filii* et trea om. 4c'- »
(non *b*'j. d) falaae 2o. 3. 4e'- *. e) De eo quod 2a. t) Parins 2o. g) Aeternoarnm 2o;
Eterniaeo 3; Eterno a quo 46**; Ch. et quod in Cemaraco t. (confugiit 4e*) 4e» • *. h) filium suum 2o. js
i) Hispaniam pro i. 8. 3. k) EXPLICIUNT CAPITULA. JNCIPIT LIBER IIII- (TERTIU8 4e«)
add. 2o. 4e*; EXPLICnJNT (EXPLICIT 8. 46»-') CAPITULA . INCIPIT LIHER add. 3. 46» ». e";
EXPLICIUNT CAPITULA add. 4o; Incipit liber m. recentior tn marg. notavit 46»*.

Cap. 1. a) Cbum pottta eorr. Chuni 1. b) Arneius 2a; Servadus 46**; Arvacius 4c'.
e) Theu^rogomm , txp. priut u 2o; Tungroram 46**; Theucbronim 4e'- *. d) priut t e eorr. 1. «o
e) praedioeos 3. 46»*. c». 0 obitam et hoc 46»*. e'. g) viderit 8. b) habitadinis, decenter for-
matas Qreg. i) i. e. equcs. k) artibua Grtg. 1) nnllus eorr. nulUns I. m) tVo I eurn Greg.;
factis reU. n) •". e. locisque. o) supradictos 2o. 46**. e». p) apostl 1. q) om. 2o. r) Revela-
tumque est c. 2o; R. est c. 46**. c*. s) fuisset 2o. t) a pauperibns 3.

1) Ingundis filia Sigiberti appeUabalur. Fredegariut idem mendum tttfra e. 82. commitii, ex «&
verbit Gregorii Sed Ingundis (Egundis 5 1.2) nomen quoddam Sedegundcm formant. 2) in

Camaracinstm cum thinsauris est adgressus infra e. 91. 3) Scil. Gregorii. 4) Renatu»

Profuiurut Frigiredut, ex quo Gregoriut haee hautil. b) Soilicet tupra II, 53; ef. 'A'. Archio'
VII, p. 439.

Digitized by Google

CHROXICARUM QUAE DICUNTUR PREDEGARII 8CHOLA8TICI LIBER III. 93

2.* De Franeonun vero regibu» beatu» Hieronimus', qui iatn olyra fuerant, icripeit, Or*f. u,».
quod priu» Virgiliik poetae* narrat etoria: Priamum* primum habuioee regi; cum* rJ^u'
Trois fraude* Olexe caperetur, esiade fulaeeat egreaei; poetea Frigam habuieeent
regcm*; befaria1* divioioae partem eorumV Macedonia fuieee adgreeea; alil cum
e Friga vocati Frigii»", Aeiam pervacantce, litorie Danurii fluminie et mare Oeianum con-
eedieee; dinuo byfaria devieioue Eurupam media es ipeie pare cum Franeionem
eorum rege ingreeea fuieee. Eurupam perragantie, cum tuorie et liberie Reni ripam
occupant, nec procul a Reno civitatem ad instar Trogiac norainia aedificare conati
sunt*. Ceptum quidem, aed inperfectum opua remansit. Reaidua eorum pare, que

ie euper litore Dasurii remaneerat, elictum a ee Torcoth' nomen regem, per qnem ibi-
quek vocati eunt Turcbi 1 ; et per Prancionem ■ bii alii voeati eunt Franci. Multio.
poet temporibue cum ducibua externaa dominationie aemper negantee

8. Francoe tranaegieeo conperimue ueque ad Mareomere, Sonnoni* et Gene- on,.ii,t.
baudum ducibue. Cum quibue temporibua imperatoris Theodoaiae * in Oermania* prorura-

i& pentee, pagu»c depopulantea, etiam Coloniae metum ineueoerunt. Quod cnm Treverue
periatum fuieeet, Nanninue* et Quintinue magieteri militum, collecto esercito, Francoe de
Oermania eieserunt*. Apud Carbooariam de Francie etragiea fietur. Poet Eraclio
et Ioviano'-* cum esercito ultra Renum tranaeuutia, disponentis Francoe ad
internicionem perduceref, tautae etragiee ex mtlitibue a Prancis factae

„ C°pp. « 8. 1. So. 8. 4i»\c« ».

Cdp. 8. a) m. tee. add,, et tic dtineep» 1. b) Vu-giliai 8. c) Prlmlamuin 8. d) e. T. —
F. h. r. om. 44**, tadem m. in ima marg. tuppttt. 4e' (habtt Ae%); regem om. 3. e) frauda 8.
f) benefaria eorr. UCaria Sa, ut infra. g) eorl eorr. eorum 1. b) Prigue 46**; Frigee 4«» ».
i) Torehot 8«. 8. 4©*\ «»; Torcboth 4e«j Torquoto tupra II, 6. k) qne om. Sa. 44*\ «»• ».

tt 1) Torebi 8. 4«*; Thoehi 4***; Thorebi 4e»; Turqui tupra II, 6. m) Frantionem 8.

Cap. 8. a) Sonnini 8. b) ite fo. 3. 4*»\ e<; Oermania 1. c) paucoa 8; pauciie 46**.
d) Naniainoe 46'*; Namninue 4e>- * e) ita, ut vidttur, 1, eorr. eieceruat. f) Iuvinian. So (ut
infra). 4e' (ftrt); lovinian. lemper 8. 46»*.«*, io«pe So. g) porducerel 8o (ubi antc). 8.

I) Aimoinut II, 10. primut Hieronymi Vitam S. Hilarionit (Hitr. Opp. IV, p. 2) hie tn-

ao teilegi opinatu» ett, quem, ne aliot eommemorem, praeeipue Ruinart p. 548, n, d teeutut ett. De
eonUmtato ehronieo Hieronym. , quod vutgo Protperi ehronieon imperiale audit, eogitavit Zarneke,
'BeriehU d. k. Solcht. Get. d. Witt. iu Leiptig' 1866, p. 257 tqq. It eum per Bethmannum
comperittet, nomina regum Franeorum in vetuttit membranit illiut chroniei deette, WormttaUii
libro, 'Die Herkunft der Pranken von Troia', p. 77, reeemito in 'LUeraritehet Centralblatf

ti 1869, p. 881. expotuit, libmm Aethiei 'a Hieronymo pretbyttro dtlatum ex eotmographia' h. L
laudari. Std ti Aethieum ante Fredtgarium teriptum ette ttatuerit, potiut Librum hittoriae
Franeorum quam Fredegarium ex iUo pendere iAUhgen, 'Die Quellen und der hitt. Werth der
frfink. Trojatage', p. 54. probavit. Idem primut vidit, p, 81 tqq., Hiernnymum, qui de regibut
Franeorum teriptitte dicitur, eum ette qui fabula originit Praneorum auetum 'Searptum Gyro-

40 nimi' teriptiL Re vera quae mox tequuntur tupra II, 4 — 6. furiut narrala tunt, uno loeo
exeepto, ubi de urbe Troia a Franeit eondita agitur. Cf. 'N. Arehiv' VII, p. 438 tqq.
S) V. LoebtU, 'Gregor v. Tourt' p. 479*; Zarneke l. L p. 867; LiUkgen l. L p. 15 tqq. 40.
Supra II, 4. ez 'kittoriarum librit' hae fabulae tumptat dieuntur ette. It forlt locut Frede-
garium movit, ul Hieronymc Vergilium adderet. 8) Urbt Xanten, potterit taeeulit Troia

40 nuncupaia, hic indieata videtur ette; ef. Zarneke, 'Beriehte der Sticht. Get.' L l. p. 368. 284, n. 12;
Waitt, 'lordauut v. OtnabrUck' p. 15; LtUhgen l. I. p. 41. Ceterum Ulixem Ateiburgium eondi-
ditte narrat Taeitut Germ. o. 8. 4) Nam cum dieit, Masimum intra Aquileiam, amiasam
omnem apem imperii, quaai amentem resedere Grtg. 5) Heraclio Iovinianorum tribuno
Greg.; ef. Jahn I, p. 297, n. 8.

94 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA8TICI LIBER III.

sunt, nt Aeracliua et Iovianue cnm pauclt de eodem prilio potuissent evadere1, nec
ulteriiiB adversus Francos praesumpserunt arma adrepere. Post paucum temporis Arbo-
gaBtii superbiae aelatus adversus Francos arma commovit*; cum eoa» demigans, victus
effugit».

4. Franci • Treverut hiemand o resedere praeaumunt Valeotiniano imperatore4 Infra s
privato modum redactum, militarii rei cura Prancis tatiltitibui tradita, cyvilia* quoque officia
tranagretta in coniuratione Arbogattii, tacramentit obitricti tnnt. Arbogaatit Marcomerem
et Sonnonem ducibus* odiis inteetana, exercrito fraude Francoa deceptus nrendutque, cum
decursit foliit nudi atque arentet tilvae iusidisntes adgredere*, tranegretsum Renum*, paum
que« Amai* incolunt depopulatut ett*. io

5. Debinc, extiuctis1 ducibue», in Franeia dinuo regis creantur ex eadem stirpe,
quAe prius fuerant.

6. Eodem tempore Iovianut ornatui* reguu adtumpsit. Conttantinut fugam ver-
tent, Aetaliam» dirigit; mittii a Ioviano*-* principe obviam percuttoribui, tuper Mentia*
flnmene capite truncatur. Molti nobilium iusso Ioviani apud Arvernit capti et a* docibui i»
Honoriae crudeliter interempti aunt.

7. Treverornm ciritaa factione uni ex senatoribus nomen Luci a Francit capta et
incinta eit. Cum Avitus* imperator osset luxoriae deditus*, et iste Lucius babens
mulierein pulcherrimam Cunctorum, fincgens* Avitus obe infirmitatem corporis*' lectum
depraemere, iussif ad omnis sinatricis, eum requererint. Cumque uxor venisset Lucio, »o
vim ab Avito oppressa fuisset, in crastino surgens de stratu Avitus dixit ad Lucio:
'Pulcras termaa habes, nam frigido labas'. Haec indignante Lucio, suae factione derepta
ett civetaa et incensa a Francit.

8. Caitinut domeaticorum comex* ezpedicionem accepit contra Francoa, eoiquc10
proterit», Renum tranait, Oalliaa pervagatur, uaque ad Paerineos montia pervenit, *»

9. Franci eJectum a se regi, sicut priua* fuerat, crinitum, inquircntes diligenter,
ex genere Priami», Frigi et Francionis mper te creant* nomen' Tbeudemarcm*, filium

Capp. 3 — 9. 1. So. 3. 4©*\ c>. ».
Cap. 8. a) h. t. m. tee. e. 4. tnetpti 1. b) eoadem 8.

Cap. 4. a) dviuco 8. b) regnum 8. 4i«*. e« ». c) Ua 3; $ 1; qaae 2o. 4e«- «. d) Cha- »0
mavi Qrtg. e) »"»• *<••

Cap. 6. •) h, I. tte. m. cap. 5. incipit 1; eapp. nwneri deiunt 4e« (habet 4c*J. b) q « eorr. 1.

Cap. 8- a) ordi (de?) natut eorr. ornatua 1. b) in Italiam ta. c) ad (Ua etiam ta. 4e* *J
oviano corr. ■ Ioviniano 3. d) Mintium Grtg. e) om, 3.

Cap. 7. a) deditia ta. b) fin:gcos 1; fingens ao ta; fingeaae 3. e) ab *o. 3. 4e«»; »»
om. 46**. d) pectoria 4i**j porcorea 4e>; poeorea 4e*. e) ioaaia ta. 8. 4e>-*.

Cap. 8. a) eum pro comex 46**. e«- *. b) proderit R. tranaQt ta.

Cap. 9. a) om. 3. b) Primiami 3, ut tupra; Priami primi et F. 4e>- ». o) creatnr 46**;
creantur 4e«- *. d) nomen corr. nomene 1. e) Teudemere 2o; Theudemere 8; Theudere 4***. e>;
Theodere 4e*. 40

1) Gregorio tctte non evatit, ted exttinctut ett. 2) De eontilio Arbogattit bcUwn
Franeit ineundi Gregoriut ex Suipicio retulit, nihil autem de beUo ipto. 3) Arbogattet Tre-
verii hiemavit, teHe Sulpido AJexandro, quo Gregoriut hoe loeo utmi ett. 4) paene add. Greg.
5) lubregolut Greg. 6) occulere non poeaent Greg. 7) Haec abturde Fredegariut finxit
e Gregdrii verbit: Iterum hic (teil. Sulpiciut), relictia tam ducibus quam regalibua, apcrte «»
Francos regem haberc deaignat. 8) a principe Greg. Ineaute Predegariut hie quae de
Honorio Frigeridut tcriptit tribuit lovino. R. 9) De Avito tenatore et eive Arverno, qui 'cum
Romanum ambutet imperium, luxurioie agere voluit', v. Greg. //,11. 10) Omittit vertibu*
duobui, in quibut Gregoriut de Stilicone egit, tequentia Cattino tribuit Fredegariut, cum ad Stili-
conem pertineant. so

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA8T1CI LIBER III. 95

Richemeris* qui in boc prilio, cob supra memiDi, a Romanis interfectua est. Substi- Ong.a,».
tuetur* filius* eius Chlodeo in regno, utilistimnt vir in gente tua, qni apud Etbargium*
ca«trum resedebat, qnod est in termino Thoringorum. Bnrgnndionis qnoqne Arrianornm
«ecta utebant, sedentes in Cysalpinis'-1. Chlodeo', mUsu eiploratoribus ad nrbem Cama-
t racum, periuatraas* omuia, ipse sequitur, Romamia proterit', ciritatem capit, usque Snmi-
namk fluvium occupavit. Haec generacio fanatids nsibns cnlta est. Fertur, euper litore u>. 10.
maris aestatie tempore Chlodeo cum uxore reaedena, meridiae uzor1 ad mare labandum
vadens, bistea Neptuoi* Quiootauri similis eam adpetisset Cumque in continuo aut
a» bistea ant a viro fuisset conoepta, peperit filium nomen* Meroveum01, per co»
10 regis Francorum post vocantur MerohingiR

10. Aritns imperator luzoriose*-*, apud Placeociam nrbem episcopos ordenatnr, eti». u.
post» ad basileca sancti Inliani fugien», vitam amiait.

11. Childericns viro, filius Heroheo, cnm anccesaissit patri in regno, nimia ib.it.
Inzoria dissolutnt, iilias Francorum stnbro tradit*. IIH vero ob* hoc indignantet, enm*

i» de regno eiecennt. Wiomadus* Francus fidelissimus ceteris Childerico, qui* eum, cum
a Chunis cum matre captivus dnceretur, fugaciter liberaverat, haec eventum aureum
cnm Childerico divident, dum cerneret*, enm Franci interficere conarentnr, dizit-
qne ei: 'Fugi in Toringia, latita aliquantulum ibi. Si tibir potuero Francos placare,
istum aureum medium tibi ad signa dirigo; et si non potuero, ubicumquc adgressus

»» fueris, mihi notam facias viam» tuam. Qnandoqnidem potnero et istam partem tibi
direzero, partiaque* coniunctJ unum efficerint solidnm, tnnc' secnrnt patriam repedabis'.
Childericus habitans in Thoringia apud regi Bysinok nzoremqne' eius Byainam, latuit".
Franci" tunc Eieio* nnianimiter regem adsciscunt. Wiomadum amicus Cbilderici sub-
regolus* ab Eieio" Francis instituetur '• • , eiusque consilio omnes Francos singulos

u aureos tributavit*. Adquiescentes inpleverunt Dicens iterum ad Eiegio Wiomadus:

Capp. 9—11. 1. 9«. 8. 46*'. c>- *.

Cap. 9. a) Ricbemeres 9«. 8. 4*«*; Richlmeri 4e>- *. b) oo poitea eorr. quod I ; qno

ia. 44**. e>- *. c) aubstitnertur 1, oorr. d) e. f. Chloveus (Cblodoveua 44**. e*) 46**. e>- *. e) um

erai. 1; Hasbcrgim 2a ; Hesbargem S; Anobaryim 44**; Hesbargim 4e>»; Diapargnm Ortg. f) Chus
S0 alpinia S; Chiaalpima 44»'. r>; ChUalpla 4e*. g) Chlodo(u)ueua 44" ; Chlodoveo 4e>»; iUm infra.

b) perluatraa eorr. perluatrana 1. i) proderit 2o. k) nam e eorr. pr. m. 1 . 1) eina add. 44'*. e>-*.

m) on. 9a; ad 8 (infra ad v.). n) uomen eorr. nomene 1. o) Meroheum Jo; Meeroveum 4e>;

Meroemn n. 8. p) pottea eorr. qnem 1; quo 9a. 8; proptter quod 44**; pro quo 4e>- *. q) Mero-

hingum 3; Meronigi 44**; Mervingi 4o>; Meroingi 4e*.
»4 Cap. 10. a) 1. a. P. u. e. om. ia. b) postea ad eceleaU (baeOicam 44*'. e»; beselica 4e>)

3«. 8. 44**. e>- *.

Cap. 11. a) tradidit 8e. 44**. e*; tradedit 8. b) om. 44**. «>• ». c) em eorr. eum 1.
d) quo 8. e) c. cum (quod 44»*) F. eum L (i. eum 44»*. e>- ») 8. 44»*. c> ». 0 P- «• 4o*. «'• »•
g) rism tiia» pr. m. eorr. riaiD ruem 1. h) partimque pr. m. eorr. partitqoe 1. I) om. 9. k) Biain.
«e temper 9a; Baain. 44»* (lemper). 4e>- *. 1) uzorque eiut nomine Baaina (Bieinam 2e; Basinam Oreg.)
44**. e>- *. m) lacnit poitea eorr. latuit 1. n) Francit 8a. 8. 44**. «»• ». o) Egidiom Greg.
p) sub regulis 44>*. e> ». q) Eieieio iterum F. 8. r) institoernnt 8a. 8. 44»*. e>- *.

1) liabitabant trans Rhodanum Greg. Ciialpmam Galliam Fredegariut dixii eam quam
Romani Trantalpinam voeabant. Vide tupra lib. II, e. 36; Monod l. I. p. 232. S) De hae
41 fabula egit MUUtnhoff, 'Die Merovingieeht Stammtagt', in 'Zeittehrift /Ur deulechet AUtrthum',
ed. Haupt VI, p. 432. 3) C/. WaiU, 'VG'. II, 1», p. 82. 4) agerc volens om. Fred.

5) relinquens ibi hominem sibi carum Greg., qui nomen nutlum kabet. Ceterum de hae Fred.
relalione v. Junghant, 'Geickichte dtr KSnige ChUderieh und Chlodovech' p. 6 iqq. et p. 140.

6) V. Pertz, 'Getehiehte der Merowing. Hautmeier' p. 16. 7) De koe tributo v. Waiti,
so 'VG\ II, 2», p. 273.

Digitized by Google

9G

CHROMCAKUM QUAE DICUNTUR PREDEOARH 8CHOLA8TICI LIBER III.

'Gena haec durissima, que mihi» agendum iussisti, parum adtribuUti sunt, supcrbiam
saeviunt; iubae, ut teraos soledus tributentur»'. Quod cum factum fuiaset, adquiescentes
Franci dixerunt: 'Melius nobise est ternos soledus tributa diasolvere", quam cum Ohil-
derico gravissimam vitam ducere'. Wiomadus iterum ad Egegio dicens: 'Revellia
existunt tibi Franci; nisi preciperis ex eis plurimus iugulari*, eorum superbia' non &
mitigas*'. Electia a Wiomado 100 inutiles et in necessiUtibus incongruos ad Eiegio
direxit, quos Eiegius, conrilio Wiomadi usua, interficere iusaiL Wiomadus necre-
cius dicens ad Francos: 'Non suffecit tribuU quas aolvetiak? Quamdio hoc malum
auatenere volestia, ut parentes veatri aicut pecora iugulentur?'. Tunc Franci unianimiter
dicentea: *Si Childerico ubicumque potuissemus conperire, libenter eum super nos reci- 10
pebamus ad regem; forsiUm per ipsum de his adflictionibus eripiebamur'. Tunc Wio-
madus protinus ad Eiegium vadens, dixit: 'Modo est gena Francorum1 tuae diaciplinae
perdomita'. Dans idemque consilio, laegatus ad Mauricio*-1 imperatore1 dirigi, gentes
que vicinas erant posri™ adtrahi, ut vel quiquaginU milia soledorum ab imp. dirige-
rentur, quo pocius gentea* accepto in rounere se imperio subiecerint. Addens* dixit- is
que ad eum: 'Aliquantulum solidos tuae insUntiae locum accipiena miliuvi; parum
servus tuus argentum* habeo. Vellebam cum tuis legatis puerum dirigere, ut melius
ConsUntinopole mihi argentum mercaret'. Tunc acceptis ab Eiegio quingentos in
munere aurcos, quos ad hoc opua emendum transmitUret, misit puerum crediUrium*
sibi cum mcdiam partem aureae, quem* cum Childerico deviserat, saccellum plenum ta
plumbeis, quod puer pro solidos secum porUret Conperto iam Childerico ConsUnti-
nopole esse, cum legatia Eiegii puer adgreditnr his verbis instructisr, ut legatis' prece-
derit et Childerico' protinus nunciaret, priusquam legati conspectum imperatoris venirent,
quod Eiegius, qui tribuU publecis aerariis solvi debebat, tribuU imperatori" eolvendum
quercret Quod cum Childericus Mauricio* imperatori nunciasset, repletus forore et t»
indignationem, cum legati Eiegio* ei presenUti fuissent, his verbis suggerentes, iobit
eos retrudi in carcerem. Dixitque Childericus ad Mauricium imperatorem: 'Iobe me
servo tuo ire inGalleis*; ego fororemr indignationis tuae super Eiegio ulciscor*. Multis
munerebus a Mauricio Childericus diUthus1, evicto navale rcvertit in Galliis. Quem
cum Wiomadus, nunciante puero, conperisset, caetro Barro» ad» ipsum venit et a so

Cap. 11. 1. 2a. 8. 46«\c« «.

Cap. 11. s) ad add. 8a. b) tribuentur 8. c) e«t (* eorr.J nobis 2a. d) «olrere 44*\ c*.
e) iugulsre 8a. 0 «uperbia eorr. inperbim I. g) mig** eorr. mitigu 1. b) qua «. («ol-
Tisti» 8a) 8. 4c'- *. i) Fnuicorumqae d. 8o. 8. k) Miricio 8; MartUnam Chr. a. 741. 1) impo-
ratore eorr. Imperatorfl 1; om. ta. m) poate Sa. 8. n) om. 8. o) Addenaque dixit sd S»
io. 46*'. <•*. p) largentum corr. argentnm 1. q) quae **. 4c'»; que 8; qno e corr. 46**.
rl imtructus 44»*. c». «) «n. al. eorr, legatoi 1. t) Cbilderi potlta eorr. Cbilderico 1. u) impr. 1.
v) Maorucio eorr. Mauricio 1. w) Eiegii h. L 8. x) OallU eorr. Galleia 1. r) et add. ia.
z) ost add. 8. a) ab 8a.

1) Fred. erravit: Mauriciu* enim 120. fere anno pott ChSdericum obiit; e/. Pertt l. L p. 152. «o
Marcisnus eorrigi vult Labarte, 'Hitt. de* art» induttriel* au moyen &ge' I, p. 454. 2) De
creditarii* v. Waitt, VG. II, 'i*, p. 75, n. 6. 'Theudoru* eredetariu* *ibi puer' tupra lib. II, e. 57.
coinm«noro/«r. 3) Xon unum e*t htdu* nomini* eattrum, vulgo Bar, de quo hie locu» intetligi
po*tit. Tam enim liarro ad Albam, quam Barro ad Sequanam competere potest. Barrum • Ducit,
qvod nunc videtur ceterit eeiebriu*, tunc tempori* nondum eontlructum fuitte Valcriui putat. Al *s
cum pagi Barrentit mentio fit ab anni* fere mille in tettamento Wolfaudi eomili* pro eonditu
monatterii Saneti Michaeli* {n agro Virdunenti et in atiit eiui aevi monumenti*, locum hune iam
tune cetebrem fuitte oportuit, ut pago cognomini nomen indiderit, qui proinde hic potuerit detignari,
licet teriut Barrum.Duei* cognominatu*. Ii.

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEOARII SCHOLA8TICI UBER III. 97

Bnrrcntibiis* reccptus est, corumque» omnes rcdditus publccus pro inicium receptionis
consilio Wiom&di bcnigne conceasit. Dcinde ab omncs Francos resublimatur in regno,
multaquc prilia cum Eiegio cgit; plurcs strnges ab ipso faeti sunt in Komanis.

12. Baaina, qui Byainum rtgora in Thoringia tugalem hahebat, cum audissct Or«» ll,n
g Childcricum a Francis in rcgno sublimnto, curso veloci, relinquena lliainum, ad Childe-
rirum transit*. Qui rum eamb lollicite intcrrogaret, qna de cau«a ad euin de tam longe
veniaapl, respondiaae fertur: •Novi", inquid, 'utilitatem tuim, quod lii valde atrenuna, ideo-
que vcni, ut faabitem teeum. 8i uteliorem aub caelo aciaaem, ad eodcm* expeliiaetn>.
Qucm Childcricua gaudena, ct diligensd eiusdcm pulchritudincm, in coniugio copolavit

i« Cum prima* nocto iugitcr strntu iuncxisscnt, dicit ad eum mulicr: 'Ac nocte a coitu
virilo abstenebimus. Surge secrecius, et quod vidcriB antc aulasr palaciae dicis an-
cillac tuac'. Cumquc surrcxiseet, vidit1 similitudinem bisteis lconis, unicornis ct leu-
pardic ambolnntibus. Hevcrsusque, dixit muliere quo» viderat. Dicit ad cum mulier:
'Doraini mi, vade dinuo, et quod vidcris narra ancillac tuae'. Illc vcro cum foris ad-

u issct, vidit bystcas similitudincm ursis ct lupis dearabulnntibus. Narrans ct haec mulieri,
conpcllit eum tcicio, ut iret et quod vidcbat nunciarct. Cumque tcrcio cxisset, vidit
bistcas minores similitudinem canis et»* minoribus bistiis nb invicem detrahentes et volu-
tantcs. Cumqiie Basinae baec univcrsa nnrrasset, abstincntcs »e caste' usque in crasti-
num, eurgentes de strntu, dixit Basina ad Childcricum: 'Quc visibiliter vidisti* viritate

to stibsistunt. Hacc interprctationem liabcnt: NaBciftir nobis filius fortitudincm leonis
signum et instar tcnens; filii viro cius leupardis et unicomis fortitudine signum tenent'.
Dcindc generantur ex illis qui urBis et lupis fortittulincm ct voracitatcm corum siraila-
bunt. Tcrcio quo vidisti adm disccssum coltimpna repni huius crunt, que regnaverint"
ad instnr canibus et minoribui bixtcis; corum consimilis crit fortitudo. Pluretns autem

u minoribus bistcis, quc ab inviccm dctrabentcs volutnbnnt, populos sinc timore princi-
pum* ab invicem vastantur'. Concepit Basina ct peperit filium nomcn Chlodoveum.ii.it.
Hacc fuit magnus et pugnator egregiua, ad instnr leoni fortissemus cyteris regibus. Cbil- i». is.
dcricna eum Odovacrum rcgi* Saxonorum Auriliania pugnana, Andegabo victor perrexit*.
Mortuo Egegio, reliquid filium Syagrium" nomen. Eodem tcmpore Briltonia de Betoricai"

jo Otpp. II. 13. 1. So. 3. 46»'. ci ».

Cap. II. aj ita 1 (eorr. Barrensfbna.). 3. 4c«; ab arrentibua 2o. 44»'; a pareotibna Chrem.
a. 741; parcntee Aim. I, 7. b) qoe om. 2o. 44»*. e*.

Cap. 1S. a) tranaUt 44»\ <•». b) ea aolite (eorr. aolllto) 2<v. e) ad enm S. d) diligenter 8.
e) pri poitea eorr. prima 1. f> aolana rorr. anlaa 1, et tie 2o. g) leub. eorr. leup. 1; beobardo
S5 enrr. leobardi 2o. b) qnero 3. h') tuppleai ploretan ex /. 24. i) caiti 3. k) v. v. a. b. om.
2a. 3. 4«*\ e'- ». I) tcnco» 46»*. e»- ». m) addiasem pro a. d. 2o. n) regnavernnt 3 ; rejr/na-
verit 44*\ e'- ». o) principinm 2o. 3. p) n. Siagrinm 4t»\ <.'. ». q) Beturicaa (Betorecai 3;
Betorira 46»* j Biluricaa 4e".») a 2o. 3. 44>*. e«>.

I) De visione Datinae c/. Ilrosien p. 14, Waili, 'YG'. II, 2», p. 307. Qua in enar-
4» randa vel potiui fingrnd* ttriptor Danietit virionem (Dan. c. 1) eremplum ribi propotnitie
vitletur. Danirl 'qualuor hettiai grandet' videhat: prima qita'i leaena, srcnnda limilis urm,
lerlia quaii pardut erat ; quarta 'hahebat eornua deeem'. Frrdrgariui autem leouem, unicortiem,
lcnparttum itmul prodendo* curavit, deinde unum qnidem eduxit, led lupnm *<«-/'i»m dedil, Inm
miitore* t>ettiai ip*e adtlidit, dum apud Dauielem ttt omnei rnbnrr praettnnt, ila ullima betlia
«& rrliqita* luprrat. F.tiam 'interpretationcm termouum' Kredegario itmilem eite palrt. Danicl: faae,
inquif, quatuor bestiae magnae quatnor aunt regna, qunc cousurgent dc terrn. At dum
Dauieli quartum regnum 'maiut omnibui regni» e,t, Fredcfiariut nltimot reget vilet, effeminalm
tradit. Quod qua ratione, a tcriptore Franco taeculi VII. mutotum *i'r, nrmo ert qtti non intellegat.
2) Apud Greg. litido carct, dax iu I.ibro kitt. Frane. c. 8. appeltal«r; cf. Jituyhans i. I. p. 14, n. 3.
M 3) Cltildericum Aurelianii pugnaite, Adocacrium vero eum Snxonibiti Andegavoi venirne, tradit
Gregoriui. Fred. hnec confudit.

SS. R, Mcroving. II. 13

Digitized by Google

98 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI LIBER III.

nrr|.ii,u. ad Gothi» cxpulsi, multi npud Dolensem perempti. Paulus comex cum Romauis et FrancU
bullum Gothia iotulit et predas egit. Childericu», Odovacro SUperato, Paulo cometae inter-

ib 19. fccit, Andegavo obtenuit. His actis, inter Saxonea ot Roinanoa bellum gestum» Saxonea
terga vcrtcntca, multia ei eis cxtinctia, insulae eorum cum multo populo iuterempto
Frnnci» captc adquo subvcrsi» «unt. 5

■<• »». 13.» lp*o aunob tcrrc motua fuit. Eorico» Gothorum rex 14. »uic regui annoD

baselfcaa aancti Inliani Brivate 1 coluninis ornatam* mirificae construxit. Regnana Eoricut
an. 20'. In Rnrgundia nimia fami» oppressio advenit. Cnmque populu» a fame diver»i»
rcgionibua dispergerc tur, nec essot qui aJirannia preberit,

ti». ti. 14. Acdicius* quidam ex scnatoribus magnam tunc rein in Deo» fecisse perhibctur. i«

Misit pucroa «uos cum acquitibus ct plaustrt» pcr vicinas sibi civitatis, ut eos qui inopia
vcxahantur «il>i adduccrint. Cunctus pauperi», qnos invenirc potuerunt, adduxcrunt ad domum
eiu»; ibique eo» tcmpore storclitati» pascens, a fame libcruvit. Fucrunt plu» qnam
4 milia, quos aluit usquc tempore ubertatis. Post quorom discesso vox e celi» lapsa
pcrvcnit, diccns Acdicio: 'Quia fecisti rem hanc, tibi et semine tuo panes non indiget in i*
sempitcrnum'. Acdicius mirae velocitatis fuit; pluris* vicibus multitudinem Gothornm cum

lu. »*. paucis* in fngnm convcrtit- Acvatrix* rcx Gothorum excidena Spanum4 limitem, gravcm
in Gallics intulit persecutionem.

■•>*»• 1.'). Defuncto Childcrico, Chlodoveus, ciusdcin fiTius, rcgnat* pro co. An. autem

quiuto regni ciu»' Svagriu» Romatioruin patriciu*4 apud rivitatem Scxonas, quam quoudam *•
pater suos tcnucrat, sedcm habcbat. Quem Chlodoveus cum Ragoachario' inrucns, Sya-
grins inlii>umd ccrncns cxercituin, tcrga vcrtit et* ad Alaricum regem Toloea* curso veloce
perrexit. Glodovcus lcgatus ad Alnricuin* mittcns, ut euin redderit; alioquin noverit, sibi
bellum inforre. Ad illc metucns, ut Gothoruin» paverc mus est, Siagrium vinctum legatis
tradit'. Qucin Ghlodovrua cnstodiac mancipavit, regnuinquek eius acceptum, eum gladium 15
truncarc1 prccipit. Chlodoveus, co quod essot fauutecui, ccclcsias dcpretarc
permisit.

"' 1G. Igitur dc eclesia Remiciani • urbis» orcium magnum hostia abstulerat cum

reliqua meni»teriab. Sanctus acc apostolicus Remedius pontifex eiusdem urbia ad

Capp. 12 1«. 1. 2a. 8. 4i»\ e» ». »»
Cap. 12. a) cst add. 46*'. e». b) subver eorr. subvcrsi 1.

Cap. 15. a) numerut eraiut et ante Koricos relatu» e»t 1. b) an. 1, quod pro anno potitum
h. I. relinere nobifmut. c) anno r. ». 2o; r. s. a. 46»*. e». 4) ita 1; ecclcsia 2a. 8; basclica 4c«;
b/isilicam 4t»\ e». c) omatnm eorr. ornaUni 1. f) 27 perperam Oreg. ; Fredegariu» menJum eorrexit.

<'np. t4. a) Ecdic. Oreg. temper. b) DBo 2«; confisu» om. Fred. c) CCEUATRIX 1; »*
.cc.cuntrix pcr G. 2<t. S; Duccntos (ducentus 4e«- ») Eva^rus per G. 46**. e»-»; Evatrix coid. B Oreg.
d) Tspaniis 441*; Spnnorum 4ci> ».

Cap. 16. a) reffnavit 46*'. c*. b) r. sni 44»'. c«- * c) Regnahario 2o; Reptachario 3. 44»\
i) inlcsum 2<i. 3. c) ct om. 2a; ad on. 8. 44'*; Adalrigum 4c' ; Adalricum 4c* pro ad A. f) Tho-
losam 46»'; Tholosne 4e'- ». g) Alamm 2a; Alricum 4c'- ». h) Gothurum cott. Gothorum 1. *•
i) tradidit 2o. 4/.*'. c»; tradedit 8. k) regcmque poitea eorr. regnumque 1. 8. 1) ita 1. 4c«- »; tru-
cidare 2a; trucari 44»*; fcriri manduvit Oreg.

Cap. 16. a) Remicianls 2o; Remenai eorr. Rcmenie 44»*; Remisiane 4e'- *. b) ministcrii
ornamcnU Grrg. c) om. 8 ; atque 46**. e'. *.

1) Rrivatc a Frcdegario probe additum c*t. Kit Saittt- Julien de Hrioude; e/. Ungnon, *»
,<Je'r/araphir' p. 494. Sed qtti ba*i(icam ornavit Vietoriu* dux, non Kuricu» rex rrat. 2) quadam
vicc dretj. 3) dccim viris (ireg. 4l rex Oreg. 5) dc quadain eclcsia Grrg., qui de
newdi» qunqtte nihil rrtnlit. T.oening, 'Getchichtr de» deutirhen Kirchenrecht»' II, p. 1 ».,
be.ir eenmtit, quttr Fredegarius adieeit, dttbiae fidei etr*e, cum pertpici non potrit, qua de cauia
<;r.,j„riu» ltemrdii nomrn tileiilio pravterUset . »•

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR PREDEGARII SCHOLASTICI MBER III. 99

Glodoveo veniens, poatolans*, ai aliut do sacris vasit recipere non mcrercturb, saltim vcl owj.n.n.
oreium illnm reciperit. Audion» rex, dlxit: 'Mitte nunciume uaque Suissiona»; ibi que
adquisila sant devidenda erunt. Si milii illad sors dedirot, pcticioncra tuam implebo*'.
Cum preda in mcdio devidcnda puncretur, ait rox: 'Rogo, nt sattim mihi vas istud*
6 extra partem concedatis*. Haec regem diccnti, rcspondcnt Franci: 'Gloriosi rcx, quc
cernimus tua sunt, aed et nos tuif sumus; domini, quod tibi placct, fac'. Tnnc unua levis,
invidua et facilia voee magna orceum inpulit, dicens: 'Nibil hinc accipics; nisi quod tibi
sora vera largitur'. Rex iniuriam hanc patientiae lenuit, Sorteni poaitam, accoptum
orceum beati Remedii transmisit, aervans abditum aub pectore vulnua. Kalendas Mar-
10 cias' itusit omnes armorum* pbalangiae oatcnsurus. Ubi ounctis circucbat, venit ad
orciae percussorem, dicens ad cum: 'Inculta est arma tua, nequc securis cst utiles'.
Adprebensam securae eius terrae deiecit. Et ille cum paulolnm inclinatns fuissct, rex elo-
vatis manibus socurae eapud cins dofixith: <Sic', inquid, <et tu Suisionas orceo feciati'; magnam
sibi per banc causam timorem sUtuens'.

16 17. Fait igitur Gundiochus rex Burgundionum cx gcncre Athanarici regis porsocu- u.. tg.

toris. Huic fuerunt quatruor fili, Gnndobadus, Godcgvsolus, Chilpcricus et Gmlcmarn». Gun-
dobadus Chilpericum, fratrem suum, illterfecit• gladium; uxorcm oiu», lcgato ad collo lopide,
aquis inmersit; duos filins corum gladio trucidavit»; dnas filia» cxiliob oondomnavit, quarum
scnior noroen Saedeleuba» muuta vestc se Deo devovit, iunior Chrothceliildis* vocabatur.

M 18. Porro* Cblodoveus legationem in Burgundia saepius mittens, conperentes b Chro- ib. i».

thechilde. Et cum non esset licetum eam videre, Chlodovius Aurilianum quendam ex
Romanis ingenio quo potebat Chrotechildem praevidendam direxit*. Ad ille nisi sin-
gulos, ad instar mendico pcram ad dorso ferenB, veatc deforme, illis perrexit pnrtibuB,
anolum Chlodovci, quo pocius crcderctur, secum portnns. Cumque ad lanunm'1-4 civi-

»s tatem, ubi Chrotechildis cum germana Sacdclcuba sedcbat*, vcnissct, tt illaa hospitnli-
tate* percgrinis sectantcs, eum causae mcrcidcs suscepis8cntr, et pedis eius Chrotct-liildis
lavaret', Aurilianum verbo secreto, inclinans ad eam, dixit: 'Domina mib, grnndc verbo
tibi nunciaturus sum, ei loco dare dignns, ubi secrecius suggerani'. Illn nnuuens, verbo
secreto audiens, dixitque Aurilianus: 'Chlodoveus rex Frahcorum me direxit; si voltintas

»o Dei fuerit, te' vult culminis «ui sociare coniugium. Ut ccrtc ficeris, hoc nnuluin Ubi
direxit'. Quem illa accipiens, gaviso gaudio magno, dixitque ad eum: 'Aceipc ccntum
aoledus pro Uboris tui munere et anoluin hoc meuro. Festinans reverte ad dominum
tuum et dic ei: 'Si me vult matrimunium sociari, protenus per legatusk patruo roeo
Qundebado postoletur. Legati qui veniunt obtenta1 ad prescns firment, placitum sub

.16 Capp. 16-18. 1. 2o. 3. 46»*. «1. ».

Cap. 16. a) postolas corr, postolans 1; poscens Oreg. b) meretar Sa. 3. c) nan(c)eios
46»*. «•• *. d) Impleo 2a. S. e) vastu dcxtera pro v. i. «. 2«. f» ni e eorr. m. oL (tnos pr. vi.
Monod) 1 ; tuo — dominio Oreg. g) armatonun 46»*. e». h) divisit 4/»'* ; dirigit 4e>- «. i) Hmorcm
fecit 2a. 3 (ted 4 reetr).

40 Cap. 17. a) inlerficit 2o. b) oxillo pottea eorr. exilio 1. c) Chrothildis vocatur 2o. 3;

Rotlieoliildia 46»'; Roteciilldis 4c' et infra 3.

Coj». 18. a) nutta eap. dittinetio, ted prima lUttra emmet 4e'-*. b) i u I. 4e'; conparontes 2a;
eonberentes 8; cooiperientes 4«**. c*. c) om. ««. d) lenuam 8. e) hospitnlitates ia; hospiuli-
tatem 46»*. c1- *. f) suscepissct 3. g) lavavit Anrilianus (tie etiam 4e' ; Anrelianu» 46**. «*) 2«. 8.

4» h) mihi 2a. i) valt to Sa. 3. k) logatam 46»*. «'•*. 1) obUvU 4c" »; a. p. o. 46»'.

1) . . iuasit, omnem cum armorum apparatu advcnirc falangam, ostcnsuram in campo
Mareio horum armorum nitorem. Greg. 2) C/. Binding l. I. p. 114 n.; Jalm, I, p. 645 n.;
II, 19. 3) qnarum senior mntata veste Chrona — vocahatur Greg. Sideteuba regina tetle.
•tVm m tnbutbano Getiaventi eonttrvxuie fertur ; ef. infra lib. IV, e. 22. 4) Geof.

18«

Digitized by Google

100 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR PREDEGARII SCHOLA8TICI LIBER III.

caeleritatc instituant Nisi nd pernciendmn * festincnt, Aridii ' cuiusdamk sapientis de
Constantinopole adventum vereor, cuius consilio, si prius venerit, haec omnia disaipau-
tur". Aurilianus eodom babito quo venorat redit» ad propriam. Cum iam prope Auri-
lianensim territorium nec procul a domo proped accesset, quedam pauperi mendico in
via secuto iteneris socium habebat. Iam securus Aurilianus sopore dcpressus, a col- »
iegam suam pera cum soledus eiusdem furaturc. Cutnque a somno expertus fuisset,
maerore plcnus curso voloci perrexit adpropria; dirigensque pueros inquirendum' men-
dicum, qui peram eius portabat Quem adprehensum Aurilianum preseutant*, eumque
fortiter triduo caeso pcrmisit ire raendicum. Protenus Auriiianus Cblodoveo rogi per
singula narrans», Soissionas nunciat Quod cum Clodoveo utilitas et consilius Chlotecbilde 1»
Or«c.lt,ts. placuisset, legatu» ad Uuudobadutn dirigit, peten», ut ClirotecliilU em, neptem suam,
ei' coniugium «ociandam traderit. Quod ille dencgare metuen»k et sperans atnici-
ciam cura Chlodoveo inire, eam daturus spondct. Logati1 ofFerentes solido et dinario»,
ut mos erat Francorura, eam partibus Clilodovei sponsant, placitum ad prcscns pclentcs1",
ut ipsam ad coniugium traderit Glodovco. Nulla stante" mora inito placito, Cabylonno0 u
nupcii preparantur. Vcnicntes cum cacleritate Franci, Clirotechildem a Gundcbado'
acccptam lcvantcs in basternam, cuui multis thensaurisi ad Chlodovco dircgunt. Chlote-
cbildis cum iam conperisset advenlum Aridio, reverteiiteiu ab imperio, dixit ad seniores
Francis: 'Si volcstis' me dotaino vestro presentare, removito me de bnsternam, supra*
aequum levate» et quantum protenus potueriti» illis partibus caeleratae In hanc >»
basternam ad suam non posso veniro prcsenciam'. Franci, lcvata Chrotecliilde super
aequum, festini ad Chlodoveo* pergunt.

19. Cumquc Aridius' a Massilia vclocissimo curso, hacc audicns, nd Gundobado
venisset, dixitque ei Gundobadus: 'Audisti, quod atniciciam cum Francis inivemus*,
neptemque meara Clilodoveo tmdcdi uxoicniV Itcspondensque1' Aridius, dixit: 'Non »»
est haec amiciciae cultus, acd inicium discordiae perpetuae. Kemeniscere debueras,
doroini mi, quod genitorem Chlotechilde, germnno tuo, ChHperico gladium trucidasti,
raatrom eius, lapidem ad colio legnta, n.garo iussisti, duos ciusdem germanos, cnpite
truncatoc, in puteutn fecisti proieterc Si prcvaluerit, iniuria parcntum vindciavit
Dirige protinus oxercituin post eam, ut revcrtatur. Facilius unus ferisd iurgium, qunm s»
omni tempore tu et tui* scandnlizeris a Francis'. Ilaec audiens Gundobadus, cxer-
citum' postcrgum Clirotechildis retentniidumg dirigit; qui consequentes h, thensarus et
basternam cuncta retenlant Clirotcchildis vcro cum propinquasset' Vilariaco4, in qua
Chlodovcush resedebat,- in territotio Trceassino, aduc nntcquain tenninus Burgundiae

Capp. 18. 18. 1. 2o. S. 44»'. c» • ». ,&
Cap. 18. a) p«r perf. 1. b) cuaiudam corr. pr. 9>. raitudani 1. c) rediit 2o. d) prop-
acceaiet potiea corr. propria accosUspt Ij prope ac<-c»«i**et ( acccfwcrat 44»') 2a. 3. 44*'; prope ac-
cessit 4e"». o) e furatu» c*t 44*'; tiun dcfuratu» (dcftiratoa 4c*j 4c'- ». fl ad qucrendum 4A'\ <:'• *.
g) preseutabant 2o; prcacntcnt 3. h) narrat Kniaaiono» 3; narron» fuyiae otieti» (boncsta* 4e') »u^r-
jrcatione» («ujreaciono» 441') n. 44»'. c' »- i) *<1 athl. 8«. k) mctuit 2n. 1) legatio 3. m) piHns -a. n,
n) exUtent* 44»'; inatantu 4<.<- >. o) Cahillono 2<i; Cabyllouio 3; Cavalonno 44*'; Cavilonno ir'; Cnvil-
lono 4i». j.) (luna. batfo 3. q) lli.-tuuuiri» 1. r) voliieritis 2o. ■) «upcr 2a; ct »uper 44**. c> ».
t) mc add. 2o. u) caclcracac potlta con: caclcratc 1; cclercatc 2<i; cclt-rate 3; accelcratc 44»'. c*.
v) Cbodovco 3.

Cap. 19. a) iniomui 46»*; invcnimtt» 4<.J- ». b) quo om. 2o. c) truncato» 44»'; trunca- 44
tum 4r« ». d) om. 5fo. c) tuis 2«. 3. 44»\ f) crcitum poilea corr. cxorcitiun 1. g) rcten-
Undatn 44»'; rctenUuda 4c> ». b) cuiixci|ucntcr 44**. ft- ». i) adpropinquasiet 2o; appropin-
qua»aet 44*'. k) Chloveus poitta corr. Clilodovoua 1.

I) Ltc Aridio v. Grtg. II, 32. rt infra c. 23. 2) C/. Formul. liignon. 6 (td. '/. um-r
p. 231»;. 3) Cf. tupra. c. 17. 4) VMcry ( Aube, arr. Troyc», ca.d. Uouilly) ; cj\ J.ou>/i.oh, J0
'Gcoyraphit p. 75 ti.

Digitized by Google

CHKONICARUM QUAE DICUNTUK FREDEGARU SCHOLASTICI LIBEK III. 101

Chrotechildis preterirot, rogans eis aulebus* ducebatur, duodicem leuvas in utrasque
partis de Burgundia predarint et incenderint •. Quod cum, permittente Chlodoveo, fuisaet
impletum, dixit Chrotechildis : 'Gratiaa tibi ago, Deua omuipotena, quod inicium vin-
dicte de genitoribus etc fratribua meis video'.
» 20. Tunc ad presen* Glodoveo* pcrducctur, ipsamqoe in matrimonium Or*(.ii,in.

Chlodoveua accepit, quara culto rogale perfecto dilixit amore. Habebat iam tunc Chlo-
doveui filium de coiicubina" nomen Theudericum*. Cbrotechildia cum prknogenitum filium ib »».
habuisset, quem baptismum conaccrarc vcllit, vcrumd adsiduae tuideni, chriatianus
efficere, nullatenu* ad c onci I ianduu' rcgia auiinua movobatur, dicens: 'Deorum noatro-

10 rum iiusione cuucta creantnr; Deu» veatcr nihil poaae manifettatur'. Regina filium ad baptia-
mum exibet, Baptizatua autem puer, quem Ingomerem vocitabant, iu albis obiit'. Qua de
causa pormutua felle* rex, increpabat regina, dicens: 'Ink nomine deorum meorum puer
fuiaset, vixerat4'. Keginak Deo omnipotenti gratias agens, ut de utero suo geuitum in
regno auo scccpcrit1. Poat hunc genuit filium, quem Clilodomerc10 vocavit. Cum bapti-

i» zatua* aegrotare0 cot-piaact, diccbat rcx: 'Et iati, aicut frater', moritor'. Orante matre,
Domiuo adiuvantei, couvaluit. Regina tamen adaiduae regi verbis blandiciis ad Christi
cultum auadebat.

21. • Cumque bellum coutra Alamannus Glodovena rex movcrit, auadcnte ib.io
regina, vovit, ai victuriam* obtenebatc, effeccrit cbriatianua. Cumquc uterque

tephalangiae certamine iungcntea, dixitque Chlodoveus: 'Deum invoco, quem
Chrotcchildia regina4 colit; ai mo iobaret* in hoc priliutn, ut vincam hoa adver-
sarius', eroque illi fidelis'; Alamanni terga vertcntea, in fugam lapsi *. Cumque regem
siium cerncrint intcremptum, novem»-' ann. cxolis a scdibus curuin ncc ullam' potuerunt
gcntem conperire, qui oik contra Francos atixiliarct; tandcm ae dicionem Cblodoviae

ts aubdunt. Nam cum dc prilio memorato supcrius Chlodovous Kcmus fuisaet reversns,

clam a aaucto Rcnndio Rnnenaia' urbia epiacopum, adt rahcnte m etiam Chrotechilde Ib.si.
regina, baptismi gratiam cum sex» tnilia Francis in paseha» Domini coiisecratus™.
Cum a sanctum Kcmedium in albis cuangclio lcctio Clodoveo adnunciaretur, qualem"
dotninus noster Icsus Christus ad passioncm vcnorat, dixitquc Chlodoveus: 'Si ego

]V ibidem cum Francis iticis fuissem, eiuae iniuriain vindicassim'. laui fidcm his verbis
ostcndcna, christianum «e vcrum esse adfirmat.

Capp. 19-21. 1. ia. 3. 46«'. o>- *.
•Cap. 19. a) ila rorrtt}4'. 1; aulibiia 2o; aiilibiui (aideboa 4i**J a quibua d. 46**. e>. »; a qnibua
rer.lt It. b) incenderunt 2o. <•) v<-l 44**. r*.

« Cap. 20. a) Ulodove» corr. Clodoveo 1. b) eoncuba pontea corr. roncubina I. c) Theu-

drriam 3. d) •. e. viro. e) iia 1. 3; cou»ilian<liim 2«. 44»' ; <oua.nlieiidiiui 4r> >; credendnm Ureg.
f) abiit 3. g) f:lle pr. m. rorr. felle 1. h) Si in Orrg. i) vixLtaot ta; fuiasnt dicatua, vixinaet
utique Ureg. k) vero o</<|. 46'*. c>. 1) acciperct 4b''. c'- ». ut) Cblodouicrura 46*'; Chlodo-
mero 4e'- >. n) eatet add. 2o. o) itegTota rccopiaact 3. p) cius add. 2o. q) iub<-ote Urtg.

4« Cap. 21. a) dutinctiwe carei 2o. b) victur. corr. victor. 1. c; obiiebnt carr. obteneret I.

d) om. 4A>\ d >. c.l iuv.-rit 44'*; iuvavcrit 4r« ». fj m<o» add. 2o. 44". c». g) anut adcL
2o. 46". c*. h) orto 2«. i) viam pro u. 46J'.r'; vivnm, iHficrier. tn. al. t viatn 4c*. k) els
ta. 3. 46>*. e'- >. 1) RcmiaaU corr. Romenaia 3, t»6» urbia dceil. m) cat aiUl. 2o. 46**. e>.

n) qnalcm poilta eorr. qualitcr 1 ; ef. lUftra p. 79, t*. 6. o) om. 2a.

45 1) Cf. Merkel, De RepM. Alamamt. p. 32; Waitz, ' VG'. II, 1*, p. 67; Jungh*** l. I. p. 46;

v. Schuhrrt, 'Die Untmrrrfung drr Mamaunni p. 174. 2) ampliua tria milia f7rey. 3) Rett-
herg, 'Kirehengeichichtr' I, p. 276. recte coniecil, ut temporc paichatii Chiodovcchi baptiema factum
eue putaretur, ram praecipne rem cauiam Jttuse, i/uod anliqvo more chrittittni Uto tempore
baptuabantur; v. Junghan* l. I. p. 56, u. 2. Kx epiit. autem Avili (Auct. antiq. tom. VI, p. 1b)

A« patet, CklodooecJium die natiuitali* Domini ad religionem chrtitianam convertum ette.

Digitized by Google

102 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FKEDF.GARII 8CHOLASTICI LIBER III.

Onf.tt, tt. 22. Qodegieelui*, frater Gundobadi, tolatium pcr laegat i ■ Chlodove o pottulant,

eam earn conperittet fortitsimo in priliet, promittent, ii eiecerit* Onndo-
badam cam tao lolatio a regno, tributum parttbui Clodoviae dittolveritc. Oando-
badus ignorang dolum fratria Godegiaelua, ad eum misit, dicens: 'Veni, ut rciiittmui'
Francia unianimiter, nt qaod* aliae gentet pusi sant non porferamus ' '. Ad ille<: »
'Vadam', inqaid, 'et prebetm tibi auxilium'. Chlodovcut cum Francis advertut hot duot
regit castra Divioneote camp&nia dirizit ad prilium. Godegyielut Chlodoveo eon-
iungetur, ao uterque exercitut Gundobado populo adterit Ad ille dolo fratris cognnscons,
tcrga vertit»; Rodani rlpam percnrrons, Avenionem' nrbem ingreditur. Godegtsilus», obtcnta
victuria, promitsa Chlodovio ei parte emplens, Viennamque triumphant. Chlodoveas1 rex 10
pott Gundobadum dirigit1, eumqae de civitate cxtragi vellit.

it.it. 28. Aridiut pru dentitti mut vir cutn Gundobado intra* caatra sedena, ad» Gun-

dobado agit: 'Oportet te liniri c buiat bomioet feritatem. Ego timulor* a te fogire, ad eum
traneibo, ut faciam, neque te neque hanc noceat regionem. Quodcuinque tibi per meo
iniungit* eontilio, faciendum promitte, donec cansam tuam Dominut protperat'. Ari- it
diut ' vale « dicent, ad Chlodovenm perrexit, dicent: 'Illum perfidnm Gnndobadum relin-
quens, tuae gloriae expeti"'; ac benigniter a Clodoveo rccipetur. Eratque
iognndus in fabalit, ttrenuus in. contiliit, iuttut in iadicio ct* coDmitso fidelis. Dixit' ad
Cblodovio*: 'Tua eat haec regio, quare eam vastare permittia? Iube Gundebadum
tibi tributa tolvendum, et ipsum et rcgione1 dominabis. Qnod ti noluerit, perfice to
qnod cepisti'. Haec iniuncta a Chlodovoo Gundobadut implere promittene,
Chlodovens rediit in Francia, relictia cum Godegyselo quinque milia Prancia. Exiens

ib.»t. Gundobadua de Avinione retumptit viribut, Oudcgytelut Vienna* circumdat; per
doctu" in civitate" iagredien», Godegitelum interfecit. Francit adgregatit in
turrem ferro trucidavit», nihilque postea Chlodoveo reddere0 disponens. n

i».t». 24.* Igitnr Alaricut rex Gothorum* cam amictciat fraudulenter'-* cnm Chlodoveo

ib.tt. inittet, qnod* Clodoveua, discurrente Paterno legato* auo, cernens, adversum Ala-
rico arma commovit et in campania* Voglaventim decimo ab urbc Pectava mitiario
Alarico interfecit; ets plura' manu Gothorum trucidata, regnum eius a mare Terreno
per« Ligere fluvio et montea Pereneoa tuque Ocianum mare a Chlodoveo occupa- »«
tum eat. Tbensauru» Alarici a Tholota auferent, aecum Parisiua duxit. Multi • mnoori-
but eccleaia* tancti Marthini et aancti Helariae* ditavit, quorum fultua auxilio haec

Capp.it-U. 1. 8.. 3. 44**.c> ».

Cap. 88. a) Chodcghiielui , mfra Chodcghytelu» 8; Chadrghiaelua 44**. b) eicerct 8«;
eieerit 46**; eicccris 4e»- ». e) solveret 44*"; desolvere 4e'-*. d) resitteraus 2o. e) cnm 8a. 3. s»
f ) feramtts pr. (1) av eorr. perferamua 1 j perfcramni not 8a. g) dixit ad<t. 44*\ e1- *. h) iia Fred.
eum Oreg. todd. B 4. 6. i) Avionem So. k) in loco vaeuo tet. m. add. I. 1) Chlo|veo» 1.

Cap. 88. a) in eorr. pr. (1) m. intr» 1. b) ait ad G. S«. e) ica eeripti; lini* huiori 1;
linire hu 8o; linire huiu* 8. 44**. e'- '. d) almilor 8o. 8. e) ininn(c)xrrit 44**. e1' *. f) ab A.
«. 84. ineip. So. 3 (non i). g) valdediecns poitea rorr. valedlcens I ; Gnndobadnm (Qnndcb. So) 4«
add. Sa. 3 (non 4). h) cxpetivi 8a; expcdi 3; expccit 44**; expetil 4r" »; ac o«. So. 8. 44**. «'- *.
i) qne add. 2o, k) Chlodovio eorr. Chlodovenm 1. I) regione eorr. rcgione 1. m) Avione
So. 3. 44**. n) Vienna . . . aqaedoctu . . . clvitate eorr. Tienna . . . aquedoctfl . . . eiviUI* 1.
o) redde 3.

Cap. 84. •) 86. So. 3. b) ooi. 2o. c) fraudolcntut 3. d) legatario 44»*. e». c) campo ii
Qreg. f) plnritna So. g) per om. 44** ; ct L. (Ligare 4r') 4c>- *. h) eccleaia eorr. pcclesia 1.

1) abiit Greg. 2) in om. Fred, 3) coa Tholosae in exilinm ad Alaricum regem

transmitit Greg. 4) Cf. Dak», 'Klinige der 6Wwat.cn' V, p. 107, n. 2. 5) //«*• /i'4. //,

e. 58. furiiu narrata tunt. 6) PictavientiM , quam baMieam Chlodooen* marime coluit ;

cf. Qreg. II, 37. »«

Digitized by Google

CHROMCARUM QUAK DICUNTUR FREDEGARII 9CHOLASTICT LIBER III. 108

oernitur impliue. Cumque* Pariui» perrexittet*, ibique cathedram regni conitituit Gnc.n.M.
Theuderic u • , eiuidem filiui, civitatebut captia circa maretima', a patrit iono u.n.
Pariut' filiut ad eum revertitur*. tb.M.

26.* Filium Sygiberti regii nomen Chloderico, quem cum exercito in eiu* soUtio ib.M.
t contra Qotus ChlodoveuB habuerat', liniciea* verbis, dum per Scalde navigarent, ad-
traetum. Ipoi vero patrem luum Sygibertum iu Bocbonia* interfecit dolose; ipte
a percuttoribui Cblodoviae interfectut ett. Kegnum Sigyberti absque ullo priiii* cum thin-
sanrit Clodoviut adtumpiit

26. Charirico* rege, parentem suum, Chlodoveut interfecit et regnum enum ib.«i.
■otibi tubdedit.

27. Ragutchari um regem adque euum parentem Cblodoveut dolit interfecitib.it.
manu propria et fratrem tuum Richarium timiliter manu pro-pria iugulavit.
Regnum Rag n a chariae, qui apud Camaracum tedem habebat, iui dieione tubgicit.
Rcgnut Ciodoviae roaxime per totat Oalliat dilatatur. StudioBe tractavit, ut nullus

is de suia parcntibus supereaset, nisi de suo simeni, qui regnarit

28. * Mortuo Chlodovco, tepultut eit in eccletia tancti Petri apottoli, ib.tt.
quem tuo opere conttruxerat. Obiit pott Yoglentim hellum anno 5. Regnum tenuit
ann. 30. A trantito lancti Martini utque ad trantitum Olodoviae fiunt ann. 112. Chrote-
cbildit regina ad limina tancti Martini Toronut orationibut et vigiliit pervagabat.

*o 29. Quattuor filil Clodoveo, id ett Theudericut, Chlodomerei *, Childebertut et Chlo- ib.111,1

tariut, reguum» ciut aequo ordine inter te deviderunt. Sortitus est sedem' Theudericus
Mettie, Chlodomeres Aurilianes, Childebcrtus Parieius et Chlotharius Suessionae. Theu-
dericut habebat iam filium nomen Theudebertum uttlem et ttrenuum.

80.* Amalricut, filiut Alarici, tororem eorum in matrimonium accipit, per quamib. m. i.

u Barcenonab a Childerico' et Francis occisus est Dani aevicto* navale Oalleat appetunt, u>. ».
in regno Theuderici

31.* Inrunt», a Theudoberto, filio Tbeuderici, superantur, omnemque pre- ib.*.
dam et vetam* amiierunt.

82.* Thoringorura tret fratret regnabant, Badericut, Ermenfridut et Bertbariut. ib.4.
M Ermenfridnt Bertharium interfccit Initigante uxore Ermenfridi nequinima nomen Amal-
berga, et Baderici», germanum tuum, cuin* tolatio Theuderici interfecit.

Capp. 24-32. 1. 2o. 80, 46**. e« ».
Cap. 24. a) a Cumque e. 26. ineipU 2a, et tie demeept 27. cet b) Pariut eorr. (tec m.)
Paritiut 1. c) perrezit 2a. d) tie teripti; pari 1; patri 2a; patrit 3. 44**; p. I. ad patrem
M f. r. 4e'- ». e) rerertititnr in trantilu a linea ad tineam 1 ; revertetnr 8a.

Cap. 26. a) h. I. dittinetione earent 2a. 46*'. b)ilol; liniciit 2a (u6i habierat); Ucinut 46'*;
Heiniil 4e» et R.; teribendum: blandiciet, v. WSltfm, •Arch. f. Lat. Lexikogr: II, p. 287. c) Bur-
conta 3. 4ci »; Burgundia 46»*. d) predii 3; pridie 46'*. c>- ».

Cap. 26. a) Harerico 2a; Charririco 8; Charricum 46»*; Charrieo 4c'- ».
«» Cap. 28. a) 29, el tie deineept ia. 3.

Cap. 29. a) Hlodemerut pUrumque 2a. b) qne add. 2a. c) tedU Teoderiei 2«.
Cap. 30. a) numerut 80. ante utilem teriptut pottea ante Theudericut rtlatut ett 1. b) Ber-
cenona 2a. c) Daniae victo 2a; Alamanni evecto 4e'- '.

Cap. 31. a) ita dittinguunt I (uhi pottea ante Dani «iyntno rtlatwn ttt). 2a. 3; <fi»rme/i<me
«» earet 46»*; a6 Alam. e. 81. ineipit 4e>. b) inrunt pottea corr. inruunt 1. c) ita 1, u e. vitara.

Cap. 82. a) dittindione earent 46'*. e» (non 4c'J. b) Balderico, *xp. I 3. c) tuum con-
tilio 46»*. c«- ».

1) urbet illat a finibui Gothorum utquc Burgundionum terminum Greg. 2) V. Greg.
II, 87 (SS. R. Merov. I, p. 101, l. 16). 3) Childcberto rectiut Chron. S. Tievi^i. Amalricut
»0 enim ah exercitu CliUdeberti occitut ett; c/. iofra c. 41, Dahn, 'KSnige der Germanen' V, p. 118.

Digitized by Google

104 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR PREDEOARII SCHOLASTICI LIBER III.

Ipsi* vero a Theudoberto 1 , filium Theudorici, interfectus est. Rcgnum Toringorum
Franoorum dicione subactumb est.

33. Gundebadi filius Sigymundu* apud Genavensim* urbem villa Quatruvio b- *
Or«« iu,s. insso patris sublimatur in rcgnum*, hahen» nxorem filiam Theuderici regi» Aetaliac,
nnde habebat filium nomen Sigyrico. Eadcm mortua, alisin duxit uxorem. Filium s
»uum Slgyricum noverci insidias iussit interfici. Unde fortem* postca
paenitcnciam agens, mooastirium tanctorum Agauniniium miri opcri» con-

"> *■ «truxit4 et alia plurcs monastcria aodifccavit Chrotecbildi» adaiduac filiu» admoncbat
mortcm patris matrisquc vcl germanis »ni» ulciaci. Quam ob causam illi Burgundia»
adpetunt, Sigymundod et Gudomarc in prilium vincunt. io

"> •«• 34. Ctodomerii Sigymuudo, dum* ad monasterium sanctorum Agauninsium

fugiret, captum cum uxorc et liberi» Auriliancs adducit. Gudcmaris tcrga vcrtens
latuit. Godcmaris, renninptis viribu», reguuin Burgundiae tcnilb. Chlodomcres itrtiun
adversua Godemarcm oxercitum movit, interfecto Sigymuudo et uxore cum liberi»e.
Praedictum est is

"* *■ 36.* Chlodomcrc6 ab Avito abbati, quod fecerat Sigymundo, ipso itere* pas-

surum. Cumque Veicroncia* Franci cuin Bu rgu n d i on ibus bollum inisaent, Chlo-
domcres* cnpitc truncatur, duceptus ab auxilii» Theudorici, qui filiam Sigy-
mundi babebat uxorein.

tb «. 36. Franci vero in* ipso prilio, resomptis virebus, Burgundiones Ve»e-M

roncia superatis et ad intcrnitioncm perductis, pntrinm eorum dtcioncb
subiciunt Chlotarius uxorem Chlodcmcri» nomeu Guotiuch«mc uxorcm doxit; filiun-
que eius trcsd noininibus Thcudoaldo', Guntacharium et Chlodoaldo Chlotechildis alc-
ibl ii. batr. Childebcrtn» dolose Arvorntis contra Tcnderico' iitvasit. Chlotariu» ct

Hildehcrtu» Burgundias adpctunt; »cd Tcudcricus cnm cis adgredi noluit. Childe »»

">•'»• bertus et Chlotarius, fugato Godomaro*, Burgundias occupanl. Tbcuriericus cum cxcrcito

Capp. 32—3«. 1. 2«. S. 4ft«\ c' ».
Cap. 32. a) lp»i — c«t om. 3. b) sttbditum 44»'; «tibactns 4r>- >.

Cap. 33. a) Ocnuavinsi .1. b) Quadrtivio 3. 44**. e11. c) po»»r« fortn 44'*. pi ». d) Sigy-
mundo >orr. (ire. m.) Sigy»imtndo 1. *■»

Cap. 31. a) om. 2a. b) tcnuit. ITIodomcnis 2o. c) ttt add. 441*, erw». (*) 4c'.

Cap. 35. a) ita diilinguunl 1. ia. 44**; diitinciiouc earet 4t': a Cmnquo cnp. incipit 4e%.
b) Hlodcmarus 2o. c) ita 1. 4e" *; itcrnm 2o („1,1 ipso .lcci); itrr 3; S. prcdixit ipso itincro 44**.
d) Veferontia 2o ; Vrsrrontia 3 (itcm in/a cum 'in); Vcronicn 44** (in/ta Tucronaf; Vcroncia 4c*- *
fittm infrti): Vi»orontiam cotld. A 1. Ct. (Irttj. c) Cholomt rcs S. **

Cap. 36. a) i. i. om. 46'*; post pro i. i. 4r'-*. b) dicti 3. c'l Ounthiocam -o (nbi
d. u.). 3. 4ri ». d) hi» add. 2o. 44»*. e». e) Tb.-odoaldo, Ountharium ct llodonldo 2<i.

f) hahcbat 2a. 4e* ; halehat 4e«. g) pr. (1) m. aJd. 1. h) Oodcmaro 3; Chlodomare 44»* ;
Chlodomero 4c*> >.

1) Qvis F.rmenfridum Merfeeerit, Greg. III, 8. irptoravit. 2) ha roh.i tWd.; cf. Mn- «0
ding l. I. p. 225; Jakn II, p. 181. K»l Cnronqe vel pnliim 1« Caire (parr. Meinier) prnpe
Genevam, cui eaitel/nm Rtdland proprinquitm ctl ; cf. Miiller, 'fichn eitergeich' I, p. 118,- Vui/t
'N»te lur la rilla Quadruvium', in 'Mrmtiire* de Vinttitnt rjencvoia' tom. X; Gatrcltet, 'Orttetijmo-
logiiche For.chungen' I, p. 10 m. 2r.fi. 3) Cf. Mariui a. 51«. Q«orf llindiv,, I. I. p. 22f. n. 779.
ernivit, Fred. h. I. Mario nn/m cie, nuia Siainniitdui apud huvc levattt» ci>t, apud illtim suhli- <s
rnatur, mnsrn+io ra tutn est, quae hni<c ojiiuitiiienx probct; ef. Moitod, 'Ilrvue crilitjue' 18f>9,
p. 262; Jahn II, p. 181. 4) Immo »«m attfra conttmctum fuerat, ted illud adaujcii, ibique
piallentium covtiiiunm imlituit. li, Cf. Marim a. b\h: Ili» con.iiilibu» mono>terium Acauno
a Spgmnuudo con^tructuin u^t.

CHBONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI LIBER III. 106

Arrernui rastat. Muodericum, qoi se parentcm regi adsereret», renumque* deberi in'
dizerit, a satilletibus Theuderici occiditur, fraude deceptus. Rea eiu» fiico
t ubieciuntur.

37. Inita* pace inter Childeberto et Thenderico, cum sacramento datis obsedi- ib. i».
■ bna, »ed ceeleriu» rnmpetur. Multi fili tenatornm ob hoc servitio •nbieciuntur.

Nepua beati Oregoriae Lingouiei» urbia epi*copic Trereru» cuidam barbaro* «erviens, in-
genio Leones quidam ez cocis ipsios episcopi liberatur ct reducitur. Cbrote-
childis regina cum filioa Cblodemere, quos alebat, «>. i».

38. * Parisius* resedens, eos unico* amore dlligerit, Childebertus inridiam de" eia
I* dnctus, Cblotarinm snadet, ut interfecerentur. Ez quibua duo, Theudoaldns1 et

Ountharius, Chlothariae manu propria interf i cio ntur. Chlodnaldus ad clerceatnm
tnndetur, dignamque ritam gerens; ad cuius scpulcrum Dominus virtutes dignatur
ottendere. Theoderiens filinm auum Theudebertum nbi* Wiaigardem, cuiuadem regis filiatn, tb. »o.
dUponaavit. Tbeudebertu» relinquen» Wisicardem, Deotheriam genere Romanaro ' duzitib.tt.
»• uzoremt.

39. Theudericus 83. regni* sui anno moritnr, regnnmque eius Theudebertus «>.»».
adsumpait. Magnum ae atque in omni bonitate praecipuum ostendedit*. Deotheria ib. »».
telans a Theudoberto, filiam suam dolo interfecit. Theodebertus, relecta Deotheria,
Wisigardera dnzit ozorem.

ts 40. Childebertus et Teudebertus, foedus* initum inter se, contra Chlotharium morent ib. »s.

eicrcitum; sed oracionibu* Chrotecbilde ad limina sancti Martini et* dirino noto
grandinem et infes tationem tonitrui et fulgora renientem, separati sunt Pacem
inientes, ad propria sunt* sidibns rerersi.

41. Post baec Cbildebertus et Cblotachari n ■ Spanias adpetunt easque partem ib.»».
w mazima depopulati sunt Atnalricum regem Barcenona interficiunt ». Caesaragusta* sv.t».
cirotai orationibu» et ieiuniia liberatur.

49. Post Amalricum* Theoda* regnat Spanii»; quo* interfecto, Teudegyselu» regnum tb. »o.
edsumit0, qui, dum ad caenam letua sederit, eztiuctis caereis, a snis* occidetur.
Cui Aggyla succcdit in regnum. Oothi rero iam olim habent ricium*, cum rez
»» eis non placeat, ab ipsis interficetur.

48. Et qnia Thendericns Aetaliae rez sororem Cblodoviao in matrimonium haboit, ez ib. »i.
qua parvola filia cum nzorem reliquit; cum mater ci regis filium sociandum proriderit,
a servo nomen Traquilani* accipetur. Traquila cum» ezercito a matre puellae

Capp. 88 — 88. 1. So. a. 46»*. ««». Capp. 89-48. 1. 2«. 8. 44»*. e».
>& Cap. 86. a) asaervcrat 44»*. e'- *. b) renumque pottea eorr. rejrimmque 1.

Cap. 87. a) P. i. 8«. b) Lingonaci 8 ; LingonatJ 46»" ; Liiuruonati 4e»- ». c) epa »a. 46". ««• ».
d) barbare Sa.

Cap. 88. a) ila dittmguit 1; dittmetiimt eartt 2o, qui mde ab h. L in eapp. enumerandit
eum 1 eoneordat; a Chrotechildi» eop. meipil (SJ. 46»*. e*. b) Pariu» 2a. 3. c) eorumco, ut
«0 oidetur, eorr. eos unico 1; eosquo nimio Sa; eosque (eoeque om. 8) unioo 8. 441*. c»; unico affectu dili-
greret Oreg. d) dei» S. «) ubi (i. ». Wi) deleat. f) voeabulum eratum 1. g) quae tequuntur
utque ad verba e. 80. Largiter Thiberiu» in elemotini» eat. 4e».

Cap. 89. a) a. r. a. 8«. b) ottendit 8o. 44'*; reddidit Oreg.

Cap. 40. a) foedum (eorr. foedo») initium 8. b) om, 2a. c) sedibut sunt r. 44»*. e».
46 Cap. 41. a) Caeaaraturnit» c. 1. o. et i. 2a.

Cap. 43. a) Alaricum m litura $er. 8a. b) TeodaSa; Tbeodo 8; Theothacadu» 4e» ez mdiee.
c) q. 2a. d) sdsumprit Sa; assumpsit 46»*. e». e) vicum pottea eorr. ricium 1.
Cap 43. a) TranquUiani 8. b) <rm. 3.

1) Xomina puerorum Greg. U. Fr. III, 6. tradidit; e/. tupra c. 36. 2) Vidt tupra e. 80.
»s 8) ab iuimicia Grtg.

88. R. Merorinf. II. 1*

Digitized by Google

106 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FKEDEGABII SCBOLASTICI LIBER III.

omj.hi, CBpetur et capite truncatur. Accepta filiam mater disciplinam ingerens secum
duxit Filia matre* vinino interfecit. Theothatusb regnnm Teuderici ambivit
et filia, qui matri cxtotirate parricida, balneo vehcmcnter succenso, iussit includi4,
ibique conburctur*. Unde ciuitm conpo» i c i o ne s qainquagena inilia loledorum1
Childebcrto, Clilothario ct Tcudeberto tranamii»i tunt. Quod Childebertui et Teude- *
bertu» intcr se dcvidente», nihil exinde Cblothario dederunt. Theutbadof defuncto
Tutila successit in rognuru, queni Nnrsis patricius interfecitt, regnumque Gotorum in
Aetalia distructum est.

ib.s». 44. Post Thcodebcrtus cum exercito Actaliam ingreditur, eamque per mari-

timis tcrnicnibus cuncta depopulatui, Namidom patricium fuga versum. Postca i«

Bttccelenti» » dux iusso Teudeberti Siciliam occupat, totamque Italiam dominani,

magna eib fehcita» iu hii condicionibui fuit.
ib. »4. 45, Peticione Desidcrati Verdoneniti* urbis epiicopik Thendebertu» clementer

octo» milia soledoi' civebue Virdoniniii ad rceuberandum dedit Tbeudebertua,
!b S7* vexatUS a fcbro*, moritur I4.c regni sui auno. it
O»». it, i. 46. Chrotechildis rcgina pleua dicrum et bonis operibus moritur et in sacrario

ib.*. baselicc* sancti Petri iepeliturb. Cblotharius iobet ad omnes eclesias, terciam partem

fructum0 fisco dissolvcrintd ; sed, resistcnte Iniurioso* pontefice, hoc malum
>b.t. distruetur. Chlotbariui de Ingundcinr Guuthaharium, Childcricum, AiribcrtumC, Gun-

thramnum, Sigybertum ct Clilodesindam filiain habuit; de Arcgundem, sororem Ingundiih, «e

Chilpericum et de Unsinam habuit Chramnum'.
ib.s, 47, Agvlanem in Spanias* regnantcm, cum esset iniquos suis, exercitus imperiae

Sp.mias ingreditur. Aggyla interfecitur.
ib. «. 4g_ Atthanaghildus succedit in* regnum, qui ab Spaniaa exercitum emperii

e x p u I i t. ,s
ib.». 49 Thcudebaldus, filius Theudeberti, Valdetradam* duxit uxorem. Erat valde ini-

quos suis. Cuins tempore uvas in cauco** nate sunt; stcllam cx adverso vcnicns in

lunam ingressa est*.

50. Buccelenus in Actalia aput Bcllesarium* et Narsidcm patricius saepius for-
titer demigans, cosque in fugara vertit eorumque excrcito protcrit. Tandem infirmatus »•
a profluvium ventris et exercitos suos eab infirmitate adtritus, BeUcsarioc iam inter-
'•>.»• fecto, a Naiiidem superatur et interfccetur. Ipioquc anno Theodcbaldui obiit, regnum-
que oius Chlothariui accepit, copulaui Waldetradam sibi uxorem.

Capp. 43-60 1. 2o. 3. 44»*. e>.

Cap. 43. a) tic 2o. 3; matrS 1. b) Teuthadus So: Thcdatui S; Thcothadus 46'*. c) iVo 3; »5
extctisat poitta eorr. cxtctiuet 1. d) inctudit ubiquc 2o. e) conburcrctur 3. 44»*. f) Tcodatu
rorr. Tcodato 3; Tbeodato 44»'. g) intcrficit 2a.

Cap. 44. a) Bucellenus 2o, ul iti/ro; Bu : eellinu», erat. »44»*; Bucillinu» «emper 4c". b) om. 46»*.e'.

Cap. 46. a) Virduncniia lom. urbii) 2a. b) e]B 3. c) tercio dccimo a. r. s. 2o.

Cap. 46. al ecclosiao 2<i. b) sepelietnr 2a. r) ita 1. 3 rt4w eocf. B t Greg d) doiol- «o
verint 3. o) iniuriosc 2o. 46»*. f) Ingud. (tic eliam in/ra) babait Guntharium 2a. g) Hcre-
brrtutn 2a. h) habuit add. 2a. i) Kamnum 3.

Cap. 47. a) exfremum ■ erai. 1; Spania 2o.

Cap. 48. al i. r. mi. 2o.

Cap. 49. al ».e 1 eum cod. B 3 Greg.; Wadethradam 2o; Valderfxlam (eerr. Wald. 3) 3. 44'*, 4»
vt in/ra; Waldcradam 4c'. b) ita 2a. 3; cauco eorr. pauro 1. c) om. 3.

Cap. 60. a) Belsar. 2o. 3. 44»' (iemp<r), in/ra 4c>. b) ab 44»*; ad 4e>. c) Belsoario,
priut o exp. 3.

1) anreoruui Greg. 2) scptem Greg. 3} uegrotarc coepit Greg. 4) in arborc
quaui saucum vurauius Greg. »»

Digitized by Google

CHROMCARUM QUAE DICUNTUR FREDEGABII 8CHOLASTICI LIRER III. 107

51. Eo anno, revellaotibua 8axonibue, Chlothariua, commoto exercito, muimun eorum O™*1».
partem delivit, Thoringiam* vaatans, qtti corum' amiliare preaumpeerant. Nec multo ib. u.
poat tempore dinuo Saxonee revellaute», Chlothariu» movit adveraua* eoa cxer-
citum. Saxonee offerente» cuncta emendare que male geaaerant, et dimediae
» partem omnibua rebua eorum, excepti» uxoribua et liberia, in conpoaicionem
offerrent. Quod Franci aecipere diapicientea, eoa interficere conarint,
Chlothario dicentea: 'Non paceficabia cum eia, aed aurge, priliemua ot
ulciacamur in illia*. Cum ille nolerit4, Franci Chlotharium* volentia occidere,
invitua perrexit ad prilium; ibique tanUf eetrage» a Saxonibua dc Fraucie

i« facta eat, ut mirum fuiaeet.

62. Childebertua cum Chramno inaidiai Chlothario parat. Airibertna* et Gun- n>. i$.
tramnua iuaao pstrie cum exercito contra Chramnnm dirigunt*; aed divino noto
temperatae* cum gravi coruacatione exorta a prilio aeparantur. Chramnua ad Childe-
bertnm pertendit. Saxonea factione* Childeberti in Francia venientea, uaquc Diviciam

it eivitatem predaa* egerunt. Cbramnua cum Cbildebertum ae fortiter conetringit*-. Childe- ib. t?.
bertua Reminaem campaniam depopulatua eat. Auatrapiua dux in baaclicar aancli Martini u>. i».
Chramnum* metuena fugit.

68.a Cbildebertua rex apud Parieiua» obiit; baaolica* aancti Vincenti, quam ipac con- ib,»
•truxerat, aepultua cat. Cuiua thinaauriad ct rcgnum Chlothariu* adaumpait.

ta 54.* Waldetr adam ■ et filiaa eiua dnaa in exilio poinit. Chramnua in Brittaniam fugit Ib. »».

ad Conobro comete Brittanorum c. QuiUachariuaa, aocer eiua, ad baselica* aancti Martini con-
fugit. Per ipaum haccf baaclica incondio concrematur. Poatoa» a Cblotbario eon-
digna recuberatur* et atagno coperitur. Chramnua a Chlothario, patri auo, captua,
cum uxore et liberia in Brittania igne conc rematur, Conober* comex Brittano-

ta rum interfecto1.

56. Chlothariua pro auia peccatis, que geaaerat aut negligcntcr cgcrat, ex- ib.ti.
orandum ad limina beati Martini confeaaorea pfoperat. Exinde Conpcndio villa
veniena, 61.* regni aoi anno vexatua a febrc obiit Chilpericua, occupatia tbinaauria ib.tt.
Chlotharii* in villa Brinnacoe, aedem Childeberti Parianue* occubat; aed mox exinde
io repellitur. Chairibertua *, Guntramnua, Chilpericua et Sigybertue regnum patria devi-
dunt. Dedit aora Gairiberto regnum Cbildcberti, Pariauoa aedem habena; Guntramnua vero
regnum Chlodemerie, aedem babena AuriUania; Chilperico regnum Chlotharii, patria eiua,

Capp. 61-66. 1. 1«. 3. 46'*. «>.
Cap. 61. a) Torongiam 2o. b) cxerc a. ooa 2o. c) mcdiam 3. dl notaerit Sa. 3;
l& noverat 46*'. «) v. Hloth. 2o. t\ Unt<s)c stragcs 2o. 8.

Cap. 62. a) Haribcrtua 8«. b) tempcrsU « 44**; tomprrsntf 4e'; tcmpc-aU» Oreg. ct factio-
nea So. d) predam 46»*; pracdsntca 4<-'. e) etringcn* 44»'. rK f) ecclrele 2«. 3 (non 46«*.^.

g) fugit. Hrsmn. m 2a.

Cap. 63. s) dittinctione earet !a. b) Psrina eorr. Psriaina So. c) ecclcais 2a; in ccclcais 3;
M in bsa. 46**. e> (uii in ruppL). i) theaaurum 2o. 4e>.

Cap. 64. s) 68 et lie dtincepi ta; nummin om 46**. b) Vnlthrogotlism Oreg. c) Brit-
tsniomm 8. d) Wilicharine Ortg. e) (a)e(ctelcria(n.) et rie fs/ro 2a. 8; ,ie h. L 46«'. c«.
f) om. Sa. g) recnberstur pr. m. eorr. recubcratua 1; recnperatur 2a. 8 (teorr.). 46*"; repsrsts Ortg.

h) Conober 8. i) interficetur 2a; intcrfcctua 44**; intcrficitur 4e>.

4J Cap. 66. a) quinqusgcaitno aecundo Sa. b) ChloUrii eorr. Chlothsrii I. e) ,ie Pred. c*m

eodd. B 3. 4. 6 Oreg.; Brinnisgo 2a. d) Psrinuu* pottea eorr. Psririna (infra Pariauoa rorr. Psri-
aioa) 1; Pariua 8. e) Hsribcrt. 2o, ut in/ra; Ohsribcrt 3, ut in/ra; Osuripcrtua 46**, ut in/ra;
Osuribert. itmper 4e>.

1) Saxonibua Greg. 2) Chlotharina Charibcrtum ct Gunthramnum — — diriget

M Qreg., ted Pred. dirigere pro verbo inirantitivo (=> profieUei) aeeepit. 3) Protinua Qreg.

14»

Digitized by Google

108 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FRF.DEGARII 8CH0LASTICI LIBER 111.

0r**j^' 'athedram* 8oi»»ione» * ; Sigybertum quoquc rcgnum Theuderici, aedem Mittens*"'. Eodem

ib. 13. tempore Cbuni Galliaa adpetunt, contra quoa Sigyberta* moTit* eicrcitnm, eoaque ciri-
tate* fugavit. Poatea cum eia paeem inivit. Chilpericu» Remu» invadit et aliaa civi-
tati», que ad Sigybertum pertenebant, abatulit. Unde inter ipaia bellnm civile aurrexit.
Sigybertua Suiationaa occupat; Thcodebertom, filium Chilperici, adpraehenaum exllium trane- »
mittitr. Chilpericnm victn m atque fugatum, civitateaf in aua dominatione revocat". Poat
annum' Theudebertuin *, filium Chilperici, reddedit, datia in invicem de1 pacem"

ib.u aaeramentia. Quntramnua in Burgundia regnans, in locum Agricolani» patriciae Celaum
inatituit verum in verbi» paratum* et in cnpiditate prumtiaaimua.

n>.tt- 56. Guntramnua fuit rez bonua», tiraens Dcuro. Aeeepit primum eoneupinam ta

nomen Venerandam, da qna habuit filium nomen Gundobadum b. f'o»tc accepit Mar-
eytrudem, filiam Magnicharii. Poitquam de Gunthramno haboiaset filinm, venino
Gnndobadum dolia interfecit, lpaa iudicio Dei filium quem habebat perdedit et
odium regia pred saginam incurrit. Eadem demiaaa, Austrecbilde eiusdem ancilla* cogno-
mento Bobylanem' Gunthramnua acccpit* uxorem, de qua dno» filiu» habuitk nomi- i&
nibue Chlotarium et Chlodomere m '. Ut Marcitrudis dcmitteretur, haec fuit occansio.
Mater eiua post raortem Magnachari di vilia hominibus unum ex nutritis* Magnicharii
acceperat marito, quif instigantibus Ciuccione* et WioJico filiis, ab codera mater iusso
Quntramni separatur, et ipse puer occiditur; clamantcs filii negligenter materem her-

16. tt. bariam* et meretricem. Haec occansio1 filiam eiecit de regnum. Chairibertn» rcx Ingo- ta
bergam" accepit uxorem. Qua relicta, Mcrofledem*, lanariae filiam, acccpit et aliam,
pnstoris ovium filiam, nomen* Theotechilde dnxit uxorem, ex qua habuit* filiuro', aed
protinna moritur.

Ib. it. 67. Porro Sigybertaa cum viderit fratrea »uo» uxori* viles accipere, Gogonem'

cauaam legationie ad Anagyldum regem dircxit, petena, ut ei* filiam auam ts
Brunam ' nomcn coningio tradiret. Quam Anagyldna cnm multia thinsanri»
Sigyberto ad matrimonium tran«mi*if. Ad noroen oius ornandum est auctum, ut
vocaretur Brunechildis. Quam» curoc multa* laeticia atque iocunditate Sigybcrtu»
accepit uxorem.

Capp. 55-67. 1. 2o. 8. 46**. c». so

Cap. 56. a) cathcdam poilra eorr. cnthcdram 1; cathedra 2o. b) Sueaaionia 2«. 4«'; 8nia-
■ianaa 3; Sweaaionia [infra Sweaaionas) 45'*. c) ila I (pottea eorr. Metteneem.). 2«. d) movet 8.
e) haee tn 1 primum teripla fuitie, Monod et Delitle opinati tunt; eoeque vicit aiqne fdgavit eorr.
eee. m. 1; eoaque a viciniUte ellogavit 2o; eoaqne interfecit atqne fngavit 8; eoaqne vicit atqne fugavit
46**. e> ; vieit atque mgavit Qreg. Seteio an ex ta eosque vicinitate ragavit ecribendum tit. f) trana- s»
miait ta. g) in ». d. civ. 2«. b) revocavit 8. i) annoa 46»*. e". k) Teud. r. f. Hilp. ta.

1) de om. 45**. e'. m) cura add. 3. 46»*. e*.

Cap. 66. a) et add. 2o. b) Gnndebad., ut infra, ta. 3. 46»*; Qondebadnm 4e« (t»/ro Gundeb.).
c) Poetea 2«. 8. 46**. d) per 2o. e) om. 2o. f) Bobylam 2o. g) duxit Sa. h) hia ada\ ta;
nomcn 3. i) Chlodemerem 8. k) Cuntione 8; convenclone 46**; QuinUone 4c*. 1) occanai «o
eorr. oceanaio 1; occanai 3. m) Ingobertam 8. n) Mero fide 46**; Meroftide 4e«. o) om. 2«.
p) pottea add. 1.

Cap. 67. a) eia eorr. ei 1. b) qnem 3. c) om. ta.

1) Rcmeniem Greg. Mettentem tedem Theuderiei fuUte, Fred. etiam tupra e. 29. narravit.

2) tumiaum Greg. 3) De nutritU v. WaiU, 'VG.' II, 2», p. 110, n. 1. 4) Herbaria dici- •»
tur, quae ex herbu teu polionibui malefieia conficit. R. 5) fcrtur habuisac Greg. 6) Ita
probe Predegariut. Gogoni Venantiut tcriptit (Auct. antiq. IV, 1, p. \bi): Nuper ab Hiapania
per multa pericula terria Egregio regi gandia aumma vehia, quibut vertibut in eod. G glot-
tema adieetum etl: Brunichildem. 7) Cf. prophetiam SibyUae, infra c. 59. 8) in-
minaa Greg. ta

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEOARU SCHOLASTICI LIBER III. 109

68. Ante haec in infaocia Sigyberti 1 omnes Austrasii cum elegerint Chrodinum
maiorera dorous, eo quod esaet in cunctis strenuus et timens Deum, pacicncia inbutus,
nec qnisquam aliud, nisi que1 Deo et hominibus placerit, in eum inveneretur; illi boc
honorem respuens, dicebat: 'Pacem ego in Auster facere» non valeo, maximec omnes
» primati* cum' liberis in totum Austcr mihi consanguinei sunt; non posso ex cis facere
disciplinain nec quemquam interfcccre. Ipse vero per me insurgunt, ut agantr super-
sticiose. Eorum acta non permittat Deus, ut me inferni claustra tradant. Elegite alium
quem vultis ex vobis'. At illi cum non invenerint,

59. Tunc Chrodini consilio nutritum suum», meraorato superius Gogonem maiorem
io domus elegunt. In crastino primus ad eius mansionem perrexit Chrodinus ad meniste-

rium, bracile» Gogone in collum* tenens. Quod reliqui cernentes, eiusdem secuntur
exemplum. Prosperum haoc Gogonem ad gubernandum fuit, quoadusque Brunechildem
de Spania adduxit. Quem Brnnechildis continuo* apud Sigybcrtum fccit odiosum,
ipsumque, suo instigante consilio, Sigybertus* interfecit Tanta mala ct cffusione san-
i« guinum a Brunechildis consilium in Francia factae sunt, ut prophetia Saeville » imple-
retur, dicens: 'Veniens Bruna de partibus Spaniae, anto cuius conspcctum multae
gentcs peribunt*. Hacc vero aequitum calcibus disruropetur *.

60. Chilpericus Gachylisindam*, sororcm erusb, habuit uxorem, relinquens' Frede- ^™/,'
gundoin et aliaa quas habebat uxorct. Postea transccndcns sacramentum,

«equem Oothorum legatis dederat, nc umquam Gachyloisindam dc cnlmine
rogni degradarit, ipsamque suggelarc fecit. Po»t cuios transitu Fridegundom
dinuo acccpit usorcm. Reputantes" ei fratrcs, quod suo ingonio» Gachy iosoinds
fuerat interempta, cum dcd regno eieciunt Habcbat Cbilpericus de prioro regiua Audovera
tres filios, Theudebertum, Maeroeum et Chlodoveum.

tt 61. Chuni in Oalliis vcnere conantor, adversus quos 8igybertus cum magnum adgre- ib. t».

ditur exercito. Chuni* magccis artibus instructi, multis fantasiis ostensis, exercitum Sigy-
berti metum concutunt*, tcrga vertunt*. Sigybertns a Cbuni* circumdatur, scd
auac prudenciae donis offerens liberatur, nec ei quicquam baee condicio

Capp. 68 - 61. 1. «o. S. 44»*.

50 Cop. 68. s) q, 1. b) om. 2o. c) cum add. 8o. d) primstus 4*>»*. «». e) om. tm.

0 agunt 2o.

Cap. 69. a) coU« ta. b) om. ia.

Cap. 60. a) Galtaind. ta temper; Oalsucndam Greg. b) Brunicbildao S. c) reputaas 8.
d) «tc Fred. eum eodd. B 3. 4. 6 Grtg.
sj Cap. 61. a) Chum eorr. Chnni 1. b) ili I. I; concutiunt rtlL c) vertaront la.

1) Hauc narrationem polius ad infantiam ChUdeberli, Sigyberti filii, pertinere, eonieeerunt
Digot, 'Ilittoire d'Anttratie' II, p. 6, n.; Bonuell, De diguitott Maioritdomut p. 44; fabulotam
probavit WaiU, 'VG'. II, 2 », p. 90, n. 3; 98. De Chrodino v. Greg. VI, 20. 2) Cf. Greg. V, 46.
cum Gogonc, qui tunc rcgis crat nutricius. V. Waitt, <VG\ II, 2», p. 107, n. 1. 3) brachium

4» etus collo superponens suo. Aim. 111, 4; de braeile cf. Digot II, p. 191; Wailt, 'VG'. II, 2*,
p. 89, n. 6. 4) Fred. fallitur. Gogo enim non oeeitue ett, «td natnrae tatitfeeit, neque con-
tinuo, ted «rco 15 a. potl BrunichiUit nuptiat; cf. PerU l. I. p. 163. 5) Cf. Aorottiekida per-
eeUbrem inter SibyUina oraeula traditam (ed. Alexandre, Parit. 1869, p. 230), ubi de iudieio
ultimo teriptum ett:

«s "Hgei 5'oioavodsv paoUti»; alukuv 6 uiUuv,

Edoxa naQuv naaav xQtvai xal xoouov fijtavta.
Hi vertut ab Auguttino, De eio. Dei XVIII, 23, in lingvam IxUinam trantlali per medinm
aevum quam maxime eetebrabantur. 6) Cf. lib. IV, e. 42: ibique calcibus —
7) promittens — se alias relicturum Greg. 8) sua emissione Greg.

110 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA8TICI LIBER III.

^'n17' fec** opprobrinm. Picem sempiternam enm Chunis firmavit et a rege Chunorum
condignis* muueribus honoratur.

62.* Sigibertus praecepit* Arvernis civebus Arelate* oceupare. Iobente Gun-
tramno, & Celso patricio Arverni Arelato trucidati sunt.
ib.u. 63. Athanagildo regem Spaniae defunctnm, Leuva cum Leuvildo fratri regnnm ad- t

sumit*. Horitur Leuva*. Leuvildu» integrum Spaniae regnum tenete, habens
Gadsnindam*, matrem Brunicbildi»*, uzorem.

lb.««. 64. Eodem tempore, defuncto Conttantinopole * Iuitiniano imperatorc, Iuitinu» am-

bivit imperium, vir iniquo» et cubidu». Ad quem Sigybertu» legatu» Warmecharium b
Francum et Firminum com.1 direxit, qni, pacem cnm imperatore firmata', aeenndo ie
anno* lunt reverii.

65. LaDgobardorum gens, priusquaro boc Domen adsumerit, exientes de Scatha-
oavia', que est inter Danuvium ct mare Ocianum, cum uxores ot liberis Danuvium
traoameant Cum a Chunis Danuvium transeuntea fussent* conperti, eis bellum cona-
rint inferre, interrogati a Chuni, que gens eorum terminos introire praesumerit. At i»
ille mulieriB eorum praccipunt* comam capitis ad maxellas et mentum legarint, quo
pocius virorum habitum simulantes plurima multitudine hostium ostenderint, eo quod
erant* mulierum coma circa maxellas et mentum ad instar barbae valde longa. Fertur*
desuper uterque falangiae vox* dixiaso: 'Haec sunt Langobardi ', quod* ab his gentibus
fertur eorum deo fuisse locutum, quem fanatice nominaot Wodano. Tunc Langobardi* t»
clamaasent: 'Qui instituerat nomen, concidere' victoriam'. Hoc prilio Chunus superant,
W4. cbr. partem Pannoniae » invadnnt. Nec multo post tempore Nar»i» • patriciu» mina» Iustini
impr. eiusque agu»tae Sopiae* perterritu», eo quod agusta ei adparatum' ex auro facto
muliebri, eo quod eonucus erat, cum quo filaret, direxit; et pensilariis regerit non
populo. At ille respondens: 'Filo* filabo, de> quem Iustinus iroperator nec agusta ad n
W4 caput venire non po»f>itk'. Tunc Langobardua a Pasnonii» invitan»', cum Albucno* regi
41 ' Aetaliam introduxit Albuenu» Chlodesindam, Chlotharii regia filiam, habnit uxorem; qua
defuncta1, aliam duxit coningem, cutu» patrcm interfecerat.

Capp. 61 — 66. 1. 2o. 8. 46**. e>.
Cop. 61. a) cum digoia 2a. 46*\ e>. so
Cap. 62. &) 81. m marg. pr. m. teripiit 2a, ubi hoe eaput eum ruptriore toniunetum tit.

b) praecipit S. e) Arlate 2a (m/ro Arlato).

Cap. 68. a) rie 8,- adsumunt, • eorr. unt 1; adsamuct 2a; aceepit Ortg. b) cum add. 8.

c) tenuit 2a. d) Gaisoindam 4**\ Garsuindam 4e>. e) o. m. B. 8.

Cap. 64. a) I. i. C. 2a. b) Wamaharium 2a fubi Franc. dtettj; Wannarium 8; Warmacha- s»
rium • corr. 4i*\ c) firmarent qui s. 8; facta pro f. 4i**; f. om. 4e>. d) ann. 1.

Cap. 65. a) fuaaent eorr. fuissent 1. b) praecipunt eorr. praccipiunt 1; praecipuont 8.
c) tic reU. codd.; crat pr. m. corr. erant I. d) fertur potita eorr. fcrtur 1. e) qui 2o. f) ita 1. 8;
concederet 2a. 46'*. g) ita I. 3; Sophaae eorr. Sophie* 2a; Sofiee 4c>. b) fila 2a. i) om. 2«.
k) poseil eorr. possint 1; possunt 2a; poasent 8; poaie 46*'. e>. 1) defuncto 2a. 40

1) Arvernum Greg. Sane eomei Arvernut erat; c/. Grtg. H. Fr. IV, 80. 2) Similia
Paulut, B. Lang. /,1.8 (ef. Zeut, <IHe DeuUehen' p. 472J ex Origine tradidit, at Predegariut
pro Wandali* Chunot infra tubttituit. 8) C/. Matth. 8, 17: Et ccco vox de caeli» dicon»:
'Hic c»t tllius uicus'; at Origo: Godan ait, Paulut: Godan dixit. Videtii, quomodo Fredegariui,
ne verba Wodano tribueret, religioie vUaitrit; cf. 'N. Archiv' VII, j>. 456 n. 4) In Orig. et 4»
apml Paulum haee dixit Frea, quam Fredegariui, ut erat ehriitianut, nilentio practeriit. Locum
«x Origint atiuli: Et dixit Frea ad Godan: 'Sicut dedisti nomen, da illi» et victoriam'.

6) V. Origo §. 6. 0) liid. Chrov. : Narsis patriciu» ■ Sufiae agu»tae, Iustini coniugis,

minis perterritu», Lnngcbardug a Fannonii» invitavit eosqne in Italiam introducit, 7) Cf.
Paul. B. L. II, 5. 8) C/. Contin. Protp. ed. IliUe p. 84. »»

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA8TICI LIBER III. 111

66. Ipse vero eiasdem mnlieri» fraade venino perit. Ipsaque postea com 0r*^jIV'
aliquo* Langobardo ■, apud quem RaveDnam fugaciter de civitatem Verooa, ubi viro »«.
occiderat, adgrediebat, psriter in itenere adprehensi et interfeeti iunt. u>. 41.

67. Langobardi regem nomen Clip* super se eligunt*. Prorumpentibus Langobardi» iVii.^a
» in Qallias, Amatus patricius ab ipsis interfeeetur*, et ae Burgundionibus multae

ibidem estrages factac «unt. Post Auaatuui Mummolus patriciatum adsumit*.

68. * Inruentebus* iternm Langobardis in Galtiis, cum quibus Mummolus fortiter ib «.
demigavit, etc usque ad internicionem oppressit, pauci ez eisdem Aetaliam
repedantur. Saxoncs, quos Theudebertus in Aetalia' miserat*, in Gailies prorumpunt,

io apud Stuploncm* castra ponentos, multae estrages per vicina loca ab ipsis per-
petrantur. Qui a Mummolo superantur et iu Aetalia fugaciter revertun tur',
amissis* omnibus qoe pretaverant. Saxones iterum* cum uxores et liberis in Gal-
lies destJnant, ut a Sigyberto regi recepti1, in loco unde exierunt rcdirint*. Veni-
entes in terreturio Avennico, Mummolus protinus obviam veniens cis, Rodanum

i» transire non permittebat. Postea, acceptis muneribns, transire eos permisit. Ad1
Sigyhertum pergentes, in locum unde prius egressi fuerant sunt stabiliti. Postea, defuncto
Clip, Langobardorum ducea Chamom, Zaban et Rodanus Galliaa inruperunt*. Quorum ">.**■
obviam Mummolus eum exercito venit et hos tres duces eum eorum exercito
usqne ad internicionem delivit. In alio anno Mummolus cum exercito Toronus ac ib.*».

>• Pectavis, iubente Guntramno, de potestate Cbilperici abstulit et ad parte Sigyberti
restituiL Multi ibidem de exercito Chilperici et ipse Pectavensis sunt gladio
trucidati. Taloardus" et Nuccio»-4 duces Langobardornm per oscula* in Sidonenae* »u.
territurio cum exercito sunt ingressi, ad monasterium sanctorum Agauninsium *• nimia
facientes strage. Baccis1 villa nec procul ab ipso monasterio et ducea etr eorum exer-

}» citus a* Wiolico et Teudofredo* ducibus Gunthramni sunt interfecti. 40* tantum ex»
illis fugaciter Aetaliam remeantur.

69. Chlodoveus, fitius Chilperici, Bnrdegalem pervadit*. A Sigoifo duci «uperatus», u>.«T.
fugaciterc ad patrem redit.

70. Chilpericus Pectavos* et Thoronos» de regno Sigybcrti pervasit et Sigulfo» ib.si.
*o duci fuga vertit suoque exercito prostravit. Chilpericus civitates ease que per-

Capp. ««-70. 1. 2a. 3. 46»«. e>.
Cap. 66. a) ajiquum (aliquod S) Langobardum 2«.

Cap. 67. a) Clvp temptr 8a. b) intarfectas cst 2a. c) de Qrtg. d) tto 1. 8. 4e«; ad-

sumpsit 2o; asfumpsit 4bt'.
»6 Cap. 68. a) dittmctiont earet 2o, undt infra 68. pro 6«. etU b) inruentes 8. c) set (7)

eorr. ot 1. d) Itali 3. e) Staplonom 4c'; Stabloncm Ortg. f) revertur eorr. revertuntar 1;

revertar 3. g) amisslonibus pro a. o. 2o. h) om. 3. 44**. e1. i) collecti Oreg. k) redirunt

eorr. redirint 1; redireot 2a. 46**; stabilircntar Ortg. 1> A Sigiborto 46>*.r". m) Chamosaban 1. 46»*.

n) irraerunt 44**; inruerunt 4e>. o) Thaloardus 461*. c'. p) Nunuo 3; Nuncio 44»". e«. q) Agau-
*« nensium 2o. r) orn. 3. 46**. c«. s) cuiolico 3. ti Theudefrido 2a. 4e»; Tcudefrido 8; Theude-

fredo 46**. u) miUa add. 3. v) ex i. pr. m. tuperter. 1.

Cap. 69. a) abiit Ortg. b) superatur 2a. c) fugatus 3.

Cap. 70. a) Pectavi» 2o. 3; Pictavis 46'*. c>. b) Thronos pottea eorr. Thoronos 1.
c) q. p. e. 8. 3.

«6 1) Hitmegit; cf. Mariut a. 572, Origo §. 5. 2) Cf. Mariut a. 573. I)e dueibu», quot

Clebo tuccetiuic conttat, Fredegariut infra lih. IV, c. 45. futiut egit. 3) qui cum I.ango-
bardis in Italiam venerunt Greg. 4) V. Mar. Chron, a. 574, qui timilia nurravit, ted Fred.
muUo uberior ett; Pabtt, 'Fortchung. s. D. G.' II, p. 421; 'X. Archiv' VII, p. 452. 5) Ctutae
inteUeguntur. 6) Sitten. 7) liex prope Sainf - Muurice. 8) Gundoaldmn Greg.

Digitized by Google

112 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA8TICI LIBER III.

vaserat Sigyberto reddit*. Poat anno Chilpericus exercito* cum ninlto regno Sigyberti
ingreditnr, aed, intercurrentes legatus, pacifecati aunt

71. Po8tea uno inientes consilio amboque rooventea exercito, volentes Onnthrara-
num intorficero* regnumque eius adsumere. Sigybertua cum exercitu Arciaca1 rese-
dcns, Chilpericus0 Duodecepontis*. Audicns haec Gunthramnua, exercitnm velociter s
movitc, veniensquo villa Veriacod-', intercurrentea legatus, hii trea germani Sigybertus,
Gunthramnus et Chilpericus Trecas iuncxerunt et in ecclosia aancti Lupi aacramento
contra Gunthraranum, ut pacem servarint, dederunt Gunthramnus idemque cum eis
pacem sacramentis firmavit. Redientee* ad castra Austrasine, adveraua Sigybertum
rumorem levant, dicentes: 'Sicut promisisti, da nobia, ubi rebus ditemur aut preliemur, to
alioquin ad patriam non revortiraur f\ llli volens*, conpulsus a suia, auper Guntliramno
ire, Austrasiae valde consiliosae dicent ad eum: 'Sacramentis pacem cum Gunthramno
firmasti"; quo pacto possurouB1 super eum inruero?' Unianimiter exclamantis, se auper
Chilpericum vello iro, protinus moventis, inruunt* super Chilpericum. Iam oius exer-

"' "/o IV' C,*U* a^ propria festinana longe aberat1. Cum™ haec cognovisset Chllpericua, terga i»
ib. m vertens Thornoa perveuit. Sigybertus post tergum eius Parisios* venit; ibique sanctum
ac beatissiraum Germanum Parisiorum urbis episcopo Sigybertus* vidisset, baec
ab e o d e tn verbo prophetiae audivit: ' Si germannm tuum ita persequere
cogitas', nt eum interficere disponas et regnum suutn auferre*, scriptum est:
Fovtam que fralri tuo parabu, in eam cadebii'. Cuius castigatiouem nolens an- M
nuere, cogetabaf optata pcrficere. Cumque Victuriaco* accessissct, omnes
Neptraaiao « ad eum venientes, se suac dicione subiecerunt. Ansoaldus" *
tantum cum» Chilpcrico remansit Fredegundis duobus* pueris dolo transmissis,
Sigybertum interficiunt, et ipsi interfecti sunt Resumptis viribus, Cbilpericus
auumquc rcgmira rccepit u

72. » Brunechildis* cum filio suo Childeberto Parisiusk sub custodia tenebatur;
scd factione Gundoaldo duce ChildebertUB in paera positus, per fenistram a puerum
aceptus est, et ipse puer singulus eum Mittes* exhibuit; ibique a Gundoaldo vel Austra-
siis in rcgno patri sublimatur. Bruncchildis iusso Chilperici exilio Rothomod • retru-

tb 41. detur. In eo anno fulgor per* caelo discurrisse' visus est Sigybcrtus in cclesia» so

saocti Medardi sopultus cst, aetato quatragenaria, 14. rcgni sui auno.
ib.ii. 73. A transito Theudcberti seniores usque ad cxitum Sigybcrti anni 29.

A principio usque ad diluvium anni* 2242.

A» deluvio usque ad Abracham anni 942.

Capp. 70-73. 1. 2a. 3. 46»*. e>. S&
Cap 70. a) reddidit 2a; reddedit 3; redidit 44*'. b) c. c. m. 4i»\ e«.

Cap. 71. a) iu add., ttd erai. I; om. rtfyui Kbri. b) ad add. 2o. 4e«. c) movct 2«.
d) Viriaco 2a. c) a Red. eap. mcipit 4c>. f) rcverleiour 2a. g) nolens 3. h) firmastis eorr.
firmasti 1. i) posaimus 3. k) om. 3. 4fc»\ c1. 1) abicrat 2«. 8. m) a Cum r. «8. mcipit 4fc*\
n) Parius Jo o) Sygerbcrtus h. I. 2a p) copitans 2<i. q) morieris om. Fred. r) cogehat 1 ; 40
cogitabat rtU. s) victoria 3. t) Neuslrasii 2n; Niostrasi(a)e 3. 4/,*'; Neostrasii 4c«; actum venlens
pro a. e. v. 3. W. u> Atisoanrfu* 3. v) m. in marg. add. J. w) riuahun 8. 46»*. c' (ubi corr.).

Cap. 72. a) 69, et lie dtincejn 46>". b) Parius 3. c) Mittcs coit. Mettes I. d) Rotho-
more r. 3; Rotliomore truditur 4o«\ e) p. c. «m. 3. 46*'. c». f) decurise 3; decurrissc 4©»\ c1.
g) basillca Orca. «

Cap. 73. a) om. 8a. b) ad dilurium 3. 46»\

1) Arci* „nr Aubt; ,/. Ismpwn, HW-ographir' p. 3:J3. 2) Pont lur - Seine (Aubt); c/.
f^myuoH l. t. 3) l itetj soUM- llar (Aube); c/. Longnon l. I. 4) oinnis cxercitus Greg.

5) /.'/».. nu-piu» '."miiiil (jrojoriut. G, C/. Urrg. V, 1.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI LIBER III. 113

Ab* Abracham utque ad egretinm filiorum Itrehel ex Aegypto anni" 462. 0r^1T>
Ab egretto filiorum* ez Aegvpto ueqne ad aedeficationem templi Snlomonia anni 480.
Ab* aedificaclonem vero* tempU tuqoe ad diftolationem ' eiai et trantmigrationem
Babylloniae anni 390*.
& A tranemigrationem Babylloniae ntque ad paaaionem Domini anni 648.

A pauionem Domini uaque a traneito tancti Martini annik 412.
A trantito tancti Martini' utqne a tranaito Chlodoveae regii anni 112.
A* trantito Chlodovei regie utque' transitum Teudeberti anni 37.
A trantito Teudeberti utque ad oxitum Sigvberti anni 29.
i« Qnod eunt temul anni 5774".

74. * Chilperiena filinm «uura Maeroveum Pectnvi» enm exercitum direxit Exinde "> y, t.
revertena, Rothomao* aceeeelt et Bruneehildem eoningium* aeeepit. Protiuut
Cbilpericnt iptum de ea leperavit'. Campanintet Sextionas* pervaierunt Cbilpe- lb.s.
ricue cnm exereitu eoutra eoe invaluit, Sexriona» reeepit*. Pilium »uum Meroveum ">

i» honut tonsorare* clericati tootorare* fecit, et prbt. ordenatur. Roceolenuma ducem n>.«.
Ounthramnum idemque ducem peraequendum* Tborono»1 trantmitit. Roccolenne ab
infirmitate vexatnt, nihil ibidem praevaluit1.

75. Bo tempore tanctui Oermanu» Pariiiorum epueopus trauaiit*. Cbilperieue fiiinm |* f,
•uum Cblodovenm Toronu» tranimiiit, qui et ultra Legere civitates Childeberti* preva-

te derit» Mummolo» patriciu» Ountbramni contra Chlodoveum et Deiiderium dnci Cbilperici
beilum geult eoique mperavit. Caeai a» Mummoli exercito quinque milia, e* De»i-
derio vero" 20* milia.

76. Inter Suaevot et Saxonea* bellnm aurrexit. Caeii ennt a» Saxonibu • ». »»•
20 milia; »ex milia tantum ex ei» remamerunt*. Snaevornm qnoqne 6* milia:488

t» proitrati tunt; reliqui vero vietnriam obteauerunt*. Saxonea devovernnt, utf nec pilum*
n e C barbam iuciderlnt, priniquam hane iniuriam ulcitcerint; aed mentita eit
eornm iragundia.

77. BrittanU* Magliavos et Bodecu» iilo tempore" eomiti» crant, amlcieiamib.lt.
c u m tacramentii in* invicem inientis. Mortuo Bodieo, Magliavoa* filinm eiut nomen

ie Thenderico de regno* expnlit. Sed tandein* retumptit rirebnt, Tbeudericui

Capp. 73-77. 1. *«. 8. 46**. e«.

Cap. 78. a) pr. n, lupericr. 1; Ad eorr. Ab 3. b) a. 468. a. e. f. e. A. om. So.
e) Iirael potUa add. 1 ; luptner. 8 (om. 3o) ; habtt 44**. d) ab ha edificadonem 8. e) lie Fred.
eum codd. B 1. I. Orcg.; om. 3. f) ••«olacioncm 4*»*; deiolationem 4e'. g) CCCL 46'*;
»» CCCXLX 4e>. h) a. 418. a t. t. M. <m. 8«. i) et add. 8«. k) A. t. C. r. om. 8 (ubi Et n.).
1) ad add. Sa. 46**; a add. 8. m) 74 on. Sa.

Cap. 74. a) namem» deeit 1. b) Rothomo So. 8. 46*'. e'. c) ita 1 ; in coni. reU.

d) Saxonai Sa; Sexsone» 8; Saxonet 46**; 8cxiona» 4e'; item infra. e) recipit 8o. fj tie I. 3;
om. So. 46**. e'; clericatna 46**; clericatu 4e'. g) on. 8. b) Roccolinnm 46**.- e'. i) per-

io sequentem 46**. e». k) om. 8. 1) perralnit 8.

Cop. 76. a) obiit So. b) de Qrtg.; c(alesa M. 8. 46**. e«. e) de Qreg. d) om. So.

e) i/o eolu* B1. Qreg.

Cap. 76. a) Saxonas So. b) ex Qreg. c) remaneerant 8o. d) quinque 3. e) obti-
nerent Sa. f) om. Sa.

4» Cap. 77. a) Critthann» 46**; Brittannii» 4c'. b) timore pottea rorr. tempore 1. e) pr. m.

I. d) Macliavo» fitios 3. e) regnum, on. de 2o. fl tamen 2o.

1) quod eoidcm eeparare decerneret Greg. At eoi minime itparavit. 2) in
Toronicnm et Andecavum usque Sanctonaa tranaiit eamquc pcrvaiit Greg. Gunthramno a. 592.
moriuo, hae dvilalei in dicione ChUdeberti erant. 3) capillum Greg.

S8. R. Meroving. II. 16

Digitized by Google

114 CHRONICAKUM QUAE DICUNTUR PREDEGAUII SCHOLA8TICI LIBEB III.

Or»».v, 1«. Magtlavum cum fillum* Iacob interfcoit regnumquc1 patrie recepit. Warogne*, Magliavi

i».it. filiut, in patrii loco comez effecetu re- ». Guntbramuu» rex duo« Magnaebari* filio*
gladio interemit, inctigante Aaatrecbilde regina; faenlUtie eonun fiaeo redegit*. Fili
Ounthramno duo continuo mortui aunt.

tb !»! Gunthramnu» Childebertum • adoptavit in filium. Chilpericn* PraeteiUtou t

RothomAnaem episcopam exilinm trudit, repotan» ei, quod conailium Brunechilde
huaua, contra Chilpericum tractarit», quod veritate subsistebat Merveus iterum

ib.it. laicua efEcetur; de Thoronus fugiens, per Authicicdero • Devione* venit, in Remenaem
campaniatn peraccetsit, a Tharawannineibns 4 circumventua eat et In qnadam villa con-
cludetur a Gaileno** familiare »uo. Iptoque rogante, Meroeua cultro interfeetua est, i«
Oailenu» manebu* et pedibu», uare* et aurebua trunecatua, turpiter vitam finivit.

tt.it. 79.* Eodem teropore luatinua imperator amena effectaa eat. Sopia, eiutdem aguita,

cum Tiberio caeaare regebat imperio. Tiberiu* larglteimus in aelymo*ini*k fuit.
Sed cum a Sopia argueretnr, ut thiniaorum non vattarit, in medio palatiae
crucem in lapidem* reperta, iobet Tiberiu* ip*um lapidem levare. Deinpter* it
in alio lapide duo crucia* reperti aunt; levatumque et iptum, inventa *unt
• upter* ipsum milli centenaria auri, qnod largiter divino amore Tiberiu*' pau-
peribu* erogavit.

tt. t». 80." Defnncto Nar*ideb, prodenti* aliquo tenece*, cui* Nartit crede-

derat, thintaurum eiu* Tiberiua abacondito eub terra invenit, nimia multi- W
tudioe ponderum auri et argenti, aeo et lapides precioais. Quod idemque lar-
tt.n. giter* Tiberiu* in alimuniis" dcstribuitC pauperum. Samion, filiua Chilperiei,
ib.it. moritur, quem Chilperious oimium luxit Eo anno ttella in medio lunae fulgen* vi»a
ib.t». est, Guntramnu» Boio\ relicti» filiabu* *ui* in eclesia aancti Helariae, ad Cbildebertum
tt.ti. tran»iit. An. quoque tercio Cbildeberti regi*, qui erat Chilperici ct Ounthramni lepUmoe dece- tt
raua', Guntramnu» Bo»o filiaa ana* a Pectavo auferre vellen*, Draeolenu* euper enm in-
ruit1. Multi» mnneribu* a Ounthramno Dracoleno offeruntnr, aed Draco-
lenue, ut erat elatu*, dicen*1: 'Funiculom, unde aliot legare toleo, paratum
liabeo, ubim et Gunthramnua odie laegatur*. Cumque fuiatet prilium ceptum,
Ounthramnna, invocato nomen Domini et virtutis* tancti Martioi, levato eonto0, Dracoleno to
macut' in fancebn», tutpeneumque de aequm", mortuumr in tcrra proiecit. Feliciter
ib t*. poatea quod coepit explevit Pott baec PecUvi, Begateini», Teromanni et Ande-

Capp. 77-79. 1. 2«. 3. 46»'. e". Cap. 80. 1. 2a. 3. 46»*. «i. ».

Cap.n. a) filia 3. b) Warochoa46»*.e'. e) effectar S. d) f. Magnaharii Sa. e) redigit
8a. 3. 4«!. |»

Cap. 78. a) Cl.ildebertu» 3. b) Ua i; tractant 1. Sa (* eorr.J. 46»*; tractent AcK c) Divi-
nlone Su. d) Terrawanensibu» 2«; TharnTatjnenaibue 3; Tbaravanenaibua 46»*; Tbaravennenaibn» 4ci.

c) Qaulen , ul in/ra, 46«*. c».

Cap. 79. a) ditlinetiotu eartt 8«. b) aelynis corr. aelymosinis 1. c) lapidem eorr. lapide 1.

d) Deanper 2o. 3. 46'*. <•'. e) «ub ip»o 46»'. e«. f) om. 8. 46»*. e>. «a

Cap. 80. a) 78, et *ie deineep* So. b) Narside, ,*d litttra N « eoir. I; Naraidem 2«; Mar-
«ide 3. 4ci; Marsidae 46»*. c) prndente 2o. 8; prudenti 46*'. c1. d) cuiua 8a. e) in I. Thiberiai
redit 4c». f) elemoainia 46»*. e»; elimotinia 4ci. g) p. d. 2a. b) Boro, it\fra Poro 3. i) 16. 3.
k) inruen» Sa. 1} dixit 46»'. c». m) unde 2a; et om. 3. 46»'. ci». n) om. 46*'; virtutem 4«i ».
o) contra 46»'. ti. >. p) artat Oreg. q) acqum corr. ecquo 1. r) que add. 2a. ■) Bagassi- 4»
nite roma"ni 2a; Baga»«init(a)e (BagaaaimUe 46»*) romani (rotmanni 4ci ») 3. 46»'. ei ».

1) partcin rogni Greg. 2) partem vero aliam Waroeus vindicavit Ortg. 8) C/.

Grrg. V, 14. 4) Potiu* a Tarabennensibnt. b) (Ubulam) aliam hoc aignum habentem,

i. e. unam crueem, Greg., quo tttte *ub tertia tabula martnorea tketauru* repertu* t*t.
6) i. e, *e»e. *v

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARn 8CHOLASTICI LIBER ItL llB

gavi cam alii* maltit in BritUnit eontra Waroeo* exereitam movant; auper quoi Waroeat On«.t,m
per noete ruens, nimia estrtgie de Stxonit Baiga»»inos feeit. Anno 4, Childeberto, ». 11.
quik fuit oeUvu* deeimaa Gnnthramni et Chilperiei, 8alonin» et Sagghariu» epucopi* Caby-
lonno in ainodo ab episeopato degradtntur'. Chilpericna diacripeionea gravissemas* ib.ta.
t in omni popalo regni aai fieri iaaait, Marcaa refrendariu a , qui hanc discr iptionem
faciebat, secam omnes polepticus ferens, Kalendis Marciit' a Limodeeinia* interfectaa
est, et omnes poleptici* inceudium* aant concrematae. Dnm haec ageretnr, Iustinus' ib.so.
imperator ocUvo dedmo an. regnl aai cum amentiam qaem incnrrit viUm finivit.

81. Tiberiaa adripnit imperio. Sopia aguBta inmemor promiaaionia »uae adverana ii>. ta,
to Tiberiam in«idia* maliebatar*; Iastinisnum, nepotem Instini, imperinm voluit aobli-
mare. Quod Tiberiu» cernens, adprehenaam Sopiam, expnliatam thinsauris, secregotia
ab ea pueria, cnstodiam inaait retrudi. Iustiaianum obiurgatum Untnm ink poaternm
amore delezit, ut filium eina filiam suam promitteret eiuaque' filium iuum4 filiam suam ex-
petirit; aed non cat rea» aortiU effeeto. Exereitas eins Persas devallavit', vietorque* regressns,
u UnU molek praede detulit, ut cred i Ur 1 cnpidiUUk humani posse safficere. 30 alevanti
e x i n d e ' t d ducti * innt.

89. Eodem tempore, an. qointo Cbildeberti regis tsnte lois per universsm n». is.s*.
regionem factae »nnt, nt niminm mirnm fuisset. Unlversa flnmina termeni», qaos ib.ss.
amqaam* excesserantk, praeterir u nt. De pecoribua excidio, grande aedeficiiac nanfragium.

M Qttod eessantis' plaviis, arboris dinuo floruerunt. Erat mensis Septcmbri». Fulgor per
eaelo earrise' visas e»t Sonus' quasi deruenUs arbores in toUm terramf aaditos eit.
Orbi»k Bardegslensia Urre moto eoneassa est, De Pereneis montibas inmense lapide» eunt
evolsi, qui pecora et homines prostravernnt, Vicua Burdigalenais ' incendio divinitusk
ortum 1 multu» exhnsit, aublto conprehend e n a. Domas et ariis" cnm annonis ineendio

t» eoncremantar, nallo indUmento" habens ignis, forsiUm iussionem divina. Auriliana civitaa
ob boe ineendio vaatata ett. Apnd terminum Carnotenum ide* efrteto panem sanguis
flnxit. Sed hoe prodigia graviaaima loia est» subseeuU. Et discordia regie*. iterum bellum ib.M.
dvile parantibua, beeenUreeos r morbos totas Gallias praeoccupavit His diebus Aostrechildis, ib.u
GuDtechramno princepi» regina, ab hoe morbo consommaU* est, medicos ad Gnnthrtmno

•s acnsaos1. Iasso Gaothramni medici diversis .poenis adfecti" migrant aT
saeenlo. Eo anno magna in Spaniis ehristian o r u m peraecutio fuit, inatigante Goaetindm, ib.M.

Copp. 80-8». 1. 8«. 8. 46**. «i. ».

Cap. 80. t) Waracum 8a; Wtraco 8; Varo" 46**. b) qaae f. octava 8o. c) €f& eorr. epl I.
d) marcii olim odidonis Sa; mtrci stlemodicinis 46**; ntarcii alemodidnis 4e>- *. e) cm. 8o. f) Insti S.
ii Cap. 8t. a) movebatnr 8. b) tantnm ore, em. L p. am 8o. e) rnnumque Oreg. d) saam

filiam (soa filU 46**) expetivit 46**. c1 *. e) aor» pro rea 8«; om. 3. 46**. e' *. f) debellavit 2«
rum Oreg. g) vietusqne 8. h) ole 8. i) crederetur 46**. e*. k) h. p. c. «. Sa. 1) potlea

Cap. 88. a) ila 8a. 8. 46**; umquam pottea eorr. nnmqnam 1, #ie 4e* cun» Grtg. b) eessi
40 erant 8a. c) aedifioinm 8. 4e« »; grandea aedificy 46**; feeere om. Fred. d) Qniescentibus Orag.
Fredegariue eompendia q et o> confudu. e) cairiae eorr. enrriaae 1. f) aonitua Ortg. g) iUam
add. 8a. h) om. 3. 46**. e1- *. i) Bnrdig. eorr. Burdeg. 1. k) divinita» eorr. dlvinitu» I.
1) ortnm corr. ortoa 1; orto 46**. e'; ordo 4e*. m) ariia eorr. ari» 1. n) iutamento eorr, indta-
mento 1. o) ita 1; idiae 8a; idem 8; om. 46«; ideo 4«' *; ler. de. p) om. ia. q) regle eorr.

«ccusans 8. n) sdfiicti 8*^ afflicU 46**. ««• ». v) ad e(a)dnm 8. 46**. d *.

1) Cf. Afarive a, 579. 2) gravi» Greg. 8) Lemovicinu» quoque populu» — —
intorficere voluit Oreg. 4) libris discriptionibus Greg. De polyptyehit v. Waiu, ' VG\ II, 2»,
p. 289. 5) ad impcrstorrm dedncti Qreg.

16»

Digitized by Google

116 CHRONICAKUM QUAE DICUNTUR PREDEGARII SCHOLASTICI LIBER III.

Qnt T, II. quam post Auaghildo* regi* rex Leubildu» acceperat', de aliatn uxorem duo' fitiut babens.
Ex hnius* unua Chermengildus r nomen filiam 8igybertic nomen Sedegundem»- '.
ib. sc. 83. Que* cum magnis thinsauria et apparatis» in 8pania e»t directa et ab ara

Goaesindac benigniter recepta, quem postea Goaesinda4 adfecetur. Sed cnm
nullatenua aviae iniquo consilio consentisset*, in una eiTitatum' cum riro I
habitandum conitituetur. Protinu» maritum predican», ad Cbristi cultum
baptisatus, effectus est cbristianus. Quem pater Leubildu» iusequens et
M6. vellen» oceidere, tandetn eius inaecntionem filius eetc interfectns *, per quem data
eat occanaio. Poet mortem Mirionis* regi* Oalliciae*1, filium eiue Eurico1 et genero*-4
nomen Audecane1 de regno certantibus, a Leubildo Soaeri» et omnes Galliciae pote- is
sUtera Gothorum cubgiciuntur *.
ib.M. 84. Igitur Chilpericus tres filios suo» iam adultut' ab infirmitate besen-

«b »». teriae* uno anno perdedit, quos de Fredegundae habebat. Restiterat adhuc
ChlodoTeus, filiut eiut, quem postea, instigante Fredegundae, Ttnctum cnstodia
retrusit, ibique factione Fredegunde cultro percustui* obiit •»
ib.vi.i. 85.* Pott haec Mummolut patricius regno Guntbramni fuga dela tabetur*; Aren-

tb.1, nionem* eastrum auae defentionem ezpetiit. Legati Chilperici, qui ad Tiberinm

imperatorem acccsserant*, ab* eodem illud tempore reTertuntur' continno.
>b i. 86.* Childebertu», relicta* Qnnthramni pacem, »e cum Chilperico, ut regno eius pariter

tb.s auferrent, coninncxit, promittens Chilpericut, dum sine filiis erat, ut Childebertum »•

regni* sui relinquerit heredem; sed more solito meudax apparuit. Lopus dux Cam-
ib.4. panensis ab Oraione" et Bertefredo ab exercito internicione peraequilor*; sed, Brune-

childe intercedente, liberatur, prestdi u m q u e eius a tnprascriptis talatusf est.
ib. s. g7. Pnit illo tempore rcclausu» Hospicius apud Necinsem urbem, qui conttrinctis*

catenis a purum corpus ferreit», desuper eilicio', nihil aliud quam purum' panem et« paucis **>
dactalu»' comedebat, in quadragensim a radices hcrbarum. Qui dum conversareturC in cor-

Copp. 82—87. 1. 2a. .1. 46»*. e»- «.

Cap. 82. a) qua mnnachilde 44*"; quam Atanachil 4«'- *. b) conubium om. Fred. c) om.
44»*. «». *. d) duo rorr. dnos 1. e) i/a 1. 44**. e'-»; cx his 2a; ex quibus huiu» 8. f) Ermen-
ghildus 2a; Ermenchildus S. 44**; Ermengildu» 4c>- *. g) dtsponsaTerat om. Frtd. h) Sedegunde M
3. 4c>*; 8edegundae 44**; Sed Egundis codd. B I. I. Ortg.; accepit uxorem add. U, 8. 44»*.«»
(ubi u. m. al. in marg. tuppl.). 4e*.

Cap. 83. a) Qni 2a. ». 4e*; Q c. om. 4e«. b) apatU 3. c) Gohendam 2a; Goesida 8
(ubi b. r. q. p. O. dttunt); Gersinda 44'*; Gerc»inda 4e>- *. d) a G. 44**. e*. e) aenliiset 9. 4c'-'
(non ih*"). f) ciWtate 44**; utuun ciritatcm 4e>- *. g) om. 44»*; eius 4e'- ». b) Galliae 2a. 55
i) Eorico 2a. k) genurc 2a. 4e». 1) Aodecan:e 1; Audicane 2a; Audegame 44»*; Audegane 4e>.
m) Suaeviae 8; 8uaviae 44»*. c1 *.

Cap. 84. a) be:(ero*. s) scntariae 2o; biacntariae 44'*; bUintcrie 4c>- '. b) percuiait 2a.

Cap. 86. ») dittinetiont caret 2a. b) t<a 1; dilaubitur 3. 44*'; delabitur 2a. 4c'- * cum Oreg.
c) Aventionem 2a. 8; ATencionera 44'*. d) acceascrat eorr. acccaserant 1. c) ad 2a. 3. 4c'*. f) c. r. 8. 41

Cap. 86. a) 83, tt »ie deincept 2a. b) reicctam Ortg. c) regnum, om. aui 2a. d) :or»ione t;
Orsioncm 2a; Ursionem 3. 4e'- '. e) peraequetur 2a. 3. f) »up% «cBJ (supra acriptus 2a; s. scripti»
8. 4e'- *) talatu» I. 2a. 3. 4c'-*j sapra scrspto staLitus e»t (s. e. in tnarg.) 44**. — talatu» pro tlatua
ex verbo tollere deriratum e»f ; tf. Utener, 'Shein. Mut.' XXXVII, p. 480. Oreg.: derepto omne praeaidio.

Cap. 87. a) coustricti» 2a. 3. 44**; constrictu» 4c> eum Oreg. b) induto om. Frtd. e) super 4t
cilio 3. d) puro pane 3. 4e». *. e) cum Oreg. f) dactUos 44»*. e«- ». g) couTersatur 3.

1) Sed Ingundis, Sygiberthi regis filiam, cum magno apparatu in Hispaniis directa cef.
Greg., quem Frrd. non inielUzil. 9) A. 586; c/. Dahn V, p. 147. 8) A. 588. obiii.
4) Potiut toroHo; e/. Oreg. VI, 43; Dahn VI, p. 671, n. 11. 6) A. 586. 6) Minut rede,
eum iunior, qui nondum bapttMaiut erai, a Gregorio infantulns dietut tit. t»

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA3TICI LIBER III. 117

pore, multae virtutet, prittante Domino, per eodem hottinii tnnt, Chiipericoa °i*jTI'
Detiderium dncem ad praevadendum Petrocorego* et Agennum cn m exereitum diri-
getb; qui, fogatoe Ranoaldo* daci, hat civitatea pervaait eiueque uxorem cnnctis
robus expoliavit, Bandastis* dnx in Vaaconia obiit; tnarimain partem exercitua »ui amiait.
i Auno igitur 7. Cbildeberti regit, qui erat Chilpcrici et Gumhramni 21', atilla comitit appa- tb.it.
rnit. In diae tanctum paachae apud Sextionas* civetate eaelum ardere ritum eat. In Pari-

dinia variae et mortaletas1 magna eo anno in popnlo fult. Igitur legati Chilperici An- tb. ta
aoaldut et Domegytolui *, qni ad contpiciendam 1 dotem in Spania fuerant" mitti, tunt
io regreni. Hia diebua Lenbildui rex contra Ermenghyldum, filium tuum, in exercito reiedebat,
Tunc filium suum" interfecit* eiuaque mulierem a Grecia liberare non potuit», •ed
usque in mortem illuc permansit4.

88. Eo anno Rodinut duz moritnr, verum aelimoainariut • et bonitate plenii- ib.w.
• imuib, iustus» in cunctis, piinemui in pauperibut. Qui dum quadam vicem, ut

it coDBuaevcrat, mortuum sepelire preciperat, ad quadam monimento4 cum cultris pueri
fossam facerint, levata lapide, invinit mirura roagnitadiniB thinHaurum et aoledorum mul-
titudinem. Hoc sibi proprium verum censuit, quem sine intermissione fideliter pauperi-
bus erogavit. Aequanimiter eum fide reddedit hoc thinsaurum, a quem acciperat. Mnlta ib.ii.
•igna et prodigia eo anno in caelo tunt viaa. Chilperico filiua dinno naacitur*. Iobet ib.tt.

to omnei carcerentei» laxare.

89. Oundoaldus, qni ie* filium Chlotarii eite dicebat, de Conitantinopole rever- tc
titnr et* Chlothario* a Childebertnm patruo derictus est. Quem Chlothariut rident,
comam capitii tnndere iunit. Quem Sigibertut arcettitum, miait enm in Agrepenneniim c
civitatem, que nunc Colooia dicetnr. Exinde lapiui ad Nariidem' dirigit*. Narsis

ts eum Mauricio imperatore direxit'-'. Curo exindei fuisset reversus, a Mummolo patricio
fuit susceptus» factione Siagriae* et Plavi epiBCopis*, ut Ounthramnum degradarint'
a regnum et sublimarint Oundoaldo. Ob hoc causamk Mnmmolus interfectus est'*. Qun-
doaldus a Bosone1 duce factione " Conbeninsim urbem'» de cacomine rupis inpingetur",

Capp. 87—89. 1. 2a. 8. 4o«*. e" ».

10 Cap. 87. a) Petro corecnm 4»**; Petrogorgnm 4e'- ». b) pergit Qreg.: itein pro habiit

Pred. dirlgit infra tcriptU. c) fugatua 8; fogata 46»*; fngati 4e«- ». d) Ragnoaldo 2a. 46**;

Kaegnoaldo 8; Regnoaldo 4e*. e) Bandaatua 2a. f) 80. 2a. 46**. e1-». g) Stfessiones 2a.

h) fluit 3; ex nobe deflnxit Qreg. i) om. 2a. 8. 4e'- ». k) Donugbyslui 2a; Domighyielns S;

Doroichislui 46»*; DomighUlai 4«»- ». I) conpiciendam 1. m) fnerat (f. om. 46«*. e«- ») miai 2a. 8.
»i n) o«. 46»'. e»- ».

Cap. 88. a) elemotinarum 4*»*. e»; elemoainarinm 4e». b) leniiaimai 46»*. e»-». c) iastia 2a.
d) ila 3 ; momento 1 ; moonraentum 8a. 46»*. e' ; monumentn 4e*. e) naioetnr 3a. 8.

Cap. 89. a) om. 8o. b) Ch. (Chlotharius 8a) ad 8a. 8; et ab Cb. 4«' ». c) iagrepenensem
pro i. A. 3. d) Marsedom 8a. e) diriget 8; hafaut Qrtg. f) dirigit 2o. g) exin 2a. b) fpf
40 2a. 40»*. i) d. (dirigerent 46»*) ad regnum 46»\ e« ». k) aurn 46»' ; cauaa 4c>- ». 1) Borone 8.
m) inpingeretur 46»*. e>- ».

1) lnei Oreg. 2) C/. lupra e. 83. 3) uxorem tamen eiua a Orccis erepere non
potnit Oreg. VI, 43. At hune locum Fred. e Greg. minime hautitte videtur. 4) Bytantium.
profeetura obiit; ef. Dahn V, p. 147. 5) cnstodias Greg. 6) De cnins origine quedam
tt strictim libuit memorare Greg., quibvt verbit omittit, Fredegariut hittoriam de origine Gundoaldi
cum iit quae praeeedunt temere conexuit. 7) Ille — — ad ConstantJnopoIim aceesait Greg.
8) Cf. Greg. VI, 24. 36. 9) Siagriu* erat Augu*todunentit et Fiaviut CabiUontntit epiteopi. &
10) Cf. infra lib. IV, e. 4; Greg. VII, 89. II) Auetorit notnen detideralur. Subaudiat Mummoli.
12) urbii Convenicae Grcg. VII, 35. InteUegitur Saint Bertrand de Comminget; ef. infra Ub. IV, e. 2.

Digitized by Google

118 CHRONICAKUM QUAE DICUNTUE FREDEGARII SCHOLA8TICI LIBER Itl.

ibiquo deruptua" moritur. Cariatto b spatarius Guntbramni, qui hanc rem prodedit,
huiua veciasitudinem repensionia epiaeopatum Gcnavensum» adsumait1.
Qraf.Vl.rr. 90. lllud» tempore Chilpericus Parisiue* eontra pactum, quamc eum Francis

inierat, ingreditnr, ob quam rem porcionem suam ezinde iusti adtniait. Gunthramnns'
partem Childeberti de Massilia reddit*. Mutnmolus faetione Fredegunde, cni »
repotabant filinm snum per incantatione interfecisse, iussit snggellare,
mnltasqne mnlieres per ipso mendatio a Fredegnndae snnt interfectas.

tb.ai. 91. Chilpericos timens Onnthramnnm et Childebert n m , in Camaraeinsim cum thin-

sanris omniqne presidinm est adgressns. Per ipsa timore saepe eiercitnm moT e-
bat et resedere faciebat, is

ib.ss. 92. Childebertns in Aetalia habiit*, et Langobardi «e «uae dieione commendant.

Olorioee exinde Cbildebertua revertitnr. Acciperat prius' a Manrido imperatore qnin-
quagenta milia anri», nt Langobardus de Aetalia expugnaret». Sed non aolum* eia noo
nocuit*, amicicias cum ipsos inivit Leubildua, ut supra fecimus* mencionem,
filium auum Ermenghildum ioterfeoit4. tt

ib.46. 98. Cbilpericu* et Fredegnndis filiam eornm cnm magnis* thinsanris et

multitudinem familiae" in eins menisterinm direxit; quam filius Leubildo uxorcm

ib.4«. accipit*-*. Nec post mora. extante Chilpericns Calam* villam nec proenl a Pari-
sins ab homine nomen Falcone, qui missus a Brunechilde fuerat, est interfectus: crude-
lissimam vitam digna morte finivit*. ts

LNCPT.' CAPETOLARIS CRONECE LIBRI QUARTI LN' CHRISTI

NOMEN.

1. De bonetate Guntharamni et ecclesia aancti Marcelli.

2. De Gundoaldo, quod« contra Gunthramnum factiono Mummoli regnum ad-
repere voluit tt

1. Sa. S. 46»*. «i. ».

itas Sa. 4e»; dirraptns 44»*. b)
2a; Gennavensem 8. 44»*.. e».
a) In eorr. Dlo 2a; In UIo 3. 44»*. b) Parhu taepe 2o. c) qnsm 4*»*. «»• *.

44»*. e'-». e) reddidit Sa. 44**. e'-»; dedit 3. Jo
a) haboit 2a. b) extraderit Oreg. e) non add. 2a. d) «ed add. 4***. «»• *.

a) moltis 44*'. e>- ». b) familia Sa. 4e>- *; fsmalorom 44**. c) aeeepit
So. 3; accepit o. 44»*. «>• ». d) Cala 3. e) pott finivit p. 121. «x. 1 Aoee addit: Incpl pro-
logns coioadam aapientU ; at vtro indcx capitum teqvitur et tune dcmum prologut itte, cuiut tituhti Sg
MuRes a textu diremptui iam antegreditur. Forte librariut protogum, m exempiari indici praejlxmm,
titule iam exaraio, pottponi maluit. - EXPLICIT LIBER QUARTU8 add. %a.b. 3; amen odd. 44' »;
AMEN DEO lORAS add. 4e*). EXPLICIT LIBEH 8ECVNDV8 add. 4e«»; daurula enrenl 4a. 4**. -
Hoe loeo »6 oputculum Hilariani mteruit.

Index. a) INCIPIUNT CAPITULA CHHONIC(A)E LIBEB QUDJTU8 (Q. om. 2o.4) So.4. S; «o
INCIPIUNT CAPIT CHRONECI LIBEI 4a; INCIPIUNT CAPITULA CRONIC(A)E (CHRON. 44». e»)
LIBRI UL 44«. *\ e' »; INCIPIUNT CAPITULA LIBRI X. ba. Indicem om. 64.«; de aUit non eonitat.
b) %ta 1 ; L C. n. om. eodd. reU. o) om. 44**. e«- ».

1) Subeeriptit ccmciliu Valentino II, a. 584. et Matitconenti item II. anno lequenti. B.
2) ante hos anuoa Oreg. 8) soledorom Greg. 4) Nex ErmmckU&i ter narrata ett; 46

e. 88. 87. ct hoc loeo. 5) RiguntM» eUi Becearedo detponta erat, numquam tamen ei
e/. Dahn V, p. 146.

Digitized by Google

CHRONICABUM QUAE DICUNTUK FREDEGARII SCHOLASTICI LIBER IV. 119

3. Qualiter Guntramnua Clotharium in regnum* sublimavit.

4. De interfectione Mummoli».

5. De exercitum Quntramni in Spaniam adgressum».

6. De mortem Leubildi", et Richaredus* sublimatur in reguo.
» 7. De paoem inter Quntramno et Childeberto firmata.

8. De ducebus iusso Cbildeberti interfectis.

9. De uzorem Anaulfir regis Persarum nominef Cesara».

10. De exercito Quntramni in Spania adgreaaum'.

11. De toneca dominik lesu* Christi inventa.
im 12. De Beppeleno" et Aebraohario ■ ducibus.

13. De Agone* sublimatum» in regno Aetaliao superi Langobardis etr defectie-
nem» solis.

14. De obetum Quntbramni.

15. De regnum Childeberti in Burgundia.
i» 16. De obitum Childeberti.

17. De Fredegunde, quod Parisiua* invaait, et pugna contra Teudeberto».

18. De mortem Quintirionem \

19. De Brunecbilde, qu&liter w de Auster* estT egecta.

20. De pugna, quem Teudebertus et Teudericus oontra Chlothario fecerunt*,
ts ipsoque* vicerunt

21. De filium Teuderici natum, et Aegyla* patricfu8c interficetuH.

22. De inventionem* corporis saneti Victoris.

23. De Fogatumr, qualiter* Mauricium imperatore interfecit et inperium adsumsit

24. De exilinm sancti Desideriae episcopi.
ts 25. De Bertoaldo maiorem domum.

26. h De victuria Teuderici contra Clotbarium.

27. De Protadio maiorem domum eiusque* interitum.

28. De bonetatem Ciaud lae maiorem domum.

29. De interetum Volfo patricio.

»» 30. De Ermenberga, quod de Spania Tcudericok adducit1.

31. De legads Betterici ad regebus transmiasis.

32. De marthirio sancti Desiderio".

33. Quod Sisibutus» rex» in Spaniam aublimatur.

Index. 1. So (ef. n- i;. »• <6»\ "l" *• 5o-
U Indtx. •) inuegitram, txpunet. aU. i 8o; in negnum «6. b) Mnmmuli» 8o; Mnmmnliw «6.

o) om. 6o. d) Leupildo S. 4c'. ». 6a (t eorr). e) Ricaredns 84; R'chluioq, 46»*; Richaredio 4e";

Rirharedo «nblimato 4c»; Richario 60. f) Arnulfi 86. 4e1-»; uiore manaulfi 8. 6o. g) noEB I.

h) Caeaara 2o; Caesare 3; Cei«ara 46**. e>; Caeaiara 5o. i) on. 6o; index tn twrfcii expliciunt clfj

dtrinit 86. k) nostri add. So. 3. 46»'. e«- ». I) I. C. om. 6*. m) Beppellino 3o; Beppeliao
«o 46»'. e». 6a. n) Hebrehario 8o; Ebrechario 8. 6a; Ebrachario 46**; Ebregario 4e»- ». o) Ajjono

46»*. e1-». p) «ublimatuam eorr. sublimatam 1. q\ a. L. om. 6o. r) rie 46»*. c1-». 6o; • rtU.

a) defectimem ctrrr. pr. n. «lefectionero 1. t) Pariaium corr. pr. m. Pariaina 1. n) utrum Tendeberto
an Teudebertnm teriptum iU, dubium eit 1. t) Quintrione 8a. 3. U*-*. 5a; Qnimcione 46**.
w) qunndo eorr. pr. m. quaJitor 1. x) Auatra 46»'. e'- ». y) e»t eorr. m. al. eaaet 1 ; eiecU eat 46»*. e». 60.

«6 1) C£:::: (itc DtUiU; ferrum Munod; ferum Heller) pr. m. corr. fecerunt 1. a) i. q. v. om. 6a.

b) Agilane 5a. c) pat.:: (pater HtUtr) eorr. m. al. patriciua (rie 46»*. e« »; I; patri 8«; patricinm 8;
patricio 6a. d) interfeccrunt 8a. 3. 4c' »; intcrfecto 6a. e) De corpu» s. V. invento 60. f) Fogu-
tnm eorr. m. al. Focato 1; Focati 2a. 8; Focato 46»'. c'-». 6o. g) pr. m. tupericr. 1. h) tituloi
cap. 26. 37. 28. om. ia. i) eiaque pr. m. eorr. eiuaque 1. k) ad Th. 6a. 1) adduxit Sa. 8. 46**. c'.*.

5« venit 6a. m) nQ Deaiderii epi 2a. n) Dc eo quod Segebodu» 8«; De 8isebodus (rie etiam
46»*. e». 6a; 8. o) in 8pania rei 6o

Digitized by Google

120 CHRONICARUM QUAE DICUNTUB FREDEGARIl SCHOLASTICI LIBER IV.

34. De Agone' regi, eiu8b rcginam Teudelinde.

36. De Branechilde et Belihilde* reginas.

36. De vito sancti Columbani.

37. De ininriam Teaderici regi, qna Saloseia* habuit

38. De pugna Teuderici cum* Teudeberto ot' Auster* receptam. 6

39. De obetum Teudericib.

40. De» Cblotbario cum in Auster» iogredi cepit1.

41. De consilium" initum* perdiciones* filiea Tcudcrici.

42. DeP quod ChlotoriuB regnum Burgundiae et Auster recipit et filius Teude-
rici occisit. i«

43. De internicione Erpone ducis.

44. De Leudemundo*. episcopo et Bertrode' regina.

45. De tributo* Langobardorum cassato.

46. De morte Bertrude regini.

47. De inicium regni Dagoberti*. i»

48. De inicium regni Samonis" inr Winedus.

49. De Adaloaldo* rege Langobardorum, eius transitum1.

50. De Charoaldo sublimato in regno super Langobardorum ».

51. De Gundeberga regina eiusque iniuriam* et exilio*.

52. De interetum Chrodoaldo*. t«

53. Dec Dagobertum, quod" riginam accipit, eiusdem* regnum augitur.

54. De obetum Varnachario' maiorem domus et interetum filiii eui Codini.

55. De intoncione inter Cbariberto et Agynane*.

56. De obetum Chlothariae, et quod< regnum eius Dacobertus* adsumpsit.

57. De regnum Chariberti, iilio Clotoriae. t*

58. De introaetum Dagoborti in Rurgundia et bonitotem eius.

59. De nativitotem Sigyberto, filio Dagoberto.

60. De morum 1 mutotiones Dagoberti et suasionem maliciae Neustrasiorum ■.

61. De cautillam* et contenenciam Pippino.

62. De Chariberto regi, cum Sigybertum* nepotem suum excipit». M

63. De imperium Aeragliae* et interetum Fogatis.

Index. I. 2o (ef. n. 3. 4»«*. e>- •. 5o.

Index. a) Agae 60. b) et eiaj 2o. 8(7). 44**.««. 6o. c) Bylehilde So; Bebchflde 44»'. e».
d) quaaaloaeia 1 ; quM alloaia 2a. 3; qua a aaUaaia 46»*; quia Sallaaaia (SaUaaU 4c») 4e«- »; quod habuit
apud AUacius 6a; SaloUaa in/ra e. 87. e) om. 3; et 46»*. 6o. f) et A. rec. on. 6«. g) AuUr n
eorr. Auater 1. h) Theuderi S. i) Quod Chlothariua 6o. k) Autater eorr. Auiter 1. 1) Injre-
ditur 5o (ubi cum deett). ta) Concil. 46**. e'- *. n) om. 6a. o) proditionU 2a. p) em. ba.
q) Leudemanno 46»'. e»»; Leudo mundo 6a. r) Beretrude 3, ut infra; Berthrude 6o. ■)
cassaU eorr. m. al. tribntts — cassatU I. t) Dagoberti — regni om. 6o, capiHbtu 47. tt 48. m
eonflatii. Laeunam librarius quidam in ima marg. hiice oerbii: XLVI. Do initio rejrni Dagoberti ntpplevit, 40
quae ngnis potitii potl eap. 45. interi voiuit. Idem numeroi eapp. eorrerit. u) SamsonU 3. t) i. V.
pr. m. poMtea add. 1; WinodU 2a; Winidis 4e* (ut infra); tiumidia 46»* (infra Gunid.). w) Adoaldo 3;
Aloaldo 4o. x) tranat 1 ; et e. transitum (tranaita 4o. e«- ») 2o. 8. 4o.e"»; haee om. 5o. y) ita 8;
LangobaB), m. at. tuperier. doa I; Langobardi» (lie 4e'J corr. Langobardoi (iie 46**. e*> 2a; De Cha-
roaldo rcge super Langobardott 6a. z) i. et om. 6o. a) reliqua cajiita, fulio uno txeiie, peri- 44
erunt 2o. b) Chlodoaldi 6o. c) ao eorr. de 1. d) Dc Dagoberto et eiut regina et regnum
(<m. augitur) 6a. e) eiaaque 3. f) W:arnachari, «roi. u 4*»*; Warnacharii 4c' »; Wamaharii 5o.
gl Qodoni f. ■. 5o. h) Aegrnane 3. i) om. 6o. k) Daberdus, tuperecr. go 5o. 1) muro
rauUcionos (mutatioms 4c>- *) 8. 4<*-'; murmuraciono 46»*; mtiUtione (om. moram) 6a. m) Nestra-
siorum 46»*; Neostraaiorum 4e»- »; Niustrasiorum 5o. n) bouiUto 6o. o) et (pro cum) 8igiberto 6o. M>
p) cxccpto 5o. q) Heraclli (Eraclli 4e> »; Heracli 6o) supcr Pcrsaa, om. et i. F. D. y. A., eap. 63.
et 64. in unuiu con<roc<ii, 3. 46»*. e' ». 5o.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR PREDEGARH SCHOLA8TICI LIBER IV. 121

64. De victuria Aeracliao Buper Persas.

65. De pulchritudinem et utelletatem Aeragliae*.

<>6. De inicium infestaciooeB Saracinorum contra imperio.

67. De obitum Gariberti et filii sui, et regnum eius» Dacobertus* ambavit.

i 68. Do inicium- ecandali et stragis Francorum cum Vinidis.

09. De Charoaldo regi Langobardorum, quod° Tasonem' interfecit et( ipsi rex
roorelur.

70. ' Do Crotbario' regi Langobardorum eublimatum.

71. De Aubedonck in legationem ad Crotarium in Actalia adgreesura.
io 72. De Chunis in Bagioquares1 interfectia.

73. De Sisenando" per solatium* Dngoberti crcctum in regnum Spaniae".

74. De° quod Dagobertus Mngancia cum exercito contra Vinidis ambolandum
accessit ».

75. De« inicium regni sublimatum Sigybertum in Anster.

i» 76. De nativitatem Clodoviae ct paccionem de regna cum Austrasius.

77. f De inicium revelliciones Radulfo.

78. Dc exercito iusso" Dagoberto dc Burgundia iu Vasconia adgressuro.

79. Do obetura Dagoberti et inicium regni Clodovei.

80. I)e Aeganem* maiorem domus et" bonitatem eius.

ic 81. De imperium Constantis et vastationem Saracinorum.

82. Qualeter degradatus est Tulga rex Spaniae, et sublimatur Chintasindus \

83. Do mortem Aegane ct interfcctione Agnulfiw comitis.

84. De inicium* ascinsus Erchynoaldo maiorein domo.

85. De Austrasius, cum tinsauris Sigyberto debetum recoperunt.
n 86. De Grimoaldo et Ottone, filium Urono».

■s7. De pugna Sigyberto cum Radulfo in Toringift*.

88. « Do intcrotum Ottone.

89. De Flaocbato", quale maior domi efficetur.

90. De Villobadi* interitum et Flaochadi obetum*.

»o CONTINUATIO

indici in codicibu* 6 (a.cf.d) aditcta, quam ex ba exBcripti:

Indtx 1. 3. 46»'. e*- ». 6«.

Indtx. a) 6 huiut pag. quar rettant lintat oatant 1. b) eia I. e) et quod r. eioa Dajo-
berlti» accepit ba. d) De ecandalo et atrage 6o. e) quod — moretur a Nbrarie ipto m iato marg.

ii ette tu/rplela rittrnlur. Qua» erata repttirit eorreetor 5<i. 0 Tanone 8; Taaone 4c'. g) et
i. r. m. om. 46**. e». h) 69. De Chrotbario rege aueruit 8, unde numtri eapp. ilernm qvadrant;
eap. 70. pott 82. tn marg. ruppl. 46** f iptum in ima marg. ruppl. 4e>. ba (ubi «nblim. detttj.
1) Rothario S. k) De A. ad Chrotario (Chrothario 8; Chlotario 46**. e1- *) in Iulia Wgatione
miaao 6a. I) in Bafrio (Pagio 4c' *) quare aint (aunt 46**) interfecti 8. 46*". e'»; in Baioaria

4« occiiraa 6o. ml Sinando 3. 46»'. e» * n) pro aolatio 8; per Dagobcrtom in rcgiio lerato in
Hiapania 5a ; Span. om. 46**. e», tuppl. 4e*. o) Quod D. cum ez. de Magantia contra Winidia irit 6o.
p) iterum t lineat vaeamt 1. q) Do regno Sigiberti i. A. 6o. r) <i<a/ir»i 77. om. 3; Da Radulfo
rrbelle ba. a) De ex. Dagoberti de B. (Burdia 4a) in Waaeonia miaanm 6o. t) Agane 3;
Aegano 4c«-*; Egane 6o. u) et b. e. om. ba. v) Cb.vntaaindue 3; ChinUaidoa 46»*. e>; ChinUei-

AS «lorom propt e. 78, ipatia defieitntt, tuppl. 4e»; Cindarind eiibl 6o. w) Annlfi tee. m. eorr. A(ri-
nulfi !>a. x) De Erchinaldo (Erchinoaldo 3; Erchimoldia 46**; Herchinoaldo 4«'-*) maior domon 6<i
y) Virone 3; f. U. om. ba. i) Toringa 3. 6o. a) titutum 88. om. 8. b) De Flaieado (tie
tliam iu/ra ba) maior domoa 6a. c) Qnillibadi 8; Wildlbaldo 5«. d) KXPMCHrNT CAPITULA
(KXPLICIT CAPITOLA 46') od,l 26 (poti e. tOJ. 3. 4*. 6'- *. c>- » (nan 46»';. Dt eodd. 6 vide tupra.
8S. R. Merorin/r. H 19

Digitized by Google

122 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA8TICI LIBER IV.

90. De Baldechilde, regina» Chlodovecbi, et eius filiis Chlotbario, Childericoh et
Theuderico, et de obitu Chlodovechi.

91. Quod Chlotharius, eius filius, elevatur in regno et Ebroino maiorum* domo.

92. De obitu Chlotharii, et Theudericus frater successit in regno, et Childericus
in Austcr rognum accepit. ,

93. Quod Theudorico a regno deiciunt et crines tondunt et Ebroino' in Luxo-
vium monasterinm dirigunt ct Cliildericum b in cuncto regno suscipiunt.

94. De obitu Childerici* et Billchilde' reginae, et Leudesius, filius Erchanaldi*,
maiorum domuin eflicitur.

i>5. Quod Ebroinus a Luxovio exiens Loudesium interfecit et sanctum Leude- 10
garium gladio peremi iussit.

96. Quod Martinus dux et Pippinus, filius Ansegisili, contra Ebroinum ad Loco-
fico pugnam inierunt.

97. Dc obitu Ebroini, ot quod Franci Waratonem maiorem domum efficiunt, et
OicleniniiB, filius cius, ipsum subplantavit*. u

98. De obitu sancti Audoini et obitu Waradoni', et qualiter Bercharius maiorum
domum cfticitur.

99. Qualiter Pippinus cum Austrasius in opido Virmandinse, cui nomcn Tex-
tricio, contra Theudcricum ct Baercharium dimicavit.

100. De obitu Theudcriei, et de Chlodovco, filio eius, elevato in regno, et, eo to
mortuo, Childebcrtue, frater eius, resedit in regno, et de Grimoaldo, filio Pippino, niaio-
rum domum ct bonitate eius.

101. Quod Pippinua contra Radebodumk pugnavit et vicit

102. Quod Pippinua Chalpaida1 duxit uxorem et habuit ex ea filio nomen Carlo".

103. De obitu Childeberti et Grimoaldi, et Dagobcrtus, tilius Cbildeberti, successit »
in regno, ct de obitu Pippini et Theudonldo maiorum domo, et de pugna in Cotia contra
Thcudoaldum.

104. De Ragamfredo maiorum domum, et qualiter Carlus de costodia Plectrude
auxilio Dei liberatus est.

105. Dc obitu Dagoborti rcgis, et Chilpcricus succcssit in regno, et qualiter dux i«
Carlus contra Ragamfrido pugnavit et victor exstctit.

106. Qualiter Carlus dux Chlotharium Bublimavit in regno, quo mortuo, Chilperico,
qui fuga lapsus" apud Ragamfrido fuerat, ab Eodonae duce" Aquitaniae recaepit, et
co mortno, Theudcricum rcgem statucrunt*.

107. Qualitorr cum Saxonibus, Baioariis, Eudono ducc cum Abdirama regem »»
Sarraeiiiorum pugnavit et vicit«.

108. Qualiter Purgundinm' ipsae dux subiugavit et cum Frisionibus 1 ultra» alto
marc pugnavit et Sarracinos" qui in Avcnnionc erant prostravit et quomodo Narbonnm
vcnit et Sarracinos cum rcgc corum iu orc glndii interfecit.

109. De logatione papac Grogorii urbis Romc" cum claves sancti Pctri, vel de *o
divisionc inter filios suos, seu de obitu ipsiusw.

Indtx. ba. ./. 2-1 (r/. n. \i).

Inder. a) rcjrna, i m. nl. mpencr. Bo. b) Childcporic. corr. m. al. Childeric. 60.

0) mmur 5«; Kbruinu» maioriini domus 61/. d) Khroinnm M. r) in lilura jcr. ba. 0 Bill-
childc ivrr. Uilihilde ba. g) Krcannaldi 61/. h) - curr. /t. im. 5«, i) Waranvdi bd. k) Rede 4»
bodnm M ll Cbalpifldani b<l. rnl Carbo firf. ni < cerr. 6«. o) eU-torunt bn. p) lilulot
ltni'i$ et fe</ucntit eapitit 6.«' </iio<jue praebet, «iriyv/if cap mprrtrriptot. q) vincit tVr'. r) ila
pr. 111. f>(i. ■) Frinon. &jr'. tl contra almen- pro 11. a. m. bx'. 11) Sarcino* corr. m. ai, Rarra-
cim>* 5«. v) iHpcrtcr. )ir. ('; m. ba. w) fier.junt tibri 6.- INCIPIT LIHER DECIML'8. Trann-
aclit ba.b; Incipit deciinus nou ab ipso Gregorio corapoMitiu. Trannacti» 6e, omiuv prologi xnitio. 50

Digitized by Google

CHKONICAKUM QUAE DICUNTUK FREDEGARII 8CHOLA8TICI LIBER IV. 12H

INCIPIT PROLOGUS CUIUSDAM SAPIENTLS'.

Cum aliqoid b- • uuius verbi proprietate non hsbeo quod proferam, nisi prestitum ab m.r
Altissimo ftierit, et dum quero implere tentcnciam, longo ambiatu vix brevis viae spati u ra
coniummo. Vernarulum linguse huius verbi interpretatur, absorde resonat; ti ob neccssiUtc
5 aliquid in ordine termone mutavero, ab interpretit videor officio recettitte. Itaqae beati
Hieronimi, Ydaciie et cuiusdam Bapientis seo Hysidori», immoqne et Qregorii chronicis
a mnndi originem dilientissime percurrens usque decedentcm rcgnum Qunthramni, his
quinque chronicis huius libelli nec plurima pretermissa siggyllatem cougrucntia stilo
inserui, quod illi sollertissime absque reprehensionem condederunt. Cum» haec ita «e nin.

10 tiabebant, neccttarium duxi virctatcm diligenciut intequi, et ob id* in priores his chronicis*
qussi quandam' futuro opere omnium mihi regum» et tempora prenotavi\ in pracsenti
autem ttilo ea* tempor* ponent, et* tingularum gentium curiositsimo ordinc quc gesserant
coaptavi, quo1 prudentissime viri, quos supra memeni, cuius1* chronicis — verbo huius
noraenis Grego, quod I.atini interpretatur 'GeBta temporum*', — sevirissimi dictantes

is condiderunt, velut purissimus fons largiter fluenta manantes. Optaveram etm cgo, ut
mihi subcumberit talia dicendi fagundia, ut vel paululum esset ad" instar; sed carius"
auritur', ubi non est certa perennitas nquet. Mundus iam seniscit», ideoque prudenciae
agumen in nobis tepi«citr, ne quisquam potest huius tempore nec presumit oratoribus
precedentes esse consiroilis '. Ego tamen, ut nisticitas et stremitas 1 sensus mei vnluit,

k studio8issime de hisdem libris breviatemu, quantum plus potui, aptare" presumai. Nec
quisquam legens" hic quicquam dubitet, perx uniuscuiusque libri nomen rcdeat ad
auctorem: cuncta reperiat* subsistere viretatem. Trasactis* namquc Oregorii libri volu-
mine, temporum gesta, que undiquo scripta1 potui repperire, et mihi postea fuerunt
cognitab, acta regum* et bella gentium quae gesserunt-, lcgendo simnl et audiendo,

•s etiam et videndo cuncta que certeficatus cognovi huius libclli volnmine scriherc non
solvi'-*, sed curiosissime, quantum potui, inseri studui, de codem incipiens tempore scri-
benduro, quo Gregori' fines gesta cessavit et tacuit, cum« Chilperici vitamk finisse
scripait EXPLICIT' PROLOGUS.

rraef. 1. 2a.6. 8. 46«*. c>- >. 6a (tf. n. *).

»« Praef. a) ita 1, led lemma indicem praecedU; cf. lupra p. 118, l 86,- INCIPIT PROLOGUS

(PROLOCU8 46«) •«•*. *. 4a. 6« •'■»*. e« (om. 4c»). b) iia 1 etHieron.; ali qui dum (aliqnid dum 2M
iuttu ( iosto 44') v. Sa. 6. 46'; aliquidu: (aliqui dum 36) iuasu v. 8; ad Hquidum iusso (iussio 46*')
v. 46»*. c«-'. c) Ydacio 8. d) ob idum in p. Sa.6(?); ob i::: in p. 8; obitum in p. S6; ob(o)c-
diendam in p. 4*»*. c1- ». e) ita Pred.; libcllo Hieron. I) quadam ead. m. eorr. quandam 1 ; mate-

j» riam om. Fred. g) REGNU ET T. 1 ; rerum et t. Sa. 6 (?). 8. 46'*. e». ' ; regam t. Hierom. Ii ) preno-
Uvi ta; pprrenotavi 26; prenot. — U'nipora a eorreetore pott prologum luppleta ivnt 8 (non &b). i) canYm
temp. eontra ae invtcem ponena Hieron. k) in delet. et tvperier. et 1. I) quo" 1. 1*) maiim his.
m) om. 4A»*.c«. n) om. 8a. 6(?). 8. 46»'. e>* o) sariua 1. p) auditor 3. q) aq. 1 ; a quf Sa. 3;
a quem £6; atqne 46'*. r) tabeacit Sa. sl csse simul Sa. 6. 3. 4c'-'; eato similis 46'*. t) cxtremiUt

40 So.6 (?). 8; strenuiUs 46»'. e«- ». u) breviUte So. 6 (?). 8 (?); vit(a)o 46»*. e«- ». v) diUre 8a. 6;
obUre 8. 46»*. e»; opUre 4e». w) ita 1; 1. h. q. om. rell. Ubri. x) om. 8a.6 (?). 3. (?). 46'*. <-■• '.
jr) reper::: eorr. reperiet 1; rcpereat, alterum p pr. m. wuperier. So; rcppereat 86; rcppcriatS; rcpe-
diat 4e'. a) a Tranaaetit prologui ineipit 6. a) pot. scr. 6o. b) agniU 46'*. c1 '. 6a. c) regnum Sa
(n exp.). S6. d) greuernnt, e*p. r 1. e) ita 1; silui reU. f) Gregori corr. Grcgorii t. g) c. C.

4& v. f. s. om. 6a. h) viu finiatot acripsi (finissit teribsi 8) So.5. 8. 46»*. e'-». i) Expl. prol. om. ba.

1) Haee Frtdegarius ex prologo Hitronymi hautit; ef. Eutebi chron. ed. Schoene p. 1;
'N. Arckitf VII, p. 479 iqq, 2) De koc loco v. 'N. Archiv' VII, p. 482. 3) Haee e.r prae-
falione EuMbii ab Hicronymo in Unguam I^tinam vena ftuxerunt. 4) Cf. Iiid. F.tym. V, 28.
6) Cf. Sidon. tp. VIII, 16 (ed. iMtjohann p, 130, /. 26J: per aeUtem mundi iam scncscentis.
»o fi) Solvere pro rumpcre, intermittere, ut solvere ieiuniom.

Digitized by Gbogle

124 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR KREDEGARIl 8CHOLA8T1CI LIBER IV.

IN NOMEN DOMINI NOSTRI IESU CHRISTI INCIPIT CHRONICA

SEXTA '.

1. Gunthramnus rex Francorum cura iam anno 23. Burgundiae regnum bonitate
plenna feliciter regebat, cnm sacerdotibus utique sacerduB ad* inatar aec ostendebat et
cum leudis erat aptissimus, aelymosinain panperibus large tribuens, tantc prosperetotis »
regnura tenuit, ut« omnee etiam vicinas gentes ad plinitudinem de ipso laudis canerent.
Anno 24. regni eui devino amore eclesiam e beati Marcelli, ubi ipsi praeciosus requiescit
in corpore, suborbanum Cabilonninsim r, sed quidcm tamen* Sequanum est territurium
merefice et sollerter aedificare» iussit, ibique monachis congregatis, monasterium con-
dedit ipsamque ecclesiam rebus pluremis ditavit. Senodum 40 episcoporum ficri pre- i«
cepit et ad instar institucionis monasterii sanctoruro Agauninsium k, que temporibua
Sigysmundi* regis ab Avito1 et citeris episoopis, ipso iobente prinoepi», fuerat firmatura,
idemque et1 huius senodi* coniuoctionem monasterium Sancti Marcelli Gunthramnus
institucionem firraandara curavit.

•m. h»». 2." Hoc anno Gundoaldus cura solatio Muinmolo et Desiderio mense Novenibre» * i*
tm, partem regni Gunthramni presumsit invadere et civitates evertere. Gunthramnus Leu-
disclum* coitiestaboli et Aeghylanera* patricium' cum exercito contra ipsum direxit.
Gundoaldus terga vertens, Conbanem' civitatem latebram dedit; exinde de rupe a Bo-
sone* duci praecipetotus interiit.

3. Cumque Guntramno perlatnm fuisset, eo* quod frater suos Chilpericus essct to
»m. interfectus, festinans perrexit Parisius*; ibique Fredegundem cum filio Chilperici* Clc-
thario ad se venire precipit. Quem Rioilo*»* villa baptiaaro iobet, et eum* de sancto
lavacro excipiens, in regnum patris firmavit*.

Canp. 1 — S. 1. t« * n 46**. c ». 6a.

Cap. 1. a) UttUu earerU ia.b (iu yutiiu, li.ua vaeat). 46**. ba; DJCIPTT LIBER CHRONIC(A)E t»
(CHRONICI 4«) S. 4o. &■•*-**. e'- ». b) pr. m. adieetum 1. c) m inttar 1«; e*i« inctar 26.
d) nt pr. m. add. 1. e) ecT I. 0 Cabilonense 46**; CavillonenM 4c>- *. g) Ustum 46*'. e »• *.
h) Ar*anUaiam 8. i) Anto 6a. k) princepi eorr. principe I. I) in 46**. <■'•*.

Cap. 2. •) 8, et tie deineept 26; nttmert eapp. inde ab h. L detiderantur 4e'. b) Norem-
ber2a. 6; Novemberio 3; Novembrem Ac1- ». e) Leadis (Leudie osi. 26) cnm 8«. 6. d) Ajvlanae 2o; »«.
Ae*ilan(a)e 26. 3. 46*'. e>. 6a; Egilante 4t».

Cap. 3. a) et 3. . b) Hylperici nomen Hlothario 2a. 6. c) BioU 2a; Riolo «6. 46»'. c». 6a.
d) ctt 2a. 6. 6a. e) ftrmatur 3.

1) De hoe loen v. Jaeobs, 'Geographie de Grtgoire de Toure, de Fredcgaire et de leur»
eontinualeurt' p. 228. Arrnoin III, 81; Scd in lerritorio Segonam saltuque Brexio. 2) Frede- a
garium erraue, Lougnon, 'Giogruphie de la Gaule' p. 217. contendit, eum eeci. S. MareeUi iam
a. &7!*. meminerit Grrg. V, 27. At Monod, 'Archiv f. ScJiiceiz. Qeteh ' III, p. 162, de eeeletia
a Gunthramno a. S84. ornala cogitavit, quam quin Fredegariui inteilexcrii , dubito. 3) C/.
Greg. H. F. III, b. 4) In tynodo Valentina II. a. &84. Aa6«ta conjirmatum ett, qnid-
i/mW rex etc. ba»ilii«e S. Marcclli vel S. Svmphoriani aut quilnitvii aliii locit racri* cvntule- 4«
ranl aut in potterum cmiferre volucrint. R. h) Menie Decembre a. 584. Gundoeaidut rrx
'ett levatut'; cf. Greo. H. Fr. VII, II. 6) Cf. theg. II. Fr. VII, 124. I.eudegi.clut, quem
Gregoriu* quoque ducem exercitut coutra Gundo«aldum mitii nomiuuvtt, pottea Aegilatii pntricio
lubrogalut ett; cf. H. Fr. VIII, 80. 7) Cf. tupra lib. III, e. 89. 8) Cf. Greg. II. Fr. VII, 38.
9) Ib. VII, 5. VIII, 1. 10) Rntoialinsi» (pro Rigoialen.i») villa, Greg. H. Fr. X, 2B. Ktt «s.
Rueil (SeineetOite); ef. I^ngnon, 'GCographie- p. 361. Sed Chiothariut non 24, ted 30.
demum anno Gunthramni baptiwatu* ert. — Ceterum Fredegetrium tn annil G un thrantni regit enume-
raudii graviter erratte, in 'Fortchuugen i. Deultch. Geteh.' XXII, p. 456. probavi.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR PREDEGAHII SCHOLA8TIC1 LIBER IV. 11»

4. Anno 26*. regnum Gontramni Mommolus Senuvia' iusso Gunthramni inter- ss»
feoetur. Uxorem eios SidonUm*-1 una cum omnes thinsauris eius Domnolus domesticus

et Wandalmarus* camararius Gundramno preaentant

5. Anno 26. regni sui exercitua Guntbramni Espanias* ingreditur; sed loci infir- »»6.
» miutis gravatua, protenus ad propria revertur» ». Anno 27. eiusdem regno Leu-

disclus*-4 a Gnntramno patricius partibns Provenciae ordenatur. Filius Childeberti
regis Theodebertus 1 natus fuiase nunciatur. Eo* anno nimia inundatlo fluminum in
Burgundias fuit, ut eorum terminua nimium transcenderint Ipsoque anno Syagrius
comex CoDstantinopoIe iusso Guntbramni in legatione pergit; ibique fraude patricius
to ordenatur*. Ceptum quidem, sed ad perfectione haec fraoa non peraccessit *. Eo anno M(.
signum * apparuit in caelum, globus igneoa deoedens in terram cum scintelHa et rugeto.

6. * Ipaoqne anno Leubilduab rex Spaniae moritur*, et obtenuit regnum Richarid*, (M.
filius eius. Anno* 28. regni domni Ganthramni alius filins Childeberti nomen Teude- mt.
ricus natus nunciatur*.

i« 7. Gunthramnus se cum Childeberto pacem firmandum* Andelao*-" coniuncxit w.
Inibi mater et soror et coniux Childeberti regis pariterque fuerunt; ibique speciale con-
venencia inter domno Guntramno et Childeberto fuit conventum, ut regnum Gunthramni
post eiua* disceaaum Childebertua adaumerit

8. Ipsoque tempore Rauchingus*- »' et Boso Gunthramnua, Uraio et Bertefredua», mi.
w opteroatia Childeberti regia, eo quod eum tractaverant* interficere, ipso regi ordenante,

interfecti sunt. Sed et Leudefredus4 AJammannorum • dux in offensaro ante dicti regia
incidit, etiam et latebram dedit. Ordenatua eet loco ipsius Uncelenus f dux. Eo anno Mt.
Richarid rex Gotorum divino amplectens amore, prius eecrecius baptizatur. Post haec
omnes Oothus, dum Arrianamc sectam tenebant, Toletum adhunare precepit «th omnes
» libros' Arrianoa precepit ut preaententur; quos* in una domo conlocatis incendio con-
cremare iussit>», et> omnes Gothos ad christianam legem baptizare fecit

9. Eo anno uxor Anaulfi* '* imperatores Persarum nomen CaeBara virum relin-
quens, cum quattuor pueria, totidemb puellis ad beatum Iohannem epiacopum0 Con-

Copp. 4-9. 1. 'ia.b. 3. 46»*. «>• ». 6a.
io Cap. 4. ») 36. 8. b) 8/nodia So; Sydoni» 26. o) Wandelraarus Sa; Valdalmaraa 6a.

Cap. 6. ») 8p*ni» 2a. 6. b) ne 1, eaepe. ci LeudUcblus, pr. 1 euperter. 1. d) a* Eo
eap. 6 (7. V>) ineolumt libri pratUr 1 tt 4e». e) proacccwit S.

.Cap. 6. a) diitinctione earent ia. 6. b) Leupildtt» 3. 4e> ». 6o; Leopildu* 46**. c) Rieha-
redw» plerumque 2o. 6. 4c> (m/ra Recharcdai). 4c» ; Richaridos 8 ; Ricaaridoa 46»* (iUm infra cum i). ba
j» (rn/ro Riearidas). d) ab Anno eap. 7. ineipit ia.

Cap. 7. ») nc teripti; firmant dam 1. 2a. 6. 8. 6a; firmat dum 46»\e>«. b) Andclaco Sa.6;
Andelan 6a. cl d. «. Sa. 6.

Cap. 8. ») Pauching-at Sa. 6. 8. 46»*. t'- ». b) Berterrida* Sa; Bertifritf 6a. c) tr»cU-
veront 3. 46»\ <:>• ». 6a. dl Leafridus 2a. 8; Leadcfridu* 6a. c) Al»n»rum pr. (1) m. corr. Ala-
40 manorum 6a. f) Uncbilenua 2a. 6; Uncilinua 3. 4i»\ r"- ». 6o. g) Arinnom 6a. h) nt 6«.
i) Kbero» ArrUnas 2o. 6. k) cives 46»'. <•>• ». 1) et o. O. om. So. 6. 8. 46»*. e>. ». 6a.

Cap. 9. ») Arnulfi 2a. 4. 3 46»*. c>- ». 6a. b) et tobdem Sa. 6. 8. c) e. C. v. s. a. e.
d. p. d. et b. g. ». ». b. I. om. 4c>< *. 6a (habent 4a. 6»\>.

1) Qum 'Chcnove' tii, dubitamut; ef. Jacobt p. 227. 2) Cf. Grtg. H. Fr. VII, 40, eed
U nomtn Fredtgariut tolut tradidit. 3) Greg. II. Pr. VIII, 80; Dahn V, p. 150. 4) V. SS.

Rer. Merov. I, p. 346, l. 26. 6) Cf. Greg. H. Fr. VIII, 87. 6) Cf. WaiU, 'VG'. II, 2»,

p. 60 i». 7) Cf. Greg. H. Fr. VIII, 42; SS. Rer. Merov. I, p. 818, n. 4. 8) Mente Apr.

vH Mai. o, 586. 9) Greg. H. Fr. IX, 4." 10) Paetionem Andel. Greg. H. Fr. IX, 20.

potteru tradidit; ef. LL. I, p. 6. 11) Greg. I. L IX, 9. 12) Cf. Dahn l. I. p. 162.
M 13) Kadem fert Paulut, H. Ixtng. IV, 60. rtttulit, ttd valde erravU, eum Conetaxlino, Heraelii

Digitized by Google

126 CHBONICAROM QUAE DICUNTOR FREDEGARIl 8CHOLA8TICI LIBER IV.

stanlinopulo venions, se unam esse de populo dixit et baptisiui* gratiam ad ante-
dictum beatam Iohannem expetit. Cumque ab ipso pontifice fuisset baptizatuu, aguau
Maurici imperatores ea deb sancto suscepiV lavacro. Quam* cum« vir suos imperatur
Persarum per legationis sepius repetiret, et Mauricius emperatur uxorem ipsius esse
nesciret, tunc agusta videns eam pulcerrimam, suspicans f, ne ipaa esaet quam legati s
quaerebant, dicensque eia: 'Mulier quedam f de Persas hic venit; dixit, se unam* esso
de populo. Videte eam; forsitam ipaa est quam queretis'. Quatn legati videntia, proni
in terram adoraverunt, dicentes, ipsam eese eorum domina quam querebant. Dicit
ad eam agusU: 'Reddi Ulis responsum.' Tunc illa respondit: 'Ego cum istos non
loquor; viUm illorum' insUr ad canisk est. Si conversi christiani, sicut et ego sum, ■«
efficiuntar, tunc eis respondebo'. Legati vero animo libenti baptismi gratiam aocipiunt.
Postea dicens ad eos Caesara: *Se vir meus voluerit fieri' chriBtianus et baptismi gra-
tiam accipere, libenter ad eura reverUm; nam paenitus aliter ad ipso non repedabo'.
Legati imperatore Persarum nunciantes, sUtim" ille legationem ad Mauricio imperatore
misit, ut sanotus Iohannis venerit Anciociam; ipso tradente, baptismum vellet accipere. is
Tunc Mauricius imperator infinitisBimum adparatum Anciociara fieri iussit, ubi impe-
rator Peraarum cum sexaginU railia Persus* baptizatus est, et per duabus ebdomadis
a lobanne et reiiquis episcopis Persas ad plcnitudinem supra scripto numero baptizantur.
Emperatorem illum Oregorius1 episcopus Anciociam suscepit de lavacrum. Anaulfus*
imperator Mauricio imperatore petens, ut episcopus* cum<> clero sufficiente* eidem' to
darit, quos in Persas esUbelirit, ut univerea Perseda baptismi gratiam adhiberint.
Quod Mauricius libenti prestetit ' animo, summaque celeriUte omnes Perseda ad Cbristi
coltum baptizantur.

tttt. 10.' Anno 29. Qunthramni exercitus in Spaniam eiusdem iusso diregitur, sed negli-
genciam Bosone, qui capud» exercitus fnit, graviter a Gotis exercitus illec trucidatur*. «

11. Anno 30. regni supra scripti princepis tonica domini nostri Iesu Cbristi, qni
eidem in pasaionem sublaU est et a militibus, qui eum custodebant est sortita, de qua
Pi. ii.i». David propheU dixit: Et super vettimenta mea petuerunt toriem, profetenti Symoni,
filio Zacob, dis". Per duabus ebdomadis multis cruciatibus adfectus, tandeui profetetur,
ipsam tonieam in civiutem Zafad * procul a Hycrusolima in arca marmorea poscUm jb

Cop. 9. 1. «a. 6 (cf. n. \). ». 46»*. e» ». 5a. Capp. 10. 11. 1. S. 46»*. *•• * 6a.

Cap. 9. *) beatfssimi 2a; bsptissimi 3, u( infra. b) eade 1. c) 1. s. ta. b. d) quo-
niain 6a. e) om. Sa. 6. 3. 46**. e*- '. 6>a. f) snspicatar 6a. g) qaidem 8. 4c' ; qnidaai 6a.
h) esse n. ia. 6. i) detinunt 2a. b. k) canum 6a 1) clir. f. 3 (?). 46»*. ». 6a. m) nUto
mille 3. n) Penras corr. Persos 1. o) Arnulfns 46»*. *<•»; Aannlfas 6a. p) eps 1. 46«' ; epu 6«. »t
q) ei cleros (dericos el 4e«- ») daret (<m. s. e.) 46»*. e«- ». r) sufflcienter Uonod. s) idem 6a.
t) a. p. 3 (?). 46»*. «•• «. 6a.

Cap. 10. a) inde ab k. L capitum numeri detunt 4c*. b) capnd (capnt 46»*. 6a) de e.
3. 46**. c« ». 6a. c) illi trncidantar 3.

Cap. 11. •) cuntodebant 1. b) il. I; : scobum (?) 3; Zseob dis «6; Iscob 46»'. e«- ». 6a; 4»

nepote, regnante Caetaram ad chrittianam religionem convertam ette teripterit. Cum Fredegario
lohannet Biclar. contentit, guippt qui ad a. 8. Mauricii haee tradiderit: Imperator Persarnm
Cbristi snscepit fidem et pacem enm Mauricio imperatore firmavit. 1) Sedit a. 571 — 592, tette
Rvinart. 2) De kae expeditione ». Greg. H. Fr. IX, 31 ; Iok. Iiidar. Ckr. a. 7. Maurieii u
(= 589^; in Galliam Narbonensem obreniuut et inxta Carcssionensem nrbem e. q. 1. Cf.
Dahn V, p. 164. 8) De luniea Ie*u Ckristi, 'quae iuxta Davitiei carminit vaticinium nib torte
iacueraf, v. Greg., Gl. Mart. c. 7.- Fernnt autem in cmtatem Oalateae, in basilica qnse Ad
sanctos archsngelos vocitatur retencre — — , ibique in arca lignea hoc veatimentum bsbetnr
inclaosum. Zafad ett loppe, et 'proeui' pnn-um tpatium indieat. »♦

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CH0LASTICI LIBER IV. 127

esse. Quam Gregorius Antbiocenua et Thoraas 1 Hyerusolimarum, Iohannis» Conatan-
tinopolitanua episoopi* cum aliia multia epiacopis, triduanum facientea ieiuniura, exinde
condigni* cum arca marmorea, leve effecta, quaai ex ligno fuiaaet, ordine pedeetro
Hyeruaolima cum devocione aanctiaaema« perduxerunt et eam in loco ubi crux Domini
1 adoratur cum triumpho poauerunt Eod anno luna obacurata eat». £o anno inter »»».
Francoa et Brittania auper fluvio Vicraonia < bellum eat ortum.

12. Beppelenua dux Prancorum factione Hebracharii* idemque ducia a Brittania
interficetur. Unde poat Hebrachariua ad plenitudinem paupertatia de rebua auia ex-
poliatus pervonit.

i» 13. Anoo 31. regni Ountramni Teudefredua ■• » dux Ultraioranua» moritur, cui»
aucoeaait Wandalmarua in honorem» ducati. Ipeoque anno Ago dux in Aetalia auper »»o.
Langobardua in regno aublimatur*. Anno 32. regni Gunthramni ita a mane uaque »»«.
mediao diae aol minoratua eat, ut tercia prasd ex ipao vix adpareret».

14. Anno 33. rogni Gunthramni. Eo anno quinto Kal. Aprilia ipae rex mori- M^'M
•5 tur'*>; aepultua eat in eccleaia aancti Marcelli, in monaaterio quem ipai* conetruxerat.

Kegnum eiusdem Childebertua adsurasit Kodera anno Quintrio" dux Campanenaim
cum exercito in regno Clothariae ingraditur. Clothariua cum auia obviam pergens,
hoBtiUter Quintrione» in fugam vortit, aed utraaque exercitue nimium trucidatua est»».

15. Anno secundo, cum Childebertus regnum accepiaaet Burgundiae, exercitua &»».
to Prancorum et Brittanorum in invicem procliantes, uterque nimiura giadio trucidantur.

Anno 3», Childeberto in Burgundia regnanto, multa aigna in caelo ostinsa aunt; appa-
ruit stiUa» comitis'». Eo anno exercitua Childeberti cum Varnis", qui revellare cona-
verant, fortiter demicavit; et ita Warni trucidati victi aunt, ut parura ex ipis remaneiaaet.

16. Quarto* anno, post qnod Childebertua regnum Guntramni acciperat, de- »»».
t» functua est; regnumque eiua filii aui Teudebertua et» Teudericus adsamunt. Teude-

bertus sortitus est Auater, aedem habena Mitteneem'; Teudericue accipit regnuni Gunt-
hramni in Burgudia", aedem habens Aurilianea.

17. Eo anno Fredegundie cura filio Clothario regi Parisiue vel reliquaa civitates
rito barbaro occupavit et contra filiua Childeberti rogia Teudeberto et Teuderico movit

»• Oapp. 11 — 17. 1. ». 4*»*.c»». ba.

Cap. 11. •) epl 44»*.c» »; opa 6«. b) condigni eorr. eondurna 1. c) aanctiuema eorr.
•uetwiaia 1. d) E. a. 1. o. e. E. «. i. F. e, B. •. f. V. b. e. o. om. ♦*»*.«'■ ». 6o. e) Vicinone* S.

Cap. II. •) Hebrechario S. Sa; Ebrecbsrii 4*»*. e» »; infra Ebteeharius 8. 4e»- ».

Cap. IS. •) Theudofredus S; Theudefrido» 44»\«».». 6«. b) euias 8. c) u. ed (a 4e» 6a)
I» mediam dietn (medio die 4e>- »; media die 6«) S. 46»*. c'- *. 6a. d) pras eorr. pars 1.

Cap. 14. a) ipai eorr. ipse 1. b) Qulntrione eorr. QuintrionS 1; infra Wintrio vocatur.

Cap. 16. *) 4. eorr. 8. S. b) stitU eorr. «tella 1.

Cap. 16. «) Anno 4. 8 (*). 46»*. c' ». 6«. b) el T. «, T. ttc. m. tuppl. 3. c) Ilitt. eorr.
MetL 1 ; Meten«em 4i>«\ e'- ». d) ita 1 ; infra BurdU.

«o 1) Thonai nuUu» epite. Hierotolumilanut erat; Amo§ (a. 694—601), Rvuutrt tette, eonieeit

Papebroekiut. 2) Iohannet IV. a. 582—595. ,tdH. 3) ,tpr. 26. «i Oet. 18. 4) La VUaine;
ef. Longnon, 'Gtographie' p. 159. Dt rebut eum Britannit gettit v. Greg. H. Pr. X, 9. 6) A. 578.
dux Franeorum factut erat; ef. Marivt h. a. 6) De pago UUraiurano v. Jaeobt p. 238.
7) Cf. Waitt, >VG.' II, 2«, p. 121. 8) A. 590; c/. 'N. Archiv' III, p. 231. 9) Dit

«s 23. Sepl. 10) De anno Gunthramni regit emortuali egi 'Fortehungen «. Deutteh. Geteh.' XXII,
p. 456 «07. 11) Eiut meminit Greg. II. Fr. VIII, 18. X, 3. 12) V. I.ibrum Hitt. Fr. e. 86;
Paulut IV, 4. 18) Paulut, H. L. IV, 10; Inter haec sequenti men«e Ianuario paruit «tella
eometis mane et venpere per totum mensem. In China a. 694, d. 10. Nov. tteUa erinita obtervata
ett; ef. WiUiamt, 'Obtervationt of oomett'. Lemd. 1871. 14) V. Waitt, 'VG.' II, 1», p. 67.

Digitized by Google

128 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEOARU 8CHOLASTICI LIBER IV.

exercitum loco noroinante Latofao1. Caatra oterque ex adverso ponentea, Cblothariua
cum suis super Theudebertum et Teudericum inruens, eorumque* exercito graviter tru-
»»«/j»7. cidavit Anno socundo regni Teuderici Fredegundis moritiu*.

»»T/s»§. 18. Anno tercio regni Teudeberti' Wintrio» dux, instigante Brunocbilde, intcr-
ms/mo. fiootur. Anno 4. regni Theuderici Qitolenus11 genere Francus patrioius ordenatur. Eo »
anno cladis* glandolaria Marsilia et reliquaa Provinciao civitates graviter vastavit. Eo
anno aqua caledissima in laco Duninse, quem Arola' flumenis influit, sic validae aebul-
livit, ut multitudinem pissium coxisset Eo anno Warnecharius' maior dotni Tcudorici
transiit, qui omnem facultatem suam in alimuniis* pauperum distribuit

19. Eo anno Brunechildis ab Austrasies eiecta est et in Arciacinsem « campa- i»
niam a qnidam homini paupero singula reperitur. Secundum eius pcticionem ipsam1
ad Teuderico perduxit*. Teudericus aviam suam Brunechildem libenter tecipicns, glo-
riosc honorat. Huius vicissitudine meretum episcopaturo Audiciodcrinsem c, faciente

»t*.eoo. BrunechiWe, adsumpsit». Annod 5. regni" Teuderici iterum signa, que anno superiorc

visa fuerant, globae igneae per caelum currentes et ad instar multitudinem astarum'-* i»
igneum, ad occidentem* apparucrunt.

20. Ipsoque anno Teudebertus* et Teudericos regesb contra Clotharium regcm
movint exercitum et super fluvio Aroanna' nec procnl a DoromebV vico prilium*
confiigentes iuncxerunt; ibique exercitus Clothario gravissiroe trucidatus est Ipsoquce
cum his qui rcmanserunt in fuga vcrso, pagus et civitatcs ripa Sigona", qui sc ad *o
Clothario tradedirant, depopulant et vastant; civitatcs ruptas, ncmi f pluritas captivorum
ab cxercito Theuderici et Theudeberti exinde ducetur. Chlotharius oppressus, vellit nollit,
pcr pactiones vinculum firmavit, ut inter Segona et Legerc usquo mare Ocianum et
Brittanorum limite pras Teuderici haberit et per Secona et Escra *• » docatum integrum
Dentcleno*- 10 usque Ocianum mare Theudebertus reciperit'. Duodicem tantum pagi «

r.oMoi. intcr Kaara et Sccona et mare litores Ociani Chlothario rcroanscrunt Anno scxto
regnih Theudcrici Cautinus dnx Teudeberti interficetur.

lapj,. 17-80. 1. 8. 46»*. c" *. 6a.
Cap. 17. «) qae om. 46»*. c1 *. 6o.

Cap. 18. •>) Quintrio 8. *c' 8a; Quintriono 46**. b) Ruuolenu» 46»*; Quolcnu» 4e'- '. so
c) gladi» 8. 46'*; gUdii» 4«'- *. <1l Varnacfasritt» 8; Warnachariu» 46»'. r». 5o. e) elymorini» 6a.
Cap. 19. a> tuque 41»*. e'. &o. b) perducctur 8; perducitur 46**. «• *; producitur 6a.

c) Audiodcrinsem 3; • tiieudercn»c 44**; Auliniodrciucin 4t>- *; AuthUiodcrinscm 6a. d) ab Anno
rap. 20. incipit 8. e) <m. 46'*, <'•». f) :::::::::::::, tuperier. ttc. m. astrorum ignium 8; istarum
ignium 34. f) oecident* 1. *»

Cap. 20. ») Teuderieus et Teudebertu» 3. b) reg 1. c) ad oromello 8; s Doiomellc 6*,

d) priium corr. prtlium 1. e) ipai qui ver»i 8. 46*'. e' *. 6o; qui pott hU o»i. 4/.**. <•«■*. 6o.

f) ita 1; nimi» reli. Ubri. g) E»era eorr. Isera I. I:) Dennleno 3; Dentclino 46*'. e' '. 6o.
i) recepit 46**. c'- *; nidpit 6o. k) om. 8.

1) Laffaux; v. Longnov, 'Alla* hitt. Texte expi: I, p. 63. 2) Monod, 'Arehiv fiir Sehiceit. «o
Getch.' III, p. 149, n. 4, Teudeberti pro Tcurierici male tcriptum rtte ojiittatur. 8) .'lar.
Lacu* Dunenrit ett Thunertee; ef. Longnon, 'Atlat hitturique. Texte e-xpi: I, p. 63. 4) Areit-
mtr-Aube. Jaeobt. 5) S. Derideriut epiie. Autiriod. cirea a. 604/605. faetux, ri Geiti* epite.
AutUiod, (ed. Duru l. I, I, p. 332) ftdr* habenda ett, regibui Franeorum propiuquut erat; cf.
GaU. ehrut. XII, p. 268. Sed neteio, an, quod ad fidem attinet, Frcdegariut Gesti» anteponendui «»
*it, qui illum pauperem a HruniehUde elatum Imbuit. Idem Digot II, p. 101*. ttatuit. 6) Y. Paului,
II. L. IV, 15. 7) LOrvanne prope DormeUe* (dep. Seine-et- Marne). Jacobt. Cf. lionnelt,
•Die Anf. d. Karnl. Ifautei, p. 220, «. 2. 8) i. e. Scquana, Seinc. 9) L'Oi*e. 10) De
dueaiu Dentcleno v. Jaeobi, p. 199 tqq.; Digot II, p. 323 tqq.; Waitx, 'VG'. II, 1», p. 149;
lionueU l. I. p. -2H; Longuon, 'Grographie, p 145; 'Allat hut. TtHe erpt: I, /». 3!». w>

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA8TICI LIBER IV. 129

21. Anno 7*. regni Tbeuderici de ooncubina filius nascitur' nomen Sigybertus, mi/mi
et Aegyla patricins, nullis culpis extantibus, instigante Brunecbilde, legatus interficetur,

nisi tantnm cupiditatis inatincto, ntb facultatem eiua fiscns adsumerit*. Eo anno Teude-
bertus et Teudericus exercitum contra Wasconis dirigunt* ipsosque, Deo auxiliante,
i deiectus suae dominatione redegiunt et tributarius faciunt. Ducem super ipsos nomen
Qeniale instituunt, qui eos felieiter dominavit

22. Eo anno corpus* sancti Victoris, qui Salodero»-* cum sancto Ursioe passus
fuerat, a beato Aeconio» pontifice Mauriennense d- ♦ invenitur. Quadam nocte in suam
civitatem ei revelatur in eompniuro*, ut surgens protinus irct ad eclcsiam, quam Side-

i« leuba'-* reginn suburbanum Genavinse construxerat; in medium eclcsia dcsignatum
locum illnm sanctum < corpus adesset Cumque Genava festinus perrexisset cum beatis
Rusticio1-* et Patricio episcopis, triditanum faciens' ieiunium, lumen per noctem, ubi
illum gloriosum et splendidum corpus erat, apparuit Quem cum selencio hii tres ponti-
fecis, cnm lacrimis et orationibus, elevato lapide, in arcam argentiam invenerunt sepul-

i» tum, cuius faciem robentem quasi vivum repperunt*. Ibique princeps Theudericus
prcsens aderat, multisque rebus huius eclesiae tribuens1, maxcmam partem faoultates
Warnacharii* ibidem confirmavit. Ad sepulchrum illum sanctum mirae virtute* ex ipsa
diae, quo repertum est, prestante Domino, integra adsiduaetate ostenduntur. Eo anno
Aetherius episcopus Lugdunensis obiit; ordenatur loco ipsius Secundinus episcopus*. *»*.

t» 23. Eo anno Fogas dux et patricius rei publicae victur a Pereaa rediens, Hau-

ricio emperatore interfecit; in loco ipsius imperium adsumsit «os,n«t.

Capp. 21— «8. I. 8. 46»*. e» ». 6a.

Cap. 11. ») 6. 3. b) in 8. 46»*. e». 5a. c) adrainitur 8. 46»*. e> *. 6a. d) direxerant
3. 46»*. e>- »; dlrixerant 6o.
tt Cap. lt. a) eorins 6«, ut infra. b) quis «lod«n> 6«. c) Ursione 3 ; Urao 46**. e*. ba.

d) Maurienin*« 3; Msarinense 46**; Maarigennansi 4e'- *; Msurionease 6». e) com. eorr. SOBl. 1.
0 Sedeleub* 3. 46»*. e*. 8«. g) loenm rtpttU 8. b) Bostieo 8. 46»'. e> ». 6a. i) imnniam
fscieate* 3 (t). 46»*. e»- *. 6a. k) reppernnt eorr. repperiunt 1. 1) om. 8. 46»*. c>- ». 6a.

1) Paier quaUvordecim annorum; v. PerU L l. p. 158. 2) Solothurn. 8S. Victor et
10 Urtut e lcgione Thtbaeorum erant; o. Kuchtruu, Pa*$. Agaunene. mart. (Ruinart, Aota mart. Ralitb.
1859, p. 390J.- Ez bac esdem legione fuisse dienntur etiam illi martyre» Ursae et Vietor,
quos Balodoro passo» fama confirmet; ef. Bettbtrg, 'Kirehengetehiehte' I, p. 109; Lutolf, 'Die
GluubenibottH Aer Schweitf, p. 148 tqq. De tranMatione v. Adoni* Martyr., d. 80. 8ept.! 8. Vietor
sd urbem Ienaveneium translatus miraculorum gloria et veneratione fideliam celebrstur. 8) Cf.
»6 Pau. SS. Vietori* et Urti (Lutolf 1. 1. p. 176): Hieonium Maarienneaeem, diseipulum olim beati
Cadooldi Vionensia episcopi et ub cndem ppiacopo Msurien»! (rie) ordinatum, Rastieium stque
Patriciam cum sJrJs simul saeerdotibns et nobitibus aodeeumque viris. Hiconiui conciliit Matite.
I. et II. a. 581. et 685. tubteriptit. 4) Saint. Jtan-de- Mauriennt. 5) Cf. tupra lib. III,
e. 18. Kedetiam a Theudennde regina eonditam ette, auetor Pattioni* SS. Victorit et Urti nar-
«o ratrtt (Lutolf L l. p, 174).- Cum spud Burgundiorum gentem Oundisolus regnsret, opere Tlieude-
sinde illustris regine smore bestissimi martvris Victoris non longe a Oenevensi urbe basilica
fundata et honesto situ eonstructa est. At ei fidem abrogavit Jahn. Cf. AA. SS. Sept. VIII, 275.
6) Rutbiciu* 18, Patricnu 14. epueopu* in calalogo epp. Genaventium laudantur; ef. Gelpke,
' Kirchengetchichte d. Sehweit' II, p. 53 tqq., Jahn II, p. 164 n., qui alterum eoadiutorem alteriu*

Patiioni* 8S. Vietori* et Urti (Lutolf l. I.): Ex duobus, inquit, inprs dictis episeopis alter
Hoethodorensium, altcr ex oppido Darentensium fuit. Tunc tcmporis sanctus Pspolus mirc
sanctitatis vir senio ism grsvstus Oenevensiam bsbebatur cpiscopus. 7) Cf. tupra e. 18.
8) V. GaU. chrit. IV, p. 89. Seeundino atmo intequenti Aridiu* iam tucee**erat; ef. xnfra e. 24.
8S. R. Meroviug- II. 17

Digitized by Google

130 CURONICAKUM QUAE DICUNTUR FREDEGARll SCHOLA8TICI LIBER IV.

tott/wn. 24.* Anno 8*. rcgni Teuderici do concubina nascitur ei filius nomen Childebertu*,
et senodu., Cabillonno collegitur'. Desiderium Vicnnensem episcopum deieciuntc »,
instigante Aridio Lugdunensi episcopo et Brunechilde, etB subrogatus est loco ipsius
sacerdotalc officio Domnolus*; Desiderius vero in insula* quedam" exilio retrudetur.
Eo anno sol obscuratus est». Eo quoque tempore Bertoaldus genere Francos maior &
domus palacii Tcudcricir erat, morcbus mensuratus, sapiens et cautus, in prilio fortis,

«rs.avi. fidem cum omnibus servans. Anno 9«. regni Teuderici nascitur ei de concubina filius
nomen Corbus. Cum iam Protadius genere Romanus vehementer in palacium ab omni-
bus vencrarctur, et Bruncchildis stubre gratiam eum vellit honoribus exaltare, defuncto
Wandalmaro» duci', in pago Ultraiorano et Scotingorum» Protadius patricius ordonatur 1«
instigatione Brunechildc. Ut Bcrtoaldus pocius interiret, eum ripa Segona" usquo Ocia-
num maru per pagus et civitatos fiscura inquerendum dirigunt1.

25. Bortoaldus a* Tcudorico directus, cum trecentus tantum viros illis partibus
propcravit. Cumque Arelao»-» villa venisset et venationem inibi excrccrit, hacc con-
periens Clotharius, filium suum Maeroeum et Landoricum maioria domus cum cxercitum ■»
Bcrtoaldum opprimendumc dircxit et maximam partem intcr Segona et Legere pagus
ot civitates de regno Theuderici prcsumpsit contra pactum pervadere. Bertoaldus haec
audicns, cum sustcnere non prcvalcbat, terga vertens, Aurilianes ingreditur, ibique a vero
bcatissimo Austrcno* episcopo suscepetur. Landericus cura exercito Auriliancs circum-
dans, vocabat Bortoaldum, utc exiret ad prilium. Bertoaldus do muro respondcns: 'Nos M
duo singularu ccrtamcn, si mo cxpectaro delibcras', reliqua multctudinc procul suspinsa,
iungamus »d prilium; a Domino iudcccmur'. Scd hacc Landcricus faccro distulit. Ad-

dens Bortoaldus dixit: <Dum fuccre non audcs, proximum temporis domini nostri pro
ea que facctisc iungent ad prilio. Induamur uterquo, ego et tu, vcstibus venniclis»,

Cap. 24. •) dUtturlione earent 40*'. e1- b) aeptimo 3. c) ot adii. 44**. c'- *. ba. d) em.
46*\ c' •». 5n. e) q.dam (?) t; quidcm 3. f> erat Th. 46*'..' «. 5«. g) 8. 3. h) Waldel-
maro 46«'; Waldalinare 4c'. i) duci eorr. duco t. k) Sigona »emper S. 46»*. c'- »; 8y^un»
temper 6«.

Cap. 25. a) ad Ttieudcricum (Tlieodcricam 6«) 8. 46»*. e' ». 5u. b) Arelauno 8. 46»*. c» >; a»
Arelai ba. u) prcmendo 8; pr(a)einendum 46*'. 6a; deproliendcndum 4c'- *. dj Auftrino

r 46'*. <.' •». 5u. e) venirc ad p. (ovt. ut) 3. f) dolibaru» 6a. g) faci» 8.

I) V. Ma„*i, C„ll. Conc. X, p. 493. 2) Cf. V. Coltmbaui u. 54, MabiUon, AA. SS.
tat*. //, p. 26. :l) Domnaitu couciiio 1'aritietui a. 614. vel 615. »ub»criptil; ef. Friedrich,
'Drei unedirtc Ontcilieu', p. 22. 4) V. Vit. Drtiderii auctvre Sitebuto (Mignr, Palrot. ImI. LXXX, si
p. 378^: quae in»tructa, in concilio qucsta cst, a bc;iti»»imo vim stuprutn Dcsiderio e»»o sibi

quondam illnluin, quom stutiin tiomincs punituri ub honorc privatuin cx»ilto ad monw»tu-

riuin in»ulu rcligarunt. Subrogatur ci p«eudo»accrdo» Domuolua qniduin nomine. 5) />iV
12. Aitf/n*ti a. 603. 6) Scutiugorttm pagi titum ditcimu» ex Vita tancti Anatoiii epttettjA
(AA. SS. Fehr. I, p. 369;, Salinarum palroni, quae habet 'Seodiuga in Sequani», ubi huhc Sali- 40
uarum lucu*. Salinac vrro, vtdyo Salint, opidum e»t ad Forieam amnrm in liurgundiae eomilaiu
Dulam inter et Vetontivnem, quod archidiaeonatut cotjnumini* ett caput. Vide uotiliam Valetii
(p. Ui)%) ttd crbum Scutingi. H. Cf. Xeut», p. 584 »qq.; Guerard, 'Provincc* et payt de France'
('Annttaire hut. pour Vaunce 1837, publir par la Soc. de 1'hittoire de Fra„re') Paru. 1836,
p. 135; «Aico&ji, p. 226; Giti in 'Anieigcr ftir Schuciurri»chc Getch.' 1884, p. 288. 7) Cf. Waitt, 44
'Vti; II, 2*. p. <J2. 8) Vuttevitie la liur. conient Jacob», p. 191; Artlauuum tilvam ('la forit
de la Iirotonne , tnlellrxit Lononon , 'G<!ographie' p. 187. 9) Cf. Glot». Pap.: Vermiculutn
riiliiuni »ivc cocciitcum. K*t eitim vcrmicultis cx silvcstriliu* frondibu», in quo lana tuigitur,
quiic vcriuiculiun appcllatnr. Itai. 'eermiglio'; Gali. 'lernieil'; Uitp. 'bermejo'.

Capp. 24. 26. 1. 3. 46»". r'. ». fia.

CHKONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEOARII SCHOLA8TICI LIBER IV. 131

precedaroua» chetheris; ubi congressus erit oertamenia, ibique tua» et mea utilitas ad-
parebit-; promittentes ante Deum ab invieem, promisaionis huiuac veritatem subsistere'.

26. * Cumque haec in diem festi aancti Martini antestites actum fuisset, Theude- no*. h.
ricua cum haec conperieset, quod ab Clothario pars regni sui contra pactum fuerat

» pervasum, nativitatc Domini protinus cum exercituni Stampas*-1 super fluvio Loa per- d« m
venit; ibique* obviam Meroeus, filius Clotharii regis, cum Landerico et magno excrcito
venit. Cum esset artus pervius ille, ubi Loa fluvius transmeatur, vix tcrcia pars exer-
citus Teuderici transiverat, initum est prilium. Ubique Bertoaldoa secundum placetum
adgreditur, vocetans Landericum; sed Landericus non est auaua*, ut promiserat, tantum

1» huiua certaminis congressionem adire. Ibique Bertoaldus cum nimis citeris precessisset,
ab exercito Clothariae cum suis mterficetur, nec vellens exinde evadere, dum sentserat
se de sui gradus honorem a Protadio degradandum. Ibique Meroeus, filius Clotbariae,
capetur; Landericus in fuga versus est; nimia' multitudo exercitus Clothariae in eo prilio
gladio trucidalua est. Teudericus victur» Parisius ingreditur. Teudebertus pacem cum

i» Clothario Conpendio villa inivit, ot uterque exercitus eorum inlesus redit ad propriaiu.
Anno 10. regni Theuderici Protadius, instigante* Bruneohilde, Teuderico iobente, maior *w/m».
domi subatituetur,

27. cum esset nimium argutissimus et strenuus in cunctis, sed saeva illi fuit
contra personas iniquitas; fiscum niroium stringens, de rebus personarum ingcnioae fisco

k vellens implere* et se ipsum ditare*. Quoscumque de gentem0 nobilem repperiret, totus-
que* huroilinre conabat, ut nullus4 rcpperirctur, qui gratum quem adriperat potuisset
adsumere. Haec* his et alies nimia sagatitate vexatus, maximae cunctos in regno Bur-
gundiae locratus est iniroicus. Cum Brunechildis ncpotem suum Teudericuni integra
adsiduetate moneritr, ut contra Teudebertuui moverit exercitum, dicens, quasi Theude-

15 bertus non esset filius Childeberti », nisi cuiusdam ortolanum, et Protadius» ipsoque»
consilio adsistens', tandem iusso Teuderici movetur excrcitus. Quod cum loco nomen
Caratiacok-* Teudericus cum exercito castra' metaaaet ortabatur a leudibus suis, ut
cum Theudeberto pacem iniret. Protadius singulos ortabatur, ut prilium committeretur,
Teudebertus nec procul exinde cum exercito rcsedebat, Tunc omnea cxercitua Teu-

io derici, inventa occasione, supra Protagio" inruunt, diccntes, melius esse uno hominem
moriturum*, quam totura» exercitum in periculum miaaum. Protadiua in tenturio Teu-
derici regis cum Petro archyatro ubulam ludena sedebat Cum euro undiquei iaro exer-
citus circumdaaaet, et Teudericum ieudis auae' tenebant, ne illuc adgrederit, misit

Capp. 26. 86. t. 3. 46**. e'- *. Sa. Oop.il. 1. 8. 4r« *. ha.

»«. Cap. 86. ») ita 1 (precedamo» Monod). 46»*; prarcidamae 3; pnMccdamnr 4e'-*; preridamnr 6*?.

b) et me» et tns «ppsr. atfl. 46>\ e'- *. J5o. c) ter. tuu ; rei add. 8. 46'*. e'-*. ba.

Cap. 86. •) dittindione earent 4e>- *. b> quod Clotharia» (Chlotario 46*'; Chlotarii 4e'- »;

Cblotliario 6a) 8. 46*'. c> *. 6a. c) »tsm pu. pro flavi Lo« 6a. d) ibi qaod 5a. c) Lsndericua

non e*t consilii habaadan» 46**, om. auaaa - e. 28. plenitadinom. 0 n. (nimiam 8| maltitadine .1. 6a.
40 g) victn: 1; vietor 8; victa» 6a. h) instante 1; instigsnlo eodd. rell.

Cap. 87. •) impleri — ditari 4c>- *. b) do gonero nobili (nobilc 6a) 4c». 6a. c) qae

om. 4e». 6a. d) natlis 4e'; in nulli» 4e*. c) ct add. 8. 4e>- ». 6a. f) nonerit 1; moneret

8(?). 4e' ». 8a; monnerit 86. g) Protadinm 4e' >. h) ipso quoqae 4c>». 6a. il adriatente 4c'- ».

k) Caratiacto 4e'-*; Caraciato 6a, I) om. 4e'- ». m) extremvm t pr. m. atlieeit 1. n) Protadu
«» 8. 4e'- ». 6o. o) mori — — mitti 4e'-»; morituro 6o. p) tantom e. 8. 6a; tanto cxercitu 4e>- ».

q) cnm repettmt 8. 6o. r) om\. 8. 4«'- » («6t tenerent). 5a.

1) Ktampe» ad fi. la Jouine, cwi paulo imfra la Iiouet fl. incidii. Jaeobt. 2) V. Wail;
'VG.' II, 8», p. 92. 3) Et Theudebertut H Tkeuderiau Childtlxrti fiHi erant, tette Greoorio,
H. Pr. VIII, 87. IX, 4. 4) Qnierty-tHr- Oite prope Noym.

17«

Digitized by Google

132 CHROMCARUM QOAE DICONTUR PRRDEGARII SCHOLASTICI LIBER IV.

Uncelenum », ut auae iustionia verbum nunciaret exercitum, ut se de insidiaa ProUdiac
removerint. Uncilenus prolinua ad exercitum nunciana dixit: *Sic iobet domnua Theu-
dericua, ut interficiatur Proudiua'. Inruentea supcr oum, tenturiumk regia gladio undi-
que incidentis, Protadium interficiunt'. Teudericua confusus et coactus cum fratri
Teudebcrto pacem inivit, et inleaua uterque' exercitua revertit ad propriia aedibua. «
Poat discesBum ProUdiae

28. anno 11. regni Teuderici subrogatur maior domus Claudius genere Roraanus,
bomo prudens, iocundua in fabolis, strenuus in cunctis, pacienciae deditos, plenitudi-
nom» consiliae habundaus, litterumb eruditus, fide plenua, amiciciam cum omnibua
secUns. Priorum* exempla metuens, lencm se et pacicntem huius gradi ascensua i»
ostendit; sed hoc Untum inpedimentum habebat, quod saginam esset corpore adgra-

m«/6ot. vatua. Anno 12. regni Teudcrici Uncelenua, qui ad mortem ProUdiae insidiose fuerat
iocutus, instigante Brunechilde, pede truncatum, de rebus expoliatus ad revilliutcm d '
perductus esL

29. Vulfos patricius, idemqne Brunechilde instigante conailio, qui mortem ProU- i&
diae consenserat, Fauriniaco' villa, iobente Teuderico, occidetur, et in patriciatum eius
Ricomeris* Romano generis subrngatur. Eodem* anno natua eat de concupina Teude-
rici filius nomcn Meroeua, quem Olotharius de sancto lavacro suacepit.

30. Eodem anno Teudericus Aridium episcopum Lugduninsem, Rocconem et
Aeborinum» comesUboli ad Bettericum» regem Spaniae direxit, qui exinde ErmcnbcrUc, to
filia eiua, Teuderico matrimonio sociandam adducerint Ibique datis sacramentiB, ut a
Teudericum ne umquam ad regno degradatur', ipaamque accipiunt et Teuderico Cabil-
lonno presenUnt; quem ille gaudens diligcnter Buacepit. Eadem factioncm aviae auae
Brunechilde virile coitum non cognovit; inatigantibus verbis Brunecbilde ava et Teudi-
laner germana, efficetur odiosa. Post anni circulum Theudericus Ermenbergam expolia- n
Um a thinsauris Spaniam retransmisit *.

31. * Bettoricus haec indignans, legationem ad Clothario direxit Legatus Clothario
curo Bettcrici» ad Teudebertum perrexit. Iterum Tcudeberti legati cum Clothario et
Betterico legaUries ad Agonem regem AeUliae accesserunt, et unianimiter hii quattuor
regis cum exercitum undique super Theudericum inruerinte, regnum eius auferrint* et m
eum morte damnarint, eo quod UnUm de ipso reverentiam ducebant Legatus vero
Qothorum, evicto navale, de Aetaliam per mare Spaniara revertitur; sed haec conailius
divino noto non sortitur effectum. Quod cum Theuderico oonpertum fuisset, fortissime
ab eodem4 diapicetur*.'

Cap. J7. I. 3. «<■' ». ba. Capp 88—81. 1. .1. 46»*. c'- ». 60. fs
Cap. 87. •) Uncilin. temper 8. 4e'-»; Uncilenum 6a {{nfra Uncelin. e/ UneiliwnA b) in ten-

torio r. gladiam (gladua 4r») 4< '• *. e) intcrficcrunt 3. d) utriftquc 4c'. >.

Cap. 88. •) redil 4*»*; tf tvpra p. 131, /. 39. b) ita 1, vt i»fra c. 42. litU-ram erudltu»;

liUerarum 8 (?). 36. 6a; Utteris 46»*. r'- ». o) prior 8. 6aj priai 46**. r'. *. d) Ua I; breviutem 3;

riliutom 46»*. e' » ; dcbiUUtem 6a. to
Cap. 89. •) Rigomeria 3. b) Eo 3. 46>*. c' ». 6a.

Cap. 30. ■) Eborino 46**. e'- ». b) Petterirnm 4''»*. <■•; Pctt. corr. Bett. 4e»; Rcttherir.
trmper ba. c) Ermenbergam 3. 4e>; Ermembenrajn 46**; Ermcnbergn 6a. d) ad regnam 3; de
rcffno 46»*. d ». e) ita 1; des/radaretur reU. f) Tendclane 8; Thendalene 46*'; Theodelan(«)e 4c' •;
Thendelan 6a. 4i

Cap. 31. s) hor capmt praeeedtnti coniuncrum ttt 1. 3. 4a. 6»*. ba;-*ed iIi$tinctio et indiee
praemuto et pronmo eap. cxmfirmatur, quod 38. in 1 dicitur. b) Irgato add. 46»*. >'•* («6« legata). 5a.
c) ita 1; nt add. rtU. d) •aferrint eorr. aafcrrent 1. e) eo 3.

I) i. e. reviliutem. 2) Faoemty ad fi. Ixmternt, dep. Haute-Saone. Jaoobt, S) Hame
rem tolut Frtdegariut tradidit. Cf. Dahn V, p. 174. M

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGAKII SCHOLA8TICI LIBER IV. 133

32. * Eo anno Teudericus consilio Aridio 1 episcopo Lugduninse perfedum utena
ct pcr auasuni avac suae Brnnechilde sanctum Desiderium de ezilium egreaBum1' lapi-
dare praecipit*. Ad* cuius sepulcrum mirae virtutea a diae transitus sui Dominus
integra adsiduaetate ostendere dignatur; per quod crcdendum est, pro hoc malum

» gestum regnum Theuderioi et filiis suis fuisse distructum.

33. Eo anno, mortuo Betterico *, Sisebodus Spaniae sucoessit in regno, vir sapiens
et in* totam Spaniam laudabelis valde, pieUte pleniasemus*. Nam et adversus manum
publecam* fortiter demicavit; provinciam Cantabriam Gothorum regno subaegit, quam
aliquando Franoi possederant ». Dux Francio* nomene, qui Cantabriam in*5 tempore

i* Francorum egerat*, tributa Francorum regibus multo tempore impleverat; sed cumr
parte imperiae fuerat Cantabria rovocata. a Qothis, ut super legetur, preoccupatur, et
plures civitates ab imperio Romano Sisebodus litore maris abstulit et usque fundamen-
tum destruxit Cumquo Komani ab exercito Sisebodi trucidarentur, Sisebotus dicebat
pietate plenus: <Eu me miaero, cuius tempore tante sanguis humanae effusio fietur*!'

is Cuiuscumque potebat oocurrere, de morte liberabat. Confirmatum est regnum Gotho-
rum in Spaniam per mare litora usque Paereneos * montes.

34. Ago rex Langobardorum acoepit uxorem Grimoaldi etGundoaldi* gernmnam
nomen Teudelendae b • ex genere Francorura c, quem Chiidcbertus habuerat di8ponsatad.
Cum cam consilium Bruncchilde postposuisset*, Gundoaldus cum omnibus rcbus sc cum

m germanam Teudelende in Aetaliam transtulit et Teudelindao matrimonium Agonem

Capp. SS-34. 1. 3. 46*\ c'- *. 6«.

Cap. SS. •) 31, et tic deintept 8; 30, et lic deincept 4fc»\- dittineticme earet 4e». b) regre*-
«un 4t»\ <*.

Cap. 33. «) ita 1. 4<-*-*; om. 3 (?). 44** j per 6a. b) plenu* 3. 44*\c'». 5a. c) Francion
K [om. Domen) 3. d) op». 6«. e) egerant 8. f) % add. f»a. g) Parencos corr. Paeroneos 1;
Pireneos 8. ba; Pirineos 4h*' ; Pcriiicos 4c' ; Pereneo» (?) corr. Pircneos 4c*.

Cap. 34. *) Gsndoaldi 6a. b) Theulindc 3. e) P:::::::: pr. m., Bsioariorum tec. «v
(tie etiam ba') 4o*'. J) disponsat* 1. c) postposait 4t»\ e'- *. 6o.

1) Aridiut, quem die 4. Id. Oct. a. 611. diem obiitte putaverunt, eynodo Paritienti a. 614.

So vel 615. ctiebratae tubtcriptit. 2) lonat, V. Columbaui: Eo tempore Tbeodoricus atque
Bruuechildis non soluro adversus Culumbanum iasaniebant, verum etiam et contra sanctissimum
Desiderium Vienuensis orbis cpiscopum adversabantur, qucm primo cxsilio damnatum, ad post-
remum glorioso martyrio coronaverunt. Cf. V. Detiderii a Sisebvto contcriptam, Adonit ckron.,
Micrne, Patr. Lat. CXXIII, p. 111, unde inteUegitur, Detiderium super flurium Calaronam inter-

tifeetum ette. Quod a. 607. factum ctt; cf. GaU. Chritt. XVI, p. 29. 8) V. Vitam DetiderH: ad
cnius vcnerantissimum corpus tanta Christus conferet copia sanitatum. 4) Dettericut ro. Octobr.
a. 610. obiit, cui a. 612. demum Sitebodut tueeettit. Ganthmari regnum (610 — 612) Frcdegarim
ignaravit. 6) Id ett udvertut Romanot teu imperatorem. Aliat taepiut rem publicam appeUat et
infra imperii partem. R. Cf. Waitt, 'VG.' II, 2*, p. 118. 6) Hanc fabulam ette, reete eentuit

*o Dahn V, p. 120. 177, n. 3. F. nomine Franeionit dncit inteUegitur, ex eodem fonte haee Jturittc,
nnde Franeio Ule, qui populo ntmen dedite dieitur, originem traxit. Cf. tupra lib. II, e. 6,
lib. III, c. 2. 7) Cf. ep. Sitebuti ad Caetarium (Migne, Patrol. I.at. LXXX, p. 867;.- quod si
bella surgant, sl mucro furvidus in qualibet parte dcsaeviat, si vita hominum tcmpus bellicosum
non exigat, quam opinaris pro tantis sceleribus, pro ingestis cladibus, pro funcstissimis inlatis

«6 vulneribus Deo reddere rationcm? Vtde Dahn, 'Kunige der Germanen V, p. 178, n. 4, eui vix
concedam, Fredegarium hac epittula utum ette. 8) A. 615. 616; ef. Dahn l. I. p. 179.
9) A. 690. una cum regno Theudelindam , filiam Garibaldi regit liaioariorum, viduam Aulharii,
Ago uxorem accepit; cf. Pa,,lut III, 35; Pabtt l. I. p. 426; Rieder, 'Qetch. Iiayernt' I, p. 73.
Eam eum Gundoaldo fratre ad Autharium eonfugute, narrat Paulus III, 30.

Digitized by Google

134 CHR0N1CARUM QUAE DIOUNTUR FREDEGARII 8CHOLA8TICI LIBER IV.

tradedit'. Qundoaldus de gente nobile Langobardorum accepit uxorem, de qna duoa
filiua habuit his nominibus: Oundeberto et Chairiberio •■ ». Ago rex, filins Authario
rego de Theudelindem habuit filium nomen Adoaldo11 et filiam nomen Qundoberga.
Dum Qundoald' a Langobardis nimium dilegeretur, factione Agone regi et Teudelindae,
cum ipsum iam zelum tenerint, ubi ad ventrem purgandum in faldaonc* sedebat, sag- 5
gitta saucius' moritur».
eoT^os. 36. Anno 13. regni Teuderici, cum Theudebertus Bilichildem' habebat uxorem,
quamb BrunechikiiB a neguciatoribus mercaverat, et* esset Bilichildis utilia et a cunctis4
Austransiis vehementer* diligeretur, simplicitatem Teudeberti honeste conportans, nihil
se menorera a Brunechilde esse oensirit', sed sepius per legatua Brunechilde dispicirit, 10
dum ab ipsa increpabatur, quod ancilla Branecbilde taisset, tandem his et aliis verbis,
legatis discurrentibus, ab invicem vexarentur: placetus inter* Colerinse* et Sointense
fiaetur, ut haa ■ duas reginas pro pacem inter Teudericum et Teudebertum coniungerint
conloquendum ' ; sed Bilichildis conailio» Austrasiis inibi venire distulit.
v c^unb. 36. Anno 14*. regni Teuderict beatus Columbanus creverat* iam paasim* fama it
is* civitatis suae in universas Qallias vel Germaniae provincias; eratqoe omninm rimore4
laudabilis, omnium enltu venerabclis in tantum, nt Teudericos rex ad eum saepe Loaaowio"
vencrit et oratiooum suarum* aufiragio omni cum humilitate poscerit'". Ad quem sacpiseiuiae
cum venerit, coepit rir Dei* eum increpare, qnur eoncobioaium adulteriis misceretur et non
pociua legetimi coniugii» solamina frueretor, ut regales prolexs1 ex honorabilem reginam t»
prodiret» et non pocius ex lupinaribus rideretur emergi. Cumque iam ad riri Dei

Capp. 84-86. 1. 8. 46»\e> ». 60.

Cap. 84. a) Harib. 8; Arib. 46»\e' ». 6a. b) Odoaldo 8. c) Oundoald" t. d) sag.
toxicata m. 46»' ; sag. saaciatus m. *«'• *.

Cap. 86. n, BeUehild. pterumque 8. 46»*. e>- ». 6a. b) qn»m 8. 46»*; quem 6«. c) cum t6
esset 6a. d) cunctinaustransuB 1. e) dilegeretur vehementer 8. f) cerneret 8 (e corr.J. 46»*. e*. 5a.
g) ter s*. aj. tuperter. 3; in 86. 46»*. c>- ». ba. h) ut : :. dua», erut. forle par (tee. m. tuperter.
has) 3; ut arduas 86. i) loqnendum 8. 46**. 6a; loquendo 4e>- ». k) oonsiliis 46»*. e'-». 5o.

Cap. 86. a) panrim m. t. VIII. eorr. passim 1. b) hls 8. 4e>». 6«; in 46»*; sancti riri lonat.
c) iio 1; in ore erat. S; rumore 46»*. c»». 6o rirat Icma. i) Luxorium 46**; Lussobium *c ' ; Lusso- 10
rium 4c*. 6o. e) eius lonas. f) poposcerit 3; depoeceret Ionat. g) Domini 8. h) legitimae
coniogis Ionat. i) prolexsex, priut x erae. 1. k) proeederent 46»*; procederet 4c>- ». 6a.

1) Cf. p. 133, n. 9. 2) /s a. 653. rex erearw eti; r/. Paulut IV, 48. 3) Frrde-
gariut hie H infra e. 45. faUitur, cum Ago /Uiut Autharii minime fuerit. Sed tupra e. 13. recie
tcripttm e*t: Ago dux — in regno sublimatur. 4) Theodulfi earm. nr. 62. intcriptum: In th
faldaone cpiscopi, ita ineipU: Sossio Tcudulfi placcat, precor, cet. ; cf. Dueange ed. Facrc III,
p. 402. QaU. 'fauteuil'. 5) De neee Gundoaldi ef. Patdut, H. L. IV, 40. Muratori, Ann. Ital.
o. 612, Fredegarium rumoribut nimit favitte eentuit. 6) Sointeme Sundgau ette, RuinaH duxit,
dum Jaeobt (cd. II) potiut Sainioit (potiea Vaudemont) inteUegi opinatur. idem Colcrintc Soulot-
toit interpretatur, quod cave probet, etei Digot II, p. 334. idem ttatuit. Qui nuper hit de refrus *•
tcriptii Schricker, 'Aeltetie Grenten und Gaue tm Kltatt' CStrattburger Studicn' 1884, //,
p. 397 n.) Saintoit quidem probavit, ted Colerintem ez loeo CoUe regia prope St. Dif (iam
CoWoy-la-Grande H Culroy-ia- lioche) nomen traxiste coniecit. 7) Anno 14. Theuderici II. regit
titulum apud U Isiaut «r. 474. exaraium c*rc puto: 1DAS KALENDAS NOVENHKAS ANNVM
QVARTVM RENVM DOMINl NOTUI TEoDORlCI RIOES 1ND1CCIVNE DVDECEMA. «6
Cum indictio 12. inient — agitur cnim de mente Sept. vei A*w. — cum anno 608. p. Chr.
eonveniat, tine dubio pro verbit quartum renum — quartum denum tcribevdum etU Theuderi-
eum aulem, cui a. 608. quartut decimut regni erat, a. 596. fatcet cipitne, ei an
Gunihramni emoHuali inteUegitur; cf. xupra p. 127. 8i Hoc caput ptcrumqne ad
VUa Columbani auctorc lona, AA. SS. ord. Ileurd. II, p. 17 tqq., jluxit. 6»

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUSTUR FREDEGARII 8CII0LA8TICI LIBER IV. 136

regis termo obtemporaret, et se • omnibus inliceti» secregare rcspondoret, mentem Brane- V Co,amb

A. 8t.

ehildis aviae, •ecundaeD ut erat Zesebelia*, antiquus anguisd adiit eamque* contra virum Dei
•timalatam «uperbiae aculeo' exeitat, qaia cerneret vlro Dei Theuderieum* oboedire. Vere-
batur eaim, ne, si», abiectis ooncubines, reginam aulae p e r feciaset », dignitstea atque honoris

» sui modum amputasset Evenit ergo, ut quadam die beatus Columbanus ad Bruneehildem >b. c »t.
venerit, Erat cnim tunc apud Brocariacum* villa. Cumque illa eum in aula venire' cer-
niret, filio» Teuderici, quo» de adulterini» permixtionibns faabebat, ad virum Dei adducit.
Quo» cum vedisset, seiscitatur, quid tibi vellent. CuiB Brunechildis ait: 'Regia sunt filii, tu
eo» bcnedictlone robora'. At* ille: 'Nequaquam', inquid, 'istos regalia «ceptra suscepturu*

1« scias»; de lupinaribu» emerserunt'. Illa furens parvolus abire* iobet, Egrediens* vir Dei
regiam* aulam, dum limitem transiliret, fragor* ex ' terrorem incussit nee tamen miserae
feminae fororem conpeseuit. Paratque deinde' insidiaa molire vicinus monastirii"; per nuncins
imperat, ut nulli eorum extra monasterii terminos iter pandatur, neque reoeptacula monachi»
eius vel quelibetT subsidia tribunntur. Cernens beatns Columbanus regios animo» adversum

15 se permotus**, ad eos properat, et» suis moniti» miserat" pertenaciae intenta frangat*. Erat
enim tnnc temporis apud Spinsiam* villam publecam. Quo* cum, iam sol occumbentem, venis-
•et, regi nunciant, virum* Dei inibi esset4 nec* regie domibns m e t a re » vellit f. Tune
Teudcricu» ait, melius esse virum Dei oportnnist subsidils honorare, qaam Dominum ex ser-
vorum eius offensam ad iragundiam provocare. tobet ergo regio cultu oportuna* parare Dei-

tt que1 famolo dirigi*. Itaque venerunt et iuxta imperium regis oblata offerunt. Qoe 1 cum
vidisset dapes ct poeula cultu regio admenistrata, inquirit, quid sibi de™ ista vellint. Aient*
ille: 'Tibi* a rege fore» directa*. Abumlnatus ea, ait: 'Scriptum est: "Muncra impioram repro-
bat Altissemus". Non enim digoum est, ut*- famolorum Dei ora cibisr eius poUuantur, qui
non solum suls, verum etiam aliorum habitaculi» famulis Dei aditum deniget'. His dicU,

tb vaseula omnia in frustra* disrnpta »unt, vinaque ac sieera solo 1 diffusa, ceteraque separatim
dispersam. Pavifacti menistri rci geste eausam rcgi nunelant. Illi pavore perculsus, cum avia
delucolo ad virum Dei properant. Precantur de commisso veniam; se in" postmodum emendare

Cap. 36. 1. 8. 46»'. o» ». 6a.

Cap. 86. a) ab m. al. add. 5a, et Ua Ionat. b) seetindum 8. 48**. 6o; •eeunda 4e*.
»0 c) Zesabelis 8. 6«; Zesabel 4«»; lesabel 4«'; lesabelis 46»* eum /ono. d) antiquos sanguis 8.

e) eumque 3. 5o. f) »::::: 8; agolenm 36. g) T. o. trat 3; Thauderico obedire 36. h) se

8. 46**. 6a. i) tta 1. 3; pfecisset 46»*. e» cum /ona. k) Brucaria m ▼. 46**; Brucariscura v.

4<». 6a; Brocariacam ▼. Ionat. 1) venisse Ionat. m) om. 3. 46**. c'- ». 6a. n) alt iOe 60.

o) qnia add. lonat. p) adibi 8. 6a. q) ergo add. Ionat. r) reginam 3. s) frangor 3. 5a.
3» t) Parat quldem inde 3. 46**. e' ». 6a. u) et om. Frtd. ▼) quillbet 6«. w) permstus 8; per-

mutos 6a; permatatos Ionat. x) ut 461*. c». 5o. j) ita 1. 8; misere 86; miseri 46'*; miseram 4e»;

miserae 5a cum Iona. ») frangant erant 5a. a) gpisniam Iona$. h) quod 3, 46»*. c'< *. 5«.

c) ▼erum 6a. d) esse 46»*. e». bn eum Iona. e) nee in regiis /enas. f) ▼eUe Ionat. g) opor-

tanum 3. h) oportane 3. 46**.«»; oportunc 6o. I) qae oe». 46»'. e». 60. k) diri^ere 46**. e»;
4» diregere 60. 1) q» 1. m) om. 46»*. c'- » enm lona. n) dieant 46*". c'-». 60. o) saias osv Frtd.

p) faemnt 8. 46'*. e1- »■ 6a. q) om. 46**. r'- *. 60. r) oracionibas lomtionibus 6a) eiu» p, 3. 6a;

oraeionibu» (rorr. oracionies) obla |cionibns (obla rn Itiura) eius p. 46»*; oradonibns nt bJs p. 4e'- ».

s) Ua 1. 3. 4c>. t) sola 3. 6a. u) sedeinrie 46»*; et se in 4e». ».

1) Quanta incuria Fredtgariut fonttm tractavtrit , hoo ese loeo inteUegitur. lonat enm
4* tcriptit: fragor ex(ortus totam dointtm quatiens, omnibu») terrorem etc. Verbit qvae uncinit
inclutimut praelermittii, iam Fredegariana hiant. Crterum quod in chronico S. Uenigni (ed. liou-
gaud et Garnier p. Ab) tcripta evnt: fragor subito cxortus, qui totam quatiens domum omnibus
tcrrorcm incussit, monachum qui FredegarU chronicon extcriptU nonnumquam Vitam iptam Coium-
bam eontulaitte, etiam aliit loeit probatur. 3) intrare lonat.

Digitized by Google

136 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGAHII 8CHOLA8TICI LIBER IV.

v. coiooib. pollicentur. His pacatut* promisiU, ad monasterium rediit. 8ed pollieiti vadaemonii* iura
nou diu tervata violantur*; excrcentur mUeriarum inerimenU, iolitoquea a rege adulteris
patrantur. Quac* audita, beatug Columbanua littera»' ad eum verberibua plenas dircxit
ib. «.M. comniinaturque excomunicationetn, ai emendare dilatando non vellit. Ad baee rursum permuta
Brunechildif , regis aaimum advcrsumf Colnmbanum excitat omnique conatu perturbare in- »
tendit; oraturque» procerie', auligas, optamatU* omnis, ut regU animum contra verum Dei
perturbarint; epUcopnsque1 aollicitare adgrewa", et de eiua religione detrahendo et etatim*
regulae, quam auie custodienda monachis indederat, maeulare t •. ObtempHranti»f igitur auli**
regiae peranaaionibua misere reginae, regUr animum contra verum Dei perturbant, eogentet,
ut accideret» hao relcgione probaret Abactus* itaqne rex ad virum Dei" Luiaovium venit, i*
conquettutque r cum eo, cur ab oonprovincialibus moribua ditciseeretw, et inter sept* secre-
tiora omnibus chi-UtianU aditus1 nou patcret. Beatus itaquo Columbauus, ut erat andax atque
auimo vcgens, talibus obicienti regi respondit, se consuetudlnem non habere, ut seeularium
hoininum et relegioni* alienis famulorum Dei babitationes pandant* introitum. 8e eta opor-
tuna aptaque loca ad hoe habereb parata, quoe omninm bospitum adventua su»cipi»tur. Ad i»
hnec rex: '8i', inquid, 'largitatis nottre munera et solameni» tupplimentum capere cupU, omnibus
in locis omnium paiebit introitus'. Vir Dei reipondit: *8i quod* nunc usque sub regulare
disciplinae abenis* conttrictum fuit, violare conaris, nee tuis muneribus nee quibuiquae'
nnbsidiis me foret ad te* sustentaturum. Et si hanc ob causam tu hoc in loco venUti, ut
servorum Dei caenubia distruas et regularcm disciplinam macules, eito ' tuum regnum fundltus M
ruiturum et cum omni propaginae regia dimers u r u m '. Quod postea rei probabit eventus.
lam enim timerario conatu rex rcfecturium » ingreasus fuerat. His ergo territus dictU, fori»1
celcr repetat. DirU™ post haec vir Dei increpationibus rex» urguetur, contraque Teude-
ricus ait: 'Martirii coronam a* me tibi inlaturam speras'. Non esse" tantae demenciae i, ut
hoc tantum patraretr seelus, sed pociores consilii1 se' ageret utilia* paraturum*, ut qui" t»
ab omnium saeeularium mores discescat, quo venerit, ea via repetare studeat Auligum*
(rimul consona voce vota prorumpunt, se habere nonT velle his in locis, qui omnibus non
societur. Ad haec beatus Columbanus se dicit de cinubii septa non egressurum, nisi vio-
ib.cSa. lenter abstrahatur*. DUcesiit ergo rex, relinquens virum quendam procerem' nomen Baudulfum*.

Cop. 36. I. S. 44*\ e1-». 5n. >*

Cap. 86. a) pagetus S. 4e'. 5a; pietatU 44**; placatus lotuu. b) va daemonU (demonii
8. 6«) iurandu» diu 3. 46»*. 5«; ut dcmum iura nondum diu 4«»- ». c) violenter 8. 46»\c>». 6o.
d) soUUque 4c> » cum lona, e) quam 4c> • ». 5o; quo audito Icmat. t) literis 8; Utteris 6«,
g) adversus 46»\ c*. 6a. h) ita Frtd.; horUturquc lena». i) proceris eorv. proceres 1. k) opta-
matis oranif corr. optimates omnes 1. 1) episcopUque 3. 5a. m) agjrresi» est, ut eius Jonat. 1»
n) Um 1. 34. 46*'. 5o; ita::: 8; aUtum r. (tie «tiam lc*), quem s. custodiendum lonat. o) macula-
rent 46»\e». 6o cum Jona. p) obtemperanUs corr. obtemperantes 1. q) in aula 46»'; aulae 4e»;
aulicj Ionat. r) (et atld. 46»*) a. r. 46»*. c'-». 5o. s) ut aut cederet aut lonat. t) ab actus 8;
coactus Ionat. u) dei. Lnssorium dittingnit 1; dei tuptncr. 3; om. 4c'. 6o> (nm 4«*); Luxuiu 46**;
Lussorio 4c> ». v) est om. Frtd. w) difcesseret 6o. x) aditum 3. 46**. c> ». 6o. y) et to
a r. a. 46** ; b. reUgionem f. D. et habiutionibut al. p. 4e>- *. t) pandat Jonat. a) sed o.
46»*. e*. 5o el Jonat. b) habiUre 8, 46»*. 6o; habitn fiparata 4e' (ubi u p « eorr.J. 4c'. c) quod 6a.
d) li ticut lonat. e) om. 46**; alienit 4e*. f) quibuteumque 46'*. «»• ». 6a cum Iona. g) merore
(in marg. al. me fore) 3. h) iciat om. Fred. i) tcito 46»\c»-»; noverit om. Fred. k) refec-
turio 3. 6o; refectorio 4e> - ». 1) celer (celerrime Ionat) forit (fores 84; forat 46»* et Jonat, eorr. 4»
foria 4e») r. (rep:::: 3; repetit 84. 44»') 8. 36. 46»\c'-». 6o. m) durit 46'*. c*. 6o eum Iona, n) Ua 1;
regem (regc 6o) arKUctur (arguit 46»'; arguitor 4r*j 3. 46*'. c>- *. 6o; rex urgebatur Ionot. o) om.
Jonat. p) mca cst 4*»*; etacm 4c> *; ewe me 5o cum Iona. q) «cias om. Frtd., ut ruprn.
r) perpetrem 46'* et Ionat; palrarer 4c>- * t) consiliii 8. t) tibi aciaa Jonat. n) utilia corr.
ntelia 1. v) ita I. 4c«; patratunim 3. 46«*. e>. 6o. w) ntque 8. 5o; ut que 4e«- ». x) Anli- M>
eonim lonat. y) in b, I. n. v. 46»*. c '■ ». 6o. t) ab:trahatur corr. abitrahatnr 1. a) procerum
3. 46'". e*. 6a. b) ita 1 cusi loua . Audulfo 3. 6a; Adulfum 46**; Audulfus 4«»; Audulfum 4e»,

Digitized by Google

CHRONICARUW QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI LIBER IV. 137

Hla enim* eum remenaUaet, Tirum Dei • monwterio pellet et poene* Veeoueionem* oppi- v
dam ed exulondum pcrdacit, qaoedotque ex eo regeli ■eateaeie quod volai»»at decerneret'.
Poet haec rir Dei eernon*, qaod nullU cotUdii» engeretar e nuUoqae* molestiam* ferret, — n>.«. »n.
videbent enim omne» in eum Dei virtutem negrere, ideoque omne» »b eiu» ioiurii» «ecrega-
s bantur, ne *ocii culperum forent, — eacendit ergo dominica die in verticcm ardui cacumini»
montie Ulioe, — iU eaim »iU» arbU* babetur, cnm domoram den»ite» in di£Fu»of letere pro-
cUri monti» eiU sit, prorampeat» erdae in subUmibne eecaminibu», qai, aadiqae* ebscisi
flumini» Dovae ' alveo valtante, nullatenu» commeantibu» viam pandit, — ibique* usqno ad
mediem diem expeeUf, ■{ eUqoi iter ed mooaaterium reverteodi probibeet. £t cues nollns

te contrariue exUUret, ipse' per mediam arbem» cum «ni» ad monaaterium rcgreditur. Quo"
audito, Brunecbildia ac Theudericus, qaod icilicet eb exilio reverti»»et, etrocioreba»* iree
eculeis stimulenUr; iubent*-* Bertberium" oomitem attencia» perqaireodam viroram cum pro- ib.cM.
■idio, «imalqae et Baudulfumr, quem •operioa direxeret', deatinerunt Quo" eum veni»-
•ent, beatum Columbanura iu eclesie posetum »allentioque T ac oretione deditum cum omni

i» congregetione fratrum repperiunt, aicque virumw Dei edlocuntar: 'Virw Dei, precemar1, ut
Um regii»*, quem etiam noetrU oboediee precepti», egre«»u»que* eo iteuere, quo primam bU»
adveoteeti in locU'. At ille: 'Non enim', inqaid, 'reor pleoere Conditore, eemul» oeUli eolo ob
Cbristi timorem relecto, dinuo repedare0'. Cumqae nullatenu» eerneret* «ibi virum Dei ob-
eudire, reUctie quibeadem', qaibu» feroeie enimi foreior ineret, Bertberiu» eb»ce»»it. Hii

•• vero qui remen»erent virum Dei hortentur, ut ilUs mUereeUr, qai ed Ule opu» petrendum
infeliciUr" faeraot relicti, eorumqne pericalof coasoleretr qai sik eum violenter non ebstra-
bereot, morti» eo» pericolum incurrere*. At ille *ek eit iem »eepin» teateUm1 eaae, ni»t
«im ebstreberetnr, se" non discessurnm. HU gemino valleti perieuio, undique urguenti formi-
dinac, palleam qao" iadaUs eret edtiagaat; elU genibas provolati cum lecrimU precenUr, ut

M pro Unti •oelerU calpem illi» igaocceret", qai non «nis deaideru»*, »ed regiU* obterapere-

rent preceptie. Viden» iteqae rir Dei pericolornm r- • foro, «» ■aee ■eviretete1 »eti«- ».«.»».
feceret", eam omai eialeta etque* meerore egrcditur, depoteti» caatodibaa, qui,

Cap. 3fi. !. 8. 4i»*.r>.». 5a.

Cap. 88. e) ergo 46**. e'- ». 5a. b) Veeoaeione 6«; Ve*ontionen»e Ionat. e) annulloqne
»o 44**..' (non 4c»;. d) molsotte sibi inferretar lona». e) orbU 8. 6a. f) iode faso 8. 46»*. 5a;

in defaee 4*' •». g) prorampen» 8. 46»*. e>». 6a; prorampent Iona*. b) ei add. 46*\c> » 6«.

i) Denif 8; denno 46'*; Deviae 4c'-*; Deme 6o. k) itaque 8. I) ip»: 8; ipaum 86. 6a. m) orbem 3.

n ) qaod aaditn 6a. o) acrioriba» lona*. p) iabeate 8. 6a; mudt 46**; iabent eam 4e'; rabentqne

Ionat. q) Be::berio 8; Berthario 36. 4c«; Berterio 4e*. 6o. r) Baudotfo eorr. Beadolfo 3, tt ila 6a;
ss Baodusfum 46**; Audulfo 4e>- *. •) dUeret 46**. e>- *. 5o. t) dectiuavit (teU. rex) Iona*. u) Qui

Iona*. v) peaUentramque 8. 4e'-*j peeUentem::: (erat. que) 46**; pseUentiam qaee (om. ec) 6a;

cam pseUentiam cboro etque Iona*. w) viram D. on. 46**; vir D. om. 4e*- *. x) precemur 3.

y) regi» 46**. e>- ». ») pergu dttideratnr. e) om, 6a. b) »emel /ona». c) repetere lonat.

d) eeraorent 46**.«' » e) qaiba*dem (quidem 6al B. (Berteriu» 3. 4t' ». 6a) qa. ferod (feroce» 46»*)
40 animo inierat (inerent 46**. c'- *) e. 8. 46**. e'- » 6a. f) infldetiter Ionat. g) perieuram eoniiUret

(coaaaUret 5a) 8. h) ale 8. I) iaeurri 6aj incurrerent Ionat. k) Ule nt iem — — teautu»

est Ionat. I) tettatu» 8. m) om. ba. n) qood 6«. o) igooaoeretor Ionat. p) om. 46**. e>- '.

q) regU 8. r) periculorum 8; pericalom 46»". e'- ». ») »e 8. 4e«- ». 6a. t) tta 1; veritate 8. 6a;

«everitati 46**. e'; •everiUtU 4c*. u) *au'jfacerent 46**; aatUfacere 4c' *. v) ocqoe corr. atque Monod.

4» 1) Miraculum, quod lonat enarravit, Fredtgariut reteenit. S) Hie non pauca detidc-

iWar: iubentque mUiUm cohorUm, ut rur»um vlrum Dei vi abstrahant et ed prUtinum revo-
ceut prorsu» exsiUom, lonas, qyd m&raculum ad maiorem Coiutnbani gloriam adiecit, quod Frtde-
gariut, ut ntpra, tana mente praetermitit. 7Vuie RenuntUntibu», inqvit, illis auribu» regii», ille,
aucto fnrore mitcrac intentionU, BerUrium oomiUm ad eum attentiu» rt quae teqnuntnr.
• 8) lonae verba periculum aliorum Fredegariut male contrajrit, qui mox enuntiaium »i in »ua
•enteutia perduraret in »i »uec sovireUU »ati*faceret flieuVxott.

g. U. 18

Digitized by Google

138 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICl LIBER IV.

Oojaaak. ditionis >ute rcgno pelleretur", non eum relinquerent. Inter quos primus Ragumundus erst,
qui eum Nametis* ueque perduxit1. Sicque a« regno Theuderici expulsus, iterum Hiber-
niam insulam repedare disposuit. Sed ut nulli paenitus iter* gradiendum fit pontifi-
ciua", nisi permissum Altissimi, ipsi vero sanctus Italiam expetens, monasterium in loco
nomen Bobio r illuc construens, sancte conversationis, plenus dierum migrat » ad Christum. t

a*,»/«io. 37. Anno 15. rcgni Theuderici, cum Alesaciones*, ubi fuerat enutritus, preceptum
patris suib Childeberti tenebat, a* Theudeberto rito barbaro pervadetur. Unde placetus
inter hia duos regis, ut Francorum iudicio finiretur, Saloissa » ca«tro* instituunt. Ibique
Thcudcricus cum escaritus *• * utrumque decom milia occessit ; Theudebertus vero cum
raagno exorcito Austrasiorum inibi prilium vellens committendum adgreditur. Quod i«
cum undiquo. Tlicudericus abf excrcitum Theudeberti ciroumdaretur, quoactus atque
conpulaus Thcudericus, timorc pcrterritus, per pactionis vinculum Alsatius* ad parte
Thcudcbcrti firmitvit; etiam eth Suggentensis' * ct Turensis et Campanensis, quosk
saepius rcpctibat, idemque araisissc visus est. Regressi uterque ad sidcbus propriis.
His dicbus et Alamanni in pngo Aventicense '•» Ultraiorano hostilitcr ingressi sunt; is
ipsoquc pago prcdantos, Abbclenus*» et Herpiuus* comitis cum citeris de ipso pago
comitcbus cum excrcito pergunt obviam Alamannis. Uterque falange Wangas* iungunt
ad prclium. Alamanni Transioranus supcrant, pluretate0 corum gladio* trucedant et
prosternunt, maximam partem tcrriturio Aventicense* incendio concremant, plurum
nomirumr hominum cxindc in captivitate' duxerunt; rcvcrsique cum predam, pergunt »o
»d propriara. Thoudcricus haa iniurias dcinceps integra adsiduetate consilium iniebat»,
quo pacto Thcudcbertura poluisset oppremerc. Eo anno Belechildis* a Teudeberto inter-

«io/iii. fecttur. Tlicudebcrtus puclla nomcn Tcudcchilde accepit uxorem. Anno 16.T Theudc-
rici lcgationcm ad Chlothario dirogit", indccans se contra Theudebertum, eo quod
suos1 fratcr non esset', hostiliter vellc adgredere; Chlotharius in solatium Theudeberti *•

Capp. 86. 37. 1. 8. 46»*. e' •». 5«.

Cap. 86. a) pellerentur 8. 46»'. e'- ». b) Nam et hia 8. 46»*. e'; Namnetis 4c»; Nt netis
(net tti litura ter.) ba. c) sicqfla (e m. al. tupericr.) 5o. d) inter grad. 46»*. e1 (ubi corr.). ba.
e) pontificum (tie 4e») eorr. pontiflcium 3, ei Ua 44*". 6o. f) Boboi 3. g) mi^ravit 8. 46**. e'-». 6o.

Cap. 37. a) Alesacionis 46»*; Alesationis 4c« >. b) <m>. 44**. c' » c) ad Theuberto 6o. so
d) caatra 3. 4c>; cortro eorr. cartro 6a. e) scaritui (tn marg. al. cum iacaritia) 8; aacritoa 46**;
acaritos 4c'- '; scaritis 5o. i) ab — conp. Theudericus om. 3. 46'". c'- *, 6o. g) Alaaciua 3. 6a;
Alsiacius 46**. e'-*. h) om. 3. 46**.c' *. ba. i) Sugentinse 3; Bugentlase 45*'.c>»; 8ugent inae 6o.
h) quod 3. 1) Evvuticcnso 46'*. <.'■ *. m) Appellinns (in marg. al. Abbelenus) 3. n) Krpinna
3. 46>'; Erpiuas pr. m. corr. Erpinus 6o. o) pluri.-:::: 8; plurea 36; plurimam partem 46**; pluri- >&
tatem 4c'.>; plnres tamvn bn. p) om. ba. q) Aventecense 3. 46>*. 6o; Eventicense 4c'. *.
r) tic teripti; plurum nominum corr. m. t. VIII. plnrimum nimium 1; plurimorum nimium 44**. «*. 60.
s) captivitate corr. captivitatcm I. t) inibat ». 46**; inhibat 4e> ». u) Belieldi* (m marg. al. BUi-
childia 3) 3. 4c'>; Bilchildis 46»'; Bolihildis 5<i. v) 15. !. 3. 46»*. 5o ; Ai 40 16. regni T. 4c*.
w) direxit 46>". e>. 5«. ,) fr. non (n. om. 3. 46>*. 5«, habent 4c'») esaet suus (suos 3) 8. 46*'. e' >. 5o. «o

1) Inde ab h. I. Vitam Coiumbani Fredegariu* in breve cogit, ut iptiut potitu quam lonae
verba videantur ette. 2) ScU. De hoc placito v. Wailt, 'VG.' II, 2», p. 198. 3) De etcaritit
v. Waitt, ' V(}.' II, 2 », p. 222. 4) Suggententem pro Sainlou, Turentem pro Thurgau, Cam-
panemem pagum pro Campania Trectnti accepit Longnon, 'Geographie' p. 188. Nuper autem
Seliricker l. I. p. 395 tqq. optime probavil, opinionem prae/erendam ene eam, qua Sundgau, pagu* 4»
ad Thur Ji. (iu Altatin) riiut, Kembtgau intclleguntur. 5) De pago Avcntictnte egit Giti in
'Anteiger fiir Schweiteritche Gr»ch.' 1884, p. 235. 6) Wangen ad Arulam fl. prope Salodorum
vel Ober-Wangen propc ISern; cf. Jahn II, p. 415; Amiet, 'Dat Sehlaehtfcld von Wangen' in
'Anteiger fUr Schweit. Geich.' 1879, p. 197. 7) V. supra c. 27: quasi Tbeudcbeitu» non
essct filius Childebcrti, niai cuiusdam ortolanum. *0

Digitized by Google

CHKONICARUM QUAK DICUNTUR FREDEGARII SCHOLA8TICI LIBER IV. 139

non esset. Docatum Denteleni, quem* contra Thendeberto cassaverat, si Thendericus
Theudcbertum superabat, Chlotarius super memorato Denteleno docato suae diciones0
reoeperit Hanc convenenciam ac Theudericum et Chlotharium, legatus intercurrentes,
firmatarn, Theudericus movit exercitum.

$ 38.* Anno 17." regni" sui Lingonas de universas regni sui provincias mense sit, uai.
Madio' exorcitus adunatur; dirigensquo per Andelaum, Naaio*'1 castra ceptum, Tollo
civiUte perrexit etf oepit. Ibique Theudebertus cura AuBtrasiorura exercitum obviam
pergens, Tollensem campaniam conflignnt certamines. Theudericus superat Teudeber-
tnm einsque exercitum prostravit Caesa sunt exercitus eodem prilio nimia multitudo

i* virorum fortium. Theudebertus terga vertens, per territurio Mittensem* veniens, transito
Vosago, Colonia** fugaciter pervenit. Thendericus post tergnm cum exercitum insequens,
bcatos et apostolicos vir Lesio'-* Mogancensis* urbis episcopus diligens utiletatem Theu-
derici et odens stuiticiam Theudeberti, ad Theuderico veniens, dixit: 'Quod coepiBti
perfice; satis te1 uteliter oportet huius rei causam expetire. Rustica fabula dicetur,

n lopus asccndisset in montem, et cum filiacm suao iam venare coepissent, eOB ad* se in
monte vocat, dicens: "Qoam longe ocolus vester in unamquemque0 parte videre pre-
valet*, non habetis amicus, nisi paucus qui vestro genere sunM. Perfecite quod coe-
pistis". Theudericus cum exercitum Ardinnamr transiens, Tholbeaco* pervenit Theu-
debertus cum Saxonis, Thoringus1 vel ceteras gentcs, que1 do ultra Renum" vel undi-

to que potuerat* adunare, contra Theudericum Tholbiaco** perrexit; ibique dinuo com-
missnm est prilinm. Fertur, a Francorum ceterasque gentes ab antiquito* sic forte nec
aliquando futsse prilium conceptum. Ibique tantae estrages ab uterque exercitus facta
eat, ubi* falange ingresso certamenis contra so priliabant*, cadavcra» occisornra11
nndique non haberint nbi inclinis iacerint, scd stabant mortui inter citerorum cadavera

»» stricti, quasi viventes. Sed, Domino precedente, iterum Teudericus Theudebcrtum nuperat,
et * Tolbiaco osque Colonia exercitus Tbeudeberti gladio trucedatusc, pcrd loca
orara* terre coperuit Ipsoque die Colonia perrexit, omnesr thynsaurus Theudeberti inibi
recepit Dirigensque Theudericus ultra Renum post tergum Theudebcrti Bertharium
cobionlarium, qui diligenter Theudebertum insequcns*, cum iam cum paucis fugiret,

»• Theudebertum captnm Bertbarius Coloniam conspectura Theuderici presentat exhibctura.
Veatis regalibus Theudebertus expoliatus, equosque eius cum estratura regia*, haec
totumque fiertharium ' a Thouderico couccdetur. Theudebertus vinctus Cabylonno disti-
natur. Filius eius nomen Merovius parvolus iusso Theuderici adprehensus, a* quidam

Capp. 37. 3«. I. S. 46*\r'. *. ba.

a» Cap. 87. a) qnam 4e". ». ba. b) • delttum 1 ; aictione reriperat 5«. c) «<1 6a.

Cap. 88. a) eaput (MJ primum omuiwn mann eoaeva m /oHo adntxo (/. M) mppl-ium rtl 4/.*\
b) XVI.1 S. c) regi:: (tec. m. regii Theodrichi) kVoj rai om. 41,*'. r*. d) Msio 46»\ r*. bn. e) Naaia
eorr. Naaio 8. f) ila lolu» 1 ; et c. om. rtlL iibri. g) certamina S. 4r>- ». h) Mettenaem 8 ; Meten-
•em 46»\e«». ba. h*) Colonl* t. i) Leoniiin» 46*\r'»; Leonina, .uperier. ai ba. k) Mogacenaui

«4» 46**. r' *. ba. 1) om. 46»*. *. n) fllil mi 46»\ e'- *. ba. n) in montc (montem 3) ad ae
3. 46**. e*- *. ba. o) onam partem qtiemqne 3; nnam (una 4r'- *) qnemqne (qnamqne 46**. e'; qua-
que 4c») partem (parte 4e'- *) 46*'. r'- *. ba. p) praevalent 46**. r>- *. ba. q) om. ba. r) Ardenna
8. 46'*. e' *. •) Thorencu» 8; Thuringib 46**; Torinffo* 4c'; Torenfna 6«. t) qi 1 ; qni 8. 46**. f.«;
qumi 4e'». n) Reno 8. 4«* *. 6«. v) poterat 8. 46*\ e». w) Tholbi» 46»'; Tholbia 4r« ». trn.

45 s) antiqaitas ba. y) nt 6a. s) prasliantes 6o. a) Tero add. 8. 46**. e'. '. 6<i, ubi *ce. m. eorr.
Tirorum. b) occisorunt 1. o) truddatur 8. 4r'- *. 6o; tnicidat 46»*. d) pro 3. e) horam
8. 46**. 6«. 0 omniaqne 8; omneaqne 46**. e«- *. ba. g) inaequcn. - Theudebertura om. ba.
h) regali 46»*; regale 4e'. »; rei ba. i) Berhario eorr. Berthario 8, et Ua 46**. 5o. h) ad 8. 6o.

1) Nasiam caatrum tnper Ornam fluviom sitam Ckron. S. Denigni. Naix-eur.Ornin, Jaeob*.
»o 2) Leudegaaiu» •» tai. arohitp- Moonnt., SS. XI U, p 311, oppeOal^r. ») ZUpich.

18»

Digitized by Google

140 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCH0LA8TICI LIBER IV.

per pede* ad petram percutitur'; caolebrum eius capite aeruptum, amiait spirituro.
Chlotharius docatum Denteleno* secundum convenentiam Tbeuderici iategro suae dicione*
redegit Ob quam rem Theudericus, cum iam totum Auater dominarit, nimia indigna-
•it nt. tione commotua, contra Chlotbarium exercitum* anno 18.* regni sui de Auster et Bor-
dias r movere precepit, legationem pritu dirigeus, ut ae Chlotliariua de iam dicto docato *
Dentelenoe» omnimodia removerit; alioquin* noverit se exercitum Theuderici undique
regnnm Chlotharium impleturum ». Quo' verbo, quem legati nunciant, probavit eventus.

39. Ipao quoque* anno iara exereitus contra Chlotharium adgredebatb, Theude-
ricus Mettis profluvium veotris* moritur. Exercitus protinus redit* ad propriis sedebua.
Brunechildis cura filius Teuderici quattuor, Sigybertum, Childebertum, Corbum et t«

•is. Meroeum, Mettin reaedens, Sigybertum* in regnnm patris instituere nitens,

40. Chlotharius factione* Arculfb et Pippino» vel citeris procerebus Auster in-
greditur. Cumque Antonnaco*-* ascessisset, et Brunecbildia cum filiis Theuderici Vur-
macia» resederet, legatos* nomenibus Chadoindo* et Herpone ad Chlotharium direxit,
contestans ei, ut se de regno Theuderici, quem filiis reliquerat, removerit. Chlotharius i»
respondebat et per saos legatu» Brunechilde tnandabat', iudicio Francorum electorum
quicquid, precedente Domino, a Francis inter eosdem* iudicabatur, pollicetur* esset im-
plere. Brunechildis Sigybertum, seniorem filium Theuderici, in Thoringia diriget',

a quem Warnarium* maiorem domus et Alboenum cum citeris procerebus destinavit,
gentes que ultra Renum adtraherint1, qualiter Chlothario potuissent resistere. Post tt
tergum indicalum" direxit, ut Alboenus cum citeris" Warnacbarium interfecerit, eo
quod se in regno Chlothariae vellet transferre. Quod* indiculo relecto* Albuenus de-
ruptum proiccit in terra. Inventus est* a puero Warnacbariae, snper tabulam caeratn
linitam dinno ipai r soledatur. Qno indicolo relecto», Warnacharius cernens se vitae
pericolum habere, deinceps vehementer* cogitare coepit, quo pacto filii Theuderici t»

Ctpp. »8-40. 1. 3. 46»*. e»». 6«.

Cap. 88. a) pede eorr. ped« 1. b) Dentileno 8. 6a; Dentilenum 44*'; DentUini eorr. Dentl-
leni 4e", et tie 4c». e) dicionii redigit 6o. d) movet (aortt 4*»') «U. 46»*. e'*. 6o. e) XVII.1 8.
f) ita 1; Bargondia. 8. 4c»; Burgundiae 46**; BurgundU 6a. g) Dentelino eo 8; Denttlino eo
(et 4i»*i 46*'. 6a; Dentileni 4t» *. h) inpelletaram 6a. i) ita 1. 8; Quod 46**. *»■ *. 6a. >«

Cap. 30. •) Ipeoque a. 46**. e'- *. b) adgrediebast 6a. e) reddit 8.

Cap. 40. a) paetione 6a. b) Captonnaco 8; Captonaco 46**. «»•*; Captlnaco, eerr. pr, «i. 6o.
e) Warmacia 8; Wormecia .i. Wangion 46**; Warmatia 4e>; Warmathia 4e»; Vannacia 6«. d) kit
(biie 46*') add. 46**. e'- ». 6a. e) Chado inde (Chadumo 4e»; Chadnino 4e») et Erpone (Erpcone,
nu. i 6o) 46**. c1- *. t> mandavit 46**. 6o. g) eodem 46**. e'.*. h) poDtcitea (policitnm 46**; U
potlicttU 4c' *. 6o) etae 8. 46>*. e»- ». 6o. i) direxit npnd (npnt 6o) qnem (q. m. 4c'. ») 8. 46**. c' *. 6o.
k) Oaarnachariain 46»'; Waraachariom 4e»; infra Waroarinm 8. 60, 1) adtrahere 8. 46»*. e' *. 60.
m) indigulo 8. n) citeria eorr. ceterU 1. o) quo 3. 46*'. e». 6o; qni 4c*. p) relieto 8. 46**,
ium infra. q) om. 46**; pr. m. tuptrter. 4c*. r) <m. 8. 4i**. c'- ». 60.

1) C/. Mar. App.: qui (i. e. Theuderieut), vivente adhuc germaoo tuo, nepotem proprinm 4»
ad petram in albit elidi iua.it. 2) Cf. Greg., H. Fr. II, 27; eJioquin noverit, tibi bellum
— — inferri. 3) Iona tette divinitue percuttut inter flagrantit ignia ineendia raortuut ett,
at etm Fredegario Sitebutut (V. Detidcrii {. 10) consentit, qui 'dyttenterio vwrbo correptum
Thrudericum mortuum ette tcriptit. 4) Iona», V. Columbani .c. 58 : Porro Tbeodericut penet

Mettente moraua opidum, mortaut ett, poet quem Brunechildit filinm eiut 8igeb«rtum 4»

io regno tuffecit. 1$ a. 601/602. natut (ef. tupra e. 21), a. 618. rets ereaftw ett ; ef. rupra
lib. I, e. 24. 5) Bonnetl, 'Anf&nge drt Kovrol. HauteJ p. 94, tatit argute eonieeit, auetorem

<VO: II, 2», p*404. negtwit. 6) AnZemach. P** ' ' quod aitt,

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICONTUR FREDEGARH 8CHOLA8TICI LIBER IV. 141

opprimerentur, ot regnam Chlotheriae aelegerit. Gentea, que illic* adtractae fuerant, con-
ailio secreto de sol&tio Brunechilde et filiorum* Theuderici procul fecit adesse*. Exinde*
regressi, cum Brunechilde et filius' Teuderici Burgundias adpetunt, missos per univereo
Auater diacurrentee, exercitum movere nitebantur'.

t 41. Burgundaefaronis*- 1 vero tam episcopi quam citeri leudis timentis Brune-
childem et odium in eam habentes, Warnachario consilium inicntea, tractabant, ut neque
unus ex filiis Theuderici evaderet, sed, eos totus oppressus, Brunechilde delirent et
regnum Chlothariae expetirent; quod probavit eventus. Cumque iusso BrunechUde et
Sigyberto, filio Theuderid, exemtus dek Burgundia et Auster contra Chlotbario ad-

io grederetur*,

42. veniensque Sigybertus in campania territuriae* Catalauninsis super fluvium
Axsoma*-», ibique Chlotharius obviam cum cxcrcito venit, multus iam de Austrasius
secnm habens factione Warnachariae maiorem domus. Sic iam olim tractaverat, con-
sencientibus Aletheo* patricio, Roccone, Sigoaldo' et Eudilanae* ducibus. Cumque in

it congresso certamine debuissent cum exercitum confligere, priusquam priliare' cepissent,
signa dantis, exercitus Sigyberti terga vertens, redit* ad h propriie sedibus. Chlotbarius
paulatim, ut convinerat, post tergum cum exercituro sequens, usque Ararem' Sauconnam*
fluvium pervenit Captis filiis Theuderici tres, Sigiberto, Corbo et Meroeo, quem ipse
de fontes excipit, Childebertus fugaciter ascendena, nec* umquam postea fuit reversus.

m Austrasiorum exercitus inlesus 1 revertit ad ■ propriis sedibus. Factiooero Warnachariae
maioris domns cum reliquis maxime tutis* procerebus de regnum Burgundiae Brune-
childis ab° Erpone comestaboli de pago Ultraiorano ex vilJa Orba'-4 uoa oum Theu-
dilanae, gormana Theuderici, producitur et Chlothario Rionava"-* vico super Vincenna
flnvio prosentatur. Sigybertus et Corbus, filius Tbeuderici, iusso Clothariae interfecti

tt sunt*. Meroeus secreoius iusso Chlothariae in Neptricor perducetur; eodem amplectena
amore, quod ipao' de sancto excepisaet* lavacrum, Jngobodc grafnoue" commendatur,
ubi plures post annos vixit. Clotharius, cum Brnnechildis Buum presentatur* oon-
specturo, et odium contra ipeam nimium haberit, repotana ei, eo quod dece" reges
Francorum per ipaam interfecti ruiseent, — id eat Sigybertus et Meroeus et genitor suos

M Capp. 40— 48. 1. 8. 46**.e> «. 6«.

Cap. 40. •) illU I (MonodJ; ilBo r*U. eodd. b) fllil 46'*; Bliii 4c> *. e) il« I. S. 6a|

abe*.« codd. reU. d) «t inde 60. e) filius corr. flliu 1. f) nitebatur 8. 44»'. e'- *. 6«.

Cap. 41. •) Burgunde faronU 3. 4e>-»; Burgnndo farouet 4*»*; BunjandUe baronU Oo. b) «n.

4A«*-ki«- >. c) ita 1 ; »dgreditur 8. 46*'. e' - ». 6o.
jl Cap. 4*. a) deeet 46»*. c> - ». ba. b) ::::::, eroj., ut Pcrt» eonieeit, Coxonn» 8; Coxom»

86. 4e'». 6a; CoxomS 46>*. c) Aledeo 8. d) 8ico»ldo 8. 4e'- ». 6a; Bigoaldi 46>*. •) etendi-

l»n*e I ; et Eudelane 60. f) pro«li«rant 60. g) reddit 3; redilt 46»*. e'- * h) • 5o. i) Awrera

S»oconn» fluminU 3; Aurem Sachonna f. 46**; Ararem 8»oconn» (Saogonna 4«»-*) f. 4e>- ». 60.

*0 ne nmqnawi 8. 46»'. 60; numqn»m 4c'- *. 1) om. 8. 46»*. e'- ». 60. m) om. 60. n) tutU
4« eorr. totU I. 0) »d B. 8; •::::one pr. m., »b Herpone lee. m. 60. p) Urb* 46»'. e». 6«.

q) ita 1; Bon»v« 8; Biot «vta 46**; BionavavU 4e>; Bio om, 4e* (*bi n»v»vU). 6» (u6i novo);

vico om. 46**. e>- *. r) Neptri» 8. 46**. e>- »j Neustn» ba. •) ipeo 8. 6a; Ipl n (m Htura ipi) 46»*;

ipte mm 4e>.«. t) •coeplt 8; ezeepil 46»*. e>- ». 6a. u) gr*phione 46»*; grnfioni 4c*. *. v) c. p.

46»*. e> ». 6a. w) dece 1.

U I) De Burontndae/aronibut v. Waitm, 'VO.' II, 1», p. 168, n. 2. 2) L/Aiene. 3) La

Saone fl., ew Arat Latine vocatttr ; ef. infra e. 90.- per Ararem fluvio, qni quoinomento 8*0-
eonna. Avitue ep. 83 (ed. Peiper p. 94) Sauconna teripeit. 4) Or6e. Jaeobt. 6) Renive
ad fl. yingeamne. Jaoobe. 6) lemat l. Contra quem Sigebertus cum hottium eunei« pugna-
turu» advenit, quem Chlotbariu» captum peremit, fratresque eiu» quiaque, Theoderiei filio», cum

•0 proavia Braneehilde cepit; puero» tepwatim peremit.

Digitized by Google

142 CHRONICARUM QtJAE DICtfNTUR PREDEGARII SCHOLA8TICI LIBER IV.

Chilpericus Theudebcrtus et filiua suos Chlotharius, item b Meroena, filius Chlothariae,
Theudericus et« eiusdem filiae tres, qui ad presens estincti faerant — , per tridno eam
diversis torroentia adfectam4, iobetque eam prius camillum per omne ezercito seden-
tem perducere, post haec comam oapitis, unum pedem et brachium ad veciosisscmum
aequum caudam legare; ibique calcibus et* velocitate cursuB membratim disrumpetur '. »
Warnacharius in regnum Burgundiae substitaetur maior domi, sacramentum ar Chlo-
tharium acceptum, ne uraquam vitae suae temporebus degradaretar». In Auster Rado
idemque hoc gradum honoris adsumpsit. Firmatum cst omnem regnum Francorum,
sicut a priorem Chlotharium fuerat* dominatum, cunctis thinsauris dicione Chlothariae
iunioris snbiecitUrk, quod febciter post' sedecem annis tenuit, pacem babens cum uni- 10
versas gentee vicinas. Iste Chlotharius fuit patienciae deditus, litterum k eruditus,
timens Deum, ecclesiarum et sacerdotum magnus maneratur, paaperibos aelimoainam
tribuens, benignum se omnibus et pietatem plenum ostendens, venacionem1 ferarum
nimium** aasiduae utens et posttremum mulierum et puellarum suggestionibns nimium
annuens. Ob hoc quidem blaspbematur a leudibus. i»
«it/su. 43. Cum anno 30. regni sui in Burgundia et Auster regnum arepuisset, Herpone
duci genere Franco locum Eudilanae* in pago Ultraiorano iostituit Qui dum pacem
in ipso pago vehomente,r arripuiseet sectari, malorum nugacitate reprimens*, ab ipsis
pagensibus, instigante parte adversac, consilio Aletheo patricio et Leudemundo episcopo
et Herpino comite per rebelhonis audatiam Herpo duz interficetur. Chlotharius com in m
AlesaciuB* villa Marolegia*-* coinomento cum Bertethrudaer rcgina accesaerat, pacem
insectans», multus iciqui11 agentes gladio trucidarit',

44.* Leudemundus quidem cpiscopus Seduninsis* ad Bertetrudem reginam veniens,
sigricius consilio Aletheo patricio verba ignominiosa dixit, quod Chlotharius eodem anno
omnimodis migraret de seculo, ut thinsauris, quantum potcbat, secretisseme ad* Sidonis t»
8uam civitatem transferrit, eo qood esset locum tutjssimum ; Aletheos csset paratus,
suam relinquens uxorem, Bottethrudem reginam acceperit; eo quod esset regio genere
de Burgundionibns, ipse* post Chlotharium possit regnum adsumere. Begina Bertc-
trudis cum haec audiaset, verena, ne veritatem subsisterit, lacrimas prorumpcns, abiit in
cobiculum. Leudemundus cernens se huiuscemodi verbis habere periculum, fugaciter so
per nocte Sedunis perrexit. Exinde latante* fuga Lussovio ad domnor Auataaio»

Capp. 4S— 44. 1. 8. 46»*. «»• *. 6«.

Cap. 4». •) Childericns 8. b) Iter tte. m. eorr. Item 8. 6o; Item 8*. e) om. 46**. r». bs.
d) adllictain 3. 6o; afdictam 44**. ». e) om. 8. 46**. e1' '. 6a. 0 ad Lothario eorr. • Cloth. 8.
g) detradaretnr 1. h) «nbiecti* 4b»*; cnnctl thManri — — subiciuntnr 4e»-». i) post 16 annoa 8; M
per 16 annot 4e> ; per 16«'" anni» 4«*; poet 16 annos 6o. k) Ua 1, \U tupra e. *8; littarM 8. 4e'-*. 6a;
litteris 46'*. 1) TontcionM 46** ; Venationes 4e'. *. 6o. m) nimias assiduetate 60.

Cap. 48. •) Thendelane 8. b) premem S. 4e»-*; praemens 46**. 60. e) adTersns 8. 4e»-*j
adrerso 6a. d) AJeractas v*l Alebacins 1 (Alefacios Monod); Alesacia 8; Alessiain 46**; AJcs»ti*
4c' ». 6«. e) Maurolegico 8; villam anrolegia 46»'. 5aj Msnrolegi» 4e»- * f) Pertrttde 8; Ber- 40
traide 46»* ; Bertrnde 4e'- ». 6a tt infra tibri. g) insentans 46»*. e» (non 4e»). h) iniqns 8. 46»*. r' ». 60.
i) trncidatur S. 4e'. 6oj trncldat 46**. c*.

Cap. 44. •) 64(7). 1. b) 8idonissis 8 ; Stdonensis 46**. e' *. 6a. c) • 6a. d) ipse snb
Clothario 8; ipso sub C. 46**. c1' *. 60. e) latante see. m. «orr. latenter 1; latenter, tuptrtcr.
ftiga 3; latente 46** (t eorr.J. 4e'- «. 60. f) dffl 46»*; domnm 4e«. 6a. g) Anstrasio 8; Anstrs- 4»
sinm 46»*; Anstasium 4e>- *.

1) Dt neee BrtnteckOdu cf. Mar. App., lonae V. Coltmbani e. 68 (AA. SS. erd. Bened.
taec. II, p. 28;, V. Detiderii auct. Sitebuto (Migne, Patrol. Lat. LXXX, p. 888;, tupra Hb. III,
e. 59. 2) Iotuu l. Funditns ergo radicitusqne deletn Theodcrici stirpe, Clilotnsrius potitus
est triom regnornm solus monarchia. 3) Marlenheim in AUatia; cf. Sekricktr t\ 1. p. 841. m

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLASTICI LIBER IV. 143

abbate 1 pervenit Post haec ab ipso abbati cum domno Chlothario bis culpis excusatur;
ad suem reversus eet civitatem. Chlothariue Maaolaoo •• * villa cum procerebus reeedena,
Alctheum* ad se venirc precepit Huiua oonsilium iniquiasimum conpertum est; gladium
trucidare iuBsit. Anno 33.' regni Chlothariae Warnacharium 4 maiorit domus cum uni- 6i«*i7.

» versis pontificibus* Burgundiae seof et Burgundaefaronis Bonogillo'-* villa ad se venire
precepit*; ibique cunctis illorum iustis peticionibus annuena, preceptionebus roboravit»*.

45. Langobardorum gens* quemadmodum tribota duodece» milia soledorum dicione
Francorum annis singulis dissolvebant, referam; vel quo ordine duas civitates Agusta*
et Siusio* cum territuriia ad parte Prancorum caasaverant, non abscondam. Defuncto

io Clep eorum* prinoipe, duodecim ducis Langobardorum 12 annis sine regibus traneego- tu.
runtet. Ipsoque tempore, sicut super scriptum legitur', per loca in regno Francomm
proruperunt; ea presumptione in conposicione' Agusta et* Siusio civitates cum integro
illorum territurio et populo partibus Ounthramni tradiderunt Post haec legationem ad
Mauricio imperatore dirigunt; hii duodice ducis singulis legatariis destinant, pacem et

a patriocinium imperiae petentee. Itemque et aJius legatarius duodicem ad Qunthramnum
et Childebertum destinant, ut patrocinium Francorum et defenaionem habentes, duodece
milia soledus annis singulis his duobus regibus in tributa implerint, vaJlem» cuino-
mcnto Ametegi»1 • partebus idemque* Gunthramni cassantis; his legatia, ubi plus con-
gruebat, patrocinium sibi firmarint Post baec integra devocione patrocinium elegunt

m Francorum. Nec mora, post permissum Ounthramni et Childeberti Autbarium1 ducem »•».
super se Langobardi sublimant in regnum. Alins Autharius'0 idemque dux cum integro
suo docato se dioione imperiae tradcdit, ibique permansit £t Autharius rex tributa,
quod Langobardi ad parte Francorum spondederant», annis singulis reddedit Post
eius discessum filius eius Ago" in regno sublimatur; similiter implissc" denuscctur. »•».

n Capp. 44. 46. 1 »• 46**. d». 6a.

Cap. 44. a) MuKilacan 46*'; Huoltcn 4«' »; Maaeolaeo 6«. b) Alaiheom 6a. c) XXXIII.' 8;
84. 8». 4e"». d) Warnaeharium 44»'. e> (non 4e»). •) ponticibae 1. f) •« Borguodi tuperter. 8}
I. et Burgondae on. 46»*. e>- >. 6<i. g) Bonogi : : : (forte Bonogfllo) eorr. Booogurilo 1 ; Bonogello 8.
b) roborat' 6a.

M Cap. 48. b) gene tuperter. 3 (kabti ib). b) daodeoS, Hneoia pottea addita vidttur ette 1.

e) 8io«io 6a. d) Clepeo.-um, era». e, ut uidetur, I; Cleploeom (Clepioeo 46**; Clep ipaoram 4c>-*;

Clepioeam 6a) pr. dnc. (oet. daodec.) 8. 46»*. e>- ». 6a. e) traarierant 8. f) oonpoeione 8.

g) ita I ; o». rodd. rtlt. h) TtJlo 46'*. c>- i) Ametegie, tertia littera utrum e $it an et KgeUum,

ineertum t; Ametigit 3. 6a; Amegiti* 46**; Amegetii 4e> ». k) on. 8. 46'*. c'- '. 6o. 1) caro
« Clothario (Chlotario 46»*. c»; Clotario 4e«; Chlotbario 6«) 8. 4*»*. e' ». 60. m) tponderant 46»*. c>. 6a;

epoponderant 4c». n) implere 44»*. r>- » (non 4«. 6«).

I) Kuttatri abbatit I .uxoviensit ff 625, Mart. 29.) Vitatu a lona eompotitam ediderunt
MaMUon, AA. SS. ord. iieued. II, 116; IMlandiani, AA. SS. Mart. III, p. 784. 2) MAlay
le-Rai; ef. Longnon, 'Atlat kitt.' I, p. 64. 3) BonneuU-iur-Marne (1). Jaeobt. 4) De ooneiiio

40 eogitant Mami X, p. 546, HefeU, 'ConeiUeugeteh.' III, p. 66; at ef. Waitt, *VG.' II, 2», p. 235 «.
5) Cf. Waitt, 'VG: II, 2», p. 398, n. 2. 6) Aoita, Suta; v. Lemgnon, 'Giographie' p. 432.
7) Cf. Origo gentit Laug. e. 9, Contin. Protp. ed. Hiile p. 35, Paulut, H. Lang. II, 32. rabtt in
'Furteh. *. D. G.' II, p. 416, Fredegarii opinione improbata, Pauium teeutut, 86 duert Langobardit
praefaitte eentuit. Idem pertpexit, teqnentem narratiunculam fide plane earere. Cf. Waitt, ' VG.'

ti II, 2*, p. 261. 8) Vide tupra K6. ///, e. 68. 9) Vallit Lanto, ut Minabria apud Itordier,
'Let livrtt det Miraelet de Grtgoire' I, p. 404, ttatuit. 10) Forte idem ett qui a Paulo,
H. Lang. III, 18. Droctulft appeilatur; v. Pabtt l. I. p. 426, n. 1. U) Ago teu AgUulfut
Autharii filiut non fuit. Unde haee ad Adoloaldum, Agonit filiwn, revoeanda ette, eoniieit Valetiut.
8ed Fredegariut putavit, Agonem Aulhuni fuitte filium, quod ei in regno tuctettittet, R. Cf. quae

V> Pabtt teriptit l. I. p 418, n. 1.

Digitized by Google

144 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLA8TICI LIBER IV.

«ii/tts. Anno 34.* regni Chlothariae11 legatu* tres nobilis ex gentcc Langobardorum Aghyulfus",
Pompegius* et Qauto ab Agone1 regi ad Clothario destinantur f , petentes», ut Ula duo-
dece milia soledorum, quas annis singulia Francorum aerariia dissolvebant, debuissent
ca.ssare; exhibeotes ingenioee secrecius trca milia aoledos, quoa Warnachariua » millae,
Gundelandus millae et Chucus* millae acciperunt; Cblothario vero 36' milia aoledorum i
ioBemulk exhibebant. Quod1 conailio eupra acriptia, qui occulti exaeniati" * fuerant,
Chlothariua ipaa tributo ad partc Langobardorum caaaavit et amiciciam perpetuam cum
Langobardis sacramentia et pactis firmavit

46.» Anno 36.* regni Chlothariae Bertetrudis* regina moritur, quam unico amore
ChlothariuB dUexerat*, et omnes leudis bonitoto eius cernentes, vehementer amaverant*. i»

m/tn. 47. Anno 39.* regni Chlotbariae Dagobertum, filium suum, eonsortem regni
facit*-* eumque super Austrasius regem institnit*, retinens sibi, quod Ardinna et
Vosacos versus Neuster4 et Burgundia* excludebant

«n«m. 48. Anno 40. regni Chlothariae bomo nomen Samo natione Francos de pago

Senonago* plures secum negutiantes adcivit*, exercendum negucium in Sclavos ooino- it
mento Winedos perrexit*. Sclavi iam contra Avaris coinomento Chunis et regem
eorum gagano oeperant revellare. Winidi befulci' Chunis fuerant iam ab antiquito,
ut*, cum Chuni in exercitu** contra gentem qualibet adgrediobant, Chuni pro castra
adunatum illorum stobant exercitum, Winidi vero pugnabant: si« ad vincendum pre-
valebant, tunc4 Chuni predas capiendum adgrediebaut; sin autem Winidi superabantur, m
Chunorum auxilio fulti virebus reaumebanL Ideo befulci* * vocabantur a Chunis, eo
quod dublicera in congressione certamine vestila'-* prUiae facientes, «nte Chunis prece-
derint Chuni aemandumf annis singulis in Esclavos veniebant, uxores Sckvorum et
rllias eorum strato sumebant; tributa super alias oppressiones Sclavi Cbunis solvebant
FUU Chunorum, quos in uxores Winodorum et filias generaverant*, tondem non sub- *»
forentes maliciam ferre et oppresaione, Chunorum dominatione negantes, ut supra
memine1, ceperant revellare. Cura* in1 exercito Winidi contra Chunus fuissent ad-
gressi, Samo negucians, quo meraoravi euperius, cum ipsos in exercito perrexit; ibique

Oapp. 46-48. 1. S. 46>*.«' *. ba.

Cap. 46. •) S6. S. 46»*. e« >. 6« (t eorr.J. b) TotharB h. L 6o. c) (rensrs 8. d) Agi- »•
lulfus 8; Agiulfu» 46>*.e>. 6a, e> Po»pefiie 46>*. c» ». f) distinstJjr 6a. g) peterut 4«» ». 6a.
h) Cha:eu$, erat. una littera 1 ; Chana» 8. 46**. «••*. I) 86. 8. 4e'->; 86. 4»** (ubi miHa deett). k) in
aemel 6a. 1) quo» 8. 4e'- >. 6a; qao 44**. m) ezinisti 8; eximsti 41>*; exinsniti 4e'* >; exeniati 6a.

Cap. 46. a) 86, et tie dehuept m. aL ter. 6«. b) 86. 8 (ttd 86. pr. m. tertptitte, Perti
opinatur; 86. 86;,- Xjfx V eerr. pr. m. XXX V*I 4e>; 80. 6a. o) Beretrudia 8. 6o; Bsrtrads 4A>*; J»
Bertrudia 4c". >. dl C. direxerat 1 ; diiexerat C. 3. 46>*. e' >. 6a. e) smsverant 3. 46**. «>. >. fia.

Cap. 47. a) 86. 8. b) fecit S. o) inttituent 6«. d) Neauater, tt tie rnfra Nesuatraaia,
Neaiutrsaii S. e) Burgundiaa cludebsat (cluudebsnt 4'.»') 46*'. e'- >; B. ezclsdebsnt 6a.

Cap. 48. •) adduxit 8. 4e« >. 6a; aduxit 46*'. b) ut c. — atab. esere. om. 46>*. e». »
(habent 4a. 6aJ. b*) exercitA 1. c) ae ad in vincendum (invicendnm e eorr. inviceoium 4a; U). *•
vicem 6a) p. 8. 4a. 6a; ai sd ▼. p. om. 46»*. e'- >. d) t. C. p. c s. om. 8. 4o. 6'*. c1- >. 6a.
e) prefulci m. ead. eorr. bifulci 8. f) vestila, expunrt. vel il ee/ 1 et tuperter. ti 1 ; v. p. f. a. C. p.
im. 8. 46>*. c' >. 5o. g) (s)emendum 46>*. e' >; hemandu 6a. b) treneraverunt eorr. generave-
rsnt 1 ; «t add. 6o. i) memine eorr. mcmini 1. k) Chuni 8. 1) Ua 1 ; om. relL Hbri.

1) Ago a. 816. diem obut; ef. >N. Arck.' III, p. 235. Unde Muratori, Annalee, haee a. 613. <»
vel 614. getta ette conieeit. 2) Wamachariut erat maior domut in Burgundia, Gundetandut i*
Neutttia, et forte Chueut in Auttria Radoni tupra memorato tvoeetteraU R. 3) •'. e. muneribut
(xeniitj donati erant. 4) Cui Pippinum maiorem domut dedit; ef. infra e. 68. 5) Soigniet
in Hannonia coniecit Digot III, p. 186, quod Laiine reddUur Somaeu*. AM de Sen* eogitave-
runt, qwid praeferam. 6) V. Zcutt, 'Die Deuitche»', p. 637. 7) Ital. 'bifoleo'. 8) De kae it
etymologia tine dubio falta v. Zeutt, l. I. p. 736 n. 9) IntclUyo vezilla proelii.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUSTUR FREDEQARII SCUOLASTICI LIBER IV. 145

tanta» ei fuitk ntiletas de Chunis faeta, ute mirum fuisset, et nimia mnltitudo ex eis
glndio Winidorum trucidata fuisseL Winidi cernentes utilitatcm Samones, eum super
bc cligunt regem, ubi 30 et 5 annos regnavit foliciter. Pluresd prilia* contra Chunis
suo regimini Winidi iniaerunt'; suo consilio et utilitate Winidi eemper Chunns» supe-
» rant Samo 12 uxores ox gencre Winodorum habebat, de quibus 22 filius ot quin-
decem filias habuit.

49. Ipsoqne anno 40. Chlothariae Adloaldus1-1 rex Langobardorum, filius Agone* **»/tu.
regi, cum patri suo suceessisset in regno », legato Mauricio » impcratoria nomen Eusebio
ingeniose ad se venientem benigne suscepit. Inunctusc in balneo nescio qnibus un-

l» gentcs, ab ipsi EuBebio persuadetur et po6t inunc-ionem*' nec quicquam aliud, nisi
quod ab Eusebio hortabatur, facere non potebat. Poreuasos ab ipso, primati» et nobi-
liores cunctis in rcgno Langobardorum interficcro ordiuarit; ciuBdcm' stinctisr, se cum
omni gente Langobardoram irnperio traderit. Quod cum iam vel duodecem ex eis,
nullis culpiB extantibus, gladio trucedasset, rebqui cernentes corum cssc vitae periculura,

is 50.* Charoaldum11 duccm Taurincnscm», qui germanam Adloaldo regi* habebat
uxorem noroen Oundcbergam, omncs scnioreB ct nobilisBimi Langobardorum gentes*,
unor conspirante consilio, in regnum elegunt sublimandum. Adloaldus* rcx venino
auctus* intcriit Charoaldus1 statim regnum adripuit». Tasok-» unus ex ducebus
LAngobardoruro, cum agerit Tuscana1 provincia, superbia clatns, adversus Chnroaldo

io rcgi coeperat rebellare.

51. Gundeberga rcgina, cum essct pulchra aspccto, benigna in cunctis et piaetate
plenissema christiana, aelimosinis larga, praecellenti bonitatem oius, diligebatur a cunctis.
Homo quidam nomcn Adalulfus ex gencro Langobardorum, cum in aula palatiae ad-
siduae* obsequium regis convcrsarctur, qundam vicae nd rcginam vcnicns, cum in eius

ts staret conspectum, Gundcbcrga regina eum sicut et citeris diligcns, dixit, honeste sta-
turae Adalulfob fuisse formatum. Ille haec audiens, ad Gundebergam secrecius ait,
dicens': 'Furmam status" rocae laudare dignasti, strntus tui iobe* subiungere*. Illa
fortiter denegans euroque dispiciens, in facicm expuitr. Adalulfus cerncns se vitao
periculum habere, ad Charoaldo regem protinus cocurrit, petens, ut sigrecius quod*

so ad suggerendum habebat exponeret. Locum acceptum, dixit ad rcgem: 'Domina mea,
rcgina tua Gundebarga apud Tasonem* ducem secrecius tribus diebus locuta eat, ut te
venino intcrficerit, ipsuro coniugatum sublimarit in rcgnum'. Charoaldus rex, his men-
datiis auditis, crcdens, Gundobergam in Cauraello1* castro in unam turrem exilio trudit

CaJV 48 61 1. H. 44«". r> *. 6o.
SS Cap. 48. a) ila 1, om. reli iibri. b) faerit 6o. c) t ite. m. add. 1. d) ita 1. 4e'- *;

plura 3 ; pluraa 44*" 6«. e) prilla eorr. prelia I . f) ingonint fto. g) »m. S. 46**. c>- *. ba.

Cap. 49. a) Aloaldui corr. ttc. m. Adaloaldua 5o. b) Agoni 46'*. e'- *. e) in nnctie 3;
inunctos 6o. d) anccionem 46**; unctionem 4e'»; hunotionem 6o. e) eoadem 8. 44**. e'. ». 6o;
ter. eisdem. 0 etineUa corr. lee. m. estlnetis 1; eztinctis 46*". «.•'• *. 5a.
4» Cap. 60. a) 60. tupertcr. t. b) Cbaraaldum 8. c) Tauriciurim 6o. d) om. 46**. e'- *. 6«.

e) ohi. ba. f| om. 8. 46**. e1- ». 6o. g) Adaeloaldna 6o. b) ita I. 8. 4e*. 6«; «cuto 46»*;
austiis 4eK t) et Cblotariaa r. a. 46>'; Cb. a. r. a. om. 4c». k) Taro 1. 1) Tuaicana 8; Tnaci-
canam eorr. Tiuicanam 46»*; Tuecane 4r' ; Turiccana 6o.
• Cojj. 61. a) ad o. 46**. e'- *. 6a. b) Adalnlfua 6o. c) om. ba. d) st:atua, era». r I.

4!, e) mc add. 46»'. , ' • *. 5o; subinnpare 5o. f) cxpnvns 5o. g) vm. 3. 44»', 5o (Uabtl 4< ' *;.
h) aaonem 1. i) Laamello reetc 46**; Amollo Aim.

1* V. Pal/tt I. I. p. 428 »qq. "2) A. 616. 3) Minime. Adaloaldu» temporibui Ilera-
clii re<jnacit; c/. Muratori, Ann. Ital. a. 625. Crfemm ka» fabnla» e»»e patet. 4) A. 026. ef.
Paalu», II. Isxnff. IV, 41; <„V. Ardliv' III, p. 236. 6) Qaae de rebetl.ianc Ta»oni» hio et e. 69.
M> Frcdr,,arius rcttulit, iuiprolat Pubtl l. I. p. 429 tqq. 6) Lumrllo; v. Muratori, Ann. Ital. a. 629.
SS. R. MoroTing. IL 19

Digitized by Google

146 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FUEDEGARII SCHOLASTICI LIBER IV.

Chlotharius lcgatus diricns ad Charoaldum rcgcm, inquirens, qua de re Guodebergam
reginarn, parentem Francorum ', humiliasset», ut» exilio retrudissot, Cbaroaldus his
verbis mcndaciis, quasi virotatem subsisterint, rcspondebat. Tunc unus ex legataries
norocn Ansoaldus, non quasi iniunctum* habuiasct, sed cx se ad Charoaldo dixit:
'Libcrare pot<'bas de blaaphemco causam banc. Iubc illum hominem, qui huiuscemodi »
verba tibi nunciavit, nrmare, ct procedat aliusd de parte reginae Gundebergae, quique
armatus ad singulare certamine. Iudicium Dei, his duobus confligentibus, cognuscatnr,
ulrume huius culpae repotationes Gundeberga sit innoxia, an fortasse culpabclis'. Cum-
quc haec Charoaldo regi ct omnibus primatis palatiae suae placuisset, iobet Adalulfum
armatum conflictum ndiro certamine, ut de partao Gundobergae, procurrentibus f consu- 10
brinis (lundebergara ot Aripcrtum», homo nomen Pitto» contrak Adalulfu armatus ad-
greditur. Cumquc confligissent certamine, Adalulfus a Fittone interficetur. Qundcberga
statim de exilio post anno tercio regressa, sublimatur in regno".

«*«,««. 52. Anno 41. Chlothnriae regis, cum Dagobertus iam utiliter regnarit in Auster»,

quidom ex procercbus do gente nobile Ayglolfingam nomcn Chrodoalduae in offen- u
sam Dngoberti cadens, instigantibus bcatissimo vero Arnulfod pontifice et Pippino
maiores domus seu et citeris prioribus* sublimatis in Auster, eo quod esset ipse Chro-
doaldus rebus plurerois ditatos*, ceterorum* facultatibus cupiditatish pervasor, superbiao
dcditus, clationo plcnus, ncc quicquniu boni ' in ipso repperiebatur. Curoquo Dago-
bcrtus ipsum iamk vcllct pro suis facinoribus interficere, Chrodoaldus ad Chlotharium *•
tcrga vcrtit, ut suam cum filio vitam obtencro dignarit1. Chlotharius cum Dagobertum
vidisset, intcr citeris conlocutionibus Chrodoaldi vitam praecatur. Dagobcrtus" promit-
tcns, si id quod malc gcsserat cmendabiit, Chrodoaldus vitae pcriculum non habcrit
Scd nulla cxtanto morn, cum Cbrodoaldus cum Dagoberto Treverus" accessisset, iusso
Dagobcrti intcrfectus est4; quera Bcrtharius horoo Scarponinsis0 •» aevaginato gladio ad »»
ostium cubiculi capoi1 truncavit.

«»/«•*. 53. Anno 42. regni Chlothariae DagobortUB cultu regio et iusso patris honeste

Cap,.. 61-63. 1. 8. 44'*. e' *. 5n.

Vap. 61. n) liumilinwioU, extremum t erpunelum 1. b) ut cx. r. om. 3. 46**. e'- *. 6o (uhi
•/lo/tuui vacal). c) initnctum 1. d) aliua 61* »cr. 1. c) vrrain 3. 461*. e'- 6a; om. 4c*. 3«
f) i. e. procurantibim, ut ivfru e. 66. cnrreutc pro curaute. g) Haribertum 3. h) om, 46»*. e'- ».
i) nuae tequuutnr utqur ad fiuem e. 00. dentnt 4a.

C'«;». 58. a) Hniwtcr 3. b) A vglolfinfram , earfrrM, ut videtur, m. tuperter. 1 1; Ay|rlol6njra
3. 46»*. c* ; Ayglolfiiura, 1 pr. (1) m. tupener. ha. c) Rodoald. temper 46'*. e1- *. 6a. d) v. atquc
(adqiic S) p. A. 3. 46'*. e' *. 6«. o) proccribn» 46»". e'- *. f) ditato» 1. g) coterum facultatis j»
(facultatc 46**) 3. 46«'. e'- ». 5a. h) .uppleat: inrtincto. i) bonia 3 (tuperncr.). 6a; do boni. 4c»».
kl oui. 46'*. t' '. ba. 1) ita, ul oidelitr, 1. m) Dabertus, tec. m. tupericr. go 5a. n) revpnua
46*'. e1''. 5a. o) Scarpionen«U, pr. m. iupencr. r 6o. p) capud 3. 4e'; capite 46»*; caput 4e*. 6a.

1) F.rat Agilulfi reijii et Theodelindae filia ex Paulo, II. Istng, IV, 47. Theodeiinda vero
filia vral Garibaldi Hoinarvrrnm dueit et Vuldetradae, Thcodobaldi Francorum rcgit relictae. «o
Vide »npra vap. :!4. II. I)e Gundeberga iterum hnmiliata v. infra c. 71, ubi pott 5 annot
re*titnla ettse dicitnr. Fredvgarium emtdem rem bit enarratte, voniecit Muratori, Ann. ItoJ.,
a. 632. 2) 1'aultui, II. Lanij, IV, 47. tcribil , ininriam hanc a Carello ipriut reginae tervo
fnitre liudivatam. It. Scd Itndoaldo Gundeberifim uxnrem Tautu* dedit , quae pott Arioatdum
potiut Hothari, Itodoalili pntri, nuprit. 3) T-'. Waitt, 'VG' II, 1», p. 372; Riezter, 'Ge- 4»
<cliichtc liayern*' I, p. 72. 77. Chrodoaldue forte idem ett, qni a lona, V. Columb. c. 24,
marilut tororit Ci.ildrbrrli divitur; ef Rieiler, p. 78 n. 4) Filiut Chrodoaldi, qui infra c. 87.
i-'a<ii appfUatnr, rebelht a. 641. oc.-iuttt ett. f») Chnrprijne vel Serpaijne; cf. Longnon, 'Atlnt
hi-torique. Tcxte esplieat.' I, p. »15.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLASTICI LIBER IV. 147

cnm leudibua Clippiaco1-1 uec procul Parisius vonit, ibique gerroanam Sichieldae*
reginib nomen Gomatrudaee in coniugium accepit. Transactis nupciis, diae tercio
inter Cblotbariura et filium suum Dagobcrtum gravia borta fuit intencio: petensquae
Dagobertus cuncta que ad rcgnum Austrasiorum pertimbant suae dicionc vellere* reci-

& pere; quod Chlotharium' vehementer denegabat, eidem ex hoc nibil vellc concedere.
Eliotis ab his duobua rcgibus duodicem Franeia', ut corum disceptatione haec finirit
intentio, — intcr quos et domnus Arnulfus* pontifex Mettensis cum rcliquis episcopis
elogitur etk benignissime', ut sua erat sanctitaa, inter patrem ct filium pro pacis
loquebatur concordia, — tandem a pontificcbus vel sapicntissimis viris procerebus pater

i» paceficatur cum filio. Reddrnaque ci soledatum quod aspexerat ad rcgnum Austra-
aiorum, hoc tantum exinde, quod citra Legere11 vel Trovinciae partibus situm erat,
auae dicione retcnuit.

54. Anno 43. regni Chlothariae Warnacharius* maior domi moritur. Filius eius* stc/etr
Godinus* animum levetates inbutus, novercam suam Bertanc co anno accepit uxorero.

it Unde Chlotharius rox ndversua eum nimia furore permutus, iobet Arncberto duci, qui
Godini germanam uxorem habebnt, eum cum exercito interficerct. Godinus cernena
suae vitae periculura*1 habore, terga vcrtens, cum uxorera* ad Dagoberto regi perrexit
in Auater et in ccleaia sancti Apri*, rcgio tiraore perterritus, fccit confugiumr. Dago-
bertus per legntus pro eius vita saepius Chlothario regi dcpraccabat. Tandem a Chlo-

to tbario promittitur Godino» vita concessa, taraen ut Bertanem, quam contra canonum in-
stituta uxorem acciperat, relinqucrit. Quod cum ipsah reliquissct ct roversus cst in
regnum Burgundiae, Berta continuo ad Cblotharinm pcrrexit, diccns, si Godinus con-
specto Chlothariae prcsentatur, ipsum regem vellet interficere. Godinus iusso Chlotha-
riac per' precipua loca sanctoruro, domni Medardi Roissionas ■ et domni1 Dionisis Pari-

t» sius, ea ■ preventionc sacraroenta daturus adducitur ut sempcr Chlothariae debcrit
esse fidelis, ut congruae Iocub csset repcrtns, quo pacto separatus" a buis interficerctur.
Chramnulfua unua ex procerebus et Valdebcrtus domeaticus dicentcs ad Godino, ut
Aurilianis in ccclesia sancti Aninni et Thoronos ad limina sancti Martini ipsoquc sacra-
mento adhuc impleturus adiret Quod cum in auburbano Camotis, Cbramnulfo inde-

io cante? et transmittcnte, ora prandiae in quedam villola veniaaet, ibique Ramnulfnsi et

Capp. 63. 64. 1. 3. 46»*. e'- *. 6a.

Cap. 68. s) nec ::: olippl»™ p., rat. pro, ul xndetur, 1; ncflippisgo p, 3; hinrlippiaro p. 46'*;
heclipplsco p. 4<*i»; clipisto (»er. m. rorr. clipiiico) p. 6o. b) rejrinl nornen rorr. rcgins noniene 1.
c) Gomsdrude 8. <1) vellere r., expunet. r« 1. e) eorr. ChloUtsrins 1. f) 18 (12. omt. 4eM
n Frsncos 8. 46»*. ei. ». 6a. g) Csm. t<ul. m. corr. Chsrn. 8; Clisni. 4i»\ 6«. h) nt S. 46»*. ». 5o.

1) benignisiim* 6a. k) Lcg-ore' 1.

Cap. 64. s) Wsrnsriaj 3. 4*»'. b) »s 6«. c) Gotin. S pUrumque fxnfra e corr. Qoclinoj;
Godoin. 46»* pUrumque (mfra GodinonisJ,- Godoin. torr. Godin. 4e', iO-m infra run 6«. d) H. p. 3;
hsbero om. 46»*. c1- *. 6o. c) ro expunctum 1. f) coniugiiun I. g) Godnni 1. h) ip«e 6a.
4« 1) om. 6a. k) t». s. VIII. eorr. SusssionsM 1; 8casioni« 3. 1) domns Dioiiiniii) 4A1'. <••• *.
m) P. «t s p. 46»*. e», et «pud ventione 4c*. n) sddncetnr 3; sddnccrotur 46»\ *. 6a. o) otn.
3. 46»*. ci- *. 6a. p) radicsnte 8. q) Cbrsmnulfus 46*'. e»- ». 6a.

1) Locut eorruptu» ett. Libri enim Claromontani librariut, qnem nomen viei, ubi nuptiae
actae tunt, fugeral, pottquam nec pro exaravit, laatum animadvertit. Tuue tolo pro deleta,
«6 Clippia*0 interuit, denique procul tcribere pcrrexit. At vero quaeri potett, an nomen etiam inte-
grum reHnuutet, ubi omittum ette id cognovit. Ctrte infra e. 68. Homilisci Dagobertut Goma-
trudem in matrimonitim duxitte narratur. — Clippiacut ctt. St. Ouen-tur- Seiiic (arr. et cant.
St. Denit), non Clichy-la-Oarenne; ef. Pannier, 'La noble maiton de S.-Oueu'. Parit. 187*2.

2) Hate fuU ijwtta Chlotarii uxar. R. 3) In tuburbio Tullenri, Saiut F.vre, cuiut urbit fueral
»o epitcoput, ubi exttai abbatia ordivit Uentdictwi tub congregatione taneti VUoni. R.

!»•

Digitized by Google

148 CHRONICAKUM QUAE DICUNTUR FRF.DEGARII 8CHOLASTICI LIBER IV.

Waldebertua auper ipaum* cum exercito inruunt eumque interficiunt et eoa qui cum
ipao adhunc reateterant, quoBdamk inter6ciuntc aiiuaque expolistua in fuga* vertente*
relinquunt. Eo anno Pnlladiua eiuaque* filiua Sidocua' episcopi Aelosani' incuaante
Aighynanok duci, quod rebellione Waaconorum fuiaaent consciae, exilio retruduntur.
Boso, filius Audoleno', de pago Stampinse* iuaso Chlothario ab Arneberto duci inter- t
ficetur, repotans ei estobrum cum regina Sighildok. Eo anno Chlothariua cum proce-
rebus et leudibus Burgundiae Trecassis' coniungetur cum eorum esset sollicitus, si
vellint, decesao" iam Warnaohario, alium eius honorea gradum sublimare; sed orones
unianimiter deligantes0 si, nequicquam si velle maiorem domua elogere, regia graciam
obncxe' petentes cum rege tranaagere. 10
«ti/Kts 55. Anno 44. regni Chlothariae cum pontificia et universi procercs regni sui tam

de Neuster* quam dc Burgundia Clippiacob ad Clotharium pro utilitate regia et sslute
patriae coniuncxissent, ibique homo nomen Ermariusc, qui gubernatur palatiae Oairi-
bertod, filio Cblothario, erat, a pueria Aeghynanne* genere Saxonorum optimate inter-
ficetur. Paeno fuerat exinde nimia multorum estragiis, nisi, pacientiar Chlothariae inter- i»
veniente semul et haec currente, fuisset repraesumC Aeghynn, iobente Chlothario, in
Monte Mercore» resedit, plnrak aecum habena multitudine ' pugnatorum. Produlfua,
avunculus Airibertik, exercitum undique colliena, super ipaum cum Chairiberto volebat
inruere. Cblotharius ad Burgundefaronia 1 apecialiua iobet, uf, cuiua para 8uum volebat
deverte" iudicium, eorum instantia et utilitate oppremiretur. Ea pavore" uterque ius- to
sione regio pacantur.

«»,»«. 56. Anno 46.'- 4 regni sui Chlotharius moritur et suburbanok Pnrisius in ecclesia
sancti Vincenti si-pellitur. Dagobertus cernens genitorem suum fuiaae defunctum, nni-
verBis leudibus, quoa rcgebot in Auster, iobet in exercito promovere. Miaaua' in Bur-
gundia et Neuster* direxit, ut suum deberint rcgimen eligere. Cumque Remus venissct, t*
Soiaaionas" peraccedens, omnes pontefecis et leudia de regnum Burgundiae inibi sn
tradedisser nuscuntur; aed et Neuatrasiae pontefecia et proceres plurima pars rcgnum

Capp. 64- 6C. 1. 3. U*'. r". «. 6a.

Cap. 64. a) ip«os 3. 4i**; ipxus 5n. b) quesdam eorr. quo»d»m 1. c) intcrfccrront
46»'. e« ». 6«. <1) fn£» 1. e) qiie om. 6a. 0 8ednciw S; Seducius 4*»*. !>a; Sedntiuji 4e» ■ *. 80
g) Aelosani m. ». VIII. cotr. Tolosani 1; Tullosani 3; Tolosajii 4&'*. e>; Tbolosani 4e'; Tholanan»
pr. m. eorr. Tholosana 6o. hi AiigJiinnil* 46'*; Aginani 4e'. '. i) Audulcno 3; Andolcnc 4/-**;
Audalrno 6«. k) Sicliildc 3. 4//**. e'- *. 6n. I) Tn eaasini» 3. 4r'. *; Trccasinis ■*'*. 6n. ml con-
iungrtur • vrr. i-oniun^itur I. n) intn Warnario <li»rcsso S. ol •»> terip*i : dclfjantc» m. *. VIII.
eorr. d« nc(f»nt. » l; dcnrgantcs ncqiuv|n«ni »e 3. 4***. e1- *. 6<j. pl obncxe rorr. obnoxio 1. s»

Cap. 66. n) t»ni denstcr 6«. b) Clr}iinto 5«. c) Ermcnariiui *l. 4e'- *. 6o; Hcrmc-
nnrin» 4/i>*. <l) ct ndd. 46'*. c'- '. e,l £jrhinonr 3. f) pcnitcncia 3; pacicncin 4ft'*; pcni-
tcntift 4«'; pocnitentia 4c»; pcnitentiac fta. g) dcpn wum S. 44»*. r' *; dcpraessum 6a. hl phir* 1.
i) ninltitudinc vorr. multitudiiiii I, kl Chnrcbcrto S, n/ in/ra ; Onriberti 46**; Garibcrto 4e'- *;
Cliftribcrto 6n; in/ra Arib. /ere 4/'**. <•••*. 5n. 1) Rnrfrnndijnle farone» (bnrones ^i**) 4A'*. e'- *. 40
m) ita 1, nl iii/ra p. I5S, l. 88: confliffe; dcvcrtcrc 3. 4r'*. 6o; direrterc 46**. n) paccione 3. 46**;
pactionc 4. '• «. 5a.

Cap. 6fi. nl AU. :\. 4/.*". r' '. 6«. b) in snbnrbono 6o. c) misaii» eorr. rnianos 1.
d) ita I; Neustriam Aim. IV, 17,- Auster S. 4/<**. r'-2. !>«. c) ita pr. m. , 8ola«innis m. s. VIII.
eorr. 1; nigfrc»tiones 3. 4c'-*; suirestiones 4«'*; Snesionis 6a. f) cradediase I. 4»

1) Eauzr. Senocns anno praecrdenti Remtim enueilio tub S&nnatio prornde inter/uerat, R.
V/. F/»<<»ard., Ilitt. Hem. II, 5. Unc eodem 43. a. Chlathnrii Senotuu Klotanu* tynodo Ctip-
piaeruM ml,.. rip*il ; r/. Frirdrich , li)rci uvniirte Omcilien'. liamherg. 1867. 2) Ktampen.
:t) lluxc, ijiti rtinm aiias dicitur Moiim- Marti», iiwta ParUiot aitHtn, kodie a SS. Dioniftio et
mcih nuwtijnou* Moitteirt Maiiynuo, Montmartre appeUamut. H. 4) Anno quo ili m obiit 10

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUE FREDEOARII SCHOLASTICl LIBER IV. 149

Dagoberti visi sunt expetisse. Airibertus* frater suos nitibatur, si potuiuetb, regnum
adsumeret'; sed eius voluntas pro simplicitate parum sortitur effccturo. Brodulfus'
vellens nepotem estabilirc in regnum, advcrsus Dngoborto muscipulare coeperat; sed
huius rei vicissitudinom probavit aeventus.

5 57. Cumque* rognum Chlothariae tam Neptreco quarn Burgundiasb ad Dugo-
bertum fuisset preoccupatum, cnptis thinsauris et suae dicione redactis, tandem roisere-
cordia mutus, eonsilio sapientibus usus, cilra*-' I^egero et limitem Spaniae quod ponitur,
partibus Wasconiae seu et montis Parenei* pagus et civitates, quod fratri suo Cairi-
berto* ad transagendum ad ' instar privato habnto cum vivendum potuisset sufticere,

i* nuscetur* concessisse^: pagum Tholosanum', Cathorcinum, Agenninsem, Petrocorecum *
et Santonecum, vel quod 1 ab his versus montis Pereneos excludetur. Hoc tantum Chairi-
berto" regendum concessit, quod et per pactiones vinculum estrinxit, ut amplius Airi-
bertus nullo tempore adversus Dagobertum de regno patris repetirc presumerit Airi-
bertus sedem Tholosa* aeliens, regnat in partem provinciae Aquetaniae*. Post anno tti^».

it tercio*, quod* regnare coepisset, tota Wasoonia cum exercito superans, suae dicione
redegit; alequantulum largiorem fccit regni sui spacium.

j)8.* Dagobcrtus cum iam anno septimob regnans maxomam partem* patris tis/tso.
regnum, ut super memini», adsumpsit', Burgnndias ingreditur. Tanta timore ponteficibus
et* procerebus in regnum Burgundiae consistentibus sco et citcris leudibus adventus

to Dagoberti concusserat ut a cunctis esset mirandumt; pauperibus iustitiam habentibus
gaudium veheraenter inrogaverat. Cumque Lingonas civitatem venisset, tanta interb
nniversis leudibus suis tam sublimis quam pauperibus iudecabat' iusticiam, ut, crediturk,
omnino fuisset1 Deo placebile; ubi nullus intercedebat premius nec pcrsonarum ac-
cepcio, nisi sola dominabatur iasticia, qucm diligebat Altissiinus. Deinde adgressus

t6 Divione", immoque* Latona» rescdens aliquantis dicbus, tanta intentionem ad universi*
regni sui populo iusticia iudicandi posuerat. Huius benignitatis desiderio plenus nec

Capp. 6« -6«. 1. 8. 44»' «. ba.

Cap. 60. a) fribertn* i. b) potnUiwsnt 3. c) adsumere 3. 6«; aiuumrre 46''; adsom-

roere 4c'- *. di Prod. 3. 4b*'.rt. «. 5«.
10 Cap. 57. a) quc om. 3. 4/.»'..' '. i,n. b) Bnrgnndiia)e 8. 4/U\ «»• *. fta. c) cetera 3. 4/.'\

d) PareneU 8; PtrnneU, al infra 41*'; PerincU, ui iufm 4. ■'• -; PyreU m. «/. nnrr. Pyrenoi» {infra Fire-

nois) 6a. e) Cair. cvrr. Qair. t; Cluuibcrto 8. 4r'- *. 5u; Qaribertn 4/,*\ f) ad i. p. b. c T.

«n. 46*\ ,'•*. g) om. 3. W. r>. ». 6-». hl conccasiaMt 4fci'; conccMiit 4('-.». ii Tolesano

Catlforciti 4/.*'; Tliolosano Catiireinn 4r'- k) Pctroconeum 4/.«*; Petrccorgum 4c'. *; Petroeor-
SS rciun oa. 1) quo» 8. 461'. t '• 6<i. m) Haribirt (iu/ro Harib., Arib., Cbarib.) 8; Aribcrt., ul iufra

46*\ r' *. ba. «1 Tliolosanam 3; Tholosae 6<i. o) AqiUniac I; EqoiUniae .1. p) annuin trcs 6n.

q) qno 46** ; cum 4«'- *.

Cap. 68. a) dutinciume rarent 46»*. r '• *. b) »::::: 8; 6. ai. al. eorr. 7. 8*. cl paccm
(m drltl.) partc 46*"; patri* part<'m 4t>*. ba; pnlris »«fjer»rr. 3; om. 36. d) owt. K. 46'". c' *. ba.
40 o) om. <!•*'. r'- *. 6«. f) couccsncrat 3. 46**.'' *. i«. g) mirandua 8. ht in 8. 46*'. c1- *. 60.
i) indecabat t. k) credintur 3; croderotar 41.*'.,'. *. f,„. 1) faUse D. 46«'. 6«.; D. fuisae 4«' *.
m) Diviona 3. 4c*. 60; Dirionfc 46»\ n) i. q. ct L. 46«\ ». ba. o) ad universum 5a.

titulut apud /> Illant nr. 875. exaratut ett: 15. K. NOVEMBRIS AN. 46. RIG. CI.OTA-
RIO & 3. I.e lilant, qui de die 18. Oct., a. C26 (!), feria 3. cogitaoit, toto cado erracit. Nota

45 enim B, ut in titvlo nr. 373 A, in-tictioucm ngnificat (ItiB nr. 877) atque a. 629. m. Oct. re vcra
cum lertia indictione convenit. Vnde lcetio codici, 1 confirmatnr, cum reliqui tibri et tcripti et
impretri 45 tantmn anno» Chlothario ti-ibuant. Sed die 4. Kal. Oct., quo t» tfecrologiis colitur,
obiis*e non potett, niti Hatuit, l,uiu» rri nuutinm die 18. Oct. in oppi lum fJriord (Vienn.) nondum
pervcnute. Cf. 'Fortehungcn t. JteuUch. Getch.' XXII, p. 459. 1) citra h. t. pro inter acript

W> mdetur. 2) Supra c. 47. 3) Snint- Jeat de- J.otne.

Digitized by Google

160 CHRONICARUM QUA£ DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA8TICI LIBER IV.

somnum capiobat oculia nec cibum* saciabntur, intentissiroe cogitana, ut omnea cuni
iustitia recepta de conspectu suok remearint. Eodem die, quo de* Latona ad Cabil-
lonno4 deliberare properabat», priusquam lucisceret, balneo ingrediens, Brodulfo', avun-
Cttlo fratri suof Chairiberto, interficere iussit; qui ab Amalgario et Arnebertok ducibus
et Willibado' patricio* interfectus est. Tumque'* Cabillonnok, ubi iusticiae amorem qua »
ooeperat perficienda Dagobertus intentionem1 dirigit, post per Agustedunum Autecio-
dero" pergens, per" civiutem Senonas Parisius venit; ibique Gomatrudem* reginam
Romiliaco * villa, ubi ipsa* matrimunium acceperat', relinquens', Nantechitdem • unam
ex puellia de menisterio* matrimonium* accipiens, reginam sublimavit. Usque eodem
tempore ab inicio quo regnare ciperat consilio primetua* beatissime Arnulfi Met- 10
tenais* urbis1 pontefice et Pippino maiorem domus usus, tante prosperetatis regalc
regimen in Auster regebat, ut a cunctis gendbusr inmenso ordine laudem haberit*.
Timorem vero rio forte sua concusserat* utelitas, ut iam devotione adreperintk suae se
tradere» dioionem; ut etiam gcnte, que' circa limite* Avarorum et Sclavorum consi-
•tent, ei prumptae expetirint, ut iller poat tergum eorum iret feliciter, et Avaros» et 1»
Sclavos citerasque gentium nationes usque manum pnblicam4 suae dicione subicien-
dum fiducialiter spondebantk. Post disceasum* beati Arnulfi adhuc consilius Peppino»
maiorem domua et Cbunibertumk ponteficem urbia Coloniae utens et1 ab ipsis fortiter
adinonetus, tantae prosperitatis et iustitiae" amore conplexus universas sibi subditas
gentes, usque dum" ad Parisius, ut supra memini, pervenit, regebatur, ut nullua de to
Prancorum regibus precedentibus * auae laudis fuisset precellentior.

59. Anno 8.* regni aui, cum Auater regio cultu circueritk, quadam puclla nomcn
Ragnetrudae* aestrati suae adscivit, de qua eo anno habuit filium nomen Sigybertum.

60. Revertena in Neptreco, aedema patria auae Chlothariae dUigens, adsiduae
resediro disponens, cum omnem iuatitiam quem priua dUixerat fuisset oblitna, cupidi- s»

Cap. 68. a) ejbo (eibo 46**; cibna 60) •aciebatur 8. 4«»*. b) )<a)eti add. 8. 46**. c>*. 6«.
c) om. 8. 46»*. e> (tn qttibta quod). 4c*. ba (ubi badoua). d) CabUlonno eorr. Cabilonno I. e) pro-
perat 8. 46»*. <•> *; properant 6o. f) Bmdatf. 8. 46»*. e> (eorr. Prod., tt tie 4e»). 5a. g) fratrie::,
tra». no, ut vtdetur, 1; sno om. rtU. b) Amelberto 46**; Ameberto 4r>- *. i) WUlibaldo 8; Owilli- so
bado 46**; WUdibado 6o, eorr. i*) tie tcripii; cumque todd. k) CabUloni 8. 1) intentio 6<i.
m) Antbesiodero 8; ant heciodero 46**; Autimodero 4e'-»; aut bisiodero 6o. n) per bu ier., »erf
exp. 1. o) Gomadnidf 8; Oometnidam 46»*; Oomatnide 4e>- *. 6a. p) RomoUaco 46»". e>- ».
q) ipsam io (in tuperter. 6o) m. 46**. 60. r) acc. — matrim. tn ima marg. pr. m. tuppL 60.
■) Nantildis 8. 4e>-*; Nantilldein 46**; Nantbild et na »ee. m. corr. NanUrild* unt 60. t) a mona- ss
iterio raptam Aim. u) in m. 46**; matrimonio 4e>- ». t) primatut 6o. w) Metinses 6a.
x) orbis 8. 6a. 7) eunctia regentibus 8. t) haberent 8. a) conccMcrst 8. b) arripcret
3. 46**. t'- *. ba. cl tradicione nt 8. d) qni 8. 4c>. 60. c) limitc pottta eorr. limitS 1.
f) UU 3. 46**. e»; UtJle eorr. Ut Ule 60. g) Avari* 8. 4c>- *. 6a. h) ipondcbat 6a. i) con-
silium Pippinus (Pipinas 46**; Pipini 4e») 8. 46**. 60. k) Hunibertam 3; Chaniberti 46**; Huni- 40
berti 4e». 1) om. 46»*. e>- «. m) a. i. 46»*. e> ». n i dum tuperier. 8; om. 46»*. e> '. 60.
o) procedentibua 9; praecidentibua 6a.

Cap. 59. a) 7. 8; 9. 6a. b) circnire 8; circuleset 46»*; circumiaiet 4e>- »; circuiret 6a-
c) Ragnitruda 6a.

Cap. 60. .) a Sodcm eapttt ineipit 8. 46»*. e>. 6«. ^

1) €/. V. Eligii II, 27. Willibadum Burgondiae patricium; v. Waitt, TG.' II, 2»,

p. 60. 3) RtuiUy, iam Paritiortm pan. Jacobi. Cf. tupra e. 63. 8) eo quod estet
aterilis, cum conailio Francorum add. Oeita Dagobrrti e. 22. 4) Manut publieae nomine
inteUigere tolet kie auetor Romanum imperium; vide in/ra e. 69. Hine usque manum publicam
potett inleUigi utque ad regionei, qvae erant de imperio. R. Tt) i. e. , poitquam Arnul/ui in ioli- 6S
tudinem it reeepit, non 'poit mortem', ut AbH vertit; e/. lionneU, 'An/ange dei Karol. Hauietf p. 98.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUSTUR FKEDEGARII 8CHOLA8TICI LIBER IV. 151

Utes instincto super rebus ecclesiarum et leudibus sagace desiderio veUit omnibus
undique expoliis novos implere* thineauros, luxoriam super modum deditus, tres
babebat maxime adk instar reginas et pluremas concupinaa. Reginae» vero haec fue-
runt*: Natitechildis*, Vulfegundis et Berchildis. Nomiua concubinarum, eo quod plures
» fuissent, incrovit huius chronice inseri. Quod cum versum ' fuiaset cor eius, sicut super
mcminemus, et ad Deum eius» cogiUtio recessisset, tamen postea, atque utinam illik
ad' mercedem veram lucre fuisset, namk aelymosinam pauperibua super modum lar-
gitor aerogabat, si huius rei sagaciUs cupidiUtes instincto1 non prepedisset, regnum,
crcditur», meruisset aeternum.

i* 61. Cum ieudis* suae eiusque* nequide gemerint, haec cernens Peppinus, cum
easet cautior cunctis et consiliosus valde, plenissemuB fide, ab omnibus delictus pro
iustitiae amorem, quam Dagoberti consilioeec instruxerat, dum suo husus4 fuerat con-
silio, sibi Umen nec quicquam obtitua iustitiam neque recedeus a viatn boniUtos, cum
ad Dagoberto accederit, prudenter agebat in cunctis et cautum se in omnibus osten-

i» debat Zelus Austrasiorum 1 adversus eodem* vehementer surgebat', ut etiam ipsum
conarint cum Dagobertum facere odiosum, ut pocius interficeretnr; sed iustitiae amor
et Dei timor, quam diligenter amplexerat, ipsum liberavit a malis. Ipse vero eo anno
cum Sigybertum, filium Dagoberti, ad Chairibertum regem aecessit.

62. Chairibertus Aurilianis* veniens, Sigybertum de sancto lavacro excipit*.
m Aega vero a citeris Neptraaiisb conailio Dagoberti erat adsiduos*. Eo anno legati

Dagoberti, quos ad Aeraolio imperatore direxerat*, nomenibus Servatus et Paternus ad
codem* revertuntur, nunciantes pacem perpetuam cum Aeraclio firmasse*. AcUr vero
miraculi, quae ab Aeraclio facUe sunt, non praetermitUm (.

63. Aeraclius* cum esaet patricius universas Africaob provincias *, et* Fogaa,

» Capp. 60 - 68. 1. 3. 46>*. e< *. 6o.

Cap. 60. a) impUrat S; impleret, ero». t 6o. b) adatar S. e) regtaa 8. d) quierarunt

3. 4e'- *. 5o. c) NantildU 3. 46»*. e<- *. ba. f) plures rcpttunt 8. 46**. c1. 6«; per plure* add. 4e*.
g) e. eius S. 46*'. e'- *. 5o. h) ille 6a. i) ae (eorr. ad) mercedem I ; ad (ac pr. w. eorr. ad 4e»»
merecde S. 4e» >; emercido 4»**; mereede 6o; rern codd. praeter 1. k) et odd, S. I) instinct*-,
10 m. t. VIII. corr. t. m) 46**. e>- ». 6«.

Cap. 61. s) loudis eorr. leudes 1. b) hunisque n. 46**; huius n. 4e» eonnilio
3. 46»'. c< ». 6o. d) huitw I; usus codd, rtU. e) eosdem S. f) suggerebat S. 4c>- ». 6a;
sugtrebat 46»*.

Cap. 62. al Aurilianus 3. 6«. b) Nratrasiis 3. 46**. e<; Nenstraaiis 4e*. 6o. c) ad in-
»5 sidiis 3. 46»*. c>- *. 6o. d) ita I ; his add. relL tibri. e) eodem (?) cerr. eundem I. f) Acta —
factae lUtcrit uneialibut ,cr. 46»*; AcU - pretermitUm KtierU maioribut mmw pieti, ,cr. 4.,».
g) praetermitta::::: 3; ptermittonda 36.

Cap. 68. «) rero add. 46»*. <>- ». b) Afreci S. c) om. 8. 46»*. e* ». 6o.

1) PerU l. I. p. 37. 164. ccmieeit, Neuetrasiorum tcribendum «*,e. Quae Bonnell 'Anf&nge
<• det Karol. Hautet' p. 100, n. 5 opinatur, per te cadunt, cum non suggercbat, ttd surgebat
legendum til. Solut Wailt, ' V6.' II, 2», p. 401, utraque tenientia reiecta, locum reete inter-
pretatut ett, Auttratiot in Pippmum odium ttruxitte ratut, quia Dagoberti nequitiae nimit i«-
dulterat. 2) Narrat Baudemundut in Vita S. Amandi epitc. Traiectentit (AA. SS. Febr. I,
p. 85 \), euiut ditcipulut fuit, Sigibertum ab eo baptitatum fuiue, eaqut occatione miraculum ia-
*b tigne eontigitte. Nam cum vir tanetut puerulum cateckumenum faceret, et nemo retpondcret ora-
lioni, piterulut elara voc* retpondit 'Amen'. Quod apud Clippiacum aceiditte, idem auetor innuit. R.
3) V. Drapeyron, ' L' Kmpereur Hiraetiut' . Parit. 1869, p. 288. Digol III, p. 174. legato. regni
Dagoberti initium Heraclio nuntiatte coniecit. 4) Paler twn jHio confunditur: illc palrieint
Africae fuil; hie imperator faetut ett; cf. Drapeyron L l. p. 15.

Digitized by Google

152 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEOARIl SCHOLASTICI LIBER IV.

qui tiranneco ordine Mauricio imperatore intcrficerat imperium adrcptus ncquissimc
rcgerit et modum amentiae thinsaurus* in marc proiecerit, dicensquc Neptuno munera*
daret; senatores cernentes, quod vellct impcrium pcr stulticiam destruere, factionetn
Aeracliae Fogatim adprchensum senatus, tuanibus ot pedibus truncatis, lapidem ad

«to.oct. collum legatum, in maro proiciunt1. Acraclius consensu senatu imporio* sublimatur. t
Cum infostatione Persarum imperium tcmporebus Maurici ct Fogatis impcratorum multae
provinciae fuissent vastate,

64. more solito dinuo contra Aeraclio imperator Persarum cum exercitum sur-
gons, Calccdona civitate ncc procul a» Constantinopoli » Persi", vastautes provinciae rei
publicae, pervenissent, cumqucd rumpontcs inccndio concremaverunt Post haec Con- t*
stantinopolc sedcm imperiao propinquantis destruero conabantur. Egrodiens* cum cxer-
cito Acraclius obviara, legatis discurrentibus, Acraclius impcratorcm Porsarum nomine*
Cosdroc potit, ut hii duo imperatores singulare certamine coniungcrent, suspensa procul
utcrquo exercitus multitudinem; ctr cuius victuria prcstabatur ab Altissimo, impcriuinf
huius qui vincebatur et populum inlcsum recepcrit Kmperaturh Persarum huius con- is
vcnentiae se egrcssurum' ad prilio singulare certamen spondedit Acraclius impcratur*
anna sumens, tolam priliae et falange a1 suis postergum prcparatnm rclinquens, singo-
lare ccrtamen, ut novos Davit», procedit ad bellum. Emperator Persarum Coadroes0'
pntricium quidam* ex suis, quem fortissemum in prclio ccrnerc potuerat, uius" con-
vcnenciac ad instar pro sc contra Acraglio0 priliandum dircxit Cumque uterquc cum *»
aequctis hy duo congressione priliao in invicem propinquarint, Acraglins ait ad patri-
cium, qocm ompcratore Persaruro CoBdroac stcmabat, dixif: 4Sic convcnerat, ut sitigu-
lare ccrtamen priliandum dcbuissimus* conflige', quarc postcrgum tuom alii secunturV
Patricius ille' girans' capud" conspecere, qui postergum eius vencrit, Aeraglius accum
calcaneum vchcmcnter urguens, cxtrahens uxum' », capud patriciae Pcrsantm truncavit*. »>
Cosdroes emperatur cum Pcrsis devcctusw ct cotifusus, tcrga vertens, a suis propries

*••"*» th-anneco ordeno Cosdroes interfccotur '. Pcrsi terga vertcntcs1, ad» sedcbus romeant
propries. Aoraglius aevecto navale cum cxorcito Persas ingrodctur totamquc Persedam

Capp. 63. 64. 1. H. 41** e* 5«.

Cap. 63. a) interficcrant 3. b) thinsaunii corr. tbinssuro» 1. c) d. m. 3. d) in im- S»
perio 41'*. c'-*; impcrifl 6o.

Cap «4. a) sd 3. 5o. b\ ConttAntinobili 3. c) v. P. (p fiucs, led f c curr. 41»') p. regi
(regu 41»*; rc:: 5«) p. 8. 41»'. e'- *. 5a. d) currlquo 41»'. c>- ». c) pctiit (peciit 41»*) nomen
(nominc H**> Construc (construcrc 4r»; con»tnic::, erm., vt videlur, it 6«) 3. 41'*. e1'». 6a. f) ila 1;
ont. reli. libri. g) impcrii 41»*. r>- ». 5a. b) imporator Peraarum bit itr. 41»*. e'- ». i) ejrre»- SS
sam 6a. k l e-m. 41»*. r>- » (non 5a). I) fnlnnpin sui» 3. 41*\ e>- '. 5o. m) Constrtie* (ilw et
Costrucs infra) 3; ConstruSs iinfra Constucus et Conspicicns) 41**; Construis (iti/ro Con»true») 4. ' »;
Conatmeu» (infra Coatruc») 6a. n) uins corr, eod atram. huius I. o) ad add. 41'*. r1. 5o.
q) diccn» 41*'. O *. q) ::ssrmu» 3; possimus 31, 4c'- *. 6o; pounmns 41»*. 6o. r) ita 1 , ut
tupra p. 148, l. 20: dcvcrtc; conflicore rell. »\ om. 46»*. e1- ». t) giraus 1. u) qpud corr. 49
capnd 41'"; ccpit 4r' ; roepit 4«». v) nxnm, m. ». VIII. lupencr. en::sc irai. cs) 1. w) devcctu»
eorr. devictns 1. x) verten» 5o. y) a 41»*. (.i. 6o; n* 4e».

1) Fnltum etl; v. Theophantt ed. dc lioor I, p. 299; 01 8« 8f;uoi TOVTOV (tcil. Phocatem)
naqala^ovxti, dvrW.ov, kvqi xctTftxrtvoumij nvrov iv n~> Boi. Ita<jue igne combuttu* rtt.
V>) A. 622. ctmtrct l'rr*aa egreitm, nex drmnm aimit pott Chosroem fugavit. 3) Filiu» Ileraclii «s
«!x Martina gtni'ut 'noviu David' nuncupatu* est; cf. Drapeyron l. I. p. 289. 4) Patriciut
erat Kitntei; rf. yiceph., llixt. td. dc Ihtor p. lf>, ota rrm timilem narracit. At apud Sice-
phnrnm Rixatei ip*e a. 626. Heravlium nd m»nomaehiam provocavit. 5) Cf. lupra lib. Ilf
c. f>8: uxo* pro baculi» in manu fcrcntc». «>) V. Sicephor. I. I.: xai lidtis 1T\v *i0l>lOU
Xt(f(tA.r|»' «nttkptV. 7) f. Haukr, •l\tltgetch.' V, 1, ^.48. »•

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLA8TICI LIBER IV. 153

Buae dicione redigit, captis oxiade multis thinaauris et septem aeltiArnitu*1. Tribua annis
cerceter Peraeda vaatata eiua diciooe subgecetur. Post haec dinuo Peraaa* cmperatorem
euperc ae creant*.

65. Aeraglius emperatur erat speciosus conapecto*, pulcra faciae, statua formatn
5 digne minsure, fortissemus citirif, pugnatur aegregius, nam et aepe leonos in arenaa et

in aerimisb plures singulos interfecit Cum eaaet litteria nimiua aerudhuB, astralocua*
effccetur; per quod cernens, a circumcisis gentibua divino noto emperium esse vaetan-
dum, legationemd ad Dagobertum rcgem Francorum dirigcns', petcns, ut omnes Iudeoa
rcgni aui ad fidem catolecam* baptizandum preciperitf. Quod protenus Dagobertua
i» omplevit*. Aeraglius per omnes provincias emperiae talem idemque facere decrevit».
Ignorabat, unde haec calatnetas contra emperium surgerit

66. Agarrini*, qui et Saracini, aicut Orosiae* liber* testatur, gens circumcisa ad
latero montea Caucaai super mare Cypiura' terram Ercoliae4-* coinomcnto iam olem
conscdentes*, in nimia multetudine crevisaent, tandem arma sumentis, provincias Aera-

i» gliac emperatorea vaetandum inruunt, contra quoa Aeragliua militea ad reaiatendumr
direxit. Cumque priliare cepissint, Saracini militea superant eosque gladio graveter
trucedant Fertur, iat eo prilio oento quinquagenta milia militum a Saracinis fuisse
intcrfecta; cspolia eoruin Saracini per legatus Aeraglio recipiendum offerunt. Aeraglius
cupiens super Soracinus vindictam, nihil ab his spolics1 recepcre voluit Congregatis

>o undique de1 universaa provincias emperiae nimia multctudinem militnm. transmittene*
Acraglius legationcm ad portas Cypiae', quaa" Atexander Magnos Macedus" • super
mnio Ceepium aereas fiere ct serrare iusaerat propter inundacione gentium seviBse-
moium, que ultra montem Caucaai culmcnis habetabant, eaadem portas Aeraglius ape-
riro precipit; indique cento quinquagcnta milia pugnatorum auroque locatus auxiliae

» aune contra Saracinua priliandum aemittetur0. Saracini duos habcntee princcpia, duocnta
tereP milia erant Cumque caatra nec procul inter ee excrcitus utcrque poauissiM, ita

Capp. 64—6«. 1. 3. 46»'. c».*. 6«.
Cap. 64. <t) acltiarntU m. t. VIII. cott. aeltianiitia I ; aniitu al. aeltiarnetl» 8; aelctiarttai» 36;
eelti arnitia 46«*. < »; aelti arnitia 6o. b) Peraaa corr. Peraae 1. c) inperator auperat (om. ae
»o creant) 3. 46**. e>- *. ;*>o.

Cap. 66. *) conpecto m. *. VIII. eorr. conapecto 1. b) et inennis 3. 46**; et inhermia 4c' *. f>a.
c) ontralogu» 3; astrologus 46»". c.'-1; haatrialogua eorr. **troIopu.i ba. d) ovi. 8. 46*'. c"' *. ba.
e) catolecaro corr. catolegam 1. f) reoeperit 46**; reciperet 4c'-*; perciperet 6o.

Cap. 66. a) priut r czpunct. 1. b) Orori: 3; Croaise 46**; Eoroaii 4c"- *; Oroaii 6o.
ii c| ita I; CUpio 3; Ciapium 46*'; Caaplnm I'". 6o. d) Ercoli 3j Recoli 4***; Hercole 4c> *;
Krcolrie 6o. e) conceaaerat 3. 46»'. d- *. 6o. fi reri::tendam 1. g)' om. W.S \ h) om.
3. 46**. «>• *. 6o. i) om. 8. 46**. <->-*. 6<i. k) tranamittentra 3. I) C:pioa (infra Cjspiam) 8;
Cypiaa 86; Caap. h. I. 46'" {in/ra Ciap.), tempcr 4c'' *; Caoap., ut infra ba. m) quoa 4«'- *. bn.
u) Macedo 46»*. c>- *. 6o. o) : : mittetur, erat. ao ? <de Monod) I; mittetur 3; mittitnr 46**. e' * 6*.
40 p) fcr I. q) poauuaont 3.

1) In adtiaruitit noitrum 'harnuch' latere eonicia, tive pro tpccie cummm acctpiuntur, ut
ht Salragardia a. 1826: ad arnitu», ad qundrigam, ad trabam aive ad herram (Ducangc rd.
Facrc I, p. 397J, rivc arniti intelleguniur hominei arneiio, i. e. apparatu bellico, induti. Netcio
iin aeltiamiti meliu* in a?tilamitoi, i. c. nohiUt arnitot, mutenlur. 3) Chotroe interfccto, Sirort

46 fiHui eiutdem regnum tusccpit. S) Id pott Valeriutn, qui hanc narrationem fabulotam iudicavit,
Gratz, 'Geichichie der Judm' V, 54. «n dubium vvcavit; at cf. Uening, 'Getchichte d. deuttch.
Kirchonrcchtt' II, p. 56. 4) V. Dahn V, p. 181, n. 2. ft) Cf. Drapeyron L l. p. 327.
6) Apu l Orotium nihil huiutmodi legitur, Neicio an Hicronyini liber corrigendum lii. Certe
tupra Hb. II, c. 2. lcguntur; lamailitae et poatea Agarrini, poattremum Sarracini rocantur.

m> 7) Rttne Colebia? 8) Cf. lord. Get. e. 7, §. 50. In eo loco ubi poit baec Alexandor Maguua
jiortas conttitucn», l*viaa Caapias noininavit.

88. K. MeroTiiig. U. S0

Digitized by Google

164 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARTfl 8CHOLA8TICI LIBER IV.

ut in crastena bellum inirent confligentes, eadem nocte gladio Dei Aeragliae exercitua
percotitur; in castris quinquaginta et duo milia ex militibus Aeragliae in stratum

«a«. mortui sunt'. Oumque in crasteno ad prilium debebant adgredere, cernentes eorum
exercitum milites partem maxema devino iudicio interfectam, adversus Saracinus nec
ausi sunt inirc prilium. Regressus omnes exercitus Aeragliae ad propries sedebus, Sara- t
cini more quo ceperant provincias Aeragliae emperatores adsiduae vaatandum» per-

<it. gebant Cum iam Hierusolemam propinquassint', Eraglius vedens, quod eorum violen-
ciae non potuissit* reaistere, nimia amaretudines* merorem adreptus, infelex Eutieiana
aerese iam sectans», Christi cultum relinquens, babens uxorem filiam sorores suae4,

«41. a febre vexatus*, crudeleter vitam finivit». Cui* successit' emperiae gradum ConsUn- i»
tinus, filius eius, cuius tempore pars publeca a Saracines nimium vastatur.
«si/t»». 67. Anno nono* regni» Dagoberti Charibertus rex moretur, relinquens filium
parvolum nomini* Chilporicum, qui nec post mora* defunctus est. Fertnr, facione*
Dagoberti fuisset' interfcctus. Omnem regnum Choriberti unam cum Waaconiam Dago-
bertus protenus suae dicione redigit; tinsaurus quoque Chariberti Baronto duci ad- i»
ducendums et sibi presentandom direxit. Unde Barontus grave dispendio fecisse dinu-
scetur; una cum tinsauraries" faciens, nimiuro exinde fraudolenter eubtracsit

68. Eo anno Sclavi coinomento Winidi in regno Samone neguciantes Francorum
cum plure1 multetudine intcrfecissent et rebus expoliassint, haec fuit inicium scandali
inter Dagobertum ct Samonetn regem Sclavinorum *. Dirigensquee Dagobertus Sycba- to
riuni legatarium ad Samonem, paetens, ut neguciantes, quos sui interfecerant autd rcs
inlecete usorpaverant*, cum iusticia faceret cmendare. Samo nolens Sicharium' vedere,
nec ad se eum venire permitteret, Sicharius vestem indutus ad instar* Sclavinorum,
cum buis ad conspcctum pervenit Samonem; universa quod iniunctum habuerat eidem
nunciavit. Sed, nt habit gcntiletas et superbia pravorum, nihil a Samone, que* sui ad- »»
miserant, est emendatum, nisi tantum placeta vellens instetuere', de hys et alies inten-
cionibus, que inter* partes orte1 fuerant, iustitia redderetur in invicem. Sicharius,
sicut stultus legatus, verba inproperiae, quas iniunctas non habuerat, et menas adversus
Samonem loquitur, eo quod Samo et populus" regni sui Dagobertum diberint servi-
cium*. Sarao respondens, iam saucius* dixit: 'Et terra quam habemus Dagoberto eat, *•
et nos sui sumus, si tamen nobiscum disposuaerit amicicias conservare'. Sicharius
dicens: <Non est possebelera, ut christiani et' Dei servi cum canebus amicicias con-
locare possint''. Samo ae contrario dixit: 'Si vos estis Dei servi, et nosr Dei canee,
dum vos adsiduac contra ipsum agetis, nos pcrmissum accepiraua vos morsebus lacerare»'.

Capp. 66— 68. I. 3. 46»*. c'- ». 5a. M
C«p 66. a) vMUndM 8. b) potuisacnt 3. 44»*. 5o. c) amaritttdino ba. d) vexatur S.

e) cuiua 3. 6a. f) in impcrii gradu 441*. c' ».

Cap. 67. a) ortavo 3. 4c». b) om. 3. 44»*. e»- '. &a. c) DOmi 1; nomen 8. 4c'' ».

d) morft 1. e) facionc corr. faccionc 1. f) fui«»e 44»*. e>- ». g) duce ducendnm 3. 44»*. e'- »;

adducendum om. 6a. h) thesanri* 44»'. e' ». <»
Cap. 68. a) plurima 8. 44»"; plurima 4c'- », 6o. b) Sclavorum tcmper 3. 4e>- ». 6o; Sclava-

nionim 44*' (infra Sclavnnorum). c) dirigens quedam 8. d) aures 6a. e) uaoopaverant eorr. uaor-

pavcrant 1. f) Rjcharium (infra Sycharius) 3. g) adstar 8. h) qi 1 ; qui 3. i) instrucre 3.

k) se add. 3. 4A**.e'-'. ba. I) horte 3. 4e'- ». 6o. m) populi 8. 44'*. 5a. n) servire 3; »er-

viiiae 44»'; servitio 4e'. fto; aervitia 4c». o) caucius 1. p) om. 8. 44'*. c'- *. 6a. q) posseut 8. 5o. 46

r) sumus acM. 8. 44'*. e'- '. 6a. s) latcraro 1.

1) De pugna ad larmuk eommittn agi videiur; ef. Ranke, ' rVeUgetchichte' V, 1, p. 120.
2) V. Rankel. I. V, 1, p. 127. Cf. infra c. 81. 3) Monolhctilarum haererim tuebatvr Heraditu,
quae F.utychianac »obo!e* erat. R. 4) Martinam, filiam Mariae, torori* tuae, in matrimonium duxit;
cf. Ranl.e l. I. V, 1, p. 136. 5) Obiit d. 11. Febr. a. 641; cf. Rankt l. U V, 1, p. 138, n. 3. w

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FKEDKOARII 8CHOLASTICI LIBER IV. 156

Aegectua* eat Sicharius de conspectain Saraonos. Catn hsec Dagoberto nunciassit,
Dagobertus superveter iubet de universum regnura Austrasiorum contra Samonem et
Winidia movere» exercitum; ubi trebus turmis falange super Wenedus exercitus ingre-
ditur, etiam et Langobardi • solucione Dagoberti idemque osteleter in Sclavos perrixe-
s runt. Sclavi his et alies locis ec contrario preparantes, Atamannorum exercitus cum
Crodoberto11 duci in parte qua ingressus est victuriam optenuit, Langobardi idemque
victuriam optenuerunt, et pluremum nuramerum captivorum de Sclavos Alamanni et
Langobardi secum duxerunt Aostrasiae vcro cum ad castro Wogastisburc *■ *, ubi plu-
rima manus forcium Venedorum inmuraverant, circumdantes r, triduo priliantea, pluris

i« ibidemc de exercito Dagoberti gladio trucidantur et exinde fogaceter, oranos tinturius et
res quas* habuerunt relinquentes, ad propries sedebus revertuntur. Multis post haec
vecebus Winidi in Toringia et relequos vastandum pagus in Francorum regnum in-
ruunt; etiam et Dervanus* dux gente Surbiorum*-», que cx genere Sclavinornm
erant et ad regnum Francorum1 iara olem aspecaerant, se" ad regnum Samonem cum

n suis tradedit. Estaque victuria, qua Winidi contra Francos moruerunt, non tantum
Sclavinorum fortitudo optenuit, quantum dementacio* Austrasiorum, dum se cernebant
cum Dagoberto odium incurrisse et adsiduae expoliarintur.

69. Eo anno Charoaldus rex Langobardorum legatus nd Isacium* patricium
sigricius mittens, roganB, ut Tasonem* docem provinciae Toscane4 quo putebat* in-

to genio interfecerit. Huius bencficiae veccssitudinem tributa*, quas Langobardi de manu
publeca recibebant, trea centenaria auri annis singolis, unde unum centenarium* auri
Charoaldus* rex partobus emperiae de pracsento eassarit. Hysacius patricius haccr
audiens, tractabat, quebus ingenios haec potuissit emplere, Taaoncm ingeniose mandans,
dura in offinsa Charoaldi regis» erat, cum ipsum amicicias oblegarit; ipse vero contra

t6 Charoaldo rigi ei auxiliaretur. Tale preventus eat fraude, Ravenna* pergit; Hyaacius
ei obviam, mandans: pre timore emperatoris Taaonem cum suia infra murus Ravenne
urbis armatum non audebat recipere. Cumque Taso credens, armam suoruin foris
urbem relinquens, in Ravennam fuissit ingressus, statem que fuerant preparati super
Tasonem inruunt et ipsum et suos totus' qui cum eo venerant* interficiunt Garoal-

to dus 1 rex unum centenarium auri, sicut promiserat, partebus Isaciae" et emperiae cas-
savit Dua tantum centenaria deinceps ad" parte Langobardorum a patricio Roma-

Oapp. «8. 8». I. 3. 44«*. c> - ». 6o.

Cap. 68. •) aegestas corr. aegeetas 1; electos 3. 46»*. c>- ». 6o. b) moveret 8. c) et 1.

•e 4«' ». d) Chrodebcrto 8; Chroberto 44*'; Chrodberto 4e>; Chrodbto 4e»; Cbodebcrto tte. m. corr.
I» Chlodobcrto 6a. c) Vocnstensem 8. 4e>-»; Vocastinsem 44»*. 6a. f) circumdante 8. g) idcmque

8. 46**. 6a; ibidcmque 4e>- *. b) qusm 6a. i) Derranos 6a. k) gentesurbiorum 1; frentei

(genus 4e») urbiom 8. 46»*. c' ». 6a. 1) orant add. 46»*. e>». m) sed et r. 3. 46»*. e>- ». 6a.

n) demenda 46»*; dementia 4d * 6a.

Cap. 69. a) Hysacium S. 46'*. e>. 6a; nisac. 4e», item infra cum 46»'. b) utasonem 6a.
«0 c) potebant 6a. d) certenorinm 8. e) Cbrooldns 1. f) om. 3. g) om. 8. 46»*. c' ». 6o.

b) Ravenna 1. 1) totas corr. totos 1. k) erant interfecenint 46»'. «>■ ». 1) Qaroaldus, m. $. VIII,

lupencr. h 1. m) Hy»ic4 3; Hiaieii 46»'. c»; Hysieii 4c>. 6a. n) a psxte 8. 46**. e>- ». 6a; parto

corr. parte 1.

1) Bagoarii acrtot tmlt Zeut», 'Die Deuttcken', p. 687 qui una eum Alamaani» ho»
U potiut quam Langobardo» eommemorando» fui»»e eentuit; c/. Rietler, 'Gctch. Dayern»' I, p. 77.
2) In valle Egerae ftuvii (f); ef. Zeut», p. 637. 638. 8) Sorbi h. I. primum appeUantur.
4) Paulu», H. Lang. 1 V, 88, timilia de Taione duee Foroiulienti tradidit. Ei maiorem fidem
tribuit Pabtt l. L p. 480; e/. Muratori, Ann. Ilal. a. 621. 635. A Paulo patriciu» Romanorum,
per quem Ta»o Opitergii interfeclu» e»t, Gregoriu» quidem appeUaiur, sed lune tempori» Itaaeiiu
M exarehu» Ravenna» erat. 6) De hoe trilmto t>. Muratori, Ann. Ital. a. 613. 635.

20»

Digitized by Google

166 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA8TICI LIBER IV.

norum annis singolis emplentar; unas centenarios cento libras auri capit Post haec
continuo1 Cbaroaldus* rez moretur.

70. Gundeberga regina, eo quod omnes Langobardi eidem* fidem cum sacra-
mentis firmaverant, Chrothacharitim quidam unum ex ducibus de terreturio Brissia ad
«e venire precepit, eum conpellins», uxorem quam habebat relinquerit et eam matre- t>
munium acciperit; per ipaam omnes Langobardi eum sublimavantc in regno. Quod
Chrotharias lebenter consenciens, sacramentis per loca sanctorum firmans, nc umquam
Oundeberga postponerit neo de honorem gradis aliquid menuarit, ipsamqne uneco
amore diligens, in omnebus honorem pristarit condigne*>. Oundoberga adtragente,
omnes Langobardorum primati» Crotharium snblimant' in regno. Chrotbarius cum u
regnare cepissit, multns nubilium Langobardorum , quos* sibi sinserat contomacis,
interfecit Chrotharins fortissemam disciplinam et timorem in omnem regnum Lango-
bardorum pacem sectans fecit. Chrotharius oblitus sacramenta, qua Oundeberge dederat,
eainque» in nnum cubicoli Ticinum in aula palaciae retrudit eamque ad privato habeto
vivere fecit. Quinque annus sub ea retrusione tenetur'. Chrotharius per concubinas i»
baccaturk adsiduae. Oundoberga vero1, eo quod esset cristiana, in hanc" tribulationem
benedicebat Deum oranipotentem, ieiunies et oracionebus adseduae pervacabat. Quando*
Deo conplacuit,

71. Aubedo legatarius* dirictus a Chlodoveo' regi causam legationes usque
ad » Chrotharium regem Langobardorum *, Papia coinoinento Ticino civitatem Aetaliae n
pervenisset, cernens regina, quam sepius in legationem veniens viderat, et ab ipsa
benignee seroper susceptus fuerat, fuisse retrusam, quasid iniunctum habens, exinde
inter citera Chrothario regi sugessit, quod illam parentem Francorum, quam reginam
habuerat, per quem etiam regnum adsumserat, non dibuissit umiliare; multum* exindo
regis Francorum et Franci essint ingrati. Quam Chrotharius de presenti, reverenciam n
Francorum babens, iubit egredi foris; et post qutnque circeter annis per totam civi-
tatem et foris Oundoberga regili ordine per loca sanctorum ad oracionem adgrediturr.
De villas et opebus fisci quodf habuerat Chrotharius ei" restaurare praeoipit, quod
usque diem obetus sui et gradum dignetatis et opes plurebns ditata rigio culto po»t
feliceter tenuit. Aabedo vero a Oundeberga regina furteter' muneratur. Chrotharius se
oum exercito Oenava maretema, Albingano», Varicotti, Saona», Ubitergio et Lune civi-

Capp. «»-71. 1. 8. 46»*. «■» ». 6o.
Cap. 69. •) ::roaldua 8; Aroaldua 86.

Cap. 70. a) idera m. t. VIII. eorr. eidem 1. b) ut add. 3. 46»\ r<- ». 5o. c) rabli-
mant 44'*; aublimarent 4e». d) condigna So. e) primatibn* 3. 46»*. r>- ». 5a. f) sublimarent 8. t»
g) quod 6a. b) eaqae 4e>. ba. i) nnitur 3. 46»*. e>- », 6o. k) baccatur loea racuo m. t. VIII.
tuppL 1, habtt 8; bachabatur 46**; bacchabatur 4e'- ». 6o (ubi tee. tn. carr. debaccbabatur). I) om.
46»*. e'». 6o. ro) hac pr. m. eorr. hanc 1. n) a qnando cap. ineipU 8. 46**. 6o.

Coj». 71, a) legarius I ; lcgaturiis 6o. b) om. 461*. c'- * (u6t usque qno, exp. quo). 6n.
c) Mmper b. 46»*; b. atuc. lemper 4e'; aemper om. 4e». d) quas ibi S. e) en. 5o. f) egreditnr 8. 4«
g) quos 8. h) eii 8. i) f :rteter eorr. fort, 1 ; remaneratar 3. 4c'. 6oj remnnerat 46»*. k) 8aana 3;
8auma 46**; 8aoma 4e> ». 6o (qui ita ditinovit: albinga norari. eottiaa omaui . tergio).

1) A. 636, ut Muratori, Ann. rtatvit; cf. 'N. Archiv' III, p. 236. 2) A. 689. Dagoberto
patri tueeettit; ef. infra c. 80. 8) Cf. e. 50. tupra, ubi eadem hitioria narratur. R.

4) Qepova, Albrnga, Varigotti, Savona, Odtrxo. Luna oppidum iam dettructum ad Maeram fi., «»
ubi mari incidit, titum erat; ef. Longnon, 'Atla» hitt. Texte erpl.' I, p. 64. Similia in Origine
gtnti» Langob §.. 6. tradita tunt: Et post ipno regnarit Rotbari ex genere Arodu* ct rupit
civitatem vel cautra Romanorum quae fueruut circa litora apriao Lnne usque in terra Frau-
corum quam Ubitergium ad partem oricnti; ef. PabH l. I. p. 418, n. 1. 466. At Fredegariut
Ubitergium oppidit maritimu ad ocadenlem titi» adnumeravit. M

CHRONICARUM QUAE DICUNTUB PREDEGARII SCHOLASTICI LIBER IV. 157

tates litore mares de imperio aoferena, vastat*, rnmpit, incendio concremans; popolum
derepit, spoliat» et captivitate condemnat*. Murus civitatebus supscriptis usque tid
fundamento distruens, vicus has civiutes nomenare praecepit1.

72. Eo anno in Abarorum* cninoraento Chunoram regnum in Pannia* surrexit
» viaemens intentio, eo quod de regnum certarint», cui deberetur ad sucedendum: unus

ex Abares et alius ex Bulgaris*, collicU multetudinem, uterque in invicem inpugnarint
Tandcm Abaris Burgarus* snperant*. Burgaris* superatis, nove' milia verorum cum
uxoris et liberis de Pannonias* expulsi, ad Dagoborto expetint, petentes, ut eos in
terra Francornm manendum receperit ■- «. Dagobertus iobit eos iaemandum Badowarius'

10 recipere, dummodo pertracUbat cum Francis, quid exinde fierit Cumque dispcrsi per
doraus Baioarioram ad* hyemandum1 fuissent, consilinm Francorum Dagobertus Baioa-
riis iobet, ut Bulgarus illus cum uxoris et liberis unusquisque ■ in domum suam una"
nocte Baiuariae interficerint Quod protinus a Baiovaries est impletum; nec quisquam
ex illis remansit Bulgaris, nisi Untum Alciocus*» cum septinientis viris et uxoria cum

i6 liberis, qui in marca Vinedorum* salvatus est Post haec cum" Wallucum*. ducem
Winedoram annis plurimis vixit cum suis.

73. Eo anno quod partebus Spaniae vel eoram regibus contigcrit, non preter-
raitUm. Defuncto Sisebodo rige* climentissemo, cui Sintela» ante annura circiter suc- «ti.
cesserat* in regnnm, cum essit* Sintela nimium in suis inicus et cum omnibus regni

t» suae primatibus odium incurrerit, cumd consilium cytiris Sisenandus* quidam ex pro-
ceribus ad Dagobertum expetit, ut ei cum exercito auxiliaretur, qualiter Sintili&nem '
degradaret ad regnum. Huius beneficiae repensionem* missuriumk aureum nobelisse-
mura ex tinsauris Qothorum, quera Turscmodus' rex ab Agecio* patricio acceperat1 ■»,
Dagobertum dare promisit, pensantem" auri pondus* quinnentus. Quo audito, Dago-

ti Capp. 71 — 73. 1. 3. 44*\ e«». 6o.

Cap. 71. a) TUtt 3. 46»*. e>. 6o. b) »polU 8. 4t'- ». 6o. c) condemnant 6a.
Cap. 78. a) Habarorum 6a. b) Pannia m, ». VIII (1). eorr. Pannonia I; 8pania 8. 4c«»;
Hiapanie 46** ; FGapania 6o. c) Pulgari» 3. ba. d) Bulgar. iimper 41*'. r '■ * ; Bargaria tee. m. eorr.
Bolgarca 6o. e) Burgari eorr. Bargaris 1. f) 8 S. g) Pannonia 44»*. «■■ ». h) reciperent

3» 3. 4e> ; reciperentor 4e»; recipcrat 6o. i) Ua 1; Baldovario» (iufra Baioar., Bagar., Baigar.) 3; Bal-
dovaritu (infra Baicar., Baioar.) 46**; Baioar. trmptr 4e'*; BaioTario» (in/ra Baiohar., Baioar.) 60.
k) ad — Baiohariia pr. m. in ima marg. tuppl. 6o. I) iemandum 3. 4c' ; gemandum 60. m) anu»-
qisque pr. m. eorr. anuaqaiaque 1. n) in una n. 6a. o) Altiau» 3; Altlcus 4i**. e'-'; Altiecua
(Alticeu» perperam Ruin.) 60. p) cum tuperier. 1; habenl 3. 46»*. «>- ». 6o. q) WaJJuco 8; Wal-

» ducor44»\ e» »; Vilduco, pr m. eorr. 5o.

Cap. 73. a) rige rige:, ted allerum *xp. 1. b) Sentila, ut infra 3. 44»*. e1-». 6o. c) esait eorr.
«siet 1. d) et cnm 3. e) Sesenandua 5o, ut infra. f) Sentclane 3. 4c'; Sintelanem 44»*; Senti-
lane 4c»; Siutelane 60. g) repen»(*)ione 46»*.«' ». h) rai»»:::: 3; miaturi Mtent 34. i) Thorse-
modu» 3. 60; Toraemodu» 46»". c1- ». k) Ecio 3; Eiecio 44»' c' »; Ieecio «ec. nt. eorr. Egicio 60.

4» 0 »u»ciperat 3; «tuccperat 44»*. 60. m) penaaotum oorr. pensantem 1. n) «olido* pro pondus 44**. e1-*.

1) Chrolhariui a. 652. mortuui eit. 2) V. Zeuii, 'Du> Deultchen', p. 716 iqq.; Uvarov,
De Rulgarorum utrorumque origine. Dorpati 18fi3, p. 59. 3) V. Nioephori Hiit. ed. de
fioor p. 34: 6 5e TtxaoTOs (teil. dux Uulgarorum) xov "Iotqov notauor otajJdc, iv Ilawwvta
ttj vvv vjio 'Aj)aQOt$ xeiuivt] avJli^ETai vjtdonov6og tw £yX<>>q(u> Edm ycvouEvoc,. Id poit

«S a. 641. fadum ene, e Sieephoro inteilegitur. Cf. etiatn Thtophanei ed. de Boor I, p. 367.
4) Cf. RietUr, 'Geteh. Bayerni, I, p. 76 igq. b) AUeeo dux Bulgarorum poitea in Italiam
venit; ef. Paulut, H. Lang, V, 29. llunc eue Alciocun nottrum, veriiimile eit; v. Zeuti, p. 717.
6) lf"ind»*»eAwor/t. Freher. 7) Siiebutv a. 621. Reccaredut II. tueceitit, qui Jlidoro teite trei
memei rtgnaoit. In eiui locum Suintila lubrogaiui eit. 8) Supra Ub. II, c. 63, urbiculu»

M aureu» gemmis ornatu» dicitur.

Digitized by Google

158 CHRONICAKUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICl LIBER IV.

bertus, ut erat cupedus, exercitum in ausilium Sisenandi de* totam regnum Burgundiae
bannire* precepit Cumque in Eepania devolgatum fuiseit, exercitum Francorum ausi-
liandum Sisenando adgredere, omnis Gotorum exercitus ae dicione Siaenando subaegit.
Abundauciua* et Venerandus cum ezercito Tolosano tanto usque CeaaraguBtam civiu-
wi. tem cum Sisenando aceaserunt; ibique omnes Goti de regnum Spaniae Siaenandum &
aublimant in regnum. Abundancius et Venerandua cum exercito Toloaano munercbus
onorati revertunt8 ad propriea' sedibus. Dagobertus legacionem' ad Siaenando rigi
Amalgario ducer et Venerando dirigit, ut missurium illum quem promiaerat eidem
dirigerit. Cumque ad Siaenando* regi miaaurius ille legatarius fuisait tradetua, a Gotis
per vim* toUetur, nec eum exinde excobere' » permiserunt Postea, diacurrentea legatua, 10
ducenta milia aoledua miaauriae buiua praecium Dagobertoa a Siaenandum accipien**,
ipaumquek pensavit,

«tt/sis. 74. Anno deoemo regni Dagoberti, cum ei nunciatum fuiaait, exercitum Wini-
torum Toringia* fuiaae ingressum*, cum exercito de regnum Auatraaiorum de Mettis
urbem promovena, tranaita* Ardinna, Magancia* cum exercito adgreditur", diaponena i»
Benum* tranaire, scaramf-» de electis viris* fortia de Neuater et Burgundia com duce-
bua et grafionebua secum babena. Saxonea missus ad Dagobertum» dirigunt, petentes,
ut eis tributa, quaa fisci dicionebua dissolvebant, indulgerit; ipae vero eorum Btudio et
utiletate Winidia resiatendum apondent et Francorum limete de illia partebua cuatodire
promitteot'. Quod Dagobertua consilio Neuatraaiorum adeptus prestetit*; Saxonea, qui w
uiua peticionebua «uggerendum venerant, saoramentis, ut eorum mas erat, super arma
placata pro universis Saxonebas firmant1. Sed parum haec promissio sortitur aefectum;
tamen tributo Saxones, quem reddere conauaeverant, per" preceptioncro Dagoberti
habent indultum. Quinnentas vaccas inferendalis * annis singolis a Chlothario seniore
censiti reddebant', quod a" Dagoberto caasatum est. u

tu/tu. 75. Anno undecimo regni Dagoberti, cum Winidi itu?so Samone forteter severint*
et sepius, transceaso eorum limite, regnum Francorum vastandum Toringia et relequos
paguB ingrederint*, Dagobertus Mettia orbem veniens», cum oonsiJio pontevecum seo
et procerum, omnesque primatis* regni sui consencientebua, Sigybertum, filium* suum, in
Auster regem* sublimavit sedemque eir Mettis civitatem habere permisit Chunibertum* m

Capp. 78—76. I. 8. 46**. e'- *. 6a.
Cap. 78. ») de loiut kabet 1. b) Habundancius 8. 44»*; H&bucd&ntiaj 4«*-*. 6a, item
infra. c) rererterant 8. 46»*- c»- '. d) propriee eorr. propriU 1. e) D. »d Sinenaado legacionem
dirigens (om. r. A. d. et V.) 3. f) duce tee. m, eorr. dne« 1. g) 81s | senandum 6a. h) per
viam 3. 46»*. e'- *. 6a. i) ita 1. 3; excubere 46**. e»; excatere 4e»; eibibere 6«. k) qne pensavit si
tee. m. fortaue add. 1.

Cap. 74. a) Thorinjra 8 (Ua infra enm 46*'. baj; Torniga h. L 46»*. b) transida 8; tnuurft 46»' j
transiit 4c'- »; transsit 6«. c) M. (Magantia 4e'- *. 6a) magna (magno 46»*) enm 8. 46»'. c' ». 6a.
d) egreditur 46*".«'-*. e) regnum 8. f) »::::: 3; sacram 86. g) riribns 8. 4e*. 6o; et fortis 8.
b) Dabertu, ite. n. tuperier. go 5o. i) permittent 8. k) peratetit 8. 1) firmat 1. m) pro 8; 4«
om, 6a. n) «d Dagobertam 8.

Cap. 76. a) ingrediene 3. 46*". c>- *. 6a. b) veniaset 8. c) priaatui 8. 46**. 6a ; pri-
mates 4«'. *. d) filio sno 44»*. c>- ». e) regnum 8. 46»*. e«- *. 6a. f) iia 1; et 8; om. relL
g) Uniberto 8. 4c>*. 5a; Cbaniberto 46*'.

\f Cf. Wails, 'VG.' JI, 2», p. 208. 2) Excobere (= exscobere) pro fodere aocipitur u
tn Glott. Arab. Lat.; ef. Foreellini ed. de Vit VI, p. 696. 8) Id a Francis fietum et*e, cen-
euit Dahn V, p. 18», n. 1. 4) V. Zeut l. I. p. 638. 6) quam nos turmam vel cuneum
appellare possumus add. Aim. IV, 26. 6) vaccas inferendales — — regiae mensae inferre
iussi fuerant; quae ideo inferendales dicebantur, eo quod singulis inferrentar annis Aim.
7) V. Qreg. II. Fr. IV, 14; Fred. cont. c. 31; r/. Waitt, 'VG.' II, 2 *, p. 852, n. 3. M

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE D CUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI LIBER IV. 159

Coloniae* urbis pontevecem et Adalgygelam ' dacem palacium et regnum gobernandam
inatetuit. Tinaaarnra quod tuffecerit fiJiam tradena", condigne, at decuit, eam aiaa
culraine sublimavit; eo«, qaodcumque eidem largitua fuerat, eigillatem praeceptionebua
roborandam' decrevit. Deinceps Austrasiae eorum studio limetem et regnum Franoo-
* rum ooutra Wincdus' utiliter definsasae' nuacuntur.

76. Cumque anno duodecemo regni Dagobcrti eidem filiua nomen* Chlodoveos stt/ut.
de Nanthilde» regina natus fuiaait, conailio Neustraaiorom « eoramque4 admonicione per
pactiones vincolum * cum Sigybertum, filium anum, firmaese dinuaoetur*, et Auatrasio-
rum omnea primati, pontevecis citirique leudis Sigyberti manus eorum ponentes in-

10 auper, sacraroentis firmaverant, at Neptrecor * et Burgundia soledato ordene ad regnum
Cblodoviae post Dagoberti diaoossum aspecerit; Aoster vero idemque ordine soledato,
eo quod et« de populo et de spacium terre easet quoaequans, ad regnnm Sigyberti
idemque in integretate deberit aspecere; et quicqnid ad regnnm Aoatrasiorum iam
olem perteneratk, hoc Sigybertu» rex suae dicione rigendnm recipere' et perpetno»

i& dominandum haberit, excepto docato Dentilini', quod ab Austraaius tniquiter abtultus™
fuerat», iterum ad Neustrasius subiungerotur et Chlodoveo regimene subgiceretar. Sed
has» pacciones Austraaiae, terrorem Dagoberti qaoacti, vellint nonlint», firmasBe viai
eunt. Quod postea temporebns Sigyberti et Chlodoviae regibus conservatum foisse*
constat.

to 77. Radulfus* dux, filius Chamaro, quem Dagobertus Toringia docem instetuit,
pluris vecibus cum exercito Winedorum demicans, eosque victus vertit in fogam. Uius
superbiae aelatus et contra AdalgyBelnm ducem diversis occansionebus inimicicias ten-
dens, paulatem contra Sigybertum iam tunc ciperat reveOare. Sed, ut dictam est, sic
agebat: 'Qui* diligit rixas, meditatur discordiaa'.

u 78. Anno quarto decimo* rigni Dagoberti, cum Wascones* forteter revellarent «s«/ss7,
et multa» predas in regno Francorum, quod Cbaribertus* tenuerat, facerint, Dagobertus
de universum regnnm Burgundiae exercitum promovcre iobet, atatuena eis capud exer-
citus nomeni Chadoindum" referendarium », qui temporebus Theuderici quondam* regis

*) regnum Nenttriorum, Thoringentium, Burgundionum atqae Francornm pott mortem
so snam tencndum disponeret. Anstri vero econtra dieebant, qnod Thoringentium regio,

que olim faerat de Auttriorum regno, non debcre (!) scparari a regno Austriorum.
Rez autem has contentionet diriment, ditposuit, Thoringentet ad regoum Clodovei*
pott mortem tnam pertinere Gudferb. Qud. nr. 189.

Capp. 76—78. 1. 3. 46»*. e« *. 6o.
W Cap. 76. a) Colone 6o. b) tradedit 3; tradidit 46»*. e" ». 6o. c) et 6o; malim teo.

d) roborarit 5o. e) ila 1; Onimdot (infra WUnd.) 46»*; Winidot reU., ut imfra. f) defentmre 3.

Cap. 76. a) nomen eorr. nomene 1. b)iui; Nanlelde 8; Nantilda 46"; Nantilde 4r>-». 6o.
c) omnet pr. m. add., *e«. m. delevU 5o. d) qne om. 44»*. c>- ». 6o. e) dinnteetnr eorr. dino-
scotor 1; dinotcnntur 3. f) ita 1; Neptrieo 3. 46»*. e'- *. 5o; Nenttriae Aim. g) et om. 6o.
4« h) pertineret 46»*; pcrtinuerat 4e> *; perteneret 6o. i) redperit 3; redperet 46»'. e> ». 6o. k) per-
petnum 4&**. c>- '. 6o. 1) Dantileni S; Dentileno 44»*. e>- ». 6o. m) abetnltns 3. 4e>- *; ablatu* 46»*;
abetnl:UM, erai. una lUlera 6a. n) atpeeeioni* 44»'; a» p. 4e>; atpectionet 4c*. o) fnisset 3.
Cap. 77. a) Aadulm* 4*»*; Radoldu» 4e». b) om. 6o.

Cap. 78. a) 13. 8. b) Onatcon. rel Owaacon. lemper 46»*. c) Ua 1. 4e»; Aribertus
« 8. 46**. c> ; Haribertu* 6o. d) Chadoindo (Chadoino 6o) ref(e)rendario 3. 46**. e'' *. 5o. e) regi»
q. 3. 44»'. e> ». 6o.

1) Hune Anseymlum, filium Amulfi, e„e, opinatur BonneU L l. p. 102, n. 2. 2) Cf.
rupra e. 20. 3) A'w» Chadoindo nuUi referendario tummum imperium eommittum e*t; ef. Waitt,
'VG.' 11, 2», p. 55 n., 82.

Digitized by Google

160 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEOARII 8CHOLA8TICI LIBER IV.

multis prilies probatur* strenuos. Quod cum decem* docis cum exeroetebus, id est
ArinbertU8b, Amalgarius, Leudebertus, Wandalmarus, Waldericus, Erroenoc, Barontus*,
Chairaardus» ex genere Francorum, Chramnelenus ' ex genero Romaoos, Willibadus
patriciusb genere Burgundionum, Aigyna' gonere Saxsonumk, exceptis comitebus pluri-
mis, qui docem super se non habebant1, in Wasconia cum exercito perrixsissent", et »
totara Wascouiae patriam ab exercito Burgundiae fuissit" repleta, Wasconea deinter
moncium rupes aegressi, ad bellum properant Curaque priliare cepisBint, ut eorum
mus est, terga vertentes, dum oernerent se esse superandus, in faucis0 vallium montebus
PeroneesP latebram dantes, se locis tutisseinis per rupis eiusdcm moncium conlocantes
latetarint, exercitus postergum eorum cum ducibus insequens, pluremo nummero capti- i«
vorum Wascones1* superatus, seo et ex his multetudinem interfectis, omncs domus corum
incinsisr, paeculies1 et rebus expoliant. Tandem Wasconcs oppressi seo perdomiti',
veniam et pacem subscriptis ducibus petentes, promittent se gluriae et conspcctum
Dagoberti regi presentaturus et, suac dicione traditi, cumta ab eodem iniuncta emple-
turus. Feliciter haeo" exercitus absque ulla lesionem ad patriam fuerunt repedati, siT u
Arncbertum docem maxime cum seniores et nobiliores exercitus sui per neglieiiciav
a Wasconebus in valle Subola1-» non fuissit interfectus. Exercitus vero Francorum,
qui de Burgundia in Wasconia accesserat, patrata victuria, reditr ad proprics sodebus.
Dagobertus ad Clippiaco* resedens, mittit nuncius in Brittania, quc Brittanes male ad-
miserant» veluciter emendarint et dicione suae se traderint; alioquin exercitus Bur- je
gundiae, qui in Vasconiam fuerat, de presenti Brittanias11 debuissint inruerc. Quod
audicns Iudacailec rcx Brittanorura, corso veluci Clippiaco cum multis munerebus ad
Dagobcrtuma perrexit, ibique vcniam petcns, cumta, que sui regnum Brittaniae pcrte-
nentes lcudebua Francorum inlcccte pcrpetraverant, cmendandum' spondcdit et sempor
se et regnum qucm regibat Brittaniae subicctum dieionc Dagobcrti et Francorum regi- »s
bus esse promisit. Sed tamen cum Dagobertum ad minsam necf ad prandium discum-
bero noluit, eo* quod esset Iudechaile* relegiosus et temcns Deum valde. Cumque
Dagobertus rcsedissit* ad prandium, Iudacaile aegrediens de palacium ad mansioncm
Dadono refcrendario », qucm cognoverat sanctam rclegioncm sectantem, accessit ad
prandium. Indiquo in erasteno ludacaile rex Brittanorum fc Dagobertum valc diccns, »«
in Brittaniam rcpedavit; condigne tamen a Dagoberto munerebus honoratur. Anno1

Cap. 78. 1. 3. 46»'. e> ». 6o.

Ca}>. 78. a) probatu» 3. 4*»*. >. b) Arembertus 8. 4e'->. 5« ; Armabertn* 4),*'. c) Ertnen-
ricus 8. 4c*. ha; Ermericu» 44»*; Ermenrigut 4e«. d) Barantn» 6«. o) Ariardu» 3. 6a; Arialdu»
46>*. c'- >. f) Ramlcnus 8. 4ri- ». 6o; Ramelonu* 46»* g) Romanorum 8. 44»*. h> ex add. »s
8. 46*'. e'- ». 6o. i) Aghino 8; Aiohino 46»'; Aifrino 4c' * ; Aighino 5o; ex add. 3. 46»'. e'- ». 6o.
k) Saxanorum 44»'; 8axonorum 4ei»; Saxorum pr. m. corr. Saxonura 6o. 1) babebant m. i. VIII.
eorr. habcant 1. m) perrexenmt 44*'. c«- ». n) fuiaae 6o. o) pauci» 44>'. c'- ». 6o. p) Pere-
nee» corr. Perennis 1; Pcrennes 8. 44»'; Perlneis 4c'- *; Pereuneos 5o. q) Vascone» 5o. rl incinaia
eorr. incenais 1. a) pecuniis 3. t) perdomati V,1'. c1- *. 6o. u) om. 6o. v) sed Arembcrto *e
(Areub. 6o) 8. 44»*. c' ». 6o. w) neglieocla pollea corr. neglicnci» 1. xl pro 8. n. halmt Subola-
num 3, ftubolano 461'. j) reddunt 3; redeunt 44>'. 1 1- *. 6a. z) Clipiaco 5o; in/ra: Clippiajro 8;
Clipeaco 6a. a) admiserunt 3. bl eorr. in B. 1; in B. 8; in Brittanis 46>*; in Brittaniia 4-'». 5o.
c) Indacaule semper 46**. c'- *. d) Dahertum, «rc. m. $nper$er. gt> 6o (taepe). e) eBdatu 5o.
f) vel 3. 44»' . c'-'. ba. g) eo q. e. m. al tupener. 3; om. 36. h) Iildacaile 3. 6a. i) resedissit «S
corr. recedUaet 1. k) om. 3. 44*'. c'- ». 5o. I) 06 Anno eop. ineipit 46»' (76). 4e»- ».

1) Undecim in/ra re/eruntur. 2j VaUii Subola pagu» ett ad Pyrenaei radien litui,
divecetii olim Aquentii, d'Acq$, nunc vero Eleronentit, d'Oieron. Caput hahet opidum Malieotiem,
Maulcon, Saioxc fluvio irrigatum. Hodie contractiui dicitur Sola, icu Seula, vulgo la Soule. K.
3) qui et Aiuloenu» dictus add. Ai»\. IV, 29. E*t celeOrrrimui IlothomageufU epiicnpu*. so

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLASTICI LIBER IV. 161

quinto deoimo regno Dagoberti Wasoones omnes seniores terre illius oum Aiginane* sst/sas.
dnci sd Dagobertnm Clipiaco venerunt; ibiqne in eclesia domnik Dioninsis rigio temore
perterriti confugiuxn fecerunt Clemenciam Dagoberti vitam babent indultam. Ibique
sacramenos Waeconcs firraantes, eemul et promittentes, se omni tempore Dagoberto
» eiusquee filies regnumque Francorum esse fedilis; quod more soleto", sicut' sepe feci-
rant, poat bac probavit' aeventus. Permissum Dagoberti Waacones regressi aunt in

79. Anno sezto deoemo regni sui Dagobertus profluvium ventris Spinogelo*-1 «ss/w».
villa super Seconak fluvio nec procul a Parisius aegrotare cepit Exinde ad baselcc-n

lo sancti Dionensisc a suis defertur. Post paucoe dies, cum suae vitae sentirit pericolum,
Aeganem' snb celeretate ad se venire praccipit, reginam Nantildem et fllium suum
Chlodoveum eidem in mano conmendans, se iam diecessunun senciens', consilium
Aegane peragratum babens, quod cum eius instaneia regnus strenuae gnbernari possitr.
Hys gestis, post paucus dies Dagobertus araisit» spiritum»; sepultusque est in ecclesia su.u. i».

15 sancti DionensiB», quam ipse prius condigne ex auro et gemmis et multis preciosisse-
mis eapetebus ornaverat et condigne in circoito fabrecsre preceperath, patrocinium ipsius
precioso expetens, Tante opes ab eodem et villaa et possessiones multaa per plurema
loca ibique snnt conlate, ut miraretur a plurimis. Sallencium ibidem ad instar mona-
stiriae sanctorum Agauninsium instetuero iuaserat1; sed facilletas abbatis Aigulfi eadem

to instetucionem nusoetur refragasae *• *. Post Dagoberti disceasum filius suos Chlodoveos
sub tenera aetate regnum patris adscivit; omnes leudis de Nenster et Bnrgiindia eum-
que Masolaco1-* vilJa sublimant in regno. Aega vero cum rigina Nantilde, quem Dago-
bertua reliquerat",

80. * anno primo regni Chlodoviae, secundo et inmenente terciok einsdem regni sst-sti.
» anno condigne palacium gobernat et regnum. Aega vero inter citiris primatebus Nen-

Btreci* prudenoius agens et plenitudenem pacienciae inbutus, cumtis erat precellentior.
Eratquae genere nobele, opes habundans, iusticiam sectans, aeruditus in verbis, paratus
in rispunsis; tantummodo a plurimis blaspheroabatur *, eo qnod esset avariciae* deditus.

Capp. 78-80. 1. 8. 44»'. c' ». 6o.
90 Cap. 78. ») Ainaado 8. 4e"- ». 6o; Amando 4*»*. b) eecl. (aeeL 4c«) saneti Dionisi(i)

3. 46»*. «»•». 6a. c) et filiia soia 8. 46**. c»- ». 6«. d) rnors sohdto (solidta 4»»*) 46»*. c«- ».
e) liccam aepernoerant (se perficerent 46**) 8. 46**. c'- *; aecam semper fecerant 6a. 0 proliarit
ccrr. probsrit 1 ; proeBarit 8.

Cap. 79. s) 8pino, pr. m. tmperter. gelo 60. b) Scyon» 8. 4*»- »; Sitfon» 6«, e) ita 1;
SS Dioaki(i) eodd. reU. d) Aeffane S. 46»*. c'- ». 6«. e) seieiis 8. «*«• *. 6«. 0 posset 8. 4«i- ».
g) emisit 46**. e1- *. 6a. h) precerat 6a. i) iuaait 46**. c»; insferit 4«*. k) rufTrag^ace 3.
I) Mareolaeo 46**; Marsolago 4el- *. m) re^ebat palaciam (p»l»tiam 4c»; pslstio 6a) add. 46**. «'•*. 6a.

Cap. 80. s) mperfcr. 1. b) om. 8. 46". c>- ». 60. e) Neptreci 8; Neptrid 46**. c'- ». 6«.
d) pUsphemstur 8. e) •varitote 8. 4*1- ». 6a; «varicie m Htura ter. 46»*.

4f 1) itpinay ad fi. 8eime. Jaeobi. t) De anno quo Dagobertu* obiit egi 'Fonch. s.

Deutieh. Geeeh.' XXII, p. 465. 8) C/. ehartam a Cklodoveo II. monatterio 8. DionytU
Parit. a. 654, d. 22. lun. datam (DD. I, p. 20): In quo ecism loco genetore» nostri domnas
Dagobertua et domna Nanthechildia videntur requiescere. 4) Sallencium a6 AigtU/o abbale
*re/ragatum' Chlodoveu, II. reitituit ; e/. chartam a. 654. mtmatttrio S. Dionyrii datam (DD. I,

«6 p. 20;.- eo scilecit ordene, ot sicut tempore domoi et genetoris nostri ibidem psslleoeius per
turtnas fuit inatetutus, vel eicut ad monaatfairinm aancti Msuricii Agaunis die noctoque tenetur,
ita in loeo ipso celsbrctur. De ptaUentio attiduo Agaunit a Sigimundo rege inttituto *». Oreg.
H. Fr. III, 6. Ordinem Aimoinui III, 81. deteriptit: et a nobis cuiusmodi essent exquiiitu»,
Ulitcr se habsre est repertus et q. t. 5) MAlag-U-Roi; e/. Longnon, 'AtUu hitt. Texte

so expi.' I, p. 64.

88. B. Meroring. II. «1

Digitized by Google

162 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEOARH 8CHOLA8TICI LIBER IV.

Facultatis pluremorum, que iusso Dagoberti in regnum Burgundiao et Noptreco inlecete
fuerant usurpate et fisci dicionebus contra modum iuaticiae redacte, conailio Aegane
omnibus restaurantur.

»4i. 81. Eo anno Constanttnus' emperatur moretur1. Constans, filiua eius, aub tenera
aetate consilio sonato emperio sublimatur. Idem eiue tempore graviasime a Sarracinis ■

»37 vastatur imperiom ». Hierusoleraa > a Saracinis capta, ceteraaque eivitate* aeversae*.

S4J. Aegyptus superiur et inferior a Saracines pervadetur; Alezandria capetur et prae-
datur*. Afreca tota vastatur et a Saracines posaedetur paulolum; ibique Gregorius

«»i. patricius a Saracinis cst interfectna*. Constantinopolis' tantum cum Traciana provincia
et« paucis inaolis, etiam et Romnna provincia emperiae dicione remanserat Nam maxeroe it
totum emperium a Saracines graveter fuit adtritum ; etiam et in ' postremum emperatur

«m. Constans constrictus* adquo conpulsus*, effectus eBt Saracinorum tributarius *, ut vel
Constantinopoles cum paucia provinciea et insolis suae dicione reaervaretur. Trebua
annia circeter et, fertur, adhuc arapliua per unumquemquc diem mille aoledua auri
aeraries Saracinorum Constans emplebat'. Tandem, resumtis viribus, Conatana empe- is

»4». rium aliquantisper recoperans, tributa Saracines emplendum refutat*. Quemadmodum
haeck factum fnissit aeventum1, anno in quo expletum" eat in ordene debeto rcferam
et acribere non selebo, donec de hia et aliea optata, si perroiserit Deus, perficiam, uiua
libclli cumta mihi ex veretate cogneta inseram.

82. Eo anno Sintela* • rex Espaniae, qui Sisenando in regno succeaaerat, de- it

t«t. functus est Uius filius nomini» Tulgac sub tenera aetate Spanies peticionem patria
soblimatur in regno. Qotorum gens inpaciens est, quando super se fortem iogum non
habuerit. Uius Tulganes aduliscenciam omnes Spania more soleto viciatar, diversa

Capp. «0-89. 1. 3. 46*\e'*. 6«.

Cap. 81. •) Constinn» tec. m. eorr. Conctantina» 6o. b) imperio 1. c) evorsM 46*\e'-». i»
d) ConiUntinopolinu» 4e' (non 4«*); Con»t»nlinopolit»n:i», era». i 6o. e) et p. L e. et R. p. m.
46'*. e '• *. 5o. f) on». 46'*. *. 6a. g) oontritnt 44**. 6a (nan 4e'- *). h) conpnMs corr.
conpulaas 1. i) implevit 46*'. «'• *. k) om. 6a. I) eventn 46**; om. 4e'- *. m) impletam
3. 46»'. e' *. 6a.

Cap. 88. ») Sintill» S. 46»*. e'- ». 6a. b) noSl 1. e) Tholg;» vel Tofc* promiieue ». 46»* »»
(u6i A. /. Togal). 4e'-*; Tolga temper 6a.

I) Dirm obiit eodem a. €41, quo pater morluui etl. Cui FTeraoleonai frater tuccettit,
port qnem Conitant, Cnnttantini filiui, imperalor fadut ett; cf. Xieephori Hitt. ed. de Boor p. 30.
2) Hierotolpma ab Omaro mente Apr. a. 637, Heradio efiamtum imperante, eapta tunt; cf. tupra
e, 66; Theophanet ed. de Door T, p, 339; Eimacinut in Hittoria Saracmica arabice eontcripta »&
(ed. Lugd. Datav. 1625, p. 22; ; Ranke, 'WeHgeichichle' V, I, p, 127. V, 2, p. 251 tqq. Alexan-
dria ab Amro die 29. Sepl. a. 643. ocrupata ett; cf Ranke l. I. p. 278 n. 3) A. 647.
Saraceni, Africa occupata, Gregorium eiutdem lyrannum in fugam verterunt; ef. Theophanet
ed. de Door I, p. 843.- T«j> 8'avT(ji Ixu. ^ireOTocTEtJdctv Saooxr)voi tt\v 'AtpQixrjv xai ovufja-
Xdvres T«j> Tvodvvy rQWOQlV tovtov TQenovot xai tov? avv avnji xTtwovou Patricium <o
h. a. iuterfectnm e»te, praeter Fredegarium ttiam Elmacinut p. 32. rettuUt. De Gregorio nuper egit
Tauxier in 'Reime afrieaine' 1885, Iul. Aug. 4) A. 654. Conttan* a Mavia vietut, Conttan-
tinopolim fugit ; cf. Theophanei l. I. p. 346; flaw*e, « WeUgetchichte' V, 1, f». 158. 6) A. 658.
.Wai-iVi tegatot mitit, qui paetum facerent, ut Arabet Romanit 1000 numiimata et equvm et lercum
per diet tingulot darent; ef. Theophanet ed. de Boor I, p. 347: tovtu) T<5 Jrtei iflTOiYT|$rj 4i
utTa|i- 'Puumuv xai 'AQOjiwv, tov Mavtov JiQtottevoavtos 5id ttjv dvtaQOiav, iva ttXwoi
Pwtujfots oi "AQajfcs xad' r^iUQav voutotuiTa vtilia xai fxjiov xai 8ovlov. Trienuio pott (611)
imperator Syracutat profectu* e»t, ubi dievx tuprrmutn obiit ("668^; ef. Niceph. p. 31 (ed. de DoorJ.
6) Sintela idem qui Cindiia a. 636 — 640. regnavit, eui Tulga tueeeiiit, qui a. 641. loco motui ett-

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARIl 8CHOLA8T1CI LIBER IV. 163

conmittentes» inaolencia*. Tandem unus ez primatia nomini» ChyntaainduB , collictia
plurimis senatorebus Qotorum citernmque populum, regnum Spaniae aublimatur. Tul- «ti.
ganom degradatum* et ad onoa* clerecati tunaorarer fecit. Cumqne* omnem regnumh
Spaniae anae dicione firmasait, cognetus' morbum Gotorum, quem de regebua degra-
» dandum habebant'*, unde aepiua cum ipsis in conailio fuerat, quoscumque ex eis uius
viciae prumtum contra regibua, qui a regno expulai fuerant, cognoverat fuesae noxius,
totus aigillatem iubit interfici aliuaque exilio condemnare; eorumque uxoria et1 filiaa
suis fedelebua cum facultatebua tradit Fertur, de primatia Gotorum boc vicio repre-
mendo ducentia fuisse interfectis; de mediogrebus" quingentia interfecere iuaait. Quoad-
uaque hoc morbum Gotorum Chyntaaindua" cognoviaait perdometum, non ceaaavit quoa
in suapicionem* babebat gladio trucidare. Goti a» vero Chvntaaindo perdomiti, nihil
adversua eodem ausi sunt, ot de regebua conauaeverant inire consilium. Cbyntaaindna
cum easet plenus diaerum, filium euum noroine Richysindum * in omnem regnum Spa- <«*-
niae regem atabilivit1. Chynt&sindua paenetentiam agens, aelymosinam multa de rebua
t» propriee faciens, plenus senectutae, fertur nonagenariua, rooretur'». iM.

83. Anno tercio regni Cblodoviae1 Aega Clipiaco villa vjxatua a fcbre moretur. mi.
Ante paucia diaebua Ermenfredus, qui filiam Aegane uxorem acceperat, Chainulfo*
coraiti4 in Albiodero4 vico in mallo tnterfecit Ob hanc rem gravissema stragis de suis
rebus iuseionem et permissum Nantilde a4 parentebus Ainulfi et populuro pluremum

10 fiaetur. Ermenfredus in Auster Renms ad baseleca* sancte Remediae fecit confugium;
ibiquer diebus plurimis hanc infestacionem devitando et rigio temore residit.

84. Poat diacessum Aegane Erchynoaldua maior domus, qui consanguaeneus
fuerat de genetrici» Dagoberto, maior domi palacium Chlodoviae effecetur. Eratque*
homo paciena, bonetate plenua, cum esset paciena et cautua, humiletatem et benignam

t& voluntatem circa aacerdotibu8 omnebuaquec pacienter et benigne renpondcns nullam-
que tumena* auperbiam, neque* cupeditatem' saeviaebat; tanta in suo tempore pacem
sectana fuit, ut Deum esaet placebelem. Erat sapiena, aed in primum nyixeme * cum
8implecetate, rebua minauratem11 ditatua, ab oronibus erat dilectua. Igitur poat diaces-
aum Dagoberti regi quo' ordine eiusdemk tinaanri inter filina deviai fuerant, nun ob-

t» mittam, ecd1 delucedato ordene uiua volumine inaeri procurabo".

85. Cum Pippinus maior domi post Dagoberti obetum et citiri ducia Austrasio-

Xapp. 88-85. 1. 8. 46»*.e>.». 6«.

Cap. 8«. a) eom(m)itten* 4A*\ <■«■». 5«. b) ».e 8. 46»* ; insolercia 1; iiuolentu. 4V'. ». 60.

c) noiffi 1. d) de^radatnr 46»*. «'• »; dajrradato 5a. e) honerc» 3. f) thonaeorare 8; ton»orali 6«.
ss p) qui (om. cum) 8. 46**. e>. 6a; qui cam o. 4e*. h) om. 8. 46**. e'- *. 6a. i) cogaotas 46»*. e1.

k) h»bi h»t 46**. e'. *. I) et f. m. al. luptrtcr. 8; om. 86. m) tnedio gre#ibus 3. n) Chjta-
sinda» h. I. 1. o) nupeccione 3; «aapectione 4e'»; «lupectionem 6u. p) Gothi ■ tUo 3; 0. »ero a
46»'. e' ». 6«. q) Richuaindo 3; Ricbilaindo 46»*; Riehiaindo 4e«»; Ricbjaindo 6a. r) moriea»
46»*. e' ». 5«.

«0 Cap. 88. •) rege add. 8; rcgi» add. 46**. 6a; regi add. 4e'. b) Ainulf., ut imfra 8. 6a;

Arnnlfo (infra Eunnlfe) 46»*; Agnulf., ut mfra 4c« ». c) coffil 1; comite 3. 4c' ». 6a; camite 46**.

d) apparentibu» 3. e) baieleca, 'tnraat forte tee. at. add. 1. f) ibidem 8. 46'*. <•'• *. 6a (t corr.J.

Cap. 84. •) generc 3. b) que om. 8. 46»*. e*. 6a. c) qne ovi. 46'". e'-»; omnebiuquo
o«. 6o. d) timen» 4/<**. 6a. e) ne 6a. f) cupeditateT 1. g) om. 8. 46»". <•'•». 5a. h) mcn-
46 aura 46»*; m»n»nn> 4c>. i) qui 3; quae 6o. k) om. 3. I) qnod 8. m) proearati 8.

1) Cf. Greg. H. Fr. III, 30: 8nmp»erunt enim Gothi hanc deteatabilem contaetudinera,
at, »i qai» ei» de regiba» non plaeuisset, gladio eum adpeterent, ct qni libuiwet aniroo, hnnc
»ibi «Utuerunt regem. 2) A. 649. in regnum cooptatu* eti; ef. Dahn, V, p. 198. 3) 06»
o. 652. 4) Fict notnen kodiernum ignoramut.

II •

Digitized by Google

164 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA8TICI LIBER IV.

ram, qai usque io transito Dagoberti suae fuerant dicione retenti1, Sigybertum unane-
mem conspiracionem expetissint, Pippinus cum Chuniberto*, sicnt et prius amiciciae
cultum in invicera conlocati fuerant, et nuper, sicut et priu», amiciciam vebementer se
tirmeter perpetuo8 conservandum oblegant, oronesque leudis Austrasiorum secum uter-
que pradenter et cum dalcedene adtragentes, eos benigne gobernantee, eorum araiciciam t
constringent semperque servandum. Aegetur, discurrentebus legatis, partem Sigiberti
debetamd de tinsauris Dagoberti' Nantilde regine et Chlodoveo rigi a Sigyberto requi-
retur, quod reddendnm placitus instetuaetur. Chunibertas pontefex urbis Coloniae* et
Pippinus maior domi cum aliquibus primatebus Austri' a Sigyberto dericti, villa Con-
pendio usque perveniunt, ibique tinsaurum Dagoberti, inbente Nantilde et Cblodoveo, 10
instancia Aogane maiorem domus presentatur et aequa lanciae devidetur; terciam tamen
partem de quod» Dagobertus adquisiverat Nantildis regina peroepit*. Cbunibertus et
Pippinus hoc tinsaururo, quod pars fuit1 Sigyberti, Mettis facint perducere; Sigyberto
•io. praesentatur et discribeturk. Post, fertur, anni circolo Pippinus moretur, nec parva
dolore eiusdcm transitus camtis generavit in Auster, eo quod ab ipsis pro iusticiae i»
cultum et bonctatem eiusdem delictus fuissit. Grimoaldus1, 61ius eios, cum essit stri-
nuos, ad instar patris diligeretur

86.* a plurimvs, Otto quidam, filius Uronesb domestici, qui baiolos' Sigyberto
ab adoliscenciam fuerat, contra Grimoaldo superbiam tomens et zeluro ducens, eumque
dispecere conaretur: Grimoaldus cum Chaniberto pontefice so in amiciciam constrin- >•
gens, ceperat cogitare, quo ordine Otto* de palacio aegiceretur, et gradum patris Gri
moaidu8 adauraeret

«*>• 87. Cumque anno octavo* SigybertuB* regnarit, Radulfus» dux Toringiae vehe-
menter contra Sigybertum revellandum disposuissit', iusso Sigyberti omnes leudis
Austrasiorum in exercitum gradiendum banniti aunt Sigybertus Renum cum exercito a,
transiens, gentes undique de universis regni sui pagus ultra Renum cum ipsum ad-
nnati sunt Prirao in loco Faram4, filio Chrodoaldo1, nomini', qui« cum Radulfo uni-
tum habebat consiliura, exercitus Sigyberti trucedans rupit ipsoque interfecit Omnera
populum uius Fare, qui gladium aevasit, captivetate depotant Omnes primati et exer-
citus dextras in invicem dantes, ut nullus Radulfo vitam concederet; sed haec promissio a«
non sortitur' effectum. Sigybertus deinde Buchoniam* cum exercito transiens, Torin-
giam properans: Radulfi» haec cernens, castrum* lignis monitum in quodam montem
Buper Unestrude ' fluvio in Toringia construens, exercitum undique, quanturo plus potuit,
collegens, cum uxoremk et liberis in hunc castrum ad se definsandum1 stabilibit Ibique
Sigybertus cum exeroitum regni sui veniens, castrum undique ciroumdat exercitus; u

Capp. 86— «7. 1. 8. 46**. «> ». 6*.

Cap. 86. •) recensiti 3. b) Uniberto 8. 46»*. <•>• >. 6o, u( infro. c) in p«rp. 8. d) d. d.
t D. om. 46>*. c>- >. «) Cole eorr. Colo»'t 6o. f) Auetrwe 8; Aatter 6o. g) qao 46**. e>- 6a;
qu» 4e». h) reciperst 8; reciperrt 46»* ; ree«p«r*t 4c"; reeipitor 4e>; recipere ne. m. eorr. roci-
p«r«t 5«. i) faerst 46»*. e>>. k) diecribere 6«. 1) Critno*ld. remper 8; Grimald., ut i^ra, 4e«> ««

Cap. 88. *) dili^eretur. «"*" A plurimU I ; «6 Olto cop. mcipit 3 (?). 46>\ 6a. b) Uronia 6a;
Borone Aim. e) Ottone (om. de) 8.

Cap. 87. •) •eptimo 3; 8. « eorr. 6o. b) Rftdolfat plirvmqve 8. c) Chrosldo 4c>. 6a.
d) noffli 1. «) om. 4J>\e>». 6o. f) lortrir 8. g) Bugonirrfn 8. b) om. 46»'. e> ». 6a.
i) Unestrode 8. k) axores 8. 1) defendum, tupertcr. d«n 8. u

1) Dt benuio v. Dueange ed. Favre I, p. 625; WaiU, 'VG.' II, 3», p. 107. 8) De
anni* Sigyberti v. 'Forech. «. Deutteh. Getch.' XXII, p. 471. 3) Radulfut iam a. 634/35
(e. 11). rcbeUare coeperal. 4) De Fara, filio Ckrodoaldi 'de gente nobUe Aygloifinga' (e/. tupra
c. 52), v. Digot III, p. 201, Riedtr, 'Ge*ch. Baytrn,' I, p. 78.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FRBDEGARII SCHOLA8TICI LIBER IV. 166

Radulfus vero intrinsecus ad prilio* forteter praeparatue sedebat Sed boc prilio* sine
conailio initnm est. Haeo adoliscencia Sigyberti regia patravit, cum aliae eodem diae
vellint prooedere ad bellum et aliae in crasteno, nec unitum babentes consilio. Gri-
moaldus et Adalgyselus* ducis haec cernentes, Sigyberti pericolum zelantes, eum undi-

> qne sine intennissione custudiunt. Bobo duz Arvernus cumc parte exercitus Adalgyseli
et Aenovales' comex* Sogiontinsis'- ' cum paginsebus* snis et citeri exercitus manus
plura contra Badulfum ad portam castri protenus pugnandum perrexerunt. Radulfus
cum aliqnibns ducebus exercitus Sigyberti fiduciam haberit, quod super ipsum nun
voluissent viribus inruere, de castrum per porta prorumpens, super exercitum Sigyberti

10 cum buU inruens, tanta stragis a Radulfo eum suis de exercito Sigybcrti fiaetur, ut
mirum fuissit Macancinsis hoc prilio non fuerunt fedelis. Fertur, ibique plurima milia
homenum fuisse gladio* trucidati. Radulfus, patrata victuria, in castrum ingredetur.
Sigybertus cum suis fedelebus grave amaretudines h merorem adreptus, super aequum
scdens, lacremas oculis prorumpens, plangcbat quos perdederat. Nam' et Bobo dux ct

i& Innowalesk comex1, citiri novilium fortissemi pugnatoris seo et plura manus exercitus
Sigiberti regi, qui cum ipsos in congressione certamenes sunt adgressi, conspiciente
Sigyberto, hoc prilio fuerunt trucidati. Nam et FredulfuB» domestecus, qui amicus
Radulfo fuisse dicibatur, hoc prilio occupuit. Sigybertus eadem nocte nec" procul ab
ipso castro in tenturies cum suos mansit exercito. In craeteno vedentes, quod Radulfo

k nihil prevaluissint, missus discurrentebus, ut paceveci* Renum aeterum transroearint,
cum Radulfo convenenciam Sigybertus et ciusdem' exercitus ad propries sedebus
remeantur. RadulfuB superbia aelatus admodum, regem se' in Toringia esse cinsebat';
amicicias cum Winidis firmans, ceterasquo gentes, quas vicinas habebat, cultum amici-
ciae oblegabat. In verbis Umen Sigiberto regimini non denegans1; nam in factis for-

» teter eiusdem resistebat' dominacionem.

88. Anno decimo regno Sigyberti Otto, qui adversus Grimoaldo inimicicias per» ««».
superbia tomebat, facdonem Grimoaldo a Leutbariob duci Alamannorum interfecetur*.
Gradus honoris maiorem domi in palacio Sigyberto et omnem regnum Austrasiorum in
ruano (irimoaldo confirmatum cst vehementcr.

so 89. Anno quarto regni Chlodoviae, cumque NantildiB regina cum filio suo Chlo- wt.
dovio regi post discessum Aeganem* Aurilianes in Burdiae* regnum veniasit, ibique
omnes seniores, pontevecese, ducebus et primatis de regnum Burgundiae ad se vinire
preeepit'. Ibique cumtus NantUdis sigillatem adtragens, Flaogatum* genere Francor
maiorem domus in regnum Burgundiae aelectionem pontevecum et cumtis dooebus

55 Capp. 87— 88. 1. 8. 46*\ e«- ». 6a.

Cap. 87. •) prilio eorr. preliQ 1. b) AlgUelns 8. c) om. 8. d) Aenovahs 1; Acno-
ralsus 46**; AenoTailans 4c>; Aenovallus 4e*; Enovalau* 5<j. e) comex eorr. comU 1. f) Sogo-
tinsis 44>*. c>; 8aijotinais 4r>; Slgiontinni* 6a. g) trucidaU gladio 8. 46»*; gUdio tnicidaU 4c'- *.
li) g. amaritudine (merorem om.) 44»'. <■'■ ». 5a; c/. n. 164,S i) om. 44»*. <■'■>. 6a. k) InnowaUs

40 m. i. VIII. corr. InnowaUu* 1; nawalaus 3; AenoTalaus 46**. e*. ba; Enovalaus 4e>. 1) cum 3.
m) Freudolfos 8. n) om. ba. o) ci ero*. 1. p) eidem 8. q) in T. (Toringa 8; ToringiA 6o)
sc 8. 44»*. c> ». 6a. r) cetsabat 8. s) denegabant 3; tenebant 46**; denegabat 4r> <; Une-
gabat 5a. t) resistebant 3.

Cap. 88. a) om. ba. b) Leutherio 44»*. ». 5a. c) interfeetur 1.

45 Cap. 89. ») Agancm 44»*; Acgani 4e"- »; Aegane 6a. b) Burdiae, im. *. VII. vel VIII.

tuperter. gan 1; ef. tupra p. 140, 4. c) p. et d. et 44»". <•>■ *. d) preciperit 8. e) FUocat.
pUrumqn» 8 (nonnumfuom Flaocbad ). 46** (m/ra FUoead). 4r> (u6t etiam KUocad., Flocadum); Flaocad.
ttmptr 4c*; Flaocbat. et Flaocbad. tt Flaocat tt Flaocad. et Flauchad. 6a. f) Francorum 6a.

1) Cf. **pr* e. 37. 2) V. Waitt, 'VG.' II, 2*, p. 28.

Digitized by Google

166 CHHONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICl LIBER IV.

a Nantilde" regina hoc gradam honores etabilitur, neptemque euam nominib Ragno-
berta* Flaocbadum disponsaviL Espunsalias haa, nesaio qua factione, finntar; nam aliura
consihum eecrete FUochatus et Nantildia regina macenavant', quem credetar non fuisse
Deo placebelem, ideoque non roanccpavit effectum. Cumque Ercbyooaldas et Flaocha-
das maiores domi inter ee quasi unum inissint consUium, consencientes ab invicem, *
hunc gradus honorem, alterutrum solatium prebentea, diBponent habere feliceter. Flao-
chadus cumtia ducibus de regnum Burgundiae aeo et pontefecie per epistobu*, etiam et
aacramentia firmavit, unicuique gradum honoris et dignetatem' seo* amiciciam perpetno
conaervarit»- Hanc dignetatem sublimatua Flaochadua', regnum Burgundiae pervaga-
tur, consilium adscduae iniena, priorem inimiciciaro, qua cordia arcana dio celaverat,
memorana, Villebadam patriciam interfecere disponebat1.

90. Willebadus cam eeeet opebus habundans, et pluremorum facultates ingenies
dlversis abstollens, ditatus inclete fuisait et inter patriciatum gradum et nimiae facul-
tates aelacionem superbiae esaet deditus, adversus Flaochadum * tumebat, eumque dispi-
cere quonaretur. FUochadus, collictis secum pontefecis et ducibus de rcgnum Burgun- i&

•«t,Mat. dUe, Cabilonno pro utiletatc patriae tractandum minse Madio placitum inatitait; ibiqae
et Willebadas maltetadinem secam babens advenit. Flaochadus ibidem Willebado inter-
fecero nitebatur. Haec cernena Willebadus, palacium noluit introire. Flaochadus foris
contra Willebadum preliandum adgreditur. Amalbertus vero, gernianuB Flaochado, ad
pagandnm intercurrens, ubi iam in congresaione ccrlamene conflige* debuerant*, Wille- te
badas Amalberto secum retenens, de boc aevasit pericolum. Intercnrrentea et citiria
persunis, separantur inlese. FUochadus dcinceps vebcmentem"* inibat consiliom de inter-

«4t,a«pi. etum VUlebadi. Eo anno Nantildie regina morctar1. Ipsoque anno roinse Septembre
FUochadus com Chlodoveo regi et Erchynoaldo idemqae* maiorem domus et abquibus
primatebua Neustrasies de PariaUco' promovens, per Senonae et Auticiodero* Aguste- tt>
donam accesserunt; ibique Cblodoveus Willibadum patricium ad ae venire precepit
WUlibadns cernens inimicum» consilinm Flaochado et germano euo Amalberto, Amal-
gario et Chramneleno' ducebus de suo intereto fuisse initum, colligens secnm pluremak
rnultetudinem de patriciatas sui termenum, etiam et pontevecis eeo nobelis et forti»,
quoa congrecare potuerat, Agnstedunum gradiendum iter adrepuit. Cui obviam a Cblo- »o
doveo regi, Erchynoaldo maiorem domua et FUochado Ermenricua domesticus dirigetur,
eo quod Willebadus trepedabat, utrnm peracederit ', an euum devitandum periculo
repedarit, nt ab Ermenrici promisaionebus ■ preventas, ueque adgrederit* Aguste-
dunum; quem ille credens condigne* munerebus bonoravit. Postergum eiue Aguste-
dunum acceasit; ibique tenturia cum auia nec procul ab urbe poauit. Eodemque' dUe u

Capp. 89. 90. 1. 8. 44»\ c» ». 6«,

Cap. 89. a) amantilde 6o. b) noml 1. c) Regnoberga 8. 44»*. d) ita, tU vidttur, 1.
e) epistnlam 8; epistolam 44*". 5a. f) digncteiem corr. diritetrm 1. g) seu et 8. 44»*. e'- '. ba.
h) coneerrarcnt 3. 44»*. t» *, conserrarint ba. i) Fleochedis k. I. 1. k) dieponcbant ba.

Cap. 90. e) Flechado ». al. (1J torr. Flancatum 8. b) ita 1. 44'*, cf. tupra p. 162,»«; eon- 40
fligi 8. 4c'- ». 60. c) debuerat ba. d) vehementer minabat (eminebat 44'*; eminebet 4e'- ». ba)
8. 44»'. e'- >. 60. e) et adtl. .H. f) dcperisi acto 60. g) Autidiciodero 3. h) iniquum
3. 441*. «••». 6«. i) Bamncleno 8; Chramnelo 44'* (t corr.). 4c'- ». ba. k) plurem* 1. I) per-
acederit corr. peraci-deret 1; acccdvrc 8j accederit 44»'; accederet 4c' • ». 60. m) promieeione
8. 44»*. e'- ». 60. n) Aguetidunum adgr. 8. o) condignis 3. 44>\ <•' >. bu. p) qoe om. 44>*. c'->. 60. «4

1) Wamachario defuncto, proceret leudctquc Burgundiae reeutaierant, quin maiorem domut
tuffieerent; c/. tupra e. 64. Flaoehalo eleeto, ductt ptmtifieetque ab arbitratu maiorit tete tur-
bantur; ef. Waitt, 'VG.' II, 2», p. 401. 2) alque in ecclesie sencti Dionyeii in eodem quo
Dagobertus eepulcbro posiU add. Aim. IV, 40; cf. tupra p. 161, n. 3.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLA8TICI LIBER IV. 167

qoo ibidem peraccesserat Ailulfo* Valenciae' urbis episcopo et Gysone cornite ad
prevedendum que agebantur Agustedunum dirixerat, qui a Flaochado in uxbe retentib
sunt In crasteno Flaocbadus, Amalgarius et CbramnelenuB, qui consilium de interetum
Villebadi unianemeter conspiraverant, de urbem Agustedunum maturius promoventis,
s citiriquec docia de regnum Burgundiae cum exerceto eis4 subiunguntur. Erchynoaldus
cum Neustrasius, quos secum habebat, idemque arma sumens, ad hoc bellum adgre-
ditur. Willebadus ae» contra tola priliae construens, quoscumque potuit adunare,
falangis nterque in congressione certatncnes iungent' ad prilium. In ea pugna Flao-
chadus, Amalgarius et Chramnelenus*, ideraque Wandelbertus» ducis cum rmis in con-

10 gressione certamenis contra Willebado pugnandum confligunt; nam citiri ducis vel
Neustrasiae, qui undique eodem debuerant circumdare, se retenentes', aspiciaebant,
spectantes11 aeventum, super Willebadura nolucrnnt inruere. Ibique Willobadus inter-
fecetur; plurimi cum ipso de suis gladio trucedantur. Eo certamine citiris primus Ber-
tharius comis 1 palatiis m, Frnncus de pago Ultraiorano, contra Willebado confligit Ad-

i& versus quem frendens Manaulfua« Burgundio", exicns deinter oitiris cum suis adversus
Bertharium priliandum; Bertharius, eo quod prius illi amicus fuissit, dicens: *Veni sub
clepcum meum; de hoc periculo te liberabo'. Cumque ad eum liberandum clcpeum
aelevassit, Manaulfus cum conto Bcrtharium in pectore percuciens, citiri c qui cum
eum venerant ipsumque circumdantes, eo quod Bertharius nimium reliquis precessisset,

to volneratur graveter. Tunc Chaubedoi, filius Berthario, cernens patrem in pericolum
mortis, curso velucissemo patri auxiliandum perfexit Manaulfo conto percusso in
pectore terra prostravit; citiris qui patri percusserant totusquer interfecit Sic Ber-
tharium sttnm genetorem, nt fedelis tilius, prestante Domino, libcrabit a roorte. Hy
vero docis, qui cum eorum exercito super Villebado» inruere noluerant, tinturia Wille-

t» badi, episcopornm et* citerorum qui cnm eum venerant'* depredandum. Pluretas* inibi
auri et argenti capctur*, rcliquisque rebus ot aequetis* ab hys qui priliare noluerunt
percepti sunt. His ita gestis, Flaochadus in crasteno de AgoBtedunnm * promovens,
Cabilonno perrexit Ingressus in urbe, in crastenum urbi, nessio quo caso, maxeme tota
incendio concrematnr. Flaochadus iudicio Dei percussus, vixatusr a febre, conlocatur

»» in scava; aevicto navale per Ararem* fluvio quoinomento Saoconna» » Latona»» pro.
perans, in* aetenere undecemo diae post Willihadi interetnm amisit4 spiritum, sepultus-
que est in ecclesia sancti Benigni suburbano" Divioninse'. Credetur a plurimis, hy
duo Flaochadus et Willebadus «, eo quod multa in invicem per loca sanctorum de ami-
cicias oblegandum sacramenta dedirant, et uterquc in populis sibi subgectis copeditates

is instincto iniqui oppresserunt «, semul et a rebush nudaverant, quod iudicius Dei de

Cap. »0. 1. 3. 44»'. e». * 6o.

Cap. 90. a) Algnlfo 3. b) dcntl 8 ; tenti 44**. «»• *. 6«. c) otriqne 8. 44**. e* ». 6a.

d) ein» 8. 46»*. <'• *. 5o. e) om. 8. 46»*. c'- '. 6». f) inngit 3. 46**. c>- *. 6o (utn i. — certaminU
in ima marg. tuppL) g) Cramleniw »««. m. eorr. Cramneleno* ba. h) Waldebertua 8. 4c'*;

40 Goaldebertui 46»*; Waldbertoa e eorr. tee. m. to. I) tenentea 8. 44**. e>- ». 6a. k) expectantes
8. 46»*. e> ». 6a. t) comi» I. m) palati:: eorr. palatii 1. n) Maoolfai, ut infra, 6o. o) Bor-
gandic 8. p) eetcri» 46»". c'- ». q) Anbedo 3. 46»*. e». 6«; Anbebo 4e*. r) que om. 3. 4e'- ».
•) u"illebado 1. t) vel 3. 46»*. e«. ». 5o. t*) tupptea» venerant u) plurea 3. 46»*. e'- ». 6o.
v) capi::: 3; capinnt 36. w) aeqitU 1. x) AiunMtyduno h. L ba. y) vexatux 8. «) Arerrm 3.

4f. a) Sanconna 3; ftangonna 6o. b) Lautona 5a. cl om. 5o. d) emiait 8. 46*'. e1- *. 6o.

e) in »ub, 5a. f) DivUionimse eorr. DivUioninie 5o. g) obpreMerant — nndaverant 8. h) aimul
leta rebtu (laetaribu. 3; letaribus 46**. e'- ») n. 3. 46»*. c' ». 60.

1) Valtnet. 2) Cf. tnpra e. 42. 8) Saittt-Jean-de-Lome. 4) De utrinique morte
vide S. Eligii Vitam, quam leripiit S. Audoent,*, et Vitan S. Sigiranni (MabUlon, AA. SS.
»• taee. II, p. 436J. R.

Digitized by Google

168 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR PREDEGARII SCHOLASTICI LIBEB IV.

eorum oppressione plurema multetudine liberasait, et eorum perfedia et mendacia eoa
uterque interire fecissit*.

rCONTINUATIONESl.

(91)

LcH4^r" (»)•* Igitur» Chlodoveu»*, filiua Dagoberti, de« genere alienigenarum *■ » regi-

».«.««. nom accipien» nominee Baldetbilde ' prudentero atque oligantem», genuitque ez ea »

filio» tre» Cblothario», Childerico et Tbeuderico. Habebatque roaiorum' domo» palatii
«f. e. «t. virum atrenuum atque aapientcm nomine1 Erchouoaldo". Chlodoveue" itaque in
it>. c. «« regno pacem habuit abaque bella. In eztremia vero vitae annia0 amens effectus,
(92*) vitam caruit» regnavitque anni»< 18r*. Franci quoque Cblotharium, filium eiua maio-

rem1, in regno atatuunt cum prefata regina matre. it
ib e.«a. (2). Eodem quoque tempore* mortuua eat Erchonoaldua* maiorum* domu» palatii.

Franci* in incerto vaceUantea*, accepto consilio, Ebroinor huiu»f honoria cura ack digni-

(93) tate atatuunt. Hia diebua Chlothariua rex a valida febre correptna1, obiit in iuvontute
regnavitque anni»k 4. Theudericua1 vero, frater eiu», in regno aueceaait; Childericua

(94) enim frater in Auater a Francia inB regno elevatua est aput Vulfoaldum" ducem. Eo 11
tcmpore Franci adveraua Ebroinum* inaidiaa praeparant *, contra Theudericum* coneurgunt
eumquc aT regno deiciunt. Crinea capitia eiua abacidentea tutunderunt Ebroinumque
et ip»um tutundent* et in Burgundia Luzovio monaaterio invitum dirigunt. Propter Cbilde-
ricum in Auater legacionem mittunt. Una cum Vulfoaldo* duce veniena, et* eum auper

(95) cuntum reguum auacipiunt. Erat enim ipae Childericua rez levi»T atque citatus nimia, t»
gentem* invicem Francorum in sedicionem mittens", in scandalum ac derisum, donee

Cap. 90. I. 8. 46*\ c>-». 5o. Contin. Copp. 1. 8. 4o. 6'- '■ »\ e>. * 5a.
Cap. 90. k) detinunt 1, vbi Iridori ehronicon tequitur: In nomine aanctae trinitatia indpit
liber III. KPWNNKdOPWM aanett Eaidori epiacopi, tt 3, ubi explieit add. Librum IV. Contmuationtt
txeipiunt m codd 4. 5; incipiuni veriu Mennre: Igitur Chlodoveua ett.; tn 4e« vniVi vtrtut inter- M
valhtm vaeai.

Cap. 1. a) textum iptt m eapita diviti, quem Hbri optimi 4 indiatmetum pratinmi, umo 4o
exetpto, eui eorreetor numerot adteriptit (ut h. I. 61; piane improbandot. At libri 6 m eapita dittinef
tunt, quorum numtroi, eum ab editoribut prioribui rtetpti eutnt, uneinit inelutoi maraini aditeL
Beipondtnt autem mdiei eontinuaio, tupra p. 182. b) Chlodeoa 44'- '. e) ita 4a eum L. H. Fr.; »0
ex 46. e'- ». 6a. d) alienamm 4a. e) ita 4a; nomen eodd. rtU. t) Belechilde 4a; Baldi-
gildo 4e'- »; Baldechilde 6a; Balthilde L. H. Fr. g) elegnnte 6a. b) Childerico et Theuderico et
Chlothario 4a (non L. H. Fr.J; Chlotharium, Childericum et Theudericum 4e»; Theutheric. ftrt 5«.
i) ita 4i>- »*. 5a (ef. infra); muorem reU. k) domi 4a; domum 6a. I) ita 4a.b. m) Erchinoeld.
er 4a; Herchinoald. ttmptr 4e»; Ercbonoldus L. H. Fr. n) Chlodoveoa 46'. 6a. o) antouie St
n (eorr. effectna) 6o. p) curavit 46. q) annua 6a. r) 17. 46. e»- »; 18. ttc. m.
tuppl. 6a. a) mde ab hoc eap. numerot m. al. tuppl 6o. t) maiore 46.

Cap. 8. a) anno 4a. b) Herconoald. 4e*. c) ita 46'- *. 66 eum L. H. Fr. d) autem
add. 46. e' ». 6a; om. L. H. Fr. e) vallantea 4a. f) Hcbroino 4a; Ebroenua 46. g) om. 46.
b) c. baec 46«; curaha et 46». i) correctu» 46. k) annua 6o. I) Theudoricua 4o. m) in r. 40
vm. 4a. n) Vulfaldam 46'-»; Vualdum 46'*. o) Ebroinom 5a. p) pparent, pr. m. eorr. 4a;
praeceperant 46»- »". q) que add. 4«'- ». r) ad rcgntun 46'- *; de r. L. H. Fr. a) totondunt
4i<- *. r>- *; totundnnt 5o enm L. H. Fr. t) Vulfoaldu 4a, pr. m. eorr. u) om. 4e'- ». v) levie-
aditutne 46. vr) et m. aL add. 5o.

1) Quae tequunlur ad e. 10. e Ubro Hitt. Francorum c. 43 — 53. hautta tunt, at conti- «<j
nuator quaedam adiecit, quae pleraque ad Carolingorum ttirpem pertinent. Codiee utut eit
ijeurnt li, niti faUor, D 1. timiUimo. 2) Saxonorum L. II. Fr. 8) 16. L. H. Fr., quem
continualor emendavit ; cf. 'Fonch. ». Deuttch. Getch.' XXII, p. 465. 4) omnia nimia incaute
pcragebat L. H. tr.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI CONTINUATIONES. 169

odium non modienm inter ipsos crevit usque ad scandalom et niinam. Quo* in^ra- L
viscente*, nno Franco nobile nomine Bodilone* ad* stipidem tensum* cedere contra legem
praccepit. Videntei bec Franci, in ira magna commoti, Ingobertna Tidelicet et Amalbertus
relr reliqni maiores natu Francornra, sedicionem contra ipsnm Childericum concitaverunt.

» Memoratus» Bodilo super eum cnui reliqui* quam plures snrrexit, ineidiaturos ■ in regem; in
Lauconis'-' silvam nna cum regina eius praegnante nomine1* Belichilde* *, quod dtci dolui
est, interfecit1. Vnlfoaldn» qooque per fogam lapBUS evasit; in Autter reversns est Franci
vcro Leodesio", filio Ercbonoldo*, nobile* in maiorum* domatum statunnt per consilinm
beati Leudegariil et consorciorum eins. Ebroinus hec audiens has diasensiones r, con- (9fi>

10 silio accepto, Francos1 invicem discordantes, convocatia in ansilium sociis, pcreonis quam
plurimis, cum multo comitatum1 exercituum'* a Lmovio caennbio egressos, in Francia
regreditur. Usque" Isra flnvium veniens peraccesait, custodibus' dormientibus interfecitv
ad Sanctam Mazenciaro, adque Iera* fluvium transiens, quos ibi invenit de in*idiatoribusr
«uis occidit. Leudesius» maiorem* domus5 una cnm thesauros* regis per fugam dilapsus

is cvasit Ae Bacivo villa evadens aufugit*; ibique, adveniente Ebroino, thesauras* quos ibi
repperit' adpraehendit. Inde egressus, Criscecof villa veniens in Pontio*-*, Lcudeiio sub
dolo fideoi promitti se simulans fefellit1; facto* placito*, ut, coniuracione facta, cum
pacae discederiot '. Sed Ebroinus fallaciter agens, ot solebat, conpatri" suo insidias
praeparans*, ipsum Lcudesium interficit*; regem Theudericum in regno reetituto», ipse*

to suum principatum sagacitcr restauravit. Sanctum Leudegarium episcopom crndelissimis*
tormentie caesnm gladio peremi inssit; Oaerennm", germannm eins, diversa* tor-
menta trucidavit. Reliqui vero» Franci eornm socii per fugam lapei, Ligere» trans-

Cap. «. 4a. 6>- »• »\ e> ». 6o.

Cap. 3. a) Qnod 46. b) incravisccnte 46>- ». c) Bodileno 4o. d) a 4o. e) censo 4*.
tt f) et L. H. Fr. g) Memorato 46. h) ita 4a. 6' »; ineidiaturi* 6«. i) ita 4a. 66; Laachoni

46>- >. e>- *; Laucbonis 6a; sUva 46. e> ». 6a. i*) xla 4a; nomen rcU. k) Bilchilde 46' » c>*. 6a;

Bilihildie eharta Childeriei, DD. I, p. 88. 1) interficit 46>- *. m) ita 4a. 6o cun L. H. Fr.; Leodesio

441.1. ci. *. n) Erconoldo 4a; Ercbinoaldi 4e*; Erehonoaldo 60. o) nobil:: 4a; in «npervcr. 5a.

p) maiorem 4a. e»; maioris e eorr. 6a. q) Leudocharii 46; Leodegarii 4e>> *. r) discensiones 46;
SO dleeessione* 60, corr. n. cU. s) Franeos 46; in add. 4e>- ». t) comitatu 46. c> »; cOmitatii ba.

t*) exercitum ia. u) in add. 4o, v) custodi::: dormient:::: ia. w) interficit 46' ». 6a. x) om.

4c>- *; Isram 6a. y) insidiatobus 4a. s) I.eudesidius 4ft. a) maiori: 4a; maiorum 4c> ; maior:: 60.

b) tesauri* 4a. c) a om. L. II. Fr. d) autrugit 46>- *; aufugiit 4e*. e) ::aurua pr. m., tesaurus

«*c. m. 4a; thesanros reU. f) repper:it, ro$. i 60. g) iia e corr. pr. m. 4o, CrUcaeco 6a; Cri-
ss sciaeco L. H. Fr. b) Potio 4a, I) refellit 4a. k) placido 4o, eorr. 1) discedarit 6<s. m) con-

patri:, rat. s 4o; sui 46>- *. 6a (corr.). n) preparat 4o. o) ita 4a euai L. H. Fr.; oceidit rtlL

p) restituit 46>; instituit 46» **; eonetituto 4c> *. q) ita 4a; ipsi relL r) ita 4e>- ». 6a;

Geranum 4a.6; Qaerinnm L. H. Fr. s) viri 4a (?). 6>. 5a; veri 46». t) Legere 46>-»; Ligerem

4e>- »; tranjrroBai 4a.

«0 1) 'La forett de Livry". R. 9) Cf. V. Lantberti (Mabillcm, AA. 8S. eaee. III, e. b):

Antcfafas autem rex Hildericus insidiis satellitum snornm, Amalberti videlicet et Ingolberti
simulque Bodilonis necnon et Lnpi aliorumqoe, una cum cooiuge *oa vocabulo Bilhilde filio-
que nomine Dagoberto vita et regno privatu* e*t, quorum corpora praenominatus mazimns|
deeinit VUa mutila. 3) Leudesius una cnm Tbeuderico rege et sociis quam plurimis per

45 fugam evasit. Ebroinus eos persequntns cst; Baciro villa vcniens, thesauros regales adpre-
hendit L. H. Fr., quem Ccmtinuator non lati* intcllexitte videtur. Pronomen qni po$t Ebroino
interendttm eue, eonieeit Breytig, I)e eontinuato Fredegnrii ehronico p. 26. 4) 'en Ponthieu'.
Jaeobt p. 224. 5) Quo facto, Lcudesiuin interfcit L. H. Fr. 6) divcrsis poenis L. H. Fr.
7) dira poena damuavit L. II. Fr.

88. R. Meroving. IL 88

Digitized by Google

170 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLASTICI CONTINUATIONES.

gressi, usque Vasconos»-» transfugeruntb; quam plurimi» vero in exilio damnati, ultra
non conparuerunt.

(97)

l.h. Fr. (3)- ^n Auster quoquc, mortuo Vulfoaldo duce, Martinus dux et Pippinui, filius An-

e **• seghysilo" quondamb Franco nobile, dominabantur*, dofunctis regibus. Conmissis in-
vicem<l principibus Ebroino, Martino adque Pippino, ndversus Thcudericum regem* $
excitantar ad bellum. Commoto exercita ad locum' cui vocabulum est Lucofaol,
interim commissi ad praclium iniunt; ibique magno certamine demicantca»,
plurima pras' populi ex utrisque partibus corrnit. Devicti cum sociis Martinus
atque Pippinus, in fugam* lapsi suut; persccutusque1 eos Ebroinus, maxima" parte de
illa regione™ vastavit. Martinus ideoquc Lauduno0 Clavato ingressns', infra muros 10
ipsius urbea munivit. Persecutusque eutnl Ebroinus, veniens Ercbregor villa, ad
Laudunum Clavato*-* nuntius1 dirigit Aglibertum" ac* Iteolumw-« Remensis urbis epi-
scopum*, ut, fide promissa, iuT incertum super vacuns capsu sacramenta falsa dede-
ruot». Qua in re illac» credens eos, ab Lauduno Clavato egressus cum sodalibuB ac
sociis, ad Ercbrecoc veoiens, illic4 cum suis omnibus interfectus* est. ii

(98) /4^ Ebroinus quoque magis atque profusins0- * crudeliterb Francos obpTemebat,

10. 0. 47. 4 t

donec tandem aliqnando Ermfredoc Franco minas* parat, rebus propnis tollere dispomt.
Consilio cum sttis patratod, nocte collecta manu socioruiu, per noctem super eum con-
surgens, Ebroinum interfecit'; quo peremto, ad Pippinum' ducem in Auster cum muneri-
bus suisl pervenit. Quo facto, Franci, accepto consilio, Waratonemk inlustrum' virum in t*
loco eius bonorcmk maiorem1 domatus constituerunt. Idcii co praefatus Warato" obsedis
a Pippino ducae aecipiens", pace0 invicemP patrataL Erat id tcmporis memorato Wara-
tone' filios valde* efficax adqoe industrius1, eruditus in* consilio, qui vice patris cura
palatii gerebat*, nomine Ghialcmarus", qui ob nimiam caliditatem1 acT Mgacitatern

Capp. 2—4. 4o. 6> »• »'. e>- ». ba. tt

Cap. S. a) ita ia; OoMConea, ul rnfra pUrumqut, 46>»; Waseones temper 4««- ». 5a.
u) Ua 4a; confagerent 46*-»; eonfugeraot rtU.

Cap. 3. a) ita 46'-». 6a; Anaegesil: pr. m. eorr. Ansegisil: ta; Ansegiailo 4e>-»; Anseghiselo
h. H. Fr. b) ::::dam in. c) dominabatur 4a, corr. m. al. (1). A) in invicem 4e>. e) rege 46'-».
0 loco 44. g) Latofato (at e eorr.) 4t>; Latofao 4e»; Locofico 5«. h) demucantes 4«, eorr. n
il ita 4q. 5a (eorr.). k) fug*a 46. c1 '. II ost add. 4e'- *; eum 6a, eorr. m. al. m) maxima —
Martiniis om. 4c>- *. n) regionum 60, eorr. o) Leuduuo 44; Lugduu. semper 4e>- *. p) so m. al.
atld. 6a. q) om. 4». r) ita 46'. e>-»; Ercheorilla 4o; Erchregno v. 45* **; Ertreco: v. 6a; Er-
chreco v. L. H. Fr. s> ita 4a. 6a; Clavatum retl. t) nnncinm »ee. ni. eorr. nuncios 4a. u) Ali-
bertum 46»-»"; Aiglibortnm 6a. v) ad 45. e>- ». w) Reutum 4c>-'; Regulam m. al. corr. Kefru- js
lum 6«. x) om. 4n; episcopns 6a. y) tnperter. 6a. s) darent »«e. m. in litura scr. 4«.
a) illi 46. b) ad 46> '. e»; a* 4e>. c) Ua 6«; Ercheeo 4a; Ercreco 46>»; Harchrefro 4r> ;
Erclircgo 4e». d) illuc 6a. e) iter factas 46 >• ».

Cap. 4. a) e eorr. m. ai. 5a. b) credeliter 6a, eorr. m. al. c) ita 4a. 6a,- Ermefredo 46;
Ermcnfrcdo 4c>- » cum L. H. Fr. d) inpatrato 46. e) intcrficit 46>- ». f) PSpin. fert 46. e». 40
g) om. ia. h) Waradonem 6a. i) inlustri 46>- »; inlwtrem 4, > ». 5«. k) onorem 4a, «< in/ra.
1) maior:: d. 5i ; maiorum domo L. II. Fr. 111) Waratto 4a; Ouarato, u< infra 46; Waraddo eorr.
Waratto (*ie infraj 5a. n) acc:::::: 4a. o) pacem 46. e'- *. p) in invicem 5o. q) patra-
tam 4c>». r) Waratoni 4a (e eorr.). c». s) mialdc 4A>- ». t) industriis 46>»; industrua 46»\
u) om. 4.> ». v) rrgobat 4a. w) i'<a 46> e«m L. H. Fr.; Oislomarus temper 4a; Ohylemarna 46»; 4»
aislemnm temjxr 4e>- »; Ohvfllemaris temper 6a. x) calidate 6n, eorr. m al. y) et 45. c*. 6a.

1) Cf. V. Lcodetjarii c. 11 (MabUlon, AA. S.S. Sace. II, p. 691). 2) nonnulli vcro in
cxilio pcrvafiftli, n propriin facultutibus privati Bunt /.. II. Fr. 3) ad Martinum nuncius
diri^it L. II. Fr. Lauduaum Clavalum ett Ixiau. 4) De Reolo v. Ftodoard., Ilitt. Rem. II, 10.
5) magis :ic mngis L. U. Fr. 6) insidias pararc dcsimulat /.. //. Fr. 50

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUB FREDEGARII 8CHOLASTICI CONTINUATIONE8. 171

jiatrom- ab honore* proprio subplantav i t. Cuib sanctus Audoenus* episcopus incre- L't^1F''
p&bat sepius ac subinde, ut ad pacem vel4 patria indulgentiam remearet; qui audire
rennuit et in duritiam* eordia' permansit. Fuerant igitur iuter Pippino et praefato
Ghislemaro' discordie multae et bella civilia* plurima. Nam ad caatro NamucoB* contra

6 bostem Pippini ducis' Ghialemaria consurgens, fraudulenter falso iuramcnto dato, quam
plures eorum nobilis* viria occidit. Inde vero reversus, ob subptantationeni * patria
vel alia malitia1 non modica", quam fallaciter perpetraverat, a Deo percussu» prae-
dictus Ghislemaris, ut dignua erat, iniquissimum fudit spiritom. Illoque mortuo, pater
eius Werato* honorem pristinum maiorum* domatus aui recepit Eo tempore beatus (99)

it Audoenus* episcopus plenus» virtutibus migravit ad Domioum'.

(6). In illo» itidem tempore Warato praefatus» maiorumc domus obiit. Erat- i,.».4S.
que ei matrona nobilis* et strenua* nomine Ausfiedis*, cuiusque' gener' nomine Ber-
cbarius* honorem maiorum* domatus palatii suscepit'. Eratque statura parvus*,
intellecto modicus», levis1 atque citatus, Francorum amicitia atque consiUa Bepe

ts contempnens. Haec indignantes Franci Audoramnua"1, Reolua et alii multi, relin-
quentes Bercharium", ad° Pippinum per obsides coniungunt», amicitias copulant,
auper Bercharium vel reliqua parte Francorum concitant*. Pippinus, commoto exercito (100)
hostile, ab Auster< consurgens, contra Theudericum regem et Bercharium properansr ad
bellum. Coniuncti in oppido Virmandense ', in loco qui dicitur Textricio1 bellnm

t» rautuo" gesseront**. Praevalente Pippino cum Au8trasiisT, Tbeudericns w rex cum Ber-
chario fugam iniit; Pippinus victor extitit, pereecutusque * eos, ea rcgioner subiugavit*.
Sequente tempore idem Bercharius* ab adolatoribus* falsis amicis interfectus est, in-
stigante Ansfiede matronac, Bocrui4 sua*-*. Post baee autem Pippious Thcuderico' rege*
accipicns cum thesauris et domum palatii omnia peragens, in Auster remeavit.

u Eratque ei uxor nobilis et prudentissima" nomine* Plectrudis; genuitque' ex ea filios
duos, nomen* senioris1 Drocus, nomen vero iunioris Qrimoaldus.

Capj». 4. 6. 4o. *• »*. e». ». 6«.

Cap. 4. s) honorS 6a, eorr. b) qul 4a. e) Audoinus, ut xnfra, 4c'. 6o run L. H. Fr.

d) pacem patris ::: {rat. vel ?) indulg. pr. m. tcr. 4a. c) duricla 4«'- *. f) Ua 46>- ». g) multa
,0 add. 4e>». h) Namugo 44«. <•• »; Manu:co, ros. e 6«, I) duces 4c'- ». k) nobiles vires 6a.

]) mel:::: 4a; malatia 6o. m) modico 6o. eorr. st. al. n) tio h. I. 46»- *. e». o) maiorem 4«.

p) xptn 4o; Dominom L. H. Fr.

Cap. 6. a) illo ::::::: itidem, rot. id ipsum(?) 6o; itidem om, Aa. b) prsefatnm 46. c) maior

:::mas 6o. d) nobiles 6o. e) Ansfredis 4e'<»; An*fledis 6a; Anseflidis L. H. Fr. f) euius: 4a.
ti g) Berearius 4a; Bertbarias 6o; Bcrcbarium L. B. Fr. h) maiorem 4o; maior:, rat. 6 8o. i) susci-

pit 4A1- *. k) modicos 6a. I) letus 46*- »'. m) Audersmnus, Reulus 46'- e'.*. n) Berch&rio

46'- *. «•• *; wfra Berth. 6o. o) ad — ooncitant »«c. m. tn Htura ter. 6a. p) dirigunt 4o. q) nb

Anstrasiis L. H. Fr. r) properat e eorr. tee. m. ia. s) Virmandisse 46. e1 ; Virmandissae 4c' ; Vir-

nmndinsi 6a. t) Textritio 4A1- *. c'. u) mutuum 46'- *. u*) gresserunt 60. v) Austrasius 46'-*.
4d w) Tbeudericum 5o. x) peraecutosque 6a. y) sibi add. 4a (1J, m. aL tvperter. 6o. s) sub-

iungavit 6o, eorr. a) Bertcbarius 44' ». b) olatoribus 4a. c) matrone 6a, oorr. d) ita 4a. 6o;

socru 46; soera 4e'- ». e) suac 6o. f) Theudericus 46'- »; Theudcricu 46*'. g) r. a. om. 46«.

h) om. 46. <-'•»; nomen 6a. i) que om. 46. e>- k) nom:::: pr. «., noB tee. m.; infra noffi:,

rat. I (?) 4o. 1) seniori 6a.

IS 1) Cf. Mare. 10, 6. 2) Namur. 8) iniurias L. H. Fr. 4) Rotomagensis add.

L. H. Fr. 5) plenus dierum ac virtutibus preclarus L. H. Fr. 6) nobilis ac ingenioaa
L. H. Fr. 7) EreU maritus AdaUrudit, filiae Waratlonii et Anifledii; ef. ehartam Childe-
berthi III, DD. I, p. 62; Getta abb. Fontan. ed. LVwenfeld p. 26; Breytig, 'JahrbUcker' p. 8.
8) statura pusillom, sapientia ignobilem, consilio inutile L, H. Fr. 9) Dt ta dutentume auetor

so //. ^V. multo breviu* eyit: Franci, inquit, in iuviccm divisi. 10) sapientissima L, H. Fr.

Digitized by Google

172 CHRONICABUM QUAE DICUNTUB FBBDEOABII 8CHOLA8TICI CONTINUATIONE3.

l^h^Tt (*)■ Mortnof est* autem Theudericue* rex; regnavit autem* ann. 17'. Chlodov e c h o *,

***•• filio* eias parTulo, elegernnt in rcgnum. Non post multos enim annos praedictUB

rex ChlodoTeu»f egrotans mortuu» ett; regnavit autem ann. 4. Childebertus, frater eius, in
ib.«.48. regnum resedit. Drocu» vero & Pippino genitore suo* eruditus, ducatum Campaninee*
tb. e. 4>. accepit Qrimoaldue iunior cum Childeberto rege maior domns paUtii auper Francos •

electus est; fuitque vir mitissimus, omni bonitate et mausuetudine replctus, largus in

(102) elemosinis et in orationibus promptus1. Pippinu» contra Badbodem* ducem gentilem
Frigionumk gentis adversus alterutrum bellum intulerunt castro Duristate*, illinc belli-
gerantes1 invicem. Pippinus" victor extitit; fugatoque Radbode duce cum Frigiones n
qui evaserant, idem Pippinua oum multa spolia* et praeda reveraus est. Post haec4 is
Drocus, filiu»" Pippinoi, ar valida febre correptua, mortuus est et sepultus est* in bnsi-
lica beati Arnulfi confessoris1 Mcttis urbe scpultus" est Grimoaldns quoque ex quadam

(103) coucubinaT genuit filium nomine" Theudoaldo». Igitur praefatus Pippious aliam duxit
uxorem nobilem et eligantem nomine Chalpaida*-*, ex qua genuit filium; vocavitque
nomen eius lingue proprietate* Carlo, crevitque puer*, eligans atque egrrgius effectus* est i»

(10-i) ^7j_ Mortuo» est autem' his diebus Cliildebertus rex ct sepultus Cauciaeco* in

*■ basilica sancti Stephani* martyris; regnavit autera ann. 16. 1 Dagobertus filius eiut, sedem
regni patris* tui accepit. Igitur Orimoaldus* filiam Radbodi' ducem* Frigionum •

Capp. 6. 7. 4o. *'• • »*. e>- ». 6«.

Cap. 6. a) oai. 46. b) ila 46 cms* L. H. Fr ; Theod. 4a. c) om. 4«; regnavitqne t»
L. H. Fr. d) ChlodoTSCo 4a; CModoveom 4/,»*. c»; Chlodovco 4«> ; Chlodoren» L. //. Fr.

e) flliat — parrulat 46»-»; fllinm — pamilum 4e». 0 ChlodoTeo 46' »; ChlodoTeos 6«. g) ita 4a;
om. codH. rtU. h) Campanense 46'- ». i) iVo 46'- 1 cum L. H. Fr.; Ratbod. temper 4a. ba;
Kadbodo 4e' (lemptr); Rabbodo 4e» fiemperj. k) Frigione 6a, eorr.; gentes 46>- *. 1) illinc
belUnc belligerantes 46'-'; in add. 6a. m) cum mulu add., ied deL 6a. n) Frisionis, ut m/ra, 44' ». *&
o) expolia 46'. *. <-'■». 5o. p) filioa 6a. q) Pipino 46'- » ; Pipini 4e*. r) evalcda 6a. s) ita 4a;
est os». 46'- '. e'- ». ba. t) confemettis u. 60. u) ita 4«; est om. 46>-*; s. est om. 4e>- *. 5a.
v) eoncnbinam 6a. w) nomen 46*. c'- *. 6o. x) ita 6a <-»m L. II. Fr.; Teudoald. 4o; Theod., ut
in/ra, 46>- * e' ». j) i*c m. eorr. Alpheida 6a; Chalpiada 66 (e torr.J. e. a) proprieUtem 46'-'. c>- >;
propri::::: 60. a) effectum 46'- ». M

Cap. 7. a) om. 6a. b) ita 4c> ' eum L. H. Fr.; Cancieco 4o. 6'. c) Stefani 4c>. 60.
d) Dagobertos 60; Davgobertua L. B. Fr. e> patri 6«, eorr. m. of. f) ita 46' '. c>; Ratbodo 4a;
eorr. Ratb. 60; Radbodis L. H. Fr. g) duce Frifia 4M- '. 6a; duci Frigie 4c' ».

1) 19. //. H. Fr. Duot quot Theuderico III. detraxil regni annoe conlinualor Chlodoveo
fiJio bene attribuit, cui in L. H. Fr. 2 tantum armi dati tunt. Re vera iUe a. 675-691, hic „
a. 691—695. reanavit; c/. 'Foneh. s. DeuUch. Geiek.' XXII, p. 488. 2) C/. I„ H. Fr.
e. 50: Eratqoe ipse Orimoaldus maiorum domus pius, modestus, mansuctus ct iuttns. 3) WyL-
te- Duertttde. Anntti non eonitai; de a. 689. eogUavit ReUberg, 'Kirehengetck.' II, p. 603. 518.
4) Sab idem fere tempus //. H. Fr. 5) Habensque Pippinns — — filium ex alia nxorc
nomine Carlo codd, A 1. B Libri H. Fr., at codd. A 3 inter nominc et Carlo imerunt Calpiadc, 40
91*00! e Fredegario ipto intertum ett, quem codice quodam D utum ttte tupra dix». In iitdrm
codd. A 3 capp. 10 (a p. 174, /. 10J — 24. Fredegarii covtinuali e codice quodam 5 extcripta
IAbro H. Fr. addita lunt, quin etiam lcctio Calpiade eum codd, 56. c optime ccmvenit. G) C/.
Lue. 1, 80. 2, 40. 7) anni» 17. L. H. Fr. , cui k. I. maior fidei habenda eit. Si enim
Childebertut III, cuiu* 5. annut = 699. p. Chr. erat (c/. 'Forick. t. Deuttch. Getch.' XXII, ti
p. 489J, 17 annot regnaverit, eiut exiremut annut 711. p, Chr. /uerit. Dagobertui autem, cuiut
quarto anno, indictione 13. exeunte, = a. 715. p. Ckr. Lucerim preibyter clautuiam cottiei 1
(c/. lupra p. \0J, annot 5 06 a. 712— 71C. regnavit. Ei Chilpericut II. a, 717. iuc-
cuiut 4. anno laterculut conditut ett, quem a. 720. tcriptum eite, 'N, Archiv X, p. 94,
probavi. 8) Tbeudeiindam add. L. II. /V. 9) duci» geutili» H. Fr. 10

Digitized by Google

CHRONICARUM QDAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA8TICI CONTINUATIONE8. 173

dnxlt oioram. EgrotanU quoque Pippino lobvilla*'" super Mosamb fluvium, cum ad ibt/'
enm risitandum idem Grimoaldus venisaet, cumc ad orationem in baeilica aancti Lande-
berti* martyria » processisset*, a crudelissimo viro impio Kautgario nominer interfectoa
est. Post haeo Theudoaldof, filio eius parvulo», in loco ipaina cum praedicto rege
» DagobertO* maiornm domato' palatii aecepit*.

(8) . Insecuto* quoque temporo idem Pippiuos dux egrotans** mortnna est; reiit- n>.e.6i.
qne* populum Francorum ann.e 27 S*. Reliquit* auprestitem' Carlo» filio suo. Post
obitum qnoque eius Plectrodia matrona praefata ano consilio atqne regimine cuncU
sese* agebat*. Demnm* Franci motuo ' in sedieionem*1 versi, consilio inutile

i» accepto», commiaao acie in Cocia1 ailva, contra Theudoaldum» ct leudis Pippino"
quondam atque Grimoaldo inierunt certaroen; corruitque ibi non modicus cxercitus.
Theudoaldas itaque a Bodalibus suis per fugam Upaus evasit. Magna et valida turbatio
et peraecutio extitit apud gentem Francorum. Eodem* tempore tunc elegerunt in» (106)
honorem maiornmi domatum quodamr Franco nomine Ragamfredo*; commotoque eier-

i» citn hostile, ntqoe Moaam flovium properant, cuncta vaatantca. Com Radbode1 duce
foedos" inieroot. Hia diebna Carloe dux a praefata femine 0 Plectrude »ub coatodia
detentm, Dei anxilio liberatus e»t>'.

(9) . Itidem» umpore Dagobertu»» rei obiit; regnavit itaqne an. 5.« Pranci vero O®6)^
Cbilperienm quendam* regem conatitunnt*' ". Iterato" qnidem tempore, commoto

t» eiercito, contra memoraturo ' Carlum dirigunt; ei alia parte idem cum hoate Frigionum
venturo Radbode» duce invitant Contra qncm praedictus vir Carlua cum exercitu suo
conaurgena, certamen invicem inierunt», sed non modicom" ibi ' perpcsana eet
damnom de viris strenuis »» atque nobilibus; cernensque lesum exercitum, terga vertit.

Capp. 7-». 4o. b>- »• »\ e>- ». 6a.

f6 Cap. 7. a) Iobnuilla ba. b) Moaa 4r'- *. c) ct e corr. tec. m. 4o. d) Lanberti 46';

Lamberti 44». o) proceaait 6o. f) nomen 46' ». r' », g) Tcudoaldo filio eius (?) pr. m., Teodoald*

fili« ei* tte. m. 4o. h) Daigoberto 44" ». r' (« eorr). i) m. domus (?) 4a; maiorem domatu 4r« ».
Cap. 8. a) om. 4o. b) rexit quoque 46'-». e) :anua, rat. m 6a. d) 16 8 4a; 27 46. &«;

27 q 4r>; 28 4c»; 27 et dimidio L. H. Fr. e) que add. 46" ». e»'». f) Ua 461-*; suparstiUI e eorr.
SO ite. m. 6a. g) Carol. pUrumque 46'-». h) eaie 46'- ».«'•*. i) mntue 4r'- *. k) scdiciono 46»- ".

1) Ua 4<-'» cvm L. H. Fr.; Coctis 4«; OoxU 46'*; Coacia 6o m) ita 46', ul infra; Thendoaldo 6a.

n) Pippini e eorr. 4«; Pipini 4r». o) Eo 6o, rorr. m. al. p) ivperter. 6a. q) ito 46'. r' ;

maiorem 4a. 6». c»; domatu 46*. e1; domato 6a; principatum maiorum L. H. Fr. r) quandam 6a,

eorr. t*. al a) iia *e>- ». 6a eum L. H. Fr.; Raganfr. rtlt. t) Radbodo 44' »; Rad:bodo,
S» rat. e ? 60. u) ita 4o.

Cap. 9. a) iditem 46'-*; ididem 4e'> »j itidem e eorr. tee. m. 60. b) Daygobortos 4b>- *.

c) an. .1. 4a. d) regedam rcgem pr. m. corr. qnedam r. 46'; qnedam r. 44»; quodara r. 4r';

q. om. 4e». o) constitucrunt 46. r'- ». 60 fu6i i ez n eorr.J. 1) memorato Carlo 46' ». c' *; momo-

ratum Carlo 5a. g) Ua 6a eum L. H. Fr.; Ratbodo 4a; Radbodo 46' ». h) inif 6a, eorr. m. ai.
40 i) ibidem 46'- ». e> ». 60.

1) JupQle. 2) Leudico add. L. H. Fr. 3) C/. Breyrig, 'JahrbUeher' p. 4. 4) Thcn-
doalduin vero, iubente avo, in aula rcgis honorem patris acdem sublime instituunt L. H. Fr.
R) Eo tempore L. H. Fr. 6) febre valida correptos /.. H. Fr. 7) cuncU gobcrnabat
sub discreto regimine L. H. Fr. 8) In illia diebus — — Franci denuo L. H. Fr.

4» 9) instiganU diabulo L. H. Fr. 10) amicicias feriunt L. H. Fr. 11) vii evasit L. H. Fr.
12) Franci nimirnm Danielem qoondam clericom, cesarie capitis crescente, enm in regnum
etahiliunt atquc Chilpericnm nuncnpant L. H. Fr. Locttm inde a Danielem textui Fredegariano
Duehetne primut interuit, unde in omnet editionee trantiit. 13) Eo nempe tempore /- //. Fr.
14) Ibique masimum dispondium — — perpcssos cst L. //. Fr. 15) de sodalibus suis

»« L. H. Fr.

Digitized by Google

174 CHKONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICl CONTINUATIONES

fc^""*r Chilpericus post haee vel' Raganfred u s , adunata bostile plebe, Arduennam* silvsm
transeunt, ab alia parte prestolante Radbodo6 dace cum exercita suo; actenus* ad Colo-
niam urbem super Renum fluvium pervenerunt, regiones illas pariter vasUnUs. Munera
multa et thesauroa ac praefata Plectrude acceptum', reversns est; sed in via in loeo qui'
dicitar Amblava ab exercitu Carlo grande1*** perpessus eet dispendium. t

ib. c»s. (10). Suecedente4 tempore Carlus, commoto ezereito, contra Cbilpericnm et* Ragam-

fredo* direxit. Bellum inierunt die domioiea in quadraginsimo B, 12. Kl. Aprl. in loco
nuncupantec Vinceeo* in pago Camaracense ' ; nimia' cede invicem conlesi sunt. Cbilpe-
rieua vel> Ragamfredus devicti, in fugam lapai, terga vertentes, evaserant; quos Carlaa*
(107) persecutus, usque Parisias civitateh properavit. Deinde' Colonia urbe reversus, tt
ipsam civitatem ooepit Reserata praefata Plectrude thesaurosk patris sui reddidit et
ouncta suo1 dominio restituit; regem sibi coostttuit noraine" Cblothario. Chilpericus iU-
que et Ragamfredos* legationem ad Eodonem* dirigunt, eius auxilium postulantes rogant,
regnam et manera tradunt. Hle* quoque, hoste" Vaaconorum commotar,. ad eos
veniena, pariter adversus Carlnm perrexerunt. At ille consUnter* intrepidns eis occur- i»
rere properat*. Eudo" territus, quod reaiatere non valeretT, aofugit*. Carlus insecntus
eum usque Parisius*, Sequana* fluvio transito, usqub Aurilianinse urbe peraccessit,
et vix evadens, terminos* regioni» sue penetravit*; Chilperico rege secum cum thesauris
sublatis* evexit*. Cblotbarius itaque rex defunctus discessit'. Carlus per missos
suos ab Eudoned duce idemque* praedicto Chilperico' rege recepit'. Veniensque» »o
urbe Noviomo*, post non multam tempus carsum vite et' reguum ammisit* et mortuus
est; regnavitque ann. 61. Quo mortuo, Theuderico" rege ttatuerunt in sedem regni, qui*
nunc* locum solii regalis obtenit», ann. vitae simul prcstolatis ■• ».
tm. (11). His ita evulsis, Carlus princeps inaecutus idem* Ragamfiredo, Andegavis

Oapp. 9-W 4a. 8>- » •*. e>- ». 6o. *b>
Cap. 9. a) ita 46'. 6o; Arnennam 4a; Ardennam 46*. e>; Ardennem 4e*; Ardinna L. B. Fr.
b) ita 46'-*. 6o. c) cum 4a. d) ita 4a; acceptus 46'-»; acceptos 4e>- *; accepU 6a; accepto
L. H. Fr. e) que 4o. f) grandem 4c>- *.

Cap. 10. a) Ra^anfrodum 4a; Raganfredo 461-'; Rsgsmfredum 4c>. b) «to 6a eum L. H. Fr.;
quadr 4o; quadragesiina 46>; ouadra^esBima 46*; qnadrafania 4c*. c) noncupante 6o. d) ita M
4o. 6>- *. e>»; Vinciato m. aL eorr. Tinciaco 6a; Vinciaco L. H. Fr. e) Camarcinse m. al. corr. Cftma
racinae 6a. f) nia 60, m. al. eorr. g) m. at. tuperter. 60. h) civitatS 60. i) a D. 6x imeipit.
k) thssanris 46'-1. e1-*. I) sni 46'- ». m) ita 4a; nomen relL: ilem infra. n) ita 4e; Raganfr. rtU.
o) ad Eodem 4e' ; sb Eodem 4e». p) illi 4c' >. q) hottem 46'- *. c1-*. 6a. r) ila 4a; comma-
Unt 46' *. e'*; commoto 6a. s) conster 5a. t) properant 5a. u) Indo 44«; Udo eorr. Iudo 46*; ss
Eodo 4«> (corr.J. 6a. v) valere 44'. »; valerit 5a. w) aatragit 46' *. x) Parins 46' *.

y) Seguene 4c'< *. 1) terminus 46'-*. a) petravit 6o. b) sublatns 46'-*; sublatum 4c'- *.
e) decessit 5o. d) Eodone 60. e) eros. 4o. f) H31perico 4a; r. (reg* 6a) Ch. 4e'- ». g) que
om. 4«> «. h) Norione 46' ». e»; Novihomo 4C>. i) et r. om. 4a. k) ric 4a. 1) XVI,
dtlet. X 4u; rex 6a, corr. m. ai.; 6 8 aeeitraitus L. H. Fr. A; 6 L. B. Fr. B. m) tte 46'- ». c' - *. 4«
n) que 6a. o) obtinet 46. e>- ' ; obtenuit 60. p) prestolatur 4o.
Cap. 11. a) Udem 46» ».

1) cum Ragamfredo L. H. Fr. 2) Inde Breytig, De continuato Fredegarii ekron. p. 9,
eonieeit, haee Coloniae icripta e*«e; ef. 'N. Archiu' VII, p. 49 8. 3) maximum L. B. Fr.
4) Eo idem tempore L. H. Fr. 5) vel L. H. Fr. 6) ultra Ligerem secessit L. H. Fr. 45
7) Haee ita contraeta sunt, ut intelUgi vice pouint, quare loeum L. H. Fr. adeeripai: Carlusque
anno insecuto legationem ad Eudonem dirigens [amicitiasjque [cumj eo [faciens]. Ille vero
Chilperico rege [cum multis muneribus] reddit. Quae uneinit ineluti Duchetne primut textui
Fredegariano interuit. 8) qui nunc auno sexto in regno subsistit L. H. Fr. A; qui usque
nunc in regno subsistit L, H. Fr. B. In kis eerbit liber detinit. 9) Unde patet, haee Theu- ss
derico IV. vivo (t c. 787) «cn>U e««e; c/. <N. Arehiv VII, p. 497.

Digitized by Google

CHBONICARUM QUAE DICUNTUB FREDEGAKII SCHOLASTICI C0NTINUATI0NE8. 175

civitatem ob«edit; tisUU eadem regionem*, cum plurima spolia remeavit Per idem (108)
tempus, rebellantibua Saxoni8k, eia Carlus princeps veniens praeoccupavit ac debellavit
victorque revertetur.

(12) . Succiduis* diebus, voluto» anni» circulo, coaciod agmine multitudine, Renum ti».
» fluvium transiit Alamannosque* et Suavos lustrat, usque Danubium peraccessit, illoque

transmeato, fincs Baguarinsis' occupavit. Subacta regione illa, thesauris multis cum
matrona quandam* nomine Beletrudek l et nepta' sua Sunnichilde* ' regreditur,

(13) . per idem tempus Eodone* duce a iure foederis recedente. Quojconperto nt.
per internuntios, Carlus princeps, commoto exercito, Liger fluvium transieDsk, ipso

i« duce Eodone fugato, praeda multa sublata, bis eo anno ab hia hostibns populata,
iterum remcatur ad propria. £odoe namque dux cernena ae auperatum atque derisum,
gentem perfidam' Saracinorum* ad auxilium oontra Carlum principero et gentem Fran-
corum excitavit Egresaique cum rege suo Abdirama' noraine, Qeronna* tranaeunt,
Burdigalensem k urbem pervenerunt; ecclesiia igne concrematia populis consumptis,

i» usque Pectavis profecti sunt; basilicak sancti Hilarii1 igne concremata, quod dici dolor
est", ad domum beatisaimi Martiui evertendam deatinant*- ». Contra quos Carlus prin-
cep8 audacter aciem* instruit, auper eosque belligerator inruit Christo auxiliante », ten-
toria eorum subvertit, ad proelium stragem conterendam accurrit, interfectoque rege
eorum Abdirama, prostravit, exercitum proterens*, dimicavit' atque devicit; sicque

to victor de hostibus triumphavit4. tm.

(14) . Praeccdente* alioquin anno aequente, egregina bellator Carlus princeps 71».
regionem Burgundie sagaciter penetravit, fines regni illiua leudibua auis probatissimis k,
viris induatriis" ad resistendaa gentes rebellesd et infideles statuit, pace patrata*, Lug-
dono Qallia suis fidelibus tradidit». Firmata foeder»f iudiciaria, reversus eat victor

u fiducialiter agena.

(15) . In illis quippe diebus Eodo dux mortuus est. Haec audiens praefatua prin- Tss.
ceps Carlua, inito conailio procerum auorum, denuo* Ligere fluvio tranaiit, uaque
Geronnamb vel urbem Burdigalensem vel castro Blavia' veniens, oocupavit illamque

C«;>p. 11—16. 4o. 6'- »• »*. e«- ». 6«.
tt Cap. 11. ») rie 4a. ba. b) 8axones 4e»- ».

Cap. 18. •) Siec. 6«, eorr. b) evoluto 4c'- ». 60. c) anno 4o, eorr. m. ai. d) eoacta
ftgrmna (?) pr. m. 4a. e) Alamannosque 44>- *. 5o. f) Baioarenaea 4e'- *. g) quondam 4aj
quanda 46>- >. h) Biletruda 46'- Billetrude 4d >. i) nepte 60. k) 8annecbilda 46'- >; SuaJ-
childe 4( '• »; 8onecbilde egred. 6a.
*i Cap. 18. •) Kudone, ut infra, 44. c'»; in/ra Eodono 4a. b) tranalit « eorr. ttc «. 4o.

c) Eode 461». d) perfida 46'; perfidem 4c>. 6a. e) Saraoen. $emper 46'»; Sarracen. et Sara-
cen. 4e'- *; Sarracin. lemper 60. f) AbdiraiD 4«; Adarima 46'- »; Adirama itmptr 4e'- *. g) lic 4o,
ui laepe; Oaronna 46'-». e1; Qaronnam 4c*. h) BnrdigalennS 5o, eorr. i) eoncremantea 46'- >.
k) baailicam 46'- ». 5o. 1) Helarii 4r>; Hriarii 4e». m) dolorem 6a, corr. n) dist. 46' ». e'. 60.
M o) aciam 46' ». p) «uxiante 60, eorr. m. al q) proaternens 4e'- ». r) dem. 46'. c». bo.

Caj>. 14. a) proccdente 4r'-»; praecidentc 5«. b) pro beatiaaunis riria 4e'-». 6a. e) in-
duatria 60, eorr. m. al. d) rebelli» et infidelis 46'- »; rebellaa 4c'-'; infido eorr. infidelia 5o.
e) petrata 6o, eorr. m. at. f) tec. «1. in marg. add. 5o.

Cap. 16. a) duo 60, »ee. m. corr. b) ita 4o,- Oaronnam reU.

*i 1) Btietrudem uxorem Grimoatdi ducit Baioariorum, viduam Theodoaldi fratrii eiu» fuitte,

veririmile etl; cf. Dreijtig, •JahrbUcher' p. 53. 2) Uxor vel potiu» eoneubina Carli faeta ett;
ef. lireytig l. I. p. 54. 3) V. Itid. Pac. CAnonyme de Cordue' ed. Tailhan, Parii. 1885, p. 39) :
Abdirraman — — Eudonem dueem inscqucndo, dum Turonensem eccleaiam pnlatia diruendo
ct ecclesia» uatulando depraedare dcsiderat. 4) Cf. Md. Pac. I. I. b) De hoo loeo

»0 v. Waitt, >VG: ///», p. 17. 6) Blaye.

Digitized by Google

176 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARIl SCHOLASTICI CONTINUATIONES.

regioaem coepit hac subiugavit cum urbibus ac* suburbana castrorum. Victor cum
pace remeavit, opitulante Christo regek regum* et domino* dominorum. Amen*.

(16). Curricula annorum actenUB repperiuntur : Ab Adam vel* initio saeculi*
usque dilurio ann. 2242; a diluvio usque ad Abraham ann. 942e; ab Abraham usquo
ad Moysen ann. 505"; ad Moysen usque ad Salomonera ann. 479; a* Salomone usque &
adr reodi6cationem> templi temporibus Darii regis Persarum ann. 512; a restaurationem
tcmpli usque ad» adventum' domini nostri Iesu Christi1 ann. 548». Certe ab initio
mundi usque ad pas^ioncm domini nostri Iesu Christi sunt anni» 5228 et a passionc
Domini usque1 iato anno praesente, qui" est in cyclo Victorii ann. 177.* Kl. lan. dio
H6 dominica*, ann. 735 1 ; et ut istum miliarium* impleatur, restant ann. 63*-1. io
isi. (17). Iteraque •• », quod superius praetermissimus*, gentem dirissimam* maritimam
Frigionum*" niinis* crudeliter rebellantem, praefatus princeps audactcr navale evectione
pracparat'; ccrtatim alto maro ingresBua, navium copia adunata, Unistrachia «• * et
Austraohia insulaa Frigionum penctravith, super Bordine' » fluvio castra ponens*. Bubo-
nem> gentilem0' ducem illorum fraodolentum ■ consiliarium interfecit0, exercitum Fri- i»
gionum prostravit, fana eornm idolatria contrivit atque conbusBit' igne; cum magna
spolia et praeda victoM reversus est in regnum Francorum.

t»«- (18). Idcirco* sagacissimuB vir Carlus» dux, commoto excrcitu, partibus Bur-
gundioc dirigit, Lugdunum Gallie urbem4, maiores natu atque praefectus eiusdcm

Oapp. 15-18. 4*. 6' ». »\ c' '. 6«. »•
Cap. 16. a) hac taepe 46'- *. c'. 6a; (suis tUlet.) sc 4e». b) rejjera 4e'- '. 6«. e) regnvm

46'- ». 6>t (corr.). d) dl3 46*; dominam 4e'- '. o) om. 6a.

Cap. 16. a) ab pro vel 4a; initiam 461'. b) aeculi:, ras. ■ 6a. c) 048 — 606. itc. m. m

marg. suppl. 5a. d) «:, rai. utia littcra 6a. e) ad 46' *; 8alomooem 4e»; Solorfi 6a. f) om. 5a.

g) (aWificationom 46'-». h) om. 5a. i) sunt add. 46' ». kl 648 - anni om. 46. 1) in tt

udil. 4e», m. al. superier. 5a. m) q; 6a. n) 877. 4". o) dnminico 4«'-'. p) milinrum 4a.

q) Ua ,cripti; DCLXV, ra». DC 4a; LXVI 46' '; LXV 4r' '; LXLIII 6a. 6; CXIII 6e. z» »; CCLXV 6/.
Cap. 17. •) non intermittunt (4a. b). 6a; ftrtero maior vcnum ducit 4c»', «6i qne deeit.

b) lic 4a. c) dariuimam 6a. d) Frijrione 6a, corr. e) nimi 6a, m. al. corr. f) pro-
perat 6a. g) t unystrachia 4a; Anistrarhia 5a. h) penetrabit 46'-'. i) Burdlne 6n. >t
k) ponos 4a, eorr. it». al. I) Bobonem eorr. Poponera 6a. ml gcntile 6a. n) ita 46'-»; frau-
dnlcnte conailio 4a; fraudulentam e. 4ei »; frnudolentum c. 5a. o) interfieit 46' '. p) conbusit
46'-». 5«; combutit 4c«. q) om. 4a.

Cap. 18. a) Idcirco veriu tnetmre 4a; non inifrtnittunt 46. r'- '. 6a. b) Callus 6a, corr. m. aL

c) Pargundiae 46'-». d) urbe m. pr. m., urbem ct m. see. m 4a; maioris 6a. »»

1) Corriye ad paasionem Domini. Haee ab interpolatore , qtd annoi <i Christo ualo
duxit, immutala ene, probavi 'N. Archio' VII, p. 497. Idem infra incarnationii annos 735.
inseruU, at de a. 736. agUur. 2) Quoerifur, quot avni restent, 'ut istud VI. miUenarium im-
plcatur'. Contiuuator primus a. 177. cyeli Victoriani renovati = a. 6937. a mundo condito
leriptit. Reitaut iyUur a. 63, quos quin in trjtum admitlerem, non dubitavi, pranertim cvm <o
nunirru* LX quarto, III quinto librorum genere admodum eonfirmetur. Cace, de anno millc-
nario a Chrixto vato agi credat. Tunc enim 265 <m«i rettarent, qnoi tolu* bf praebet, cni
Jitlet rm.Ua haheuda eit. Supputationem liuic timillimam codex Derneniii nr. 611, a. 727. leriptu»,
contitiet; ef. 'X, Arehiv' IX, p. 135. 3) Haec a. 734. grsta ei*e, probavit Breyrig, De con-
tinuato Fredeg. Scholaitiei chronico p. 16. et 21. Cf 'JahrlUcher' p. 73. 4) Corrige Wiatrachi*. «s
Afrndum, oim codiccs inter se concordent , tollere nolni. 5) Eim meminit rVillibaJdu» iu
V. Hnnifat. c. H (Jafft1, Mon. Mog. p. ium quidvm bccub ripam flnminis quod dicitur

lioidne, quod cbt in confinibus eorutn, qui rustica dicuntur lingua Ostar ct Weetcracche.
Ilordaa fi. commemoratur a Fortnnato, Carm VII, 7, 51.

Digitized by Google

CHRONICARUM QTJAE DICUNTUR FRBDEOARII 8CHOLA8TICI CONTINUATIONES. 177

provintie sua* dicione rei poblice'-' subiugavit", usque Marsiliensem 6 urbem vel Arlatum*
suis iudicibua* constituit, com magnis tbesauris et muneribus in Francorum' regnum
remeavit, in sedem principatus sui.

(19). Itemque* rebellantibue Saxonis'* paganissimos», quic ultra Renum fluvium tw.
* consistunt', strenuus* vir Carlus, boste* commoto Francorum, in loco ubi Lippiar
fluvius* Renum amnem ingreditur* sagace* intentione transmeavit, maxima ex1 parte
regione illa dirieaima*- cede vasUvit1, gentemque illam seviasimam ex parte tributaria*>
esse praecepit atque quam plurea" boepitibua*» ab eis aocepit»; sicque, oppitulante*-
Domino, victor remeavit ad propria.

is (20). Denuo rebellaote gente valida Ismabelitarum *, quos modo Sarracinos" eor- tit.
rupto vocabulo* nuncupant, inrurapenteaque Rodanum fluvium, insidiantibus infidelcsd
hominibus sob dolo et fraude, Mauronto* * quidem cum sociis' suis, Avennionem* urbem
raunitisaimam ac* mootuosam1 ipsi Sarracini, collecto hostile* agmine, ingrediuntur;
illisque rebellantibus, ea regione vastata. Ad contra vir egregius Carlus dux1 germa-

u num" suum, virum industrium Childebrando"-* ducem cum reliquis" ducibus et comi-
tibus Ulis partibus cum apparatu hostile diriget". Quique*" praepropere* ad eandem
urbem pervenientes, tentoria instruunt, undique ipsud' oppidum et suburbana praeoccu-
pant, munitissimam civitatem obsedunt, aciem instrunnt, donec insecutua vir bellige-
rator Carlus praedictam urbem adgreditur, muros* circumdat, caatra ponit, obsidionem

to coaoervat In modum Hiericho1-* cum strepitu hostium et sonitum" tubarum, cum
machinis et reatium fonibus* super muros et edium moenia inruunt*, urbem munitissi-
mam1 ingredientes succendunt', hostes inimicos suorum capiunt, interficientes truci-
dant* atque prosternent* et in suadicione efficaciter restituunt*. Victor igitur atque bel-
lator insignes* Carlus intrepidus Rodanum fluvium cum exercitu suo transiit, Ootorum*

t» fines peoetravit, usque Narbonensem* Oalliam peraccessit, ipsam urbem celeberriroam •

Capp. 18— SO. 4«. 6>- »• »•. c«. ». 6a.

Cap. 18. ■) snae ♦>»• *. b) rti pablice H» »er., ted eerr. 4a. o) saUats^vH, rc$. n 6«.

d) Mass. 4«>- ». 6o. e) Arel. 4c>- *. f) r. Fr. 4«; Fr. regno 4e». ». 6«.

Cap. 19. a) itsqoe 4«, a*) Sasoaes 4e»-*. b) ti* 4«.«*-»; p«+rani*simiii 4A; s;»i>ni«imu«
M pr. m. ecrr. pa^ani«imis 6«. c) q; 6a. d) con«tltait 4 & 1 • ». «) «trenuoa 46'- *; strintmm 6«, rorr.

f) Libps pr. «v earr. Lippa 4«. g) flnvios 6«. b) sstjaci 46>- ». «>• ». i) et 44>- *. k) dmie-

Mimm 46'»; dirisimS ba; oede om. tibri praeler 4n. 1) «tr.rU 6a. m) tribatarias 46» »; triba-

tsrios 4c>- » ; tribatariis 6o. a) complnree 4e>' * (e6 tuperter. 4«*). o) obridea luper h. m. ree. «cr. 5«.

p) aceipit pr. m. eorr. seeepit 4«. q| m k
SS Cap. >0. a) IniaeL 4«; D.i«m»heliUrum 46'-*; SmsheliUram 6o. b) Ssracenas 46'-»; ra

m. ai. ,uppl. ba. e) rocabola flcapaat 6o. d) ionaeUs 46>- ». 6«. e) Mearoat(o «jaida «ee. «.

in lilura ter.) 4«; Maoronte qaidam 6a. f) *ni« «. 44>- ». e>- ». () Avmionem 44>- ». h) bae

46>- *. 6a; atqne 4e>- *. i) mootioaam 6o, eorr. k) hoetili, ut infra 46>- *. c>- *. 1) et add. 46>- *.

m) germann» «unm rir 46>- ». n) Childeprando 46>- ». o) reliqaos 6«, •*. «t torr. p) dirigit 4e>- »
4« (» eorr.). 6a. p') qaaeqae 6a. q) propere 4a; preponere 46> ». r) ipsum ba. ») mura» 46' *.

t) Hierieo 4e*; Hierucho 6«. a) souita 4e>- *. v) finibu» 46>- *. w) lnroit 4a. x) n m. al.

ruppl. ba. j) ■accsadit 4aj saoeedant 46>- *. s) trneidantes 4o. a) tie 4o, b) in«%nit 4e>- *.

c) Goth. 46. c> *; Oozrthorum, ra«. th 6a. d) Nsrbonsenssm 4a. e) eeleberrima 6a.

1) Cf. Wait», 'VG: III \ p. 887. 8) Cf. WaH* l. I. III*, p. 18. 8) i. «. oxereHn.
4t 4) Prope We*eL 5) Hospitss pro obsides, a< »'» ffiot. Dareti» FriaH de orioine /Wenra;
ef. 'tf. ArchrV VII, p. 618. 6) Maurmiu» infra dax dieilttr, 1) Childebrandum, fvi in
Burgundia fundoi ponedit, ex patre tolo fratrem Karoli fuiote eontendit Breftig, 'JahrbUeKer'
p. 7, n. 4; af a. quae teriptit Hak», 'JoXrbtiektr', p. 6. 8) Cf. lotue 6, 30. 9) Vide
v. Peueker, 'Kriegweten in den Uneiteu' II, p. 476—507; Breytig l. I. p. 82.

8S. B. MerovinK. IL »8

Digitized by Google

178 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR PREDEGABII SCHOLASTICI CONTI NUATIONES.

atque metropolim* eorom obsedit, euper Adice1 fiuvio manitionem in giram in modum
arietum instruxitb, regem Sarracinorum nominee Athima1 cum satellitibus euia ibidem4
rcclusit castraque metatus est undique. Haec audientes maiores natu et principes*
Sarracinorum', qui commorabantur * eo tempore in regionemh Spaniarum', coadunatok
exercito1 hostium, cum alio rege Amormacha"» uomine adversus Carlum viriliter armati »
consurgunt, praeparantur ad proelium. Contra quos praefatus vir Carlus dux trium-
phator" occurrit0, super fluvium ByrraB-« ct vallc Corbaria palatio occurrit^. Illisque
mutuo confligentibus, Sarracini' devicti atque prostrati, cerncntes regem eorum inter-
fectura, in fugam* lapsi torga verterunt'; qui evaserant cupicntcs" navale evcctione
evadere, in stagnum* maris natantes, namque sibimet muluo conatu insiluunt". Mox i»
Franci cum navibus et iaculis armaturiis* super eos insiluuntr, suflbcantesque in aquie,
intcrimunt *. Sicque Franci triuinphantes de hostibus, praeda magoa ot spolia capiunt;
capta multitudine captivorum, cum duce victore regioncro, Goticamb depopulant. Urbes
famosissimas NcmauBum*-*, Agatem hac Biterris*, funditus muros et moenia* dcstraens',
igne subposito, concremavit; suburbana ct castra illius regionest vastavit*. Devicto »
adversariorum agmine, Christo in omnibus praesule et caput salutis victorie, salubriter
remeavit' in regionem suam, in terra* Francorum, solium principatus sui.

(21). Denuo curriculo anni illius mense secundo*-* praedictum germanum suum
cum pluribus* ducibus atque comitibus, commoto exercitu, partibus Provintic diriget*.
Avennionem urbem venientes, Carlus properans11 peraccessit* cunctamque regionem m
usque litus maris magni sue dominationi ' restituit, fugato duce Mauronto inpenetrabilibus,
tutissimis rupibus, maritimist munitionibush. Praefatus princeps Carlus, cuncta' sibiroet
adquisita* regna, victor regressus est, nullo contra eum rebellante. Revcrsusque in
regione Francorum, egrotare coepit in villa Vermbria* ' super Isra fluvium».
(^j^) (22). Eo etenim tempore bis* a Roma sede sancti Petri apostoli beatus papa *&
' Qregorius* clavesb-» venerandi sepulchri* curo vincula'1 sancti Petri et muneribus

Capp. »0-88. 4«. 6>- *• »\ «•• ». 6o.

Cap. 80. m) metropoli meornm 6a. b) it R mc. m. icr., 4 litterii ra§U, 4a. c) nomen
46'- ». e>. 6a. d) ibid:: eelarit 4a, «e«. m. eorr. e) princep» 6a. f) noDt add., led del. 6«.

g) commorabatar 6a. b) regione 46'- ». e*. i) Ispaniorum 4a; Hispaniarnm 6a. k) quoada- 30
nato 46»-». e»; condonato 6a. I) ezercitum belhim cam 46» *. m) ita 4a; Amormagna nomen
46>- ». e>- »; Amar nomen machina adTena» 6a. n) trinmphatar 4e«- ». o) ita 4a. 6a; om. 46> ». ».
p) Birra 46'- *. «>•»; Berra 6o. q) ita 4a. 6. «»• *; om. 6a. r) SarracJna 6a, eorr. %) fufr» 6a.

t) Tertunt 46'- *. a) capiente» 46>- *. v) «Ugnaa 46>- *. w) inmHunt 46. «>• ». 6a. z) arma-
turo» 46* ». y) ita 4a. 6a; inriUunt 46. e» ». i> interemant 46>- ». 6a. a) regione 6a. b) Gotbi- sf>
cam ternper 4«>- *. c) Remaaiam 46>»; N« aa»u 6a. d) bac in terri* 6a. e) Carolu» add. *a(*).
f) deetrueote» 4e>-*. g) regioni» 46. e1-*. 6o. h) raitant 4c>». i) remearnnt 4e>*. kl terram 6a.

Cap. 21. a) aecondom 6a. b) plnrimi» 46>. c>- '. 6a. c) #fe 4a; dirigit rell. d) rte
4a. 6a; praeproperan» 46'- *. e»- ». e) aeceatit 4o. f) dicioni 4a; dominatione 6a. g) maritimi 6a.

h) manitioni» 46'- ». i) om. 4a. k) atque »iU, ut m/ra, 46. 1) ita 4a. o>- »; Verimbria 4fc> »; *o
Vermbrea 6o. m) Ezpl. liber X. add. 6e; Ezpl. I. X. partiuncnla add. 6e*; ultrque A. I. deiinit.

Cap. 88. a) temporibu» 46>- ». b) clari» 46' ». c) «cpulcri 4a(?). d) vinculo 46>». c> >.

1) VAude. R. 2) «'. e. Abderaman. Forie Iunef ibn ■ Abderaman latrapti Narbonenxii ;
ef. Breytig l. L p. 82, n. 3. 8) Omar ibn-Ctialed inteUegitur. Maehinai ex altera parte Amormacha
nominis auctor quinti gentri* librorum latii ituuiie formavit. 4) Jierre, quae ex monte Mont de a
Corbiere dieto oriiur, inter Narbonem et I^eueatam fiuit per vallem Corbariam. R. 5) Ntmrt,
Agde, B^sieri. 6) Cointiui, Ann. eeel. tom. V, p. 14, verba illiu* mcnsc interpolata eite opi-
natui eit, Ua ut curricnlo anni aecundo primum leripta eitent. At proeul dubio men»o emendan-
dum atquf tccundo pro adverbio aecipiendum eit, ita ut idem lignificet ae dcnuo. 7) Ver6«rie
inter Compiigne H Senli*. R. 8) Vide V. Gregorii III, c. 14. 9) Cf. Cod. Caroi. ep. 2 (Jaffr, so

Digitized by Google

CIIRONICARUM QUAE DICUNTUR PREDEGARII 8CHOLASTICI CONTINUATIONEB. 179

niagniset infinhia legationem, qood antea nullia auditis aut visis* temporibua fuit,
memoreto principib dostinavit, eo pacto patrato, at a partibus imperetoris* recederet et
Romano consnlto* praefato principe* Carlo aanciret Ipse itaque princeps mirifico
atque* magnifico bonore ipsam legationem recepit, munerar praetioea contulit atque
6 cum» magtio h praemio cum suia sodalibus miasa', Grimonek abbati Corbeinsis1 mona-
sterio et Sigobertom recluso" basilicae" sancti Dionieii martyris», itemque' Roma limina
sancti Petri et sancti Pauli deatinavit'.

(23) . Igitur memoratas princeps, consilio obtimatam suorum expetito, filiia* suis
regna dividiL Ideirco primogenito Huob Carlonianno' nomine* Auster, Suavia, que

i» nunc Alamannia* dicetur', atque Toringia subiimavit; alteriua* vero secando* filio
iuniore Pippino' nomme Burgundiam1, Neuster' et Provintiam" praemisit".

(24) . Eo anno Pippinos* dux, commoto exercito, cum avunculo suo Childebrendo1,
duce et multitudine primatum et agminum satellitum plurimorum Burgundia** dirigunt,
fines regionum praeoccupant Interim, quod dici dolor et meror* estd, sollicitatur*

i» ruina, in aole» et luna et stellis nova signa apparuerunt, aeu et paschalear ordo sacra- i*t>.
tiaaimua turbatua fuit*. Carlua nimpef princeps* Pariaius basilicam' aancti Dionisii
martyris multa munera ditavit4, veniensque Cariciaco*» villa palatii' super Isra fluvium, 7«t.
valida febre correptus, obiit in pace, cuncta in giro regna adquisita. Rexit autem
utrasque» regna an. XXV S". Tranaiit itaque 11* •. Kl. Novb., sepultusque eat Pari- om.s«\

to siua baailica aancti Dionisii martyris».

Capp. 99-94 4«. 6>- »• «*. c>- ». 6o.
Cap. 99. a) vUu» 46'- ». e>. b) principe 44«- ». 6«. c) imperatoribM 4«>- ». d) prin-
dpi 4<>- *. e) mirincoque m. , m. oL luptrter. *c 60. f) munera — destiuavit <m. , ab lgitnr
vertur ineipit 4o. g) pr. m. tuperter. ba. h) magna pmim 60. i) misao 4«>* '. k) Gri-
» moni 46>- ». 1) CorboenaU 46>- ». m) Sigiberto 60. n) reclatuo 46'-». o) baaettce 4e>;
batflica 4e*. p) martyr 60. q) idemqne 60, corr.

Cap. 93. a) fiUoj 60, «orr. b) m. al. add. ba. c> Carolomanno 46> ». d) ita 4a;
nomen relL: Uem infra. «) AlamanU 46». e>. 0 didtor 60. g) alteram 46>»; alteri 4e>- ».
b) on. 4o (%)■ i) n- P- ««• k) Burffundi(a)e 46>- *. «>■ ». 1) Nettt 6«. m) Provinoiam 4e>- ». 60.
S« b) pfeeit e eorr. »«. m. 60.

Cap. 94. a) Pippino 46> » Cmfra Fipin. /er« 46y. b) Cbildeprando 46>»; ChUdebrande ba.
b*) BurgnndUm 4a (f). e) memor 46>- *. d) ita 4«; otn. rtlL e) «oUicltat («olieitat 4e>. 60)
r. (ruinam 6a) 46'-». «>• ». 60. f) paacales 461-1; paachalU 4e>- *. g) ita 4a. ba. b) princei 4o.
1) basillca 46>- »; baselica, ut tnfra, 4e>; baiiloca 6«. k) Cariaco 4«; Caricieeo 46»-»; Carieco 4e>>»;
is Cariciaoo m. al. oorr. CarUlaco 6«. I) paUatii 4a, corr. m) atraqne 4«». 60. n) annU XXV,
ora. 8 46> (?). «>- *. 6a. o) « corr. 6«. p) detmunt eodd. b, exceptu tibrit be, «*, qui tupra
p. 178, /. 24, defteerunt, et 6«, qui e eodiee qvodam 4 tuppletu* inlegrum lextum eontineL Libro bf
kaee elatttula Utlerit uncialibtLt mmio pietit addita ttt: Eiplicit bUtoria rernm ge«taram Carli maioria
domw. Qui, beUo Vinciaco babito, Rafemrrodnm victom ftigaril. Et alU qnam plurima fortiter et

Mon. CaroL p. 11): Coniaro te in Denm vivum et veram et ipias aacratiuimas claves con-
fessionis beati Petri, qnas vobis ad rognm direuimus. V. Waitt, 'VG.' III \ p. 83. 1) con-
sultns pro con»ulatus; ef. titulum apud Le Blant nr. 24, o, 552: post consoltum. S) Cf.
I.ue. 31, 25: erunt signs in sole et luna et stellis. Anno 741. nullam tol dtfeetionem

4i pattut ett, ted a. 740, die 1. Aprilit. Luna a. 740. bit defeeit, dieb^m *ciL 18. Mart. et
10. Septembr. 8) Armo 741, quo haee faeta ette Breytig centuit, eyelit eontentientibut,
jxuchalit ordo nullo modo turbatut ette potuU, ted a. 740. id eontigit; ef. 'N. Arehiv' IX,
p. 138. 4) Clippiacum d. 17. Sept. a. 741. S. Dumytio dono dedit; ef. DD. I, p. 101.
6) Quierty - mr - Oitt. A. 741, d. 17. Sept. 'Careeiaeo viila »« palatio' eharta a Cario batibieae

t« S. Dionytii data ett; ef. DD. I, p. 102. 6) In Amt. S. Amandi (SS. I, p. 10) Carlut
Idibut Oetob. defunotut ette dieUur, id quod Cointiut, Ann. eeel. V, p. 14. Ua eum Predegario

93«

Digitized by Google

180 CHBONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII 8CHOLA8TICI CONTINUATIONRS.

(111*) (25). CKiltrudis* quoque, filia eiue, faciente consUio nefario noverce* sue>, frau-
dulenter per manus sodalium suorum Renum transiite et ad OdUonem* ducem Bagoariia*
pervenit; Ule vero eamr ad oooiugium copulavit cootra voluntatem vel cousilium fra-
I4i. trum Buorum. Interea rebellantibus Waaconea in regione Aquitania* cum Chunoaldo
duce, filio Eudone* •* quondam, Carlomannus atque Pippinus gcrmani principes, con- »
gregato exercito, Liger alveura Aurilianis' urbem transeunt, Romanosk proterunt, usquo
Beturgas' urbem acoedunt, suburbana*1 ipsius igne oonburent*, Chunoaldo duce per-
seqnentes fugant*, cuncta vastantes, Lucoa* castrum dirigunt* atque funditus subver-
tunt, custodes illius castri capiunt*; etenim victorea existunt. Praedam eibi dividentes,
habiutores eiusdem loci«- secum captivoa duxerunt Inde reverai circa tempus autumni, io
eadem ' anno iterum exercitum admoverunt uitra Renum* contra Alamannos ; sederunt-
que* castra metati super fluvium Danuvii* in loco nuncupante1-* *»», usquequo habita-
tores Alamaoni se victos» videntes, obsides donant", iura promittunt, munera offcrunt,
et pacem petentes, eorum se dicione submittunt*.
("-J (26). Inde reversi, anno secundo regni eorum cognatua eorum Odilo* dux Bagoa i»
riorum* contra ipaos* rebcllionem excitat Conpulsi eunt generalem cum Francis in
Ragoaria admoveri exercito; venienteaque super fluvium qui dicitur Lech, aederunt
super ripam fluminis uterque exercitus, hinc inde sc mutuo videntes, usque ad quin-
decim diebus. Qui tantundem* provocati inrisionibus gentes Ulius, indignatione com-
moti, periculo ae dederunt per loca deaerta et paluatria, ubi mons transiunde* nulla- m
tenus adhcratf. Nocteque* inrucnte», divisis exercitibus, eos inprovisos1 occupaverunt;
commissoquo proelio, praedictus dux Odilo1, oeao exercitu suo, vix cum paucis tur-
piter ultra* Igne' fluvium fugtendo evasit His triumpbis peractis1, non sine dispendio
multorum, tameo feliciter victores ad propria remeaverunt

^27*' Evo,uto* triennio *, iterum Carlomannus -coofinium ' Saxanorumc, ipsis rebel- »
l&ntibus, cum exercitu' inrupit; ibique captis habitatoribus, qui suo regoo adfinis ease
videbantur, absque beUi discrimim* feUciter adqui&ivit, et, plurimos eorum Christo duce
baptisatis', aaoramento consecrati fueruut». Per idem tempore, rebeUanto Theudobaldo»,

Capp. 26 — 47. 4«. 6>- *• *\ e>- ».

Cap. 16. a) inde ab h. I. nitmeroi editoret adieeerunt. b) HQtradi» 4a. c) noverca aua 46; M
novcniit et ad, on». ce iue — tran 4e*. d) Dodiionem 46. <•'• *. e) B&gaaria» 46; B&ioaria» 4e'- *.

f) om. 4e*. g) AqaiUniae 46*\ e». h) Eudono 4a; Theodone 46>- *; Tbeudone 46''. i) Anre-
liani» 46*. e». k) Rom&nn» 46. I) Biturcs» 46; Bituric&a 4e>- *. m) lie 4a,- »nbarb»ao tell.
n) cubnrent e eorr. (1) 4a. o) tagn 46. p) ita 4a,- dirunt 46"; diraant rell. q) eidem loci» 46;
ciuadcm lori. 4e> (non 4c>;. r) codem 4e>- *. ») tederunt ktque 46. e>- ». t) Danuriae 46; M
DanuTio 4c>; Danabii 4e*. u) in loco qui nuncapstur hi. naque quo 4e*. ▼) victu» 46>- »;
rincto» 4e>. w) deder 4a. x) «amittnnt 46"- *.

Cap. M. ») Hodilo 46. e> * b) B&io&rise 46. e»; B&io&rie 4e>; m/ra Baio&ri» 46. e>- *.

c) iptum rebellam 46>- ». d) Undundem 46>-»; tandem 4e». •) mon» traaaennde 46>-»; mo» tr»n»-
enndl 4e> » ; maluu pon». f) jic 4«. 6. g) noctaqne 4c>- ». h) inprorisa» 46>- ». i) Hodilo 41
46. e>- ». k) oi». 4c». 1) proacti» 46>- ».

Cap. 27. •) evulnto pr. m. ctrrr. evolato 4a. b) confinio 4e>- ». c) ita 4a; Buonomm rtll.

d) exercitum 46>- ». •) dUcrimine 4e> ». f) Ua 4a; bapttan» 46; babti»mati» 4e>; b»pti»uuiti» 4e».

g) faerint 46>- »; fuerant 4c>. h) Tettdebaldo 4a; Theodobaldo 4e>; Theudebaldo 4e*.

cotnpotuit, ut Carlum d. 15. Ootobr. mortuum, d. 82. in eecUeia S. Ditmym tepultum e**e dieeret. 46
Certe Predegario maicr fide» habenda e§t; ef. Breytig l. I. p. 103. 1) Sunmehildit ; c/. tupra e. 13.
2) V. tupra e. 13. 15. 3) Loehet. R. 4) V. Ann. Lauriu. tnai. a. 742 (S8. I, p. 134;.

5) ultra Rcnum Ortenau partem Alamanniae es$e, eonieeit Jlahn, 'JakrbUcher' p. 24, n. 1.

6) Lod nomen exeiditte videlur. 7) Inn. R. 8) Agitur de a. 744. p. Chr. (ef. MitkUtaeher,
'Regeeten' J, p. 23) neque de a. 746, ut Hahn l. L p. 171. tlatuii. »o

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUK FRJEDEQA8II SCHOLASTtCI CONTINUATIONES. 181

filium» Godafredob duce ', Pippinua oum virtute exercitus aui ab obsidiono Alpium * tur-
piter expulit fugientem ; revocatoque sibi eiusdem loci ducato, victor ad propria remeaviL

(28) . Inde» reversi praecclsi germani, sequonte anno provocati* coturno Wasco-
norum, iterum usque ad Ligerem fluviumb pariter adunatic venerunt. Quod videntes-

» Vascones, praeoccupaverunt, pacem petentes et voluntatem Pippini in omnibus exe-
quentes*, muneratum eum, a finibus auia ut rideret*, precibus obtinuerunt.

(29) . His* ita transactis, sequente anno, dum Alamannib contra Carlomanno \]}^
eorum fide* fefellissent, ipae'1 cum magno furore cum exercitu in eorum patria per-
acceaait et plurimoa eorum, qui contra ipao rebelles* existebant, gladio trucidavit

i» (30)* Hia itaqne gestis, sequente curriculo annorum, Carlomannus devotionis causa* J^^)
inextinctub succensus*, regnum una cum filio suo Drohone* roanibus germano* auo
Pippino committens*, ad limina beatorum apostolorum Petri et Pauli Romam ob mona-
chyrio* ordine perseveraturus 1 advenit Qua snccessione Pippinua roboratur* in regno.

(31) . Eodem anno* Saxonea* more consueto fidem, quam germano suo promise- (117)
u rantT, mentire conati sunt. Qua de causa, adentob exercito, eos praevenire* conpulsus

est; cui etiam regea4 Winidorum* seu Frigionum**-* ad auxiliandum uno animo con-
venerunt. Quod videntes Saxones, consueto timore conpulai, multi ex eia iam trucidati
et iu captivitate missi*, regionesb corum ignequc' crematis, pacem petentcs*, iure Fran-
corum 8C80, ut antiquitus mos fuerat, subdiderunt et ca tributa quae Chlotario quon-
to dam prestiterant * plenissima solutione ab eo tempore deinceps ease1 reddituros pro-
miserunt. Ex quibus plurima multitudo videntes se contra impetum Francorum rebellare
non poase, propriis viribus destituti, petierunt sibi christianitate" sacramenta conferre.

(32) . Quo* peractob tempore"0, Baioarii conailio nefandorum" iterum oorum fide

Capp. 27-32. 4o. 6' «- »'. c' ».
Cap. 27. a) filio : , una lilt . ras. 4a ; filiam 46«- *' ; fiUo 4e». b) Godafredi 46>- >.
Cnp. 28. a) prvvocato 46; provocatis 4c>- ». b) flunien 4b. e>- * c) adunatnr 46'; adn-
4e>». i) exsequentes 4b.c'; obsequentes, pr. m. tuperter. Tel ex 4e». e) rederit 44«;
et 46». e«- ».

Cap. 29. a) vertu tneunte 4o. b) Alamania 46' Alamannia 4e'- *. c) fidem 4a.

10 d) ipai 46'- '. e) rebelii* 46' *.

Cap. 30. a) cauaam 46'- >. e*. b) incitincto succesaus 46. c) Drogone 4e>- *. d) germani
aui Pipini 4e>- ». e> monacyrio 46>- *. c>- *. f) perseveraturoa 46>- >. g) roborataa 46. e> (non 4c>).

Cap. 31. a) Saxonia 46, ttf injra. b) tic 4a. 6 ipro attento = directo ) ; adnnato exercitn 4c>-*.
i-) pervonirc 46. d) regis 46'- *. ej YVinodorum 4o. f) ita 4a. el (ubi bit tcr.). e*; Frigio-
t& nom 46' ». g) mesai 46'-*. h) r.ponis 46' ». 1) igniqne 46. k) petentia 44>- *. 1) se
adtl. 4e>- >. m) christianitatem 46'- *' ; christianitatis 4e>- *.
Cap. 32. a) tertu ineunte 4a. b) peracta 46.

1) Alamanniae. R. 2) Votagat monlet Ruinart ei Hahn, 'Jahrbicher' p. 66. 191.
inteUexerunt, al de Alpibut Suevici* ('tchicabitche Alb') h. I. agi vidil Baumann; c/. quae Meyer

** v. Knonau tcriptil in 'Anxeiger filr Schteeiteriiche Getchichte' 1881, p. 374. 3) Haec pott
rebelUonem Alamannorum a Carlomanno tedatam (e. 29) getta ette, centuil Ilahn, 'JahrbUcher'
p. 83 tqq. 4) Cf. Einhart. V. Karoli c. 2; Karlomannus, incertum quibus dc caasis, Umen
videtor quod atnore convertationi» contemplativae succeusus, operosa temporali* rcgui amtnini-
stratione reltcU, Bomam ae in otiuin contulit. Aedpitw inextinctu pro instinctu, ut expoliare

4» pro spoliare in eodd. Greg.; cf. SS. It. Meroo. I, p. 928. 6) V. Wait», 'VG.' III*, p. 48.
6) Immo tequente amto 748; ef. Muhlbacker, 'Kegetten' I, p. 28. 7) V. rupra e. 27.
8) De hoc loco v. Hahn l. I. p. 218. 9) Cf. tupra IV, 74: Quiugentaa vaccas inferendalis
annis singolis a Cblothario seniore ccnsiti reddcbant. 10) Expeditionem Daioariam a. 749.
factam ette, centuil MHhlbmeher, 'Regetten' I, p. 28. 11) Griphonem et Saxonum et fl«»..a-

6« nornm rebctlionu auctorem Childebrandut rcligiotc tacvit; cf. Hakn, 'JahrbUoher' p. 116. MorUm
eiut Nibelungut infra c. 35. narravii.

Digitized by Google

182 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FRF.DEGARII 8CHOLA8TICI CONTINUATIONF.8.

fefellunt et contra praefato principe eorum fide mentiti aunt Qua de re, commoto exer-
cito, cum magno* agmine apparatu eorum patrias peraccessit *. Ipsi vero terrore con-
pulsi, ultra fluviuin Igni cum uxores* ac liberis eorum fugientes, et memoratus princeps
8uper ripam Igni castra metatus, navale proelium* praeparavit, qualiter eoe ad interni-
tionem persequeref. Quod' videnteB Bagoarii», eorum viribus se auxiliare non posae, s
legatosh cnm munera mnlta transmittunt et in eins dicione se subdant1 et sacramenta
ve) obsides donant, ut ne ulterius rebellesk existant Ipse vero duce Christo cum
magno triumpbo in Frantia1 ad propria sede feliciter remeavit; et> quievit tcrra a»
proeliis annis duobus.

(33) . Quo tempore una cum consilio et consensn omnium Franoorum missa rek- 1«
tione ad sede apostolica», auctoritatc praecepta*, praecelsus Pippinus electione totius
Francorum» in sedem regni cum consecratione episcoporum et subiectione principum

i«i,m*t. una cum regina Bertradane, ut antiquitus ordo deposcit*, sublimatur in regnot

(34) . USQUE* NUNC INLUSTER VI R CHILDEBRANDUS» COMES, AVUN-
CULUS PRAEDICTO* REGE PIPPINO, HANC HISTORIAM VEL OESTA FRAN- «
CORUM DILIQENTISSIME SCRIBERE PROCURAVIT. ABHINC AB INLUSTRE
VIRO NIBELUNQO, FILIUM IPSIUS CHILDEBRANDO, ITEMQUE COMJTE,
SUCCEDAT AUCTORITAS.

^\tl (35). His* traneactiB, Bcquente anno» iterum Saxonos» eornm fidem, quodc prae-
fato reged dudum promiBerant, solito more iternm rebelles* contra' ipso existnnt Unde s*
et Pippinus rex ira commotus, commotos omni exercitu Francornm, iterum Renum"
transacto, Saxonia* cum magno apparatu veniens, ibique eorum patria maxime1 igne
concremavit; et captivos tam viris* quam feminis1 cum multa praeda ibidem fecisset et
plurimos Saxones ibidem prostravisset Convidentes n Saxones, penitentia commoti, cum
solito timore clementia regis petunt, ut pacem eis concederet, et sacramenta atque u
tributa multan maiora0, quam antea promisserant", redderent et nnmquam ultra iam
rebelles* existerent Rex Pippinus Christo propitio cum magno trinmpho iterum ad

Capp. 88. 88. 4«. 6>- »• »*. c>- ». Oap. 84. 4a. Oap. 86. 4a. 6>- »• **. e>- *.

Cap. 32. s) magna 46. b) proacrp&dt 46'- *. e) usores (?) corr. uzoribua 4aj ozoru
h*e 46>- ». d) pr(a)emium 46. e) persequeret (?) m. al: corr. persequeretar 4a; proBequerit 46. to
0 <*»o 46. e> (non 4«»;. g) Baioarii 46. e>». h) legatns 46> ». i) «ubdunt 4e>- ». k) rebellU 46>- ».
I) Fantia 46>- »; Franeia 4t>- >. m) *d 46>- ».

Cap. 88. a) percepta 4e>- ». b) Fr*nci 46; Franciae 4c>- ».

Cap. 84. a) Usque (certu meunttj — anctoritas 4a tantum praebet. b) Childebrand 4«.
e) pdict: reg: Pippin: 4a. S»

Cap. 36. •) HU reriu tneume 46. e>- '. b) SazonU 46>- '. c) quam 4c». d) regi 4e>- *.
e) rebellis 46>- '. f) c. i. om. 4a. g) commotu 46'- ». e>. h) Beno 46». e>. i) mazimae 46>- '.
k) riroe 4c*. I) feminas 4o(?l. m) qno vidente* 4e>; q<t videntes 4e». n) ovu 4a. o)
46>->.c>; maiort 4c». p) »ic 4a. -q) rebellis ezistemnt 46>- ».

1) Et q. t s. p. a. d. e. 38. repttita tunt; cf. Hahn, 'Arehiv' XI, p. 888. Quievitque «•
terra a proeliu lot. 11, 23. 2) Cf. elautuUun quae dieiiur de Pippino, SS. R. Merov. I,
p. 465.- Pippinu* rex pius per auctoritatem ct imperium eanctae recordationU domni Zaehariae
papae et unctionem sancti chrismatis per manu* beatorum sacerdotnm Galliarum et eleetionem

omniam Franchorum iu regni solio sublimatns est. 3) Ann. Jaxut. mai. a. 750: Pip-

pinue secundum morem Francorum eleetua e»t ad regem (SS. I, p. 138). Cf. Waitx, 'VG.' III*, *s
p. 64; Hahn, 'Jahrbileher' , p. 147. 4) V. Sickel in 'Fortekunaen tur Deutteh. Ge*ch.' IV,
p. 440 tqq. 5) Annutn non tatit aecurate indicatum etie, eentuit Sielttl l. I. p. 451. 6) De
hae expeditione v. Ann. Laur. mai. a. 763 (SS. I, p. 138;; Oetmer, 'Jahrbucher' p. 77.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FKEDEGAKII SCHOLASTICI CONTINUATIONES. 183

Hcno ad castro enius noraen est Bonna* veniens. Dom haec ageretur, nuntius veniens
ftd praetatob rego cx portibos Burgundie, quod germanua ipaiua rege* nomine Gripbo*,
quod dndum* in Vaaconiar ad Waiofario principe confugium fecerat, ad« Theudoeno»
coraite' Viennenae aeu et Frederico Ultraiurano k comito, dum partibus1 Langobardie
» peteret et inaidias contra ipso praedicto rege pararet, Maurienna urbemm supor fluvium
ArborU 1 interfectus est". Nam et ipae* auperacripti comitea in eo proelio pariter inter-
fecti sunt

(36) . Per Ardinna* ailva ipse rex veniens, etk Theudone4 vUla* publica super (119)
Moaella reaediaaet, nuntius ad eum veniena, quod Stephanus papa partibus Rome cum

10 magno apparatu et multa munera, iam monte Iove» tranameato4, ad eius properaret
adventura. Haeo audiena rex, cum gaudio et laetitia et ingente* cura recipere eum
praecepit etr filio suo Carlo ei obvius ire« praecepit, qui usque ad Ponteugonek- 4 T»4,ian.e.
villam publicam ad eius praesentiam ' adducere deberet. Ibique Stephanus papa Ro-
raensia ad praesentiak regis veniens, et' multis muneribus tam ipao rege quam et Francia

i& largitus est, auxilium petens contra gcnte Langobardorum et eorum rege Aistulfo",
ut per eius adiutorium* eorum obpresaionibus vel fraudulentia de manibua eorum Ube-
raret, et tributa vel munera, quod contra legia ordine ad« Romanos requirebant, mcere*
desiaterent Tunc Pippinua rex praefato Stephano papa apud Parisius civitate mona-
sterio aancti Dioniaii martyris cum ingenti cura et raulta diligentia hiemare praecepit

t» Legationem ad Aiatulfo rege Langobardorum mittens, petens ei, ut propter reverentia
beatiasiraorum apoatolorum p Petri et Pauli partibua Romae hoatUiter non ambularet, et
RuperatitioBaa hac impiaa vel contra legis ordine cauaaa, quod antea Romani' numquam
fecerant, propter eius petitioner facere non deberent.

(37) . Cumque* praedictua rex Pippinus quod per legatos suos petierat non in- (120)
a petrasset, et Aiatulfus hoc facere contempsitk, evoluto anno, praefatus rex ad " K. Mar. Jfart. ,

oranes Francos, sicut raos Francorum est, Bernaco* villa publica ad 8e venire prae-
cepit. Initoque consUio cum proceribua auia, eo4-7 tempore quo solent reges ad bella
procedere cum* Stephano papa vel reliquas nationes, qui in suo regno' commoraban-
tur, et Francorum agmina partibus Langobardie cum omni multitudine per Lugdono»
u GaUie et Vienna pergentea, uaque" Maurienna1 pervenerunt Aiatulfua rex Langobar-

Oopp. 86—37. 4«. 6«- »• »\ «»• *.
Cap. 35. a) Bona 4a. b) prefatum regem 4e>- *. e) retru 4ei- ». d) Qrippo 4c'- ».
e) quod dum 46. «' >. f) Ouasconia 4*»-»; Waaconi* 4c»- ». g) a 4c'- *. h) Theodono 46. e'- *.
I) om. 46. k) Ultraiorano 4c> *. 1) ita 46». e«- »; pa:::: 4o; pmrtes 46« (T). m) urbe 46*. c*.
3» n) om. 461- *. o) iptU 46" »; ipsi 4c«- *.

Cap. 36. a) Ardenna 46; Ardoinna. 4c' ». b) ad 46. o) ita 4<t; Theodone reli. d) trana-
mouto 4o. e) ingenti 4e'- '. f) et filio — praecepit om. 4e'- ». g) irae 46'- ». h) Ponte-
hog-one 4o; ter. Pontegune ex eharta Thtudtrici IV, DD. I, p. 84. 1) praeaentia 4e'- *. k) prae-
aentiam 4e' >. I) on. 4«. m) Haietulfo 4a; Aastalfo eorr. Aistulfo 4e«. n) de add. 4e" ».
i» o) ila ia. 6'. c' ; ab 46»'; a 4c». p) om. 44. q) Romam (Rome 46»*) n. feoerat 46. r) petitionera 46.

Cap. 37. a) qne om. 46. b) conterapsisaet 4c'- *. c) a 46. d) et tefjr 4o. e) proe.
Stepbanus 46. f) euo rtpetunt 46' *. jj) Lugduno 46' *. e'-*. h) ad add. 4e'- *.

1) Saint-Jean-de-Mauritnne ad fi. 1'Arehe. 2) Diedenhofen. 8) Montjov, 'der grotte
S. Bernkard.' 4) C/. V. Stephani c. 25; Ipseque in palatio suo in loco qui voeatur Ponti-

«t cone ad fere trinm mtlinm spatium deseendens de equo suo, — — una cum coniuge, filiia et
optimatibus eundem sanctissimum papam soscepit. Ett Ponthion (Marne, arr. Vitry - le ■ Pranc.oie) ;
ef. iAmgnon, 'Gtographie de la Gatde' p. 405. 5) Cf. V. Stephani e. 6; Odtner, 'JahrbUeher'
p. 118. 6) Brennaco Ann. Mttt., SS. I, p. 332; c/. Martens, 'Die RSmuche Frage' p. 32. Otim
Braitne-tw-Vetie (Aitne, arr. Soittont) intellexerunt, at ef. Milhlbicher, 'Karot. Regetten' I, p, 33.

6» 7) Cf. II. Reg. 11, 1 : Eo tempore quo soleot regcs ad bella procedere ; v. Oeltner l. I. p. 458.

Digitized by Google

184 CHRONICABUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI CONTINUATIONE8.

dornm haec audiens, oomnioto omni* exercitu Langobardornm , usque ad cluaaa qui*
cognominatur valle Seusana-5-1 veniens, ibi cum omni exercitu suo caatra metatua est*
et cum telis et machinis et multo apparatu, quod nequiter contra rero publicam» et
aedem Romanam apostolicam admiserat, nefaria* nitebatur* defendere. Et superscriptus
rex Pippinus cum r Maurienna cum exercitu suo resedisset *, et propter angustia » val- s
lium montes rupesque exercitus praedicto rege' minime transire potuisset, pauci tamen
montihua angustiaque locis exrumpentibus *• usque in valle Seuaana pervenerunt Hacc
cernens Aistulfus rex Langobardorum , omnca Langobardos armare praecepit et cum
omni excrcitu suo super eos audaciter venit. Haec cernentes Franci, non suis auxiliis
nec suis viribus liberare se putabant, sed Deum invocant et beati1 Petri apostoli ad- i*
iutorem rogant; commissoquo proelio, fortiter inter se demicantea. Aistulfus rcx Lango-
bardorum leeum cernens exercitum suum, terga vertit et pene" omnem exercitum suum
qund secum adduxerat, tam ducibus*, comitibua vel omnes maiores natu gcntis Lango-
bardorum, in eo proelio omnes ammisit et* ipse quodam monto rupis vix lapeua
evasit, Ticinum urbem suam cum paucis venit. Igitur precelsus rex Pippinus, patrata, i»
Dco» adiuvante, victoria, cum omni excrcitu vel multitudine agmina Francorum usque
ad Ticinum accessit^. Caatra metatus est undique*, omnia quae in giro fuit r vastanB,
partibus Ttalie maxime igne concremavit, totam regionem illam vaatavit, castra Lango-
bardorum omnia diripuit* et multos* thesauros tam auri quam* argenti vel alia quam
plura ornamenta et eorum tentoria omnia capuitT et cepit. Hec cernens Aistulfus rex m
Langobardorum, quod nullatenus se evadere* potuisset, pacem per sacerdotes et obti-
mates Francorum petena, dictiones superdicto rege1 Pippino faciens, et quicquid
contra Romanam ecclesiam vel sedem apostolicam contra legis ordine fecerat, plenis-
simaT solutione emendaret»; aacramenta et obtides ibidem donat, ut numquam a Fran-
corum ditiones* se abstraheret* et ulterius ad sedem apoatolicam Romanam et rem n
publicam hostiliter nuroquam accederet Praefatus rex Pippinns clemens, ut erat,
misericordia motus, vitam ei et regnum concesait*, et multa munera Aistulfus rex*
partibus praedicto rege' donat; nam et obtimates* Francorum multa munera largitua
est His itaque gestis, Pippinus rex praedicto Stephano' papa cum obtimatisi auia
et multa munera partibus Rome cum magno honoro* direxit et in sedem apostoli- to
cam incolomem1, ubi prius fuerat, restituit His transactis, Pippinns rex cum omni
exercitu suo vel multis thesaris* hac multa munera, Deo adiuvante, reveraus est ad
propria.

Cop. 37. 4«. fti- »• *\ c». •.

Cap. 37. •) om. 4c». b) quao 46. e'- ». e) Suesana 4«; Senrian* 46« »; Swerian* 46*'. »
d) nertariaro 46; nefarfae 4«'; nefarie 4c* e) nltabatnr 4o. f) om. 46. g) rcdiafet 46.
b) anguata 46. «>• ». i) regi 4e'- ». k) ita 4a; exrupentiba* 46'- *; ernmpeRtibu* 4e'- *. I) eem
P<-irtim apoatolum 4e*. m) poene 4e'- *. n) qnam add. 4c'- ». o) et — evarit <m. 4a (non
Ouefferb. Oud. 189;. 4«». p) dei adintorio 4a. q) peracceaait 4e>- ». r) fo:: 4«. a) dia-
rnpuit 46'-»; dirrupit eorr. disrupit 46**. t) mnltia theaanria 46» ». n) tam niri argwnti 46' *; 4«
Ao*c om. 46'*; et pro quam 4e'- *, v) iia 4o. 6'. «'• »; rapnit 46» (?). 6**. Cf. in/ra p. 199, lS:
rapuiaaet. w) evadare 4a. x) P. r. 4«' ». y) pleniarimam 4e>»; aohitionem 46». <■*• ».

*) dirt, ul in/ra 46> >; ditione 4e> >. a) abstraeret 4o. b) auecearit 4o. c) om. 46. e>- ».
d) regri temper 4t'-*. e) obtimatos 46'< *. f) Stefano h. I. 4a. g) obtimaUa i. (roi 46';
auoi 46') 46'- *; optimatibns raia 4c'- *. h) onore 4o. i) incoloffi 4o. k) Ua 4a, «( infra. <t

1) Suea ad radiee» monlu Cenirii; c/. OtUner, 'JahrbUcher' p. 196 eqq. 2) Vit.
Stephani c. 35. .*) i. e. imperatorem. R. V. Waitt, 'VG.' III*, p. 237. 4) Eadem
verba in/ra p. 1 87, M. repetita ntnt: rantra metatns e*t undique et oronia quse io giro fuit
vaotarit. 5) VUa Stephani e. 37; OeUner, 'JahrbUeher' p. 202.

Digitized by Google

CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCnOLASTICI CONTINUATIONES. 185

(38). Sequente' anno Aistulrus rex Langobardorum fidem suam, quod contra (121)
rege Pippino* promiserat, peccatzs facientibus, fefellit Iterum ad Romam cum exercitu
sno veniens, fioibus Romanorum prevagansb atque regionem illam vaatansc, ad eccle- ts«.
siam* saneti Petri* veoiens, et domos*, quosr ibidem repperit, maxime igne concre-
i mavit. Heo Pippinus rex cum per internuncios *• * hoc» audisset, nimium furorc et in*
ira motus, commoto iterum omni* exercitu Francorum, per Burgundiam1, per Cavalon-
num"-« urbem et inde per Ianuam" usque ad Maurienna* veniens. Rex Aistulfus cum
hoc repperisset, iterum ad clusas exercitum Langobardorum mittens, qui» rege Pippino
et Francos* resisterent et partibus Aotalie' intrare non sinirent Rex Pipptnns cum

is exercitu suo, monta Ciniso* transacto, usque ad dusas, ubi Langobardi eum» resistere
nitebantur, perveniens: et statim Franci solito more, ut edocti erant, per montes et
rupes erumpentibus ■ in regno Aistulfo cum multa ira et furore intrant, Langobardos,
quos ibi repperiunt, interficiunt ; reliqui, qui remanserant, vix fuga lapsi evaserunt Rex
Pippinus cum nepotemT suum Tascilone * Baiovariorum duce partibus Italiae* usque

i» ad Ticinum iterum acceBsitr, et totam regionem illam fortiter devastans, et* circa muros
Ticini utraque parte fixit tentoria, ita ut nullus exinde evadero potuisset Haec Aistul-
fua rex Langobardorum cernens, et iam nullam spem se evadendi speraret, iterum per
subplicationem* sacerdotum et obtimates* Francorum veniam et pacem pracdicto rege
subplicans, et sacramenta, quod contra praefato rege dudum dederat bac* contra scdem

to apostolicam rem nefariam fecerat, omnia per iudicio* Francorum vel sacerdotum plenis-
sima* solutione emendaret Igitur rex Pippinus solito more iterum misericordia motus,
ad petitionem obtimaubus' suis vitam et regnum iterato concessit Aistulfus rex per
itidicioi Francorum vel sacerdotum thesaurum, quod in Ticino erat, id est tertiam par-
tem, praedicto rege tradidit et alia multa munera maiora, quam antea dederat, partibus

u rege* Pippino dedit Sacramenta iterum vel obsides donat, ut amplius numquam
contra* rcge Pippino vel proceris* Francorum rebellis1 ct contumax csse non debeat;
et tributa, quod Langobardi ad rege" Francorum a longo tempore dederunt"- «, annis
singulis per missos euos desolvere* deberent Praecellus* rex Pippinus victor cum
magnis thesaris* et multa munera absque bellis eventu cum omni exercitu' suo inleso*

i« ad propriam sedem regni sui remeavit incolumis'. Et' quievit terra a proeliis annis
duobus.

Cap. 88. 4a. 6»- »• **. ».

Caj». S8. a) om. 4a. b) pvagana 4e«- ». c) vastam 4o. d) eccleaia 46'-». e) domns 46«-»'
f) qua. 4c». g) iuternunciana eorr. interuunciao. (!) 4a; innuntio. 46« »; nunccio. 46»'. h) hec<?)

j5 rat. 4a; om. 4«'- '. i) ita 46«. om. 4a; ef. infra p. 187, II : in ira commotna. k) omne e. 4c' ;
orrmero excrcitum 4c». I) Burgundia 46'-». e'-'. m) Cavolonno 46'- '; Carilonno 4e«; Cavillonno 4c*.
n) Oeneva 4e>- *. o) Mauriennam 46. p) q1:: 4o. q) Franda 4e». r) Italiae 46. e'- ».
•) 4a; CinUio 46; Ciniri 4«"- ». t) ero». 4a; ei 4e«- *. n) erumpentea 4e'- ». v) nepote ano
46. e>- ». w) T. cum Baioarornm 46; Baioariontm 4e«- *. x) ItaUa 4o. y) acce.it 4a. i) erat. 4a.

40 a) aapplicatione 4e«- *. b) ita 4a. 6«- *; optimatnm 4e«- *. c) qnod add. 46'*. e»- ». d) indicia 4a;
cf. infra n. g. e) plenisaunam aolntionem 4e«- ». 0 optimatnm norom 4e« - *. g) indici:: 4o.
h) rtgit Rpni 4c*. i) contro regcm 4o. k) Ua 4o. 6«; procere* 4e«- ». 1) retbellei eorr. ret-
belli. 4o. m) regem 4c«- ». n) ita 4o. 6' (jrr. m.) ; dcderant retL o) disaolvere deberet 4e«- *.
p) ita 4a taepe; praecelsnj reii. q) ita 4a. r) «rcito corr. eiercitn 4a. •) inlean 46'- ». e«.

46 t) incolome. 46' ». e«.

1) De koe loco v. Oeltner, 'Jahrbileher' p. 451 iq. 2) V. OeUner, >Jahrb*cker' p. 259 iqq.
8) Gcor<rium tcilicct OtHentcm epiicopum, Warneharium abbatem, Thomaricum , Comitam mittot
magnificot; cf. litterai quai ad Pippinum papa dedit, Cod. CaroL nr. 9 (Jaffi, Afon. Carot. p. 54).
4) Chalon-tur-Sdone, Genf. 6) Tattilo Odilonii et ChiUrvdii, tororit Pippini, fiUu» erat;
to ef. Oeitver 1. 1. p. 264. Eiut leeettionem a Pippino (cf. Ann. Laur. mai. a. 763; SS. I, p. 144j Nibc-
lungu» praetermiiit ; cf. OeUner l. I. p. 380. 6) V. tupra l. IV, c. 45. 7) Cf. lupra e. 82.
S8. R. Meroriiur. U. 84

Digitized by Google

186 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI CONTINUATIONES.

(122) (39). Post baec Aistulfus roz Langobardorum, dum venationem in quodam* sil-
vam exerceret, divino iudicio de equo qno sedebat super quondamb arborem proiectns,
vium et regnum crudeliter dignam* mortem ammisit1. Langobardi una cum con-

TST.M.n. sensu praedicto rege Pippino et consilio procerum suorum Desiderio' in sedem regni
instituunt '. 6

(123) (40). Dum haec ageretur*, rex Pippinus legationem Conntantinopolim ad» Con-
stantino' imperatore pro amicitiisc causa et salutem patrie sue mittens, similiter et
CoiuUntinus imperator legationem praefato rege cum multa munera roittens, et ami-
citias" et fidem per legatos eorum vicinBim* inter se promittunL Nescio, quo faciente,
postear amicitias, quas inter se mutuo promisserantt, nullatenus sortita est effectu. io

(124) (41). His itaquo gestis, et duobus annis* cum terra cessasset a preliis, praedictus
7t0" rex Pippinus legationem ad Waiofario* Aquitanico principe mittens, petens ei per legatos

suos, ut res ecclesiarum de regno ipsius, qui» in Aquitania sitas* erant, redderet, et sub
immuniUtea4 nomine, sicut ab antea fuerant, conservatas esse deberent; et iudices hac
exactores* supra predictas1* res ecclesiarum, quod a> longo tempore factum nonfueratb, is
mittere non deberet et Gotos praedicto rege, quod dudum Waiofarius contra legis ordine
occiserat1, ei solvere deberet et homines suos, quodK de regno Francorum ad ipso Waio-
fario principe confugium fecerant, reddcre deberet. Haec omnia Waiofariua, quod prae-
dictus rex per legatos suos ei mandaverat, hoc totum facere contempsit. Igitur Pippinus
rex invitus coactatus ', undique contraxit exercitum et partibua AquiUnie per pago Tre- t»
cassino usque Autisiodero ■ urbcm accessit. Inde ad Ligerem fluvium cum oroni exer-
citu Francorum ad Masua» vico in pago Autisioderinse Ligerem" fluvium transmeavit,
pcr pago Bitorivo0-* usqne Arvernico» accessit; regionem illam pervagans, et*> maxi-
mam partem AquiUnie igne r concremavit. Waiofarius princeps AquiUnie per legatos '
suos pacem supplicans, sacramenU vcl obsides ibidem donat, et' omnes iustitias, quos1 u
praefatus rex Pippinus per legatos buos ci mandaverat, in placito institnto facere
debereL Rex Pippinus cum omni exercitu suo inleso reversus est" ad propria.

(125) (42). Evoluto anno, id est anno decimo regni ipsius, omnes obtimates Francorum
ad Dura' in pago Riguerinse* ad campo Madio pro salutem patrie et utiliutem Fran-
corum tracUndum, placito instituto, ad se venire praecepit. Duro haec ageretur, Waio- »•

Capp. 89-42. 4a. 6> *• »\ «> '.

Cap. 39. a) quadam 4«»; silva 46>- *. c>*. b) qnandam 4«». c) eorr. digna morte 4a,
tie 4e>- ». d) Deaidcrinm 4e>- ».

Cap. 40. a) agerentur 4e*. b) ad regt C. Imperatore 4o. c) amiciti:: 4a. d) a, ct
om. 46. e) viciaaim 46. c>- '. f) om. ia. g) tie 4a. ti

Cap. 41. a) Waifar. tt Waiofar. 4a; Waiofar. et Guaiofar. 44; Waiofar. temper 4c» ». b) que
tte. «n. 4o; quae 4«'. c) aitae 4c». d) immunit tatea tee. m.) 4o; inmntantea 46>'; imunitati eorr.
imunltata 44»*; inmnnitatia 4c>- '. e) exhactorca 44' ». f) supradictaa (oai. prae) 4e>- ». g) om. 4a.
h) fnerant 46'- '". i) occiaerunt 4a. k) quoa 4a. 1) tic 4a; coactua rttl. m) Autisidiodero 4a.
n) Legere 44>- »; Llgere 46*'. o) Bitttrico 4c«; Bitturico 4c». p) Avernico 44« »; Arvennico, ut M
in/ra, 4e». q) om. 4e' *. r) om. 4a. a) ut 4«> >. t) quaa 4c*. u) om. 46.

Cap. 43. a) ita 4o; Riguerinsac 46>; Riguercnse 4e>- ».

1) V. Vit. Stephani c. 48: infclix Aiatulfua quodam loco in vcnationem pergene, divino
ictu percnssua defunctua eat. 2) V. Muhlbacher, 'Regctten' I, p. 38. 3) Copronymo R. De
hit legatit v. Oeltncr, 'Jahrbiicher' p. 290. 4) A. 758. Pippinut iterum contra Saxonet pugna- «J
verat, re ii\fecta, ut videlur. Quam expeditionem Nibrlungut tilentio traniiit; ef. Oeltner, 'Jahr-
bUeher' p. 322. 5) Meivet (Nievre, arr. Cotne, eant. PouiUy - tur - Loire) ; cf. MUhlbacher,
'Regetten' 1, p. 41. 6) /,<■ Iierry. 7) Adotbertut et Dadinut legati, Adalgariu» et Eitheriu*
obtidet dieuntur in Ann. Lanr. mai. a. 760; ,S.S*. /, p. 142. 8) Diiren in pago Ripuarienti
ad Jt. Rner. R. t,o

Digitized by Google

CHRONICAHUM QUAE DICUNTUB PREDEGARII 8CHOLA8TICI CONTINUATIONE8. 187

farius, inito iniquo conailio, contra Pippino rege Frmncorum insidias parat; exercitum
8uum cum Uniberto* comite Bitorivok et Bladinoc comite Arvernioo, qui dudum ante
anno superiore ad praedicto rege Pippino cum Bertelanno* episcopo Bitorice* civitatiB
missua fuerat et animum regis ad iracundiam nimium provocasset ', cum reliquia comi-
» tibua clam hoatiliter uaque Cavallonnum f * omnem exercitum auum transmisit et totam
regionem iilam, id est Aguatidunensium * uaque ad Cavallonnum, igne concremavitk, et
suburbana Cavallonnum urbia, quicquid ibidem repperierunt, omnia* vastaverunt. Mel-
tiacok-* villam1 pubiicam incendio cremaverunt; cum multa spolia et praeda, nullo
resistente, remeaverunt ad propria. Cum haec" Pippino rege nuntiatum faisset, quod

10 Waiofarius maximam partem regni sui vastaaset et sacramenta', quod ei dederat, fefel-
lisset, nimium in ira commotus, iubet omnes Francos, ut hostiliter, placito instituto, ad
Ligerem venissent Commotoque exercito, cum omne multitudine iterum uaque ad
Trecas accessit; inde per Autiaioderum 0 ad Nevernum urbia' veniena, Ligeris fluvium
transmeato, ad castro cuius nomen eat Burbone4 in pago Bitorivo* pervenit. Cumque

is in giro caatra* posuisset, subito a Francis captus atque BuccenBUs est; et homines
Waiofario*, quod ibidem invenit, secum duxit Maximam partem Aquitanie vastans,
usque 1 urbem Arvernam cum omni exercitu veniens, Claremonte » castro captum atque
8uccenaum bellando cepit, et multitudinem hominum, tam virorum quam feminarum vel
infantum plurimi, in ipao incendio cremaverunt Bladino" comite ipsius urbis Arvernico,,

se captum atque ligatum ad praesentia regts adduxerunt et multi Vasconea in eo proelio
capti atque interfecti sunt. Igitur rex Pippinus, urbem captam hac regionem illam
totam vastatam, cum praeda velw spolia multa, Deo auxiliante, inlesum exercitum,
iterum remeavit ad propria*.

(43). Facturo est autem», ut, post quodk Pippinus rex urbem Arvernam cepit bac

i» regionem illam totam vastavit, aequente* anno, id est anno 11. regni ipsius, cum universa
multitudine gentis*" Francorum Bitoricas venit castra* metatusquee est undique et omnia
quac in giro fuit vastavit. Circumsepsit urbem munitioncm fortissimam, iU ut nullus
egredi ausus fuisset aut ingredi' potuiaset, cum machinis et omni genere armorum, circum-
dedit ea vallo'. Multis vulneratie plurisque* interfectis fractisquek muris, cepit urbem et

»• restituit eam dicioni sue iure proelii* ct homines illos, quos Waiofarius ad defcndendam'
ipsam civitatein dimiaerat, clementiamk aue pietatts absolvit; dimissisque1 reversi sunt
ad propria. Uniberto comite vel reliquos VaaconeB", quoB ibidem invenit, sacramentis

Capp. 48. 43. 4a. 6« «■ »\ e* ».

Cap. 42. a) Hunlberto 4a. b) Biturivo 4e«- », ttf infra. o) BUudeno 46. d) ita 4a. 6«;

it Bertellanno 46»; BerteUndo 4e>- ». e) Bitnric, ui infra, 4e>- ». f) Cavalonnara 46«-»; Cavilon-
nnni 4e« ; Cavillonnam 4c»; item infra. g) Aguedanensium 46'' *; Auguadunenrinm 46»*. h) cre-
ruavit 4a; i. c. e. i. C. detunt 4e*. i) om. 4e»; t. <rm. 4««. k) Melciaco 46«- ». e«- ». 1) TilU
pnblica 4e>- ». m) hoc 46. £>• *. n) •acramento 46'- *. e'- *. o) Auttuioderora 46«- '. p) urbem,
infra castrum 4c*. q) Bitorivo 4a. r) caetro 46>- *. e) Waiofarii (WaiUrii 4e>) quo» 4e'- >.

4« t) pott n. 17 vertut vaeanl 4c», i«6» urbem — ad propria I. 83. derunt. u) ita 4a. 6»; Bland. 46*- **. c'.
v) Arvemi» 4c«. w) et 4o. i) praelia 46«. ».

Cap. 43. a) a. nt om. 4c*. b) pottquam 4<>- *. c) tequenti 4e«- ». d) gen» 4a. e) que
om. 4o. f) valdc 4a; cf. Luc. 19, 43. g) pluresque 4e«- *. h) francUqne 46'-*; francii per 46**.
i) defendendnm ipia civiUtc 46' *.e« ». k) deroentiae 46«; cleroennae 46»; demencie 46»*. I) dimiri»-

4* que 46'- *; dimUtique 4e'- ». m) Ooaac. taepe 46«- *.

1) V. Oeltner /. I. p. 842. 2) CMon-*iir.Sootie. 3) Mailly (dcp. Sa&ne-et-Loire);
ef. Oeltner l. I. p. 848. 4) Bourbon • VArehambault (AUier, orr. Moulint); cf. Miihibaeher
l. I. p. 42. 5) Ciermont-Ferrand. 6) Iitdem verbit caatra — vattevit teriptor tupra
p. 184,17. abutitur. 7) C/. lotuf 6, 1. 8) Cf. 4. lieg. 13,25; nViite, 'VG.' ///»,
eo p. 640, tt. 1; Oetmer l. I. p. 131.

24»

Digitized by Google

188 CHRONICARUM QUAE DICUNTUR FREDEGARII SCHOLASTICI CONTINUATIONES.

datis, seoam adduxit, uxores eoram hac liberoe in Frantia ambulare praecepit, muroa*
ipsiua Bitorice civitatis reataurare* inbet, comites suoe* in ipsa civitate ad custodien-
dam dimisit*1. Inde cam omni ezercita* Francoram asqae ad castro' qui vocatur
Toartios'-1 veniens; camque in giro castra posoiseet, ipse castrush mira celeritate captuB
atquc succcnsus est', et Vascooes, qaos ibidem invenit, ana com ipeo comite secum »
duxit in Frantia. Pippinos rex Cbristo duce cum omni exercita Francorum cum mulu
praeda et spolia iterum reversus est ad isedem* propriam.

(127) (44). Faota* est autem longa altercatio inter Pippino rege* Francorum et Waio-
fario** Aquitanico principe: Pippinus rex, Deo auxiliante, magis ae magis crescens et
semper in se ipso» robustior, prasc autem Waiofarii et eius tirannitas decrescens cotidie. i«
Waiofarius princeps semper contra praedicto rege Pippino insidias parared dissimulat,
nam Mantione* comite, consubrino ' suo, partibus Narbone t cum reliquis comitibua
transmisit, ut custodias, quod praedictus rex Narbonam propter gentem Saraccnorum h
ad costodiendam miserat, aut* ad intrandum aut quando iterum in patria* revertebant,
capere aut interficere eos1 potaissent. Factum est, ut Australdos comis et Galemaniua » u
itemque comis cum pares eorum ad propria reverterent*. Sic Mantio una cum multi-
tudine gento Wasconorum super0 eos inruit Fortiter inter se demicantes, praedictus
Galemanius et Australdus ibidem Mantione cum nniversos pares suos, Deo adiuvante,
interficiunt Haec cernentesf Waaeones, terga verterunt, omnes equites*, quodi ibidemr
addaxerant', ammiserunt; montes vallesqne pervagantes, pauci tamen vix fngaciter1 te
cvaserunt. Ipsi vero cum multa praeda vel equites et spolia cum gaudio reversi sunt
ad propria.

(128) (45). Dum his et aliis modis Franoi* et Wascones semper inter se altercarent,
Chilpingus comis Arvernorum, collecto undique exercitu, in pago Lugdunense, in regno
Burgundie* ad praedandum* ambulare nitebatur. Contra quem Adalardus* corois *t
Cavalonensis* et Australdus4 itemquer comis cum pares eorum contra eum venientes
et* super flavium Legeris* fortiter inter se dimicantes, statim Chilpingus comis in eo
proelio a superscriptis coroitibus occisus est, et multi, qui cum eo venerant, ibidem
interfecti sunt Haeo videntes Wascones, terga verterunt; vix paucis silvis et paludibus
ingressi evaserunt. Ammanugus comis Pectavensis dum Toronico* infestando praedaret, s«

Capp. 48. 44. 4o. 6'- »• «\ c'- ». Cap. 46. 4a. 6'- »• »*. c'.

Cap. 48. a) manu 4A>- ». b) rettanrari 4o. c) po$t «. 7 vertut tacant ; in lp«» — Aqui-
tanieo principe l. 9. detunt .4e». d) mUit 46. e) exercitu» 461- *. f) caata eorr. cutam 4o.
g) Toarciu» 46. e'. h) craatru» 4a, ted cru »ee. m. «er. ; castro 46«- ». i) rucc. T. vMconea »ee. m.
»er. 4«. k) #ie 46. e'( ef. infra p. 189, 18; ad propris 4o. as

Cap. 44. a) ngem 4a(?). a*) Vaif. 4a; Ouaiof. 46, ut imfra. b) ipae eorr. m. aL ipao 4a.

c) proa ia ; par» rtU. d) praeparare 4o. e) Manc. 4ei- *, ut infra. f) cosubrini 4a. g) Nar-
boua 4o; Narbonae 4e'. h) Sarrac. 46. e>- *. i) om. 4o; fortatte deltt. 461; ad om. 4e*. k) pa-
triam 4e*. 1) om. 4«. m) Oal. pr. m. eorr. OaJI., ut infra, 4ci; Qall. 4e»; item xnfra cum 46» ».

n) reverterentur 4e». o) aup eorr. bud 4«. p) cernea 4a. q) quo» 4e«- ». r) ibi 4a. «0
a) in mtdio vertu detinit 4e*; «eouen» vertut vaeat. In marc
plu». Sufficiat igitur hoc. ») raga iter 4a.

Cap. 45. a) Francia 46' ». b) Bai*undio 4a. c)

d) Adhal&rciu» 4a. e) Caralenemi» 4o. () idemquc 46. g) et —
i) Pict, ut infra, 4c'. k) Toronica 46'' *; Toronicam